Maidenspeech Brinkman
krijgt veel waardering
Meningsverschil PvdA en CDA over btw-tarief
Nieuw hoofdstuk in Rijn-zoutdrama
Wöltgens zet
relatie met .VVD
op laag pitje
Neef van Zuidafrikaanse
minister vraagt asiel na
desertie uit Special Forces
Twee doden door ongeval bij Bred^
BINNENLAND
BeidwQowuMit
WOENSDAG 29 NOVEMBER 1989 PAGlfl
(Van onze
parlementaire redactie)
v DEN HAAG De coali
tiepartijen CDA en PvdA
verschillen van mening
over de verlaging van het
btw-tarief en de hoogte
van de collectieve lasten
druk (som van belastingen
en premies). Dat is giste
ren duidelijk geworden
uit de bijdragen van de
fractiewoordvoerders voor
financiën tijdens de alge
mene beschouwingen.
Daarnaast bleek dat de PvdA
afstand neemt van drie andere
kabinetsplannen op fiscaal ge-
bied. Het CDA vindt net als de
VVD dat de btw moet worden
verlaagd. De PvdA stelt zich
daarentegen gereserveerd op
en betwijfelt of een btw-verla-
ging wel effectief genoeg is.
Het CDA meent voorts dat de
collectieve lastendruk de ko
mende kabinetsperiode niet
mag stijgen. „Een verdergaan
de stijging van de collectieve
lastendruk is schadelijk voor
economische groei en werkge
legenheid", aldus CDA-woord-
voerder Terpstra.
De PvdA vindt dat niet alleen
naar de hoogte, maar ook naar
de aard van de lastendruk
moet worden gekeken. „Een
laag niveau staat niet per defi
nitie gelijk aan een hoogwaar
dige produktie en consump
tie", aldus PvdA-woordvoer-
der Melkert.
De VVD wil dat de lastendruk
verder daalt. D66 hield zich op
de vlakte en vroeg meer dui
delijkheid van minister Kok
(Financiën).
Europees verband
Het kabinet heeft nog geen de
finitieve voorkeur voor de
hoogte van het btw-tarief (nu
18,5 procent), maar zegt dat de
verlaging mogelijk 1,5 procent
kan bedragen „als er ruimte
bestaat binnen de collectieve
lastendruk". Terpstra zei dat
zijn fractie „in Europees ver
band voorrang geeft aan een
btw-verlaging". Hij wil van
het kabinet weten wat er nu
precies is afgesproken.
Melkert noemde het „onge
rijmd" om „zonder nadere
verkenning in Europa" tot een
btw-verlaging over te gaan.
Volgens de PvdA kan pas over
twee jaar een besluit worden
genomen. Voor de VVD is die
termijn veel te lang. De libera
len willen dat het kabinet zo
spoedig mogelijk overgaat tot
een verlaging van het btw-ta
rief tot 17 procent. VVD-
woordvoerder De Grave: „De
tekst in het regeerakkoord
wekt weinig vertrouwen. Eén
zuchtje tegenwind en weg
btw-verlaging".
Reiskosten
De PvdA was kritisch over het
verminderen van de belasting
aftrek voor het woon-werk-
verkeer. Melkert wil dat trou
we openbaar-vervoerreizigers
'al hun kosten kunnen blijven
aftrekken. „De beperkte af
trekbaarheid moet alleen gel
den voor autogebruikers", al
dus Melkert.
Daarnaast eist de PvdA dat de
accijnsverhoging op huis
brandolie wordt vervangen
door een „bredere brandstof
heffing". Melkert: „Zo kunnen
gezinnen die op huisbrandolie
zijn aangewezen, worden ont
zien". Voorts meent de PvdA
dat de opbrengst van de ver
hoging van het huurwaarde
forfait volgend jaar niét volle
dig moet worden besteed aan
de verlaging van de 'over
drachtsbelasting' bij de ver
koop van een huis. Het geld
kan volgens de PvdA beter
worden besteed aan het af
trekbaar maken van kosten
voor openbaar vervoer. Het
CDA wil juist dat de over
drachtsbelasting wordt ver
minderd en de beurs- en kapi
taalbelasting worden afge
schaft.
Eensgezind waren de fracties
in hun grote informal -
hoefte over de financiëjU
gen- en meevallers vod
schatkist van het rijk. Mil
Kok zal daarover tekst e;
teg moeten geven. Woord, j
ster Ina Brouwer van (Ljj
Linko stelde voor het beiu j
leven te laten opdraaien^s
de miljarden-overschrijdLz
op de inmiddels afgesi^
Wet Investeringsrekeing^p
„Er is heus geen spraktT e
een armlastig Hollands jT0
mansgezelschap. Afnjjn
van de huidige winstenlij
als tijdelijke maatregel,!^
een goede compensatie.
voor de wir-overschrijdii^
D66-woordvoerder Yue
vindt dat de Algemene RPj
kamer een onderzoek naj^(
wir moet instellen.
SGP en GP[
verwijten
CDA afstof
Onderwijs 1
en WVC
(Van onze fv'
parlementaire redactij^
DEN HAAG De kl
christelijke kamerfraPs
SGP en GPV vinden'!
onbegrijpelijk dat F
CDA de ministeries PI
onderwijs en wvc gefe
heeft overgelaten aan*1
windslieden van P\R
signatuur. Zij vrezen'!
hierdoor het cïhristi
onderwijs en de chrisf!
ke instellingen voor rl
zijn en gezondheids
gevaar lopen.
ye
„Verbazing, grenzend
bouwereerdheid, vatte bi;
post toen bleek dat het
de departementen van oL,
wijs en wvc helemaal uit|^'
den gaf. Onbegrijpelijk!"^
SGP-fractieleider Van pL
Vlies gisteren in het L
over de regeringsverkl^e
„Het CDA heeft zich iJf
verleden juist via deze te.
nen geprofileerd, de wach
trekkend bij zuilen, iden'
ten en evenwichten in pos
Het CDA neemt nu een I
risico". GPV-f rachel)
Schutte maakte zich
zorgen over de dreigendejin
alistische invloed op her
derwijs. De betreffende
bewindslieden, minister
en staatssecretaris W
hebben volgens Schutte^]
langs al een „voorproefje^
hun denken" gegeven doo
sturen van kleine christr.
scholen in AppingedanP
Wolvega op te roepen tot I
met scholen van een aidi
richting. „Dat belooft dus
wat voor de toekomst",
Schutte.
Eensgezind riepen de wó
voerders van de kleine cj
telijke partijen het kabinP
om niet alleen de strijd a;
binden met de 'aardse' mi
vervuiling maar ook, j
RPF-fractieleider Leerling
noemde „de geestelijke m!|
vervuiling" een halt toe te
pen. De SGP'er Van der
noemde in dit verband zi
als „godslastering, zondag?
heiliging, zedeloosheid, gei
ondermijning en ongereci
heden". Ook vroegen VaiL
Vlies, Schutte en Leerling
zamenlijk om een gedegerp.
derzoek naar de prakth
werking van de abortuf^
Zij veroordeelden het bi
netsbesluit om voorlopig h,
stappen te ondernemen de
hanasiepraktijk terug te L
gen. Het instellen van eer
derzoekscommissie inzakt0
thanasie noemde Schuttel
vluchtweg". Van der r
drong erop aan de comrfs
in elk geval zodanig samis
stellen dat zowel voor- alc
genstanders van euthanasi
zitting in hebben. ;v
DEN HAAG Het was
gisteren niet de eerste
keer dat Elco Brinkman,
fractieleider van het CDA,
in de Tweede Kamer het
woord voerde. Dat had hij
immers in zeven jaar mi
nisterschap al honderden
keren gedaan.
Maar het was wèl zijn officiële
eerste toespraak als kamerlid,
zijn 'maidenspeech' zogezegd.
En bovendien geen peuleschil
letje, want de ex-bewindsman
van WVC beschikt nu niet
langer over een enorme amb
telijke staf, die in de regel alle
teksten voor een bewindsman
voorkookt.
Dit keer moest Elco het hele
maal zelf doen. Het resultaat
was een 28 pagina's tellend be
toog, waarmee hij op het
spreekgestoelte ruim een uur
in de weer was. En daarna
kon hij nog niet eens, zoals ge
bruikelijk bij iemand die net
een maidenspeech heeft ge
houden, door zijn collega-par
lementariërs worden gefelici
teerd. Kamervoorzitter Deet-
man vond dat de schouder
klopjes, handdrukken en zoe
nen terwille van de voortgang
van het debat maar tijdens de
lunchpauze moesten worden
uitgedeeld.
Plaagstootje
Thijs Wöltgens, de nieuwe
fractievoorzitter van de PvdA,
die zijn maidenspeech al jaren
achter de rug heeft, feliciteer
de Brinkman pas toen het zijn
beurt was het spreekgestoelte
CDA-fractievoorzitter Brinkman tijdens zijn spreekbeurt in de Ka
mer.
te betreden. Tot grote hilariteit
van de aanwezigen voegde
Wöltgens aan zijn gelukwens
een venijnig plaagstootje toe.
„Ik hoop dat deze zware taak
van fractieleider hem niet zal
doen terugverlangen naar zijn
deeltijdfunctie op het departe
ment", aldus Wöltgens, daar
mee verwijzend naar het in
middels spraakmakende inter
view dat Brinkman ooit als
jeugdig minister weggaf aan
Vrij Nederland. Daarin zei hij
er voorstander van te zijn „dat
kamerleden alleen nog in
deeltijd werken, en daarnaast
een deeltijdbaan in de maat
schappij hebben". Op die ma
nier zouden de volksvertegen
woordigers volgens de jonge
bewindsman wat meer voeling
met de samenleving kunnen
houden.
Deze uitspraak werd hem des
tijds niet in dank afgenomen.
Hij moest de Kamer zijn excu
ses komen aanbieden. Hoewel
Wöltgens dus een steek onder
water in de richting van
Brinkman niet kon nalaten
was hij wel vol bewondering
over diens maidenspeech. In
de wandelgangen zei de
PvdA-fractieleider Brinkmans
betoog „voor een maiden
speech zelfs héél goed te vin
den". Hij was niet de enige die
er zo over dacht.
Veel lof
mergebouw van de lof voor de
kersverse fractieleider. Niet
alleen politici, maar ook men
sen van het dienstverlenend
personeel deden er hun zegje
„Mooi verhaal", zei kamerbe
waarder Faase, hoofd van de
bodendienst. „Er zat tenminste
humor in. Dat zijn we lang
niet van een CDA-fractielei-
der gewend geweest. Het was
meestal wel geestelijk, maar
zelden geestig". Ook premier
Lubbers en kamervoorzitter
Deetman waren zeer te spre
ken over de eerste sprong van
Brinkman in het diepe kamer-
bassin. „Kort, goed en humo
ristisch. Prima", was het bon
dige commentaar van Lubbers.
Deetman: „Heel aardige
speech. Hij deed het echt
„Een hele verbetering in ver
gelijking met de gortdroge
verhalen van Brinkmans
voorganger Bert de Vries",
vond oud-VVD-minister Kort
hals Altes. „Een duidelijk en
humoristisch verhaal, maar
natuurlijk wel overgoten met
een degelijke CDA-saus". Ove
rigens vond Korthals Altes het
gezien Brinkmans vele eerde
re optredens in de Kamer ook
weer niet zo'n groot kunststuk
dat Elco had gewrocht. „Hij
was net als een moderne, erva
ren bruid die toch nog in het
wit trouwt". Ook Van der
Vlies van de SGP noemde de
spraakkunst van Brinkman
„heel wat beter dan van zijn
voorganger". De VVD'er
Blauw constateerde: „Een
mooie, kundige tekst van
Brinkman, maar hij moest wel
op eieren lopen".
Zenuwachtig
Andrée van Es van Groen
Links vond de doorgewinter
de, koel ogende Brinkman
„opvallend zenwuwachtig".
„Hij zag erg witjes. Zijn ver
haal kwam er uiteindelijk wel
goed uit. Sommige passages
waren onduidelijk, maar er
waren ook momenten waarop
ik hem heel helder vond en af
en toe zelfs heel spits. In elk
geval was hij veel minder grijs
dan we van De Vries gewend
waren", aldus Van Es. Leijnse,
de vice-fractievoorzitter van
de PvdA, vond dat Brinkman
zijn opvattingen goed had ver
woord. „Ik houd er altijd wel
van als iemand zijn ideeën
goed onder woorden kan bren-
Maar niet iedereen was lovend
over het jongste optreden van
Elco Brinkman. Peter Lank-
horst (Groen Links): „Ik vond
het allemaal heel clichématig
wat hij zei. Het was een brij
van gemeenplaatsen. Na een
tijdje moest ik echt even gaan
lopen". Paul Rosenmöller
(Groen Links): „Het was een
wollig verhaal dat helaas nau
welijks over de regeringsver
klaring ging". Schutte (GPV):
„Hij sprak inderdaad veel
mooie woorden, het is alleen
jammer dat er geen boodschap
in zat".
DEN HAAG Zoutlozin-
gen op de Rijn, een gevaar
voor de kwaliteit van het
drinkwater, vormen al
sinds 1931 een twistpunt
tussen de oeverstaten van
Europa's grootste rivier.
Vooral de Franse kalimij-
nen in de Elzas zijn voor
Nederland de steen des
aanstoots. Morgen, wan
neer in Brussel de tiende
Rijn-ministersconferentie
plaatsvindt, staat het zout
opnieuw centraal.
Het Rijn-zoutverdrag, dat in
1976 werd gesloten maar pas
in 1985 officieel in werking
trad, heeft de betrekkingen
tussen Den Haag en Parijs
meer dan eens op de proef ge
steld. Eind 1979 riep de Neder
landse regering zelfs haar am
bassadeur voor overleg terug,
een voor EG-lidstaten hoogst
uitzonderlijke stap.
De wrevel ontstond steeds
doordat Frankrijk de politieke
onderhandelingen over ver
mindering van het zoutgehalte
in de Rijn leek te dwarsbo
men. Toen eenmaal de uitvoe
ring van het verdrag met
moeite op gang was gekomen,
gaf Nederland plotseling te
kennen het Rijn-zoutverdrag
te willen opschorten. Dat ge
beurde in oktober vorig jaar.
De vorige minister van ver
keer en waterstaat, Smit-
Kroes, verklaarde niet veel te
zien in het opslaan van zout
dat over tien jaar alsnog gelei
delijk de rivier in mag. De
honderd miljoen gulden die
ons land daarvoor op tafel zou
leggen vond zij weggegooid
geld. Bovendien, zo luidde
haar redenering, speelt de
zout-vervuiling niet meer de
belangrijkste rol. Beter is het
de aandacht te concentreren
op de verontreiniging door tal
loze chemische stoffen.
Daarmee leek het fiasco van
het Rijn-zoutverdrag bezegeld.
Deze stap van de voorgangster
van minister Maij-Weggen zet
te scheve ogen bij de andere
Rijn-oeverstaten. Ook de Ne
derlandse drinkwaterbedrij
ven bleken tegen openbreking
van het verdrag gekant. Vol
gens hen is de schade die ont
staat door het blijven lozen
van het zout groter dan het
bedrag dat Smit-Kroes met op
schorting van het akkoord
meende te besparen.
Het afgelopen jaar is op amb
telijk niveau in de Internatio
nale Rijncommissie (IRC) een
compromis bereikt dat morgen
in Brussel hoog op de agenda
staat. Het voorstel, oorspron
kelijk afkomstig van Neder
land, luidt dat de kalimijnen
bij een lage waterafvoer in de
Rijn hun zoutlozingen aan
zienlijk verminderen. Bij ho
gere waterstanden mag meer
zout de rivier in. Ambtenaren
op het ministerie van verkeer
en waterstaat gaan er vanuit
dat het compromis in Brussel
genade zal vinden bij de colle
ga-ministers. Het totaal-resul
taat van het nieuwe voorstel
zal immers zijn dat in de pe
riode 1989-1998 het zoutgehal
te bij Lobith gemiddeld lager
zal liggen dan de 200 miligram
per liter, die als norm geldt.
Nieuwe mijn
Het „breekbare" compromis
leek dit weekeinde ruw te
worden verstoord door berich
ten uit de Elzas, volgens welke
een nieuwe kalimijn is geo
pend. Verkeer en Waterstaat
houdt het op „slechts een nieu
we put" voor een al bestaande
en in gebruik zijnde zout-bron.
De drinkwaterbedrijven, vere
nigd in de VEWIN, zijn daar
over sceptischer. Volgens hen
schuift Nederland het nieuws
uit Frankrijk terzijde, om in
het IRC-overleg niet opnieuw
in de problemen te komen.
Een ander belangrijk punt dat
in Brussel aan de orde zal ko
men, betreft de uitvoering van
het zogeheten Rijn Actieplan
(RAP). Dit plan, in 1987 opge
steld naar aanleiding van de
brand bij de Zwitserse chemie-
gigant Sandoz in Basel, kent
drie doelen: vroeger aanwezi
ge diersoorten (zoals de zalm)
moeten in de Rijn terugkeren;
Rijnwater moet ook in de toe
komst aan de normen voor
drinkwater voldoen en water
bodems mogen niet meer wor
den belast met stoffen die ge
vaarlijk zijn voor het milieu.
Volgens de ambtenaren van
Rijkswaterstaat kan de eerste
fase van het RAP als een suc
ces worden beschouwd. De
vermindering van de lozingen
van 27 uiterst gevaarlijke stof
fen vordert gestaag. In Brussel
zal zelfs het voorstel komen
voor een aanvullende stoffen
lijst en een vierde doel voor
het Plan: de bescherming van
de Noordzee.
Er is sprake van reducties van
meer dan tachtig procent voor
vier stoffen (zoals pcb's). Bij
negen stoffen ligt de reductie
nog altijd lager dan de nage
streefde vijftig procent.
Vervuilers
De internationale milieuorga
nisatie Greenpeace en de
Stichting Reinwater zijn van
mening dat het Rijn Actieplan
gedoemd is te falen. Voor tal
van stoffen, zo stellen zij, is
een reductie tot soms negentig
procent een noodzaak.
Het streven is ook bedrijven
die de Rijn vervuilen harder
te kunnen aanpakken. Con
crete resultaten vallen daar
over echter niet te verwach
ten. Vooral de Bondsrepubliek
heeft zich tegen openbaarma
king van maatregelen gekant.
Binnen de EG wordt druk on
derhandeld over een algemene
richtlijn, maar ook daar zijn
nog problemen. „Er zal niet zo
veel spectaculairs te melden
zijn. Volgend jaar hopelijk
concreter", luidt dan ook in
Brussel het parool.
SUSKE EN WISKE SAGARMATHA
(c) Standaard Ultgeverlj/Wavery Produc
DEN HAAG Een volle
neef van de Zuidafrikaan
se minister van defensie
generaal Magnus Malan,
heeft politiek asiel aange
vraagd in Nederland. Hij
vreest voor zijn leven na
zijn desertie uit de Zuida
frikaanse Special Forces.
De 27-jarige Mervyn Malan
heeft, zo blijkt uit een inter
view in de Anti Apartheids
krant twee jaar deel. uitge
maakt van de Speciaal Forces,
een eenheid die terreur be
drijft tegen zwarte Zuidafri
kaanse burgers en tegen de op
positie in het land. Ook zijn
vernietigingsoperaties uitge
voerd in de buurlanden van
Zuidafrika. Malan vluchtte in
1988 naar het naburige Swazi
land, waar hij na enkele
maanden opnieuw moest
vluchten. Hij verblijft nu in
Nederland. „Ik heb verschrik
kelijke dingen gezien en er
ook aan meegedaan", zo ver
telt hij in het interview. „Zo
hebben we een keer een
vrachtwagen met vrouwen en
kinderen opgeblazen". Vol
gens Malan worden comman
danten van de Special Forces
getraind in Israel. Nieuwe re-
cruten krijgen een „know-
your-enemy-training" in een
namaak-Sovjetbasis. Zij
moeten tijdens hun opleiding
ook zelf folteringen onder-
DEN HAAG Thijs
Wöltgens was gisteren
hard op weg een parle
mentair record te breken.
Zijn toespraak liep qua in
houd en vorm als een
trein. Binnen een half uur
had de nieuwe fractie
voorzitter van de PvdA
maar liefst tien lachsalvo's
geoogst.
Plotsklaps veranderde Wölt
gens echter van toonzetting en
werd zijn speech een gort
droog verhaal dat niet meer
was dan een opsomming van
beleidspunten. Nog slechts één
keer kreeg Wöltgens, onge
wild, de lachers op zijn hand
toen hij het belang van een
„Europees bankstel" bena
drukte..
„Dat mij dit nou juist moest
overkomen", verzuchtte de
voormalig financieel specialist,
die natuurlijk doelde op een
Europees bankstelsel. Hij
moest zijn zinnen afraffelen
omdat hij in grote tijdnood
'dreigde te komen. Wöltgens is
een geroutineerd spreker.
Maar als fractieleider kan hij
het niet maken zich te buiten
te gaan aan allerlei loze lollig
heden. Evenmin kan hij, zoals
hij in de oppositie vaak deed,
de bewindslieden er eens flink
van langs geven.
Deze keer richtte Wöltgens
zijn kruit daarom op de VVD.
De verhouding tussen de oude
en de nieuwe regeringspartij is
voorlopig op een heel laag pit
je gezet. Dwars tegen alle stro
mingen in die hopen dat na
deze kabinetsperiode een
'rood-blauwe coalitie' ontstaat,
zei Wöltgens dat de VVD „ten
koste van de allerarmsten in
de wereld de rijken willen
ontzien". Wöltgens reageerde
ongemeen fel op de speech
van VVD-fractieleider Voor
hoeve die stelde dat het 'pla
fond' voor de ontwikkelingssa
menwerking niet met 150 mil
joen gulden moet worden ver
hoogd.
Genezen
„De fractie had mij gevraagd
iets aardigs over de VVD te
zeggen in verband met moge
lijke samenwerking in de toe
komst", verklapte Wöltgens.
„Maar na het aanhoren van
Voorhoeve ben ik alweer ge
nezen. De VVD legt volstrekt
verkeerde accenten en zet het
sociaal-liberalisme aan de
kant". Voorhoeve kon niets
anders doen dan snel reageren
met: „Deze opmerking slaat
nergens op".
Onaangedaan ging Wöltgens
verder. Maar daarin kwam ra
dicaal een wijziging na een in
cident met Centrumdemocraat
Janmaat. Volgens Wöltgens
moeten jongeren economische
zelfstandigheid krijgen. Jan
maat wilde weten of dat ook
voor jongeren geldt die nu nog
niet in Nederland wonen. Nog
voordat Wöltgens kon ant
woorden werd vanuit de
PvdA-fractie opvallend hard
geroepen: „Hé joh, racist, ga
zitten!"
Aan het slot van de toespraak,
toen Wöltgens de sociale ver
nieuwing benadrukte, stapte
Janmaat weer naar voren.
Deze keer snoerde kamervoor
zitter Deetman hem de mond.
Ondertussen was de vergader
zaal wat leger en rumoeriger
geworden. Wöltgens kon lang
niet iedereen meer boeien. Hij
had een allesbehalve gloedvol
betoog gehouden en besefte
dat maar al te goed. Zijn eerste
belangrijke optreden als frac
tieleider was niet echt mislukt,
maar de glans was er wel af.
ROB SEBES
De vernielde cabine van de Duitse vrachtwagen.
BREDA Een ongeluk op de
A 16, de snelweg Breda-Rot-
terdam, heeft gisteren aan
twee mensen het leven gekost.
Een Duitse vrachtwagenchauf
feur week uit voor een losge-
rachtwagenchauffeur ei®
Nederlandse bestuurstere
de personenauto kwr'
Daar kwam hij in botsing met daarbij om het leven. Het|j
een personenauto en een ande- keer op de snelweg is tot
re vrachtwagen. De Duitse op de avond omgeleid.
