van prent- en tekenkunst
Meesterlijke 'Ontmoeting'
Zuidhollands Orgelconcours voor amateurs van goed niveau
a§nn Burton
^Verleden
Bosgod van De Vries
ontdekt bij veilinghuis
Aardappeleters Van Gogh
weer in Kröller-Müller
OTTERLO Het doek „De Aardappeleters, 1885"
van Vincent van Gogh is gerestaureerd en vanaf 5
december weer te zien in de vaste opstelling van
de collectie in het Rijksmuseum Kröller-Müller op
de Hoge Veluwe in Otterlo.
Het schilderij werd 12 december vorig jaar met
twee andere werken uit het museum gestolen. Het
werd op 14 juli teruggevonden. Het bleek te zijn
beschadigd, een gevolg van vocht en hoge tempe
ratuur.
Bij de restauratie zijn de vernislaag en de retou
ches die in 1958 waren aangebracht, vervangen.
De twee andere gestolen werken waren „Uitge
bloeide zonnebloemen, 1887" en „Weefgetouw met
wever, 1884". Deze zijn eveneens teruggevonden,
maar hadden minder te lijden en konden nagenoeg
meteen na terugkeer weer in het museum worden
opgehangen.
Kluitman hofleverancier
HEERHUGOWAARD Kinderboekenuit
gever Kluitman Alkmaar bv in Heerhugo-
waard wordt vrijdag Hofleverancier. De uit
geverij bestaat 125 jaar en veel van haar
vroeger uitgegeven boeken zijn ook nu nog
bekend. Tot deze ook nu nog veel gelezen
werken behoren onder meer: Dik Trom van
C. Joh. Kievit, Paddeltje van Joh. H. Been,
Pietje Bell en Kruimeltje van Chr. van Ab-
koude, en Afke's Tiental, het beroemdste
boek van Nienke van Hichtum. In het recen
te verleden zijn ook series verschenen waar
aan de jeugd veel plezier beleeft, zoals de Ka
meleon-reeks van H. de Roos. De naam van
de uitgeverij verraadt dat het bedrijf in Alk
maar werd opgericht. In 1978 werd naar
Heerhugowaard verhuisd. Daarom reikt bur
gemeester Pop van Alkmaar op 1 december
in Heerhugowaard de oorkonde en het wa
penschild uit, die bij het predikaat Hofleve
rancier horen.
DONDERDAG 30 NOVEMBER 1989 PAGINA 13
George Harrison
George Harrison heeft geen
zin in Beatles-reünie
LOS ANGELES Zanger-componist Geor-
fe Harrison ziet een Beatles-reünie zonder
ohn Lennon niet meer zitten. „Wat voor
zin hebben drie Beatles zonder John?" aldus
Harrison. „Het is te lang geleden". Lennon
werd in 1980 van het leven beroofd door een
maniak. Een ander oud-lid van de „Fab
Four", Paul McCartney, opperde in een in
terview met de Los Angeles Times de moge
lijkheid van een reünie met Harrison en
drummer Ringo Starr, nu een einde is geko
men aan de procesvoering tussen hen over
de rechten op grammofoonplaten. De 46-ja-
rige Harrison noemde de toekomst belang
rijker dan het verleden. Hij is betrokken ge
raakt bij de Britse filmindustrie en brengt
begin volgend jaar een film uit genaamd
„Nuns on the Run".
Nieuw kunsthuis in
Rotterdam voor
hedendaagse kunst
ROTTERDAM Met een
overzicht van het werk van
Guillaume Bijl wordt op 27 ja
nuari het nieuwe Rotterdamse
kunsthuis „Witte de With" ge
opend. Directeur Chris Der-
con, die officieel pas op 1 april
1990 in dienst treedt, presen
teerde woensdag het program
ma tot 1991 van dit Center for
Contemporary Art.
Het kunsthuis moet een inter
nationaal platform worden
voor hedendaagse beeldende
kunst en niet slechts weer een
ruimte waar tentoonstellingen
worden gemaakt. Dercon, mo
menteel nog programma-di
recteur van het Institute for
Contemporary Art P.S.I Mu
seum in New York, liet zich
kritisch uit over de manier
waarop momenteel kunst ge
toond wordt. „Het lijkt wel
een wereldkampioenschap
tentoonstellingen maken".
Daar doet het kunsthuis in ie
der geval niet aan mee, aldus
Dercon. Het Witte de With-
programma gaat nieuwe ont
wikkelingen tonen en kunste
naars kiezen die een alterna
tief bieden voor de huidige
'trends. De programmering
wordt in een breed verband
gebracht door samenwerking
met onder andere het Filmfes
tival en kunstopleidingen.
Dercon wil vooral ook aan
dacht besteden aan het waar
om van tentoonstellingen en
kunstwerken, onder meer
door lezingen en speciale boe
ken bij de tentoonstellingen.
Voor volgend jaar staan onder
meer op het programma een
overzicht van environments
en objecten van Guillaume Bijl
uit de periode '81-'90. werk
van de Amerikaanse concep
tuele kunstenaar John Knight
over tentoonstellingsmecha
nieken en tentoonstellingsde
sign. Verder zijn er van mei
tot juli de eerste solo-tentoon
stellingen van de Mexicaanse
schilder Julio Galan en de Ar
gentijnse schilder Guillermo
Kuitca.
Witte de With werkt komend
jaar met een budget van 1,1
miljoen gulden. Het kunsthuis
denkt verder aan vormen van
sponsoring bijvoorbeeld door
co-produktie van tentoonstel
lingen met andere musea en
kunstinstellingen en hoopt ook
nog op aanvullende fondsen
van het ministerie van WVC.
noetingen/Begegnungen', take-
in en prenten uit de Albertina
>nen en Rijksprentenkabinet in
lerdam. Van 2 december tot 22
iri. Geopend di. t/m za. 10 tot
ir, zo. 13 tot 17 uur, ma. geslo-
27
^STERDAM Als iets met
3: igeweld moet, dan lukt het
i. «wel, zeker als er iets moois
moet komen. Deze keer
Jasten meestertekeningen
^le Albertina in Wenen een
i, ïioeting hebben met gelijk-
riitig werk uit het Rijkspren-
Mabinet (Rijksmuseum) in
^ïterdam. Collecties uit bei-
tMusea werden samenge-
Ktht in een expositie, die in
lien veel publiek trok en
ïa,van 2 december tot 22 ja-
loJri volgend jaar in Amster-
i hetzelfde moet doen.
K ttmoetingen/Begegnun-
t werd de titel van de ten-
Opstelling die inderdaad een
cameling van meesterwer-
13. is. Maar dat werk uit de
'h^terdamse collectie dat uit
'pen ontmoet uit oogpunt
:qi artistieke overeenkom-
i, gaat wat erg ver.
U&iurlijk zijn er altijd wel
teenkomsten te vinden, al
45 het maar de tijd van ont-
Maar zo kan men ook
poeren, dat beide kunste-
irs niet van spruitjes hiel-
of een bril droegen. En
%iaar goed wordt gezocht,
er altijd wel artistieke
reenkomsten te vinden. En
bntstaat dan de gewenste
poeting. Als men maar
'k genoeg wil.
Ji^voudiger was geweest,
o#neer de samenstellers ge
in hadden gezegd: „Jon-
s, we maken een tentoon-
Eng van verdraaid goed
uit het Amsterdamse
tenkabinet en uit de Al-
^ina in Wenen. Van allebei
dnveel, dat wordt grandi-
infl
keen publiek
nó f I
:oor jeugdige
Solist
fur
'j?Amsterdam Wind Orchestra on-
leiding van Heinz Friesen. Solist
iertienjarige violist Joszef Lend-
Arnold Schönbergzaal, Konink-
.Conservatorium, Den Haag.
1
iribedroevend slechte belang-
NÜing voor het concert dat
jeravoncf in de Arnold
'(iLönbergzaal werd gegeven
,j»r het Amsterdam Wind Or-
tstra en de dertienjarige
rrtist Joszef Lendvai deed de
>4anisator besluiten de weini-
bezoekers vrij entree te
i. lenen. Er zaten in de zaal
eveer evenveel bezoekers
musici op het podium.
£zef Lendvai won eerder dit
J het TROS/Foster Parents-
Tcours „Solo voor een kind",
'ipr een jury onder voorzit-
rtchap van Jaap van Zwe-
werd hij aangewezen als
Jnaar en dat leverde Joszef
)i aantal optredens met het
jnlasorkest op. Gisteravond
ïelde hij Introduction et
do Cappriccioso van Saint-
rJns en Zigeunerweise van
„iSarasate uitgerekend in de
d waar om de twee jaar de
^Wens Viooldagen worden
Jouden. Een vergelijking
die deelnemers en Joszef
itidvai dringt zich op.
ilzef heeft het vioolspelen in
'1 bloed, hij is de zoon van
J primarius van een Hon
ors zigeunerorkest. Zo va-
■f. zo zoon, want aan vinger-
igheid en virtuositeit ont
dekt het hem niet. Op het
Öied van muzikale expressie,
Verking en overtuigings-
s&cht wordt hij echter over-
ttffen door de winnaars die
dlordens Viooldagen hebben
ijgeleverd.
tft Amsterdam Wind Orches-
i is samengesteld uit oud-
asici van de voormalige Am-
frdamse Politiekapel aange-
dd met conservatoriumstu-
tïiten. De leiding is toe ver
duwd aan Heinz Friesen die
ft gisteravond weer bewees
iP vakman te zijn die de
feepjes van het blaasorkest
i®r en door kent.
ADRIAAN HAGER
jii
Finale van het Zuidhollands Orgel
concours voor amateurs. Georgani
seerd door de Streekmuziekschool
Rijnakkoord. Op 29 november ge
hoord in de Scheppingskerk in Lei-
derdorp.
Met het organiseren van het
eerste Zuidhollandse Orgel-
concours voor amateurs had
de Streekmuziekschool Rij
nakkoord uit Leiderdorp een
tweeledig doel voor ogen. Ten
eerste de aandacht te vestigen
op het aantrekkelijke van het
orgel als muziekinstrument.
Ten tweede wilde men nog
eens het belang van de mu
ziekschool als onderwijsinsti
tuut benadrukken. De beteke
nis van de muziekscholen
wordt heden ten dage nogal
eens onderschat. Een opleiding
aan een muziekschool is ofwel
een goede voorbereiding op
een latere conservatoriumstu
die ofwel een uitstekende basis
voor amateurs die graag hun
weg willen proberen te vinden
in de muziek.
Het orgelconcours, dat moge
lijk gemaakt werd met steun
van de Provincie Zuid-Hol
land en de firma Van Vulpen,
werd gehouden in de Schep
pingskerk te Leiderdorp. Het
concours bestond uit een voor
ronde en een finale. Er werd
in twee categorieën, de eerste
categorie tot 15 jaar en de
tweede vanaf 15 jaar, gestre
den om de ereplaatsen. In to
taal deden er 27 deelnemers,
een zeer hoog aantal, ver
spreid over de hele provincie
Zuid-Holland mee. Tien van
hen, van elke categorie vijf
deelnemers, werden toegelaten
tot de finale die gisteren
plaatsvond. Alle finalisten wa
ren afkomstig van door het
rijk erkende muziekscholen.
In de finale bestond de jury uit
Han Lammers, Gerard Akker
huis en Charles de Wolff. Van
de begeleidende jurycommis
sie, die ervoor moest zorgen
dat de beoordeling in goede
banen geleid werd en die ook
de jurering in de voorronde
voor haar rekening had geno
men, maakten Ekke Atsma,
Erik Vogel en Nico de Raad
deel uit.
De deelnemers hadden wat de
repertoirekeuze betreft geheel
de vrije hand gekregen. De
jury beoordeelde de uitvoerin
gen van de verschillende wer
ken op het Van Vulpenorgel
van de Leiderdorpse Schep
pingskerk, een in de neoba-
rokstijl gebouwd instrument,
op moeilijkheidsgraad, muzi
kale expressie en technische
vaardigheid.
In de twee categorieën vielen
er drie geldprijzen te verdelen
(/"250, ƒ150, en ƒ50 in de eerste
categorie en ƒ500, ƒ250 en ƒ150
in de tweede categorie). In de
categorie tot 15 jaar ging de
eerste prijs naar Bram Theu-
nisse uit Dordrecht, op de voet
gevolgd door de tweedeprijs
winnaar Dirk-Jan Versendaal
uit Barendrecht en Martin
Vendel uit Alphen aan den
Rijn die de derde prijs in de
wacht sleepte.
In de categorie vanaf 15 jaar
won Wim van Dusschoten
(Benthuizen) met zijn fraaie
vertolking van het eerste ko
raal van de Nederlandse com
ponist Hendrik Andriessen de
eerste prijs. Tweede werd
Wim Loef uit Den Haag en
derde Aarnoud de Groen uit
Rijswijk.
Gezien het aantal deelnemers
en bezoekers aan het concours
overwegen de organisatoren
van dit concours, oorspronke
lijk met het idee opgezet om
het eens in de twee jaar van de
grond te tillen, een jaarlijks te
rugkerend evenement te ma
ken. Als we het niveau van de
bijdragen van de verschillende
deelnemers in ogenschouw ne
men, is er geen enkele reden
om van dit voornemen af te
zien.
PETER VAN VEEN
INfNST/RTV
IiTERDAM De befaamde jazz-
liste Ann Burton is in de nacht
dinsdag op woensdag in het An-
m van Leeuwenhoekziekenhuis in
iterdam op 56-jarige leeftijd aan
p.Jcanker overleden. Burton (op 4
iat rt 1933 geboren als Anna Rafalo-
i at) verwierf haar eerste faam in
woerland bij Louis van Dijk en trad
;Jin1er onder meer op met Ramses
,®ffv Zij kreeg Edisons voor haar
^speelplaten Blue Burton en New
5, k State of Mind. Een toernee deze
èrier met de Amerikaanse jazzpia-
Blossom Dearie moest worden
;|b!arde0.mdat Ann Burton.
"ÖT 22 JANUARI IN RIJKSMUSEUM
oos". Want zo werd het uitein
delijk.
Werk is uitgezocht uit de Al
bertina van Meester E.S., Al-
brecht Dürer, Albrecht Alt-
dorfer, Peter Paul Rubens,
Rudolf van Alt en Klimt en
Schiele. Voor het Amsterdam
se achttal treden op de Meester
van het Amsterdamse Kabi
net, Hendrick Goltzius en J.
de Gheyn, Hercules Segers,
Jean Antoine Watteau, Breit-
ner, Bosboom en Jan Toorop.
Rembrandt, zelfs na lang zoe
ken niet met iemand te verge
lijken, doet mee op een centra
le plaats; ook al omdat hij
chronologisch precies in het
midden der tijden thuishoort.
Van hem zijn uit beide kam
pen totaal tien tekeningen uit
gezocht.
Hollen
Natuurlijk wordt het hollen,
om deze niet eens zo heel gro
te, maar wel erg fijne expositie
te bewonderen. Op 22 januari
wordt alles weer goed opge
borgen, want de kwetsbaar
heidsfactor van de tekeningen
en prenten op papier is hoog
en dat dit werk in een exposi
tie te zien is, mag als hoge uit
zondering worden opgevat.
Nogmaals, aan de veronder
stelde overeenkomsten hoeft
niet al te veel waarde te wor
den toegekend. Maar het is
wel verrassend, dat door de
goede zorgen van de musea zo
veel oud werk de eeuwen
heeft doorstaan en sommig
werk, ook uit de vijftiende
eeuw, gisteren te lijkt te zijn
gemaakt. Langzamerhand we
ten we wel beter: De Gheyn
werkte in het begin van de ze
ventiende eeuw, maar zijn stu
dies zouden werkelijk 'van gis
teren' kunnen zijn, of anders:
het is soms moeilijk er een tijd
aan te geven. Zoals van veel
ander werk kan worden ge
zegd. Alsof tekeningen en
prenten minder aan stijl en
tijd zijn gebonden dan werk in
olieverf. En in veel hogere
mate persoonsgebonden. De
kunstenaar, Dürer, Rembrandt
en de anderen zijn onmiddel
lijk herkenbaar, Schiele even-
Watteau, Breitner en Bosboom
(hoe lekker oud-Haags) en ei
genlijk alle anderen, al is in
een enkel geval werk toch wel
gedateerd.
Catalogus
Het moet gezegd dat vrijwel
alle grotere exposities worden
vergezeld door catalogi, waar
aan evenveel aandacht is be
steed als aan de tentoonstelling
zelve. En dus de moeite van
het aanschaffen waard. Voor
het boekwerk dat bij deze te
keningen- en prentenexpositie
behoort, geldt dit in dubbel op
zicht. Niet alleen is het een erg
compleet boek geworden, de
afbeeldingen benaderen tot in
hoge mate het origineel. Bo
vendien bevat het zo veel in
formatie over de kunstenaar
en zijn werk, dat het behalve
een kijk- ook een leesboek is
geworden. Voor de uitzonder
lijk lage prijs van 39,90.
Hoewel sommige musea hun
best lijken te doen exposities
samen te stellen voor kunst
historici - wie Altdorfer niet
kan onderscheiden van Segers
valt af en doet niet meer mee -
is deze expositie zo samenge
steld dat zelfs de bezoeker die
eerlijk waar echt niet van toe
ten en blazen weet, die hele
zondagmiddag toch kan blij
ven genieten. Het is zeker de
vraag, of het er zo toe doet, dat
Peter Paul Rubens bij Jean
Antoine Watteau mag hangen,
omdat ze overeenkomsten to
nen. Wie op die stelling toch
prijs stelt, krijgt in ruime mate
zijn zin. Maar Daniël in de
leeuwenkuil van Rembrandt is
op zich een half uur waard en
dat geldt ook voor ander werk,
als portret en studies van Golt
zius en vele anderen. Ze zijn
per stuk zo de moeite waard,
dat het zoeken naar gelijkenis
sen een wat onzinnig tijdver
drijf wordt, om niet te spreken
van tijdverlies. Het gaat om
meesterwerken van groot
meesters, zoals de samenstel
lers zelf al opmerken. Ze heb
ben groot gelijk. En wanneer
die meesters elkaar, zoals de
musea beweren elkaar „als het
ware" - welk ware? - ontmoe
ten, nu, goed dan. Maar het is
belangrijker wanneer de be
zoeker zelfstandig kan opmer
ken, waarom het werk van de
beroemde meesters beroemd
werd. En dat lukt gegaran-
deerd' FRITS BROMBERG
Dansende bosgod van Adriaen de Vries zal naar verwachting
tussen de drie en vijf miljoen gulden opbrengen.
Rechts: De zich
prachtig
krabbende hond
van de Meester
van het
Amsterdams
Kabinet.
LONDEN Bij het vei
linghuis Sotheby's is op 7
december in Londen een
bronzen dansende bosgod
uit de vroege zeventiende
eeuw van de Noordneder
landse maniërist Adriaen
de Vries te koop. Het
unieke exemplaar zat bij
een zending Engelse tuin
beelden uit deze en vorige
eeuw. Het 77 cm hoge
beeld moet naar schatting
tussen de drie en vijf mil
joen gulden opbrengen.
De dansende faun was inge
bracht voor een veiling in Bil-
lingshurst. De eigenaar had
het in het begin van de jaren
vijftig gekocht. Het beeld werd
van de veiling teruggetrokken
voor nader onderzoek.
Dit bracht aan het licht, dat
het beeld waarschijnlijk tussen
1610 en 1615 in Praag is ge
maakt. Een laboratorium in
Oxford vond aan de binnen
kant van het beeld nog een
stukje van de oorspronkelijke
binnenvorm van (gebakken)
klei. Dit restant kon worden
gedateerd tussen 1450 en 1630.
De figuur is gebaseerd op een
marmeren beeld dat in de ze
ventiende eeuw werd opgegra
ven, nu in de Uffizi Gallery in
Florence staat en volgens
overlevering door Michelange
lo werd gerestaureerd. Het is
vaak nagemaakt, dikwijls in
brons. De nu in Engeland ont
dekte bosgod schijnt het
vroegste exemplaar van de na
gemaakte modellen te zijn.
De beeldhouwer en schilder
De Vries werd rond 1545 in
Den Haag geboren en stierf in
december 1626 in Praag. Hij
was in de jaren tachtig in Ita
lië onder meer in Florence
waar hij in de leer zou zijn ge
weest bij Giabologna. Hij kan
het bekende marmeren beeld
ook in 1595 hebben gezien, het
jaar waarin hij Rome bezocht.
Het maniërisme van De Vries
staat door de beweeglijkheid
van de wijze waarop hij zijn
beelden modelleerde, al op de
grens van de barok. De Vries
gaf als kunstenaar een eigen
interpretatie aan het model.
Zo veranderde hij de houding
van de faun, gaf hem bekkens
in elke hand en verving een
muziekinstrument door een
blaasbalg. Buiten kijf staat het
voor de deskundigen van So
theby's dat De Vries met de
bronzen faun een veel mooier
werk heeft geschapen dan het
klassieke prototype.
Warhol
Rechercheurs
van de
Amsterdamse
politie tonen
een van de
werken van
Andy Warhol
die in 1988
werden
gestolen in
Bonn. De
miljoenenroof
werd onlangs
opgelost door
de aanhouding
van zeven
mensen in
Amsterdam,
die op dat
moment bezig
waren de
litho's te
verhandelen.
FOTO: ANP
eens, hoe men zijn werk ook
moge beoordelen.
Tijd
Kan in sommige gevallen een
tentoonstelling in sukkeldrafje
worden afgewerkt, om hier en
daar wat langer te kijken, deze
tentoonstelling van Ontmoe
tingen leent zich daar niet
voor; men zal er de tijd voor
moeten en willen nemen. De
samenstellers hebben de gele
genheid met alle beschikbare
handen aangepakt om het bes
te van het beste te selecteren.
En wie er echt een hele regen
achtige zondagmiddag voor
uittrekt, komt blijde gestemd
huiswaarts. Soms om het
meesterschap van de kunste
naar, soms om zijn kunstzin of
beide en in sommige gevallen
door het documentaire karak
ter van het afgebeeldene. De
meester van het Amsterdamse
Kabinet is eerder tentoonge
steld, maar het is steeds weer
een bijzondere gelegenheid
zijn werk terug te zien: zijn
krabbende hond moge tot de
jongste dag ergens last van
hebben: het blijft altijd een
meesterwerk. En dat betreft
zeker dat werk van Dürer,