Symboliek bij Vonne van der Meer
,DE REIS NAAR EEN KIND
Hibollig
Nare man schrijft
akelig boek over
Jackie Kennedy
KINDERBOEKEN
Schaduwkanten
van de wetenschap
Alle reden voor
een Kinhs -feestje
"OEKEN/PLATEN
fieidaeSowont
VRIJDAG 24 NOVEMBER 1989 PAGINA 15
nne van der Meer
Vonne van der Meer: „De rei* naar
een kind" - een vertelling. Uitgave
De Bezige Bij. Prija ƒ26,50.
Vonne van der Meer, die met
haar verhalenbundel „Het li-
monadegevoel" en haar eerste
korte roman, „Een warme
rug" een indringend beeld gaf
van hedendaagse mensen in
subtiele problemen, volgt de
lijn van deze twee boeken in
het eerste deel van haar nieu
we roman, „De reis naar het
kind" aanvankelijk heel ge
trouw.
Een modern echtpaar, dat kin
derloos blijft en op zoek gaat
naar mogelijkheden om een
kind te adopteren. Het span
ningsveld waar ze dan samen
in terecht komen, wordt door
Vonne van der Meer op in
drukwekkende manier in
woorden weergegeven. Na een
minutieus en overtuigend psy
chologisch uitgewerkt beeld
van een realiteit, volgt dan
echter een bijna grotesk, ver
van de herkenbare werkelijk
heid afstaand, tweede deel.
Adoptie
Julia is de vrouw die met haar
man Max geen kinderen
krijgt. Als ze bedenken dat ze
hun leven zouden willen ver
rijken met een kind, lukt het
.niet om er zelf een te krijgen
en de gedachten gaan dan uit
naar adoptie. Ze melden zich
aan bij de officiële instanties,
maar dat lijkt allemaal lang te
gaan duren, wat riskant is,
omdat Max bijna veertig is, de
leeftijd waarop adoptie onmo
gelijk wordt. Via een onduide
lijk contact gaan ze zoeken
naar andere wegen. Op een
wat wankele basis vertrekken
ze naar Peru, waar ze zullen
wachten op de geboorte van
een kind, dat ze mee naar Ne
derland kunnen nemen.
Ondanks al het bestede geld
ontstaan moeilijkheden. Max
moet naar Nederland terug en
Julia blijft achter, met het
vooruitzicht dat haar verblijf
in Peru nog wel maanden kan
duren, voor zij een kind vindt
en in ieder geval gaat het nog
veel meer kosten.
Het proces dat Julia (de cen
trale persoon van de roman)
doormaakt vanaf het moment
dat de gedachte aan een kind
geopperd wordt tot het wanho
pig makende verblijf in Lima,
is heel knap verteld.
Opnieuw is Vonne van der
Meer bezig met een heel sub
tiel beeld van veranderingen
die zich in het gevoelsleven
van een vrouw voordoen,
waar zij weinig invloed op kan
uitoefenen, maar waar ze wel
heel erg door geraakt wordt.
In allerlei - vaak bizarre, maar
indringende - dromen wordt
dit proces verder zichtbaar ge
maakt, tegelijk met vele sub
tiele details daarin.
Vertelling
Het verhaal wordt „een ver
teling" genoemd, en daar
blijkt uit dat het om meer dan
een weergave van een fictieve,
maar geloofwaardige, werke
lijkheid gaat. Dat blijkt uit het
tweede deel.
De wending die volgt, houdt
voor de lezer een te grote ver
rassing in, om er hier op in te
gaan. Daarmee zou een be
langrijk element uit de op
bouw vervallen. Maar in de
leemte die in Lima rond Julia
groeit, komt zij bij de laatste
oplichterstruc van haar „tus
senpersonen" tot een merk
waardige keuze. Zo zal ze niet
meer het jonge leven zien
groeien, maar het volledige te
gendeel daarvan zal zich in
haar nabijheid en in haar
koesterende moederlijkheid
voltrekken.
Het verhaal gaat dan buiten de
psychologische realiteit verder
en het krijgt een dramatische
symbolische betekenis. Die
symbolen zijn tot in kleine de
tails terug te vinden.
Dat Vonne van der Meer nieu
we wegen inslaat nadat zij zich
zo bekwaam heeft getoond in
het psychologische genre (en
dan met name wat betreft de
problemen waar vrouwen on
gewild en zonder het goed te
beseffen in terechtkomen), is
een goed ding. Dat ze binnen
het stramien van één verhaal
tot zo'n ontwikkeling komt
kan wijzen op de beperkingen
van dat psychologische genre.
Maar er is toch binnen dit ver
haal, „De reis naar een kind",
duidelijk een te grote breuk.
JAN VERSTAPPEN
Sanders/Herman Pieter de
er: „Het Eerbaar Zeemansleven"
geverij Van Holkema Waren-
rf. Prijs 24,50.
ide en minder oude prenten
i Jan Sanders en daarbij
al te lollige tekstjes van de
lbollige bard Herman Pieter
i Boer. Ziedaar hetgeen „Het
Eferbaar Zeemansleven" be-
jlst. De prenten van Sanders
jn welbekend. Ze zijn goed
•tekend en voor wie ervan
Dudt ook lollig. Wie er niet
jn houdt doet dat niet zelden
inwege de weinig subtiele
inpak van Sanders. De man
gek op de combinatie zeelui/
';ke dames en maakte over
op langdurige frustratie ge-
ideerde spanningsveld (te)
il prenten. Eerdergenoemde
jeverij gooide een berg van
e prenten bijeen en liet
irman Pieter de Boer er een
„logboek" bij schrijven,
in merkwaardige aanpak: er
jtstonden zouteloze teksten
met de haren bij de veelal
'erbekende prenten zijn ge-
LEO HENNY
(ADVERTENTIE)
SCHAAKPROGRAMMA
J p zaterdag 25 november zal op
ze uitgebreide schaakafdeling een
rbluffende demonstratie worden ge
ven van het computerprogramma
iAlle goede schaakpartijen in
rjpuler. T.id: 13.00 uur.
Plaats: Herengracht 60. 's-Gra
n
1 LJeie vermaarde Haagse psychodia-
gnost zal op zaterdagmiddag 25 no-
'vember een aantal malen zijn nieuwe
boek „Beken Kleur", toelichten
0. „Beken Kleur" geeft een nieuwe kijk
,op de kleurenpsychologie
n-T„d 13.00/14 00/15.00.
Plaats: Venestraat 11, 's-Gravenhage
ei telefoon: 070-65 68 08
C. David Heymann: „Jackie". Uitge
verij Luitingh/Sijthoff. Prija ƒ39,90.
Nigel Dempster: „Christina Onas-
sis". Uitgeverij Bruna. Prijs 29,90.
Jacqueline Bouvier Kennedy
Onassis heeft al zeker 25 jaar
geen normaal woord met de
pers gewisseld. Het enige con
tact dat er is geweest zijn de
klappen die zij heeft uitge
deeld aan fotografen die haar
hinderlijk achtervolgden. Een
interview zit er gewoon niet
in.
Op zich is het dus niet zo op
merkelijk dat over een vrouw
die zo'n bewogen leven achter
de rug heeft en die zó zwijg
zaam is, veel wordt geschre
ven. Dat is, zeker in de Vere
nigde Staten, het lot van be
roemdheden. Talrijke boeken
en ontelbare artikelen zijn al
aan Jackie Kennedy gewijd.
Maar wat de Amérikaan C.
David Heymann er in de jong
ste biografie van heeft ge
maakt, slaat vrijwel alles wat
tot nu toe is verschenen.
Bij eerste lezing doet de naam
„Jackie" op de omslag bijna
vermoeden dat het boek ge
schreven is door Jackie Col
lins, erkend schrijfster van
verhalen die bol staan van
ontrouw, bedrog en platte
seks. Dat is dus niet zo. Maar
het geeft wel aan op welk ni
veau Heymann zich beweegt.
Wat hij heeft opgeschreven,
heeft hij allemaal van horen
zeggen. Van Jacqueline zelf
heeft hij nooit iets te horen ge
kregen. In zo'n geval bevat
een boek op zijn hoogste maar
een deel van de waarheid.
Geen heilige
Nu moet er wel voor worden
opgepast de inmiddels 60-jari-
ge ex-First Lady als een heili
ge af te schilderen. Dat is zij
niet geweest. En haar twee
overleden echtgenoten nog
veel minder. Van die twee
moet vooral de eerste, John F.
Kennedy, het bij Heymann
ontgelden. Soms is het net als
of het boek over hem gaat, in
plaats van over Jackie. En on
getwijfeld zal een groot aantal
van de feitelijkheden die Hey
mann vermeldt waar zijn, of
een grond van waarheid bezit
ten.
Voornaamste punt is echter de
wijze waarop Heymann zijn
feiten heeft geselecteerd en
gerangschikt. Als het over de
familie van Jacqueline Bou
vier gaat, schrijft hij vooral
over haar overspelige vader.
Als het over het huwelijk van
Jackie gaat, schrijft hij bijna
alleen over een door geslachts
drift bezeten John F. Kenne
dy. Als het toevallig ook een
keer over Jackie zelf gaat,
draait het verhaal om haar
geld- en spilzucht. Als het over
haar huwelijk met Onassis
gaat, schrijft Heymann over de
voortdurende ruzies met stief
dochter Christina
Verwend nest
Over haar tragische leven (het
„arme, rijke meisje") is on
langs ook een biografie is ver
schenen, met als belangrijkste
boodschap dat héél veel geld
niet gelukkig hoeft te maken.
Maar dat wisten we natuurlijk
al lang.
Desondanks is het schokkend
te lezen over de totale geeste
lijke èn lichamelijke degenera
tie van iemand die alleen
maar kan worden omschreven
als „een verwend nest". Zo
maar enkele saillante details
uit het boek: uit verveling ver
slingerde Christina Onassis
zich aan drank, drugs en man
nen en toen zij ooit écht boos
was gewoon boos was zij
heel vaak weigerde zij haar
tanden te poetsen totdat ze
groen uitsloegen. Zo bizar ge
droeg Christina Onassis zich
wat zowel blijkt uit het
boek als uit de vele "persbe
richten over haar doen en la
ten dat je je moet afvragen
of je met dergelijke mensen
nog wel medelijden moet heb-
Jackie Kennedy Onassis (rechts) en Christina Onassis in 1975 op het vliegveld van Athene. De
beide dames begeleiden het lichaam van Aristoteles Onassis dat vanuit Parijs is overgevlogen om
op Skorpios te worden begraven.
FOTO: AP
ben. Schrijver Nigel Dempster
vindt kennelijk van wel.
Onthullingen
Terug naar C. David Hey
mann en „Jackie". Hij gaat tot
vervelens toe op de ingeslagen
weg door. Pas op een van de
laatste pagina's komt de grote
onthulling. Op zijn eigen vraag
wie Jaqueline Bouvier Kenne
dy Onassis werkelijk is, moet
Heymann, ondanks 622 pagi
na's vol feitjes, anekdotes en
vooral suggesties, antwoordèn,
dat ook hij het niet weet.
Als bij lezers die ondanks alles
volhouden het beeld ontstaat
dat Jackie Kennedy een kil,
naar, akelig, smakeloos, opge
dirkt en bedrieglijk mens is,
zegt die conclusie waarschijn
lijk meer over de schrijver van
het boek dan over de vroegere
First Lady.
JOS TIMMERS
door Leo Henny
iBiebelebons
/let de serie „Biebelebonse
oeken" van de uitgeverij
.wijsen is het wel heel lollig
de letters van het alfabet
leren. Elk van deze boek-
es, in stevig karton en in
_tleur uitgevoerd, wordt één
better op speelse en grappige
'ijze behandeld. De reeks
egint met 22 letterboeken,
lie ƒ9,50 per stuk kosten.
Vie alle 22 boeken ineens
(anschaft betaalt 195 gulden,
ïet is te hopen dat veel bi
deze leuke reeks,
lie nog zal worden uitge
in hun collectie opne
men want het is voor de
ieeste ouders wat begrote-
ijk om alle deeltjes aan te
chaffen. De serie is uitste-
:end geschikt voor het on-
lerwijs.
"Zwarte Jan
de Wijs/Ivo de Weerd: „Zwarte
n en het Grote Kapersfeeet" Uit-
•verij: Leopold. Prijs 19,90.
Bij de uitgeverij Leopold is
van de hand van schrijver
„Zwarte Jan en het Grote
Kapersfeest" verschenen.
Het gaat hier om een soort
stripboek met de (korte)
tekst onder de grappige
plaatjes, die in zwart-wit zijn
uitgevoerd. Het verhaal, dat
over zeerovers gaat, is span
nend en humoristisch en er
staan ook nog allerlei zee
mansliedjes in het boek. Dat
wil zeggen: de tekst daarvan.
Andere boeken over Zwarte
Jan heten: „Zwarte Jan en
Houtepoot" en „Zwarte Jan
en de Botervloot."
De gele tas
Lygia Bojunja Nunes: „De gele tas".
„De gele tas" van Lygia Bo
junja Nunes is een allego
risch kinderboek, een boek
met een duidelijke les. Zware
kost? Toch niet. Het gegeven
het hebben van te veel
wensen om nog gemakkelijk
te kunnen leven is zo
speels en afwisselend ver
pakt, dat het geen moment
op een preek lijkt. Het spran
kelende verhaal gaat over
het meisje Raquel, dat erg
EXPERIMENT MET EIGEN KIND
Illustratie uit „De gele tas"
veel wensen heeft, die zich
in een gele tas verstopt. De
tas wordt af en toe zo zwaar,
dat hij bijna niet meer te til
len is. Er is heel wat voor
nodig om de wensen zo licht
•te maken dat Raquel als een
vlieger kan opstijgën en
wegzweven. Een heel oor
spronkelijk boek voor kinde
ren van 10, 12 jaar. Grappige
illustraties completeren het.
Wie de kranten van het af
gelopen jaar er op naslaat
komt heel wat artikelen en
beschouwingen tegen over
de ethische grenzen rond re
ageerbuisbaby's, genetische
manipulatie en andere ver
worvenheden van de heden
daagse wetenschap. In de
meeste van de discussies
wordt ervan uitgegaan dat
die grenzen bestaan, dat ze
wellicht verschuiven, maar
dat, als dat gebeurt, het met
de bedoeling is dat de mens
er beter van wordt.
Robin Cook, schrijver van
een serie medische thrillers,
heeft minder vertrouwen in
de wetenschappers. Ak
koord, hij drijft de conse
quenties van modern me
disch onderzoek misschien
wel te ver door. Maar toch.
Het geeft stof om over na te
denken.
Bijvoorbeeld als een van de
hoofdpersonen in zijn nieuw-
The Kinks vieren het 25-ja-
rig bestaan met een pracht
van een plaat, „UK Jive". Er
zijn inmiddels meer bands
die er een kwart eeuw op
hebben zitten, maar slechts
weinigen zijn er in die jaren
in geslaagd zoveel creativi
teit aan de dag te leggen als
de broertjes Ray en Dave
Davies. De subtiele manier,
waarop de eerste in al die ja
ren zijn visie op de maat
schappij en de mensen daar
in weergaf, is nauwelijks
geëvenaard. En de geva
rieerde rock 'n roll, die Ray
Davies' even humoristische
als kritische teksten onder
steunden, eigenlijk ook niet.
UK Jive, hun 27ste album,
geeft een aardig overzicht
van de Kinks-variaties, zoals
die zich in de loop der tijden
aandienden. Rock 'n roll
kent vele mogelijkheden en
The Kinks weten er wel
raad mee. Het album opent
met het punky „Aggravia-
tion", wordt gevolgd door
een typische Kinks-ballad
„How Do I Get Close" waar
na het titelnummer volgt om
aan te geven dat The Kinks
hun hand ook niet omdraai
en voor een jive. Binnen die
verscheidenheid krijgen we
op „UK Jive" nog veel meer
prachtige ballads („Now And
Then", „Loony Balloon"),
rauwe rockers en perfecte
melodieën, waarvan „War Is
Over" misschien wel het
hoogtepunt is. Al is de ma
nier waarop Ray Davies zijn
kritiek op Margaret That
cher en en z'n optimisme
over 1992 prijsgeeft, ook niet
vervelend. „There's gonna
be a celebration in 1992,"
zingt hij enthousiast. Voorlo
pig is het nog '89 en vieren
we een Kinks-feestje.
Mott The Hoople
Ian Hunter en Mick Ronson
liepen elkaar voor 't eerst te
gen het lijf in -Mott The
Hoople, een van de aardigste
Engelse rockbandjes uit de
jaren zeventig. De band
maakte acht elpees, maar
werd kort na de komst van
gitarist Ronson ontbonden,
zodat Hunter en Ronson pas
gezamenlijk waren te horen
op Hunter's soloalbum uit
'75. Ronson had er toen al de
nodige ervaring bij David
Bowie en Lou Reed op zit
ten, waar hij uitgroeide tot
een van de betere rockgita-
risten.
Hoewel de namen van Ian
Hunter en Mick Ronson
vaak in één adem worden
genoemd, hadden ze tot dus
verre nog maar twee albums
samen opgenomen, beide op
naam van de zingende Hun-
ter. Met „Y U I Orta" komt
daar eindelijk verandering
in en lijkt de al vaker be
schreven Hunter-Ronson
Band nu echt van de grond
te komen. De band klinkt
weliswaar bijzonder hecht
en energiek, maar het gemis
aan werkelijk sterke en uit
bundige composities doet
zich toch wreken. De single
„American Music", een ro
buuste rocker als „Woman's
Intuition" of de typische
Hunter-ballad „Livin' In A
Heart" kunnen zich meten
met Hunter's beste werk,
maar de rest doet al snel met
weemoed verlangen naar de
tijd van Mott The Hoople.
Eric Clapton
Clapton is al meer dan een
kwart eeuw in de popmu
ziek actief en dat heeft hem
in ieder geval de faam opge
leverd de beste Engelse gita
rist te zijn. Die titel maakt
hij de laatste jaren niet echt
meer waar, hoewel zijn ge
drevenheid zeker op het po
dium na al die jaren nog on
miskenbaar aanwezig is. Met
de jaren is echter wel de
creativiteit in zijn spel en
zijn songs verminderd, en
zijn nieuwste album „Jour
neyman" ondervindt daar de
weerslag van. De composi
ties houden vaak niet ech
over en bovendien neem
Clapton steeds meer zijn toe
vlucht tot materiaal uit ver
vlogen tijden, zoals nu de
rockers „Hound Dog" en
„Before You Accused Me"
en Ray Charles' soulliedie
„Hard Times". Eén van de
wel het onbetwiste hoogte
punt en wellicht kan hij
daar het zelfvertrouwen uil
putten voor een toekomstige
opleving.
GERT MEIJER
ste boek, „Manipulatie", op
merkt: „Morele waarden zijn
relatief en variabel en kun
nen dus niet op de weten
schap worden toegepast. Mo
rele waarden zijn gebaseerd
op de mens en zijn maat
schappij, die elk jaar veran
deren en binnen alle cultu
ren anders zijn. Wat voor de
een taboe is, is voor een an
der heilig. Alleen de natuur
wetten die het huidige uni
versum beheersen zijn in
deze wereld onveranderlijk.
Het verstand is de ultieme
scheidsrechter, niet de more
le grillen".
In „Manipulatie" gaat het
verhaal over een arts die een
manier zoekt om een ideale
zoon voort te brengen. Rea
geerbuis-techniek en dna-on-
derzoek vormen de basis van
een geheim experiment met
zijn eigen kind. De gevolgen
laten zich raden. En hoe on
waarschijnlijk het allemaal
ook lijkt: twintig jaar geleden
had nog niemand gehoord
van een reageerbuisbaby.
JOS TIMMERS
