Paus: milieu behoort tot de mensenrechten ficidóc Qowtamt* brieven van lezers kerk wereld „We komen niet met de motor, maar met Jezus Christus" Nieuwe sfeer Zuidafrika niet alleen door De Klerk GEESTELIJK LEVEN/OPINIE ficidaeSoivuwit r WOENSDAG 6 DECEMBER 1989 PAGINA 2 3 r Joodse Gemeente Den Haag ondersteunt Surinaamse joden DEN HAAG De Nederlands Israëlitische Gemeente Den Haag heeft de Joodse gemeenschap in Suriname steun toege zegd. Voortaan zal de Haagse rabbijn P.A. Meijers elk half jaar enkele weken rabbinale bijstand in Suriname geven. De ruim 120 personen tellende Joodse gemeenschap in Surina me heeft twee synagogen, de Nederlands Portugees Israëliti sche Gemeente en de Nederlands Israëlitische Gemeente. Ele vrijdagavond en zaterdag worden er goed bezochte diesnten gehouden. Rabbijn Meijers, die een dezer dagen van zijn eerste bezoek te rugkeerde, heeft daar diverse problemen opgelost. Het mikwa (ritueel bad) werd goedgekeurd. Verder waren er problemen over gijoer (het uitkomen voor het jood-zijn) en over het kosjer voedsel. Tijdens zijn bezoek vonden de herinwijdingsceremoniën plaats van de „Tsedek we Shalom" (gerechtighed en vrede), de syna goge van de Sefardische (Portugees-Israëlitische) gemeente in Paramaribo. Dit gebouw, daterend uit 1736, is een van de be langrijkste historische monumenten in Suriname. Begin dit jaar werd met de restauratie begonnen. Spaanse Jezuïeten naar El Salvador BARCELONA Twaalf Spaanse Jezuïeten zijn be reid de plaatsen in te ne men van de zes ordegeno ten die vorige maand in El Salvador werden ver moord. De Spanjaarden, behorend tot het Jezuïetenpro vincialaat Tarragona, staan klaar om ie der gewenst moment naar Het Middenamerikaanse land te vertrekken. De precieze ver trekdatum is nog niet bekend. Half 'november werden zes Amerikaanse Jezuïeten en twee vrouwen op het terrein van de rk universiteit van Midden-Amerika vermoord. Onder de slachtoffers bevon den zich de rector, Ignacio Elacuria, en zijn plaatsver vanger, Ignacio Martin Baro. Aartsbisschop Arturo Rivera y Damas is ook al enkele ma len met de dood bedreigd. Ik droom van zomers die altijd duren. Sully Prudhomme NADRUK OP INDIVIDUELE LEVENSWIJZE VATICAANSTAD Paus Johannes Paulus II heeft de bescherming van het milieu een van de mensenrechten genoemd. In navolging van de vori ge Noorse premier, Gro Brundtland, riep hij op dit vraagstuk in de Uni versele verklaring van de rechten van de mens op te nemen. In de boodschap ter gelegen heid van Wereldvredesdag van de RK Kerk op 1 januari noemt de paus de ongebrei delde uitbuiting van de na tuur, zoals de tropische regen wouden, en de achteruitgang van de kwaliteit van het le ven een bedreiging voor de wereldvrede. Het is volgens hem dringend nodig dat de gehele interna tionale gemeenschap geza menlijk de milieuproblemen aanpakt. Het gaat niet alleen om het terugdringen van een verkeerd gebruik van de na tuur, maar ook en ten diepste om een terugkeer naar de bronnen des levens. Het mi lieuvraagstuk is een gevolg van de ethische crisis waarin de mensheid zich bevindt. „Die uit zich in hebzucht, egoïsme en een gebrek aan respect voor de natuur." Behalve de vernietiging van het regenwoud hekelt de paus het ongecontroleerde gebruik van grondstoffen, de milieu- verontreininging door de in dustrie waarvan de aantasting van de ozonlaag het gevolg is. „De milieucrisis heeft zo'n omvang genomen dat ieder een er verantwoordelijk voor is." Het is de eerste maal dat het Vaticaan zich zo duidelijk over het milieuvraagstuk heeft uitgelaten. De bood schap (Vrede met God de Schepper, vrede met de hele schepping) werd dinsdag ge presenteerd door kardinaal Etchegaray en aartsbisschop Mejia, voorzitter en secretaris van de Pauselijke commissie voor gerechtigheid en vrede (Justitia et Pax). Het Vaticaan heeft voor het eerst de bood schap ook in het Russisch ge publiceerd. Economische belangen, ex treem nationalisme en andere politieke obstakels verhinde ren een internationale aanpak van het milieuprobleem, aldus de paus. Bovendien kan men niet van de onderontwikkelde landen vragen zich aan mi lieu-eisen te houden die door de geïndustrialiseerde landen met voeten worden getreden. Er bestaat een rechtstreeks verband tussen de armoede in de Derde Wereld en het mi lieuvraagstuk. Dat laatste kan niet worden bestreden als er geen gestructureerde bestrij ding van de armoede plaats vindt. Hij verwijst in dit ver band naar het schuldenvraag- stuk. Sommige Derde Wereld landen zijn genoodzaakt hun milieu te verwoesten om hun schulden aan banken in de rijke landen te kunnen vol doen. Alle mensen moeten heel se rieus hun levenswijze herzien. Bovendien moet in het onder wijs het milieu een veel grote re plaats krijgen. Dat houdt overigens geen terugkeer naar oude waarden of naar een verloren paradijs in. De milieuopdracht geldt niet alleen voor het christendom, maar voor alle wereldreligies, zo zei Etchegaray bij de pre sentatie. Hij herinnerde er verder aan dat de RK Kerk actief meedoet aan de inter nationale conferentie over ge rechtigheid, vrede en het be houd van de schepping vol gend jaar maart in Seoul. Brusselse kerststal voortaan acfyter glas BRUSSEL Bezoeker^ van de Kerststal op de Grote Markt in Brussel zal het dit jaar onmiddellijk opvallen: de schitterende stal, zoals steeds omringd door een al even zorgvuldig aangelegde tuin, is voortaan van het publiek af geschermd door een kille, gla zen plaat van onmenselijke afmetingen. De stichting Ommegang, ver antwoordelijk voor de tot ver buiten de Belgische hoofdstad bekende tuin en stal, voelde zich tot deze drastische in greep genoodzaakt, omdat de afgelopen jaren steeds vaker waardevolle objecten uit de stal zijn ontvreemd. Twee jaar terug werd tot tweemaal toe het kindje Jezus ontvoerd. Vorig jaar lagen twee reserve beelden klaar, maar die wa ren niet nodig. De Jozef-fi guur werd in de oudejaars nacht in brand gestoken en daardoor danig verminkt. Diezelfde nacht ging een dief er met de kleren van Maria en van een van de drie konin gen vandoor. De stichting Ommegang zou wellicht al lang met haar kerststal zijn gestopt, als deze niet zo'n gro te aantrekkingskracht uitoe fende. Elk jaar weer is de stal, tegen de achtergrond van de eeuwenoude gildehuizen met hun trapgevels, een toeristi sche trekpleister van formaat. EVANGELISCHE MOTORCLUB PSALM 23: DEN HAAG Ze wor den wel Gods wegen wacht genoemd. Ze prij zen de Heer in het leer. Een weekblad betitelde hen eens als de „Heavens Angels". Dit als een te genhanger van de be ruchte „Hells Angels'. We hebben het over de Evan gelische Motorclub j,Ps 23" (Psalm 23, over „de Heer is mijn Herder"). Een interview met twee stoere motorrijders, die liever over Gods liefde praten, dan over cylin ders en pk's. Wop Schat (29) uit Driebergen en Paul Laman (31) uit Zoe- termeer vertellen maar al te graag over de motorclub Ps 23. Ze stappen van een stoere motor, doen de rits van hun leren jasje naar beneden en beginnen te vertellen. Paul, die sinds 1982 bij Ps 23 zit, heeft het over de kracht van de evangelische motor club. „Je zet tien motorrijders op een rij en je trekt de aan dacht. We gaan gewoon met een stel jongens aan het rijden en dan stoppen we ergens op een pleintje of zo. Mensen ko men snel op ons af en als we ze dan een evangelische fol der in de hand duwen, staan ze heel verbaasd te kijken. Aan de hand van die folder vragen we dan: Gelooft u ook dat God u liefheeft?". Eén keer in de veertien dagen gaat een groep van de evan gelische motorclub „uit te zaaien", zoals Paul Laman het evangelische motoruitstapje noemt. Wij geven stof tot na denken. Wij staan helemaal aan het begin. Als mensen meer willen weten, adviseren wij ze naar een kerk te gaan. Wij doen dus niets aan na zorg". Wob Schat, die gelovig is op gevoed en op z'n 24e bewust voor God koos, zegt de kracht van God tijdens de evangeli satie-acties duidelijk te onder vinden. „Als je evangeliseert kun je dat niet uit jezelf. God geeft je kracht. Dat merk je. Je durft veel persoonlijk met mensen te praten. Vroeger sprak ik alleen maar opper vlakkig over God en geloofs zaken. Maar nu merk ik dat God mij trekt". Stickers De meeste mensen staan vreemd te kijken wanneer ze leden van de evangelische motorclub tegenkomen. Er-is- hoop-stickers en opschriften als „Jesus loves you" ver wacht je dan ook niet direct op een koffer van een zware motor. „Vaak beginnen om standers een praatje van „Ik heb vroeger ook motorgere den" en dan willen ze verder praten over de motor, over de onderdelen en dergelijke. Maar wij zeggen dan: Daar gaat het niet om. Wij komen voor het evangelie van Jezus Christus", vertelt Paul. Het concact met de mensen is lang niet altijd even opbeu rend. „We lopen vaak tegen vooroordelen op. Veel mensen die we ontmoeten, zeggen: Hoe kun je als motorrijder nou christen zijn. Veel men sen denken dat christenen saaie mensen zijn die niets mogen en veel moeten. Jam mer, dat nog zo vaak wordt gedacht dat je als christen zo veel dingen niet mag. Als christen heb je de vreugde in Jezus Christus. Dat wil niet zeggen, dat je altijd blij bent, maar het geloof is wel een ze kerheid in je leven". Geloven is net als motorrijden een plezierige zaak, stellen de evangelische motorrijders. Toch gelden er net zoals in het verkeer bepaalde regels waaraan je je moet houden als christen, het geloof is geen vrijblijvende zaak. Wob heeft zijn snelle motor ingeruild voor een toermotor. „Ik had eerst een hele snelle motor. Je brengt jezelf dan in verleiding om snel te rijden. Ik heb daarom besloten om een toermotor te kopen". De meeste van de veertig le den tellende club wonen in het midden en zuiden van het land. Belangstellenden kun nen informatie vragen via het Postbusnummer 3292, 3003 AG in Rotterdam. RUURD WALINGA HOOFDREDAKTEUR SISULU VAN NEW NATION: AMSTERDAM „Er heerst duidelijk een nieu we sfeer in Zuidafrika, maar het is een vergissing om te denken dat dat het werk is van president De Klerk". Dat zegt Zwelakhe Sisulu, de hoofdredacteur van het met sluiting bedreigde Zuidafri- kaanse oppositieblad New Na tion, dat onder meer door de kerken wordt gesteund. „Die verandering is het gevolg van allerlei krachten, binnen Zuidafrika en uit het buiten land". Zwelakhe Sisulu is de zoon van de onlangs na meer dan 20 jaar gevangenschap vrijgelaten zwarte leider Wal ter Sisulu en van Albertina Sisulu, de voorzitter van de anti-apartheidsbeweging Uni ted Democratic Front. Hij reist deze week langs een aan tal Europese landen en was hij ook een dag in Nederland. De Zuidafrikaanse autoritei ten hebben hem een paspoort gegeven om de EG te bezoe ken en zij hebben ook tijdelijk de beperkingen van zijn be wegingsvrijheid opgeheven. Als Sisulu aan het eind van de week terugkeert naar Zuidafrika is hij zijn paspoort Zwelakhe Sisulu foto: anp weer kwijt, moet hij zich weer twee keer per dag melden op het politiebureau, heeft hij tussen zes uur 's avonds en zes uur 's ochtends huisarrest en mag hij niet meer dan vijf mensen tegelijk zien. Sisulu heeft niet zo'n hoge pet op van de hervormingen van de apartheid die president Fredrik De Klerk heeft be loofd. Zo kondigde Pretoria onlangs aan dat de zwemba den en stranden in Zuidafrika in het vervolg in principe toe gankelijk moeten zijn voor alle rassen, maar „dat was nou niet precies de verande ring waar de zwarte meerder heid van de bevolking op zat te wachten ...Ik wilde dat ik kon zeggen dat er echt iets veranderd was, maar de rege ring geeft tegenstrijdige signa len. Zij laat de zwarte leiders vrij, maar dreigt de New Na tion te sluiten die hen ci teert". Op de tegenwerping dat De Klerk toch ook toestemming heeft gegeven voor grote pro testmarsen, zegt hij:„Ja, maar dat was nadat aartsbisschop Tutu en dominee Boesak had den aangekondigd dat ze toch de straat op zouden gaan, wat de regering ook zou doen. Het zijn de mensen die de veran deringen bewerkstelligen". En hij voegt daaraan toe „de marsen in de grote steden zijn uitgebreid in het nieuws ge weest maar een dag later werd een betoging in Natal weer gewoon uit elkaar gesla gen". Vaag „In elke westerse maatschap pij waar een president geko zen wordt zegt de president duidelijk welk beleid hij wil gaan voeren....hij houdt het niet geheim en blijft niet con stant het hele land verbazen". De Klerk is tot nu toe blijven steken in vage, zeer algeme ne, uitspraken en goede be doelingen, vindt Sisulu. Een goed overzicht van de maatre gelen die hij wil nemen en het beleid dat hij zal gaan voeren heeft De Klerk echter nog nooit gegeven. Zwelakhe Sisulu erkent dat de president onder zware druk staat van zijn eigen blanke Nasionale Party, maar „daar zal hij uit moeten bre ken. Geen enkele leider van Zuidafrika kan zeggen dat hij Zuidafrika wil veranderen zonder met de traditionele na tionalistische blanke bewe ging te breken". „De Klerk heeft gezegd dat hij fundamentele veranderin gen wil doorvoeren, wij had den verwacht dat hij dan zou beginnen met de dingen die onze mensen het zwaarst tref fen", legt Zwelakhe Sisulu uit. „Wij maken ons zorgen over al dat gepraat van geef De Klerk tijd, geef hem zes maanden". De Nederlandse regering heeft in haar regeer akkoord bijvoorbeeld voorge steld om een half jaar lang geen verdergaande sancties te treffen om de Zuidafrikaanse president wat ruimte te ge ven, maar daar is de hoofdre dacteur het absoluut niet mee eens. Het is van beslissend belang dat Zuidafrika juist nu in het middelpunt van de belangstel ling blijft staan zodat de rege ring gedwongen wordt al haar mooie woorden waar te ma ken, betoogt Sisulu. Daarom pleit de Zuidafrikaanse anti apartheidsbeweging er ook voor dat de sancties tegen Pretoria geïntensiveerd wor den, want alleen onder druk zullen de zaken fundamenteel veranderen. Sisulu maakt zich dan ook grote zorgen voor alle aandacht die er in de Europese landen gaat naar de hervormingen in Oost-Eu ropa, de „problemen van Zuidafrika verdwijnen daar door steeds verder naar de achtergrond". V-olgend weekeinde komen de meeste Zuidafrikaanse opposi tiegroepen bijelkaar op de Witwatersranduniversiteit van Johannesburg voor de „Conferentie voor een Demo cratische Toekomst". De orga nisatoren noemen de bijeen komst, waar 2.500 afgevaar digden worden verwacht, al één van de grootste bedreigin gen waar de Nasionale Party ooit mee te maken heeft ge had. Het belang van de conferentie is volgens Sisulu vooral dat verschillende anti-apartheids- groepen, die onderling van mening verschillen over het opnemen van blanke anti- apartheidsactivisten in hun organisaties en het al dan niet voeren van een gewapende strijd, met elkaar praten en naar buiten komen met een gemeenschappelijke stelling- name. Dë organisatoren hopen dat alle groepen het eens worden over de voorwaarden waarin de regering moet voldoen voor er sprake kan zijn van onderhandelingen. De meest gehoorde voorwaarden zijn dat eerst de noodtoestand moet worden afgeschaft, bij verkiezingen het één-man- één-stem gaat gelden (de zwarten hebben nu geen stemrecht), alle politieke ge vangenen woren vrijgelaten en de verboden politieke or ganisaties worden gelegali seerd. „Maar het is gevaarlijk over de uitkomst te speculeren", waarschuwt Sisulu. Er is al heel veel bereikt als de groe pen met elkaar praten en een gemeenschappeljk kader kun nen bereiken, want de opposi- tiebweging groeit nog steeds. Op de conferentie zullen geen leiders naar voren geschoven worden die met de regering onderhandelingen kunnen voeren, want „pas als er poli tieke activiteiten zijn toege staan kunnen de leiders aan gewezen worden". Historische ontmoeting st V HISTORISCHE gebeurtenissen rijgen zich in deze dagen zo^ snel aaneen, dat ze ook in deze kolom nauwelijks zijn bij te^j' houden. De ontmoeting tussen Gorbatsjov en paus Johannes^ Paulus verdient het echter daar nu nog bij stil te staan. Ale( eerder hebben verscheidene Sovjet-dignitarissen hun op-pi wachting gemaakt in het Vaticaan. Adzjoebei, de schoonzoonw van Gorbatsjovs voorganger Nikita Chroesjtsjov, reisde in®{ 1963 naar Rome en het Vaticaan. De voormalige minister van buitenlandse zaken en korte tijd Sovjet-president, An-b, drei Gromiko, bracht zelfs vijf keer zo'n bezoek. De bezoe- kerslijst van het Vaticaan vermeldt tevens de naam van eerC voormalige president van de Sovjetunie, Nikolai Podgorni. I Het was dit keer echter voor het eerst in de geschiedenis! dat de eerste man van de Sovjetunie, een staat die 70 jaar I lang een genadeloze oorlog tegen de kerken en de godsdienst! heeft gevoerd, te gast was bij de paus, de man met het groot ste morele gezag in deze wereld. Y Het is bekend dat Jozef Stalin misprijzend vroeg „hoeveel?1 divisies" de paus wel had, toen het Vaticaan in de jaren der tig protest aantekende tegen de vervolging van de gelovigen? in de Sovjetunie. Moderne pausen beschikken over geen en kele divisie. Maar anno 1989 is het duidelijk dat het marxis-^ me-leninisme of het zogenoemde „wetenschappelijk sodalis-^ me" met heel zijn filosofische omlijsting, op sterven na dood}* is. Wat van de theorieën van Marx, Engels en Lenin is over-£ gebleven, is een techniek tot machtsverovering en machtsbe houd. hr ONDANKS de vervolging is de kerk en de godsdienst insc Midden- en Oost-Europa springlevend. De kerken waren-gi trouwens de enige vluchthavens voor al diegenen die onder v> het verstikkende communistische juk wilden uitkomen. Bo-.g: vendien vormde de kerk bijvoorbeeld in Polen, Litouwen, S( Armenië en de Oekraïne, de schatkamer voor het behoud,q van de nationale identiteit. tl SOLIDARITEIT is in Polen voor het grootste deel voortge- sproten uit de kerk. De volksbeweging in de DDR vond haar ie oorsprong in de wekelijkse gebedsdiensten in de kerken. De_ Tsjechoslowaakse kardinaal mgr. Frantisek Tomasek heeft— zich achter de opstand tegen het communistische regime ge steld. Kardinaal Mindszenty, in 1949 door de communisten in J. een schijnproces veroordeeld, is onlangs in ere hersteld. I VANAF het begin van zijn pontificaat heeft paus Johannes J, Paulus er geen geheim van gemaakt dat hij Europa heel Europa van de Atlantische Oceaan tot de Oeral en van de Noordkaap tot de hiel van Italië wil bewust maken vai zijn christelijke erfenis. Europa, aldus de paus, zal christelijk zijn of niet zijn. Direct of indirect zal hij de Sovjet-leider erop hebben gewezen, dat het „gemeenschappelijke Europese r huis", dat Gorbatsjov voortdurend propageert, geen béter te-^ huis voor de Europeanen zal zijn, wanneer God buitengeslo- ten wordt, zoals in de Sovjetunie sinds 1917 het geval is ge-sc weest. b. Gorbatsjov heeft de toezegging gedaan dat daar eenl^ eind aan komt. De Sovjetunie stopt met haar actieve strijd tegen de godsdienst: Moskou zal voortaan geloofsvrijheid voor allen toestaan. De Russische leider wil de diplomatieke banden met het Vaticaan herstellen en om dat te onderstrep- pen nodigde hij de paus uit voor een bezoek aan de Sovjetu- T nie. |R k< Voor zo'n bezoek vindt de paus het kennelijk nog te ia( vroeg. Eerst moeten de omstandigheden waaronder de gelo- Q vigen in de Sovjetunie leven verbeterd worden, de kerkelij-jbj ke hiërarchie dient hersteld en de sinds 1917 in beslag geno-|di men kerken dienen te worden teruggegeven. OoK het voorstel van Gorbatsjov diplomatieke betrekkin- ro gen aan te gaan is op dit moment nog niet aanvaardbaar. av Voorlopig blijft het bij 'officiële betrekkingen'. Die term is fe jarenlang gebezigd om de relatie tussen het Vaticaan en Po- q( len aan te geven, totdat in juli van dit jaar, na de gewijzigde m omstandigheden in Polen, volledige diplomatieke betrekkin- he gen werden aangegaan. nr |CO ida Op die manier had het overleg tussen de leider van de mar-lte! xistisch-leninistische staat, die vanaf zijn ontstaan heeft ge- 9' tracht de godsdienst met wortel en tak uit te roeien, en de paus van Rome, een bepaald niet vrijblijvend, maar uiterst !ge boeiend verloop. Ondanks de diplomatieke voorzichtigheid an van de paus is het resultaat van de historische ontmoeting va zeker niet gering te noemen. j Brieven graag kort en duidelijk geschreven. De redactie behoudt zich het recht voor ingezonden stukken te bekorten. Diakendag Op de onlangs gehouden dia- al aandacht is besteed, noemde bisschop Möller twéé redenen voor het in ere herstellen van het ambt van diaken. Het is niet zo dat alléén de priester nood tot de wederinstelling van dit ambt heeft geleid: dia kens als een soort mini-pries ters, wat ze zeer beslist niet zijn. Bisschop Möller noemde tevens de kerknood: het ver lies van contact tussen de kerk en de samenleving. De diaken zou, meer dan de priester, toegang kunnen hebben tot de wereld van alledag. Immers, de priester wordt veelal geheel opgeëist door" zijn werk voor de parochie of een andere ge meenschap. De diaken daaren tegen kan in de wereld zijn. Hij kan aan het arbeidsproces deelnemen én als gehuwde man worden gewijd. De dia ken zou eerder in staat zijn de nood in de wereld de secu larisatie ook op te pakken en te vertolken. Zijn functie is overigens meestal nog niet uit gekristalliseerd. In verband met de diaken worden de termen full-time en part-time gebruikt. Met de eerste wordt dan bedoeld die diaken die voor honderd pro cent in dienst staat van een parochie. Met de laatste term wordt geduid op mannen, die voor een gedeelte van hun tijd al dan niet in een parochie werken, doch buiten de kerk ook nog de kost verdienen. De full-time diaken is meestal werkzaam in een parochie of hij is bijvoorbeeld legeraal moezenier. Hij beantwoordt aan de eerste visie op het dia kenambt, die van de priester nood. De part-time diaken, die in eigen levensonderhoud voorziet en in zijn vrije tijd voor een parochie kan wer ken, beantwoordt in zijn werkzaamheden aan de twee de visie op het diakenambt, namelijk die van het lenigen van de kerknood. In beide gevallen zijn zij ech ter krachtens hun ambt pér- manente diakens. Als gewijde mannen proberen zij immers voortdurend bruggen te slaan tussen de kerk en de samenle ving. Ze staan in hun taak voor verkondiging, eredienst en diakonie. Daarom zou hét eigenlijk beter zijn simpelweg te spreken van diakens; zono dig van parochiediakens. La ten we hopen dat beide visies zoals die destijds verwoord zijn door het tweede Vaticaans concilie ingang vinden. E.G. Carrière, DEN HAAG. Paul Laman (links) en Wop Schat (rechts) bij hun indrukwekkende motorfietsen foto: pers unie

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1989 | | pagina 2