terugkeer van Dubcek
Krenz weigert
:J3onecker te
Teroordelen
„Hervorming
Oost-Europa
zonder EG
niet mogelijk'
BUITENLAND
foidaaSou/uvnt
DONDERDAG 23 NOVEMBER 1989 PAGINA 5
a-emier Thatcher
'ijgt concurrentie
IjDEN De Britse premier Marga-
Thatcher zal een concurrent krijgen
de aanstaande verkiezingen voor het
van haar partij. Dat is voor
eerst in vijftien jaar. Het Conserva-
»e parlementslid Sir Anthony Meyer,
ai notoire horzel in Thatchers pels,
(klaarde dat hij zich kandidaat zal
leien „als niemand anders dat doet".
69-jarige Meyer geeft toe dat hij
kans maakt Thatcher van haar
te stoten. Maar hij meent dat
op sommige terreinen nauwe-
jss meer aanvoelt wat er bij de bevol-
2ig leeft en dat zijn actie zal aantonen
ite diep de onvrede is die in de partij
ejtaat over de premier.
Glasnost
Het virus van de
glasnost (openheid) die
in het Oostblok om zich
heengrijpt, lijkt ook de
Miss World-
verkiezingen te hebben
geïnfecteerd. In
Honkong is gisteren de
24-jarige Poolse Aneta
Kreglicka tot Miss
World gekroond.
Onverstoorbaar hoorde
zij de uitslag aan en liet
zij zich kronen. Rechts
de Canadese Leanna
Caputo (tweede), links
de Colombiaanse
Monica Mejia (derde).
FOTO: AP
Jemens streven
naar eenheid
MANAMA Het marxistische Zuid- en
het nationalistisch-arabische Noordjemen
streven naar een confederatie als „belang
rijke stap naar een totaal samengaan" in
één staat die dan 12 miljoen inwoners zal
tellen. Dit is vernomen uit bronnen in
Aden zowel als Sanaa. Het ligt in de bedoe
ling dat dit streven naar een Jemenitische
Republiek zal worden aangekondigd na af
loop van het bezoek van de Noordjemeniti-
sche president aan Aden op 30 november.
Het ontstaan van twee Jemens gaaat terug
tot de bezetting van het zuiden en vooral
Aden door de Britten in 1839. Hereniging
van het gebied staat al op de agenda van
beide landen sinds de onafhankelijkheid
van Zuidjemen in 1967.
Discovery in
duister omhoog
CAP CANAVERAL Het
Amerikaanse ruimteveer Disco
very is vannacht voor een ge
heime missie gelanceerd van
Cap Canaveral in Florida. Aan
boord van het ruimteschip be
vindt zich waarschijnlijk een
spionagesatelliet, waarmee mili
taire en diplomatieke communi
catie van de Sovjetunie kan
worden afgeluisterd. Het doel
van de reis is geheimgehouden.
Het was de derde van in totaal
32 lanceringen van ruimteveren
die in duisternis plaatshad. De
bemanning bestaat uit vier
en een vrouw.
Brieven Stalin
fortuin waard
LONDEN Twee brieven van Josif
Stalin hebben op een veiling in Lon
den 60.000 gulden opgebracht. Het
gaat om twee met de hand beschreven
notitiebriefjes die de toenmalige Sov
jet-leider richtte aan zijn naaste mede
werker Vorosjilov. Voor de schriftelij
ke opdracht om het doodvonnis van
een generaal om te zetten in een ge
vangenisstraf werd 44.500 gulden
neergeteld. Voor de schriftelijke be
vestiging van een afspraak werd
15.500 gulden betaald. Persoonlijke ei
gendommen en handschriften van
Stalin zijn in het Westen uiterst zeld
zaam. De brieven zijn gekocht door
Britse handelaren.
t(Van onze correspondent
'r, Wera de Lange)
„Alexander
laat u groeten.
hebben hem vanmid-
bg om drie uur aan de
stiefoon gehad. Hij staat
hter de eisen van het
Forum.
ijlde allereerste plaats de eis
-n al diegenen in de leiding
tslagen worden die hebben
iegewerkt aan de invasie
n Warschaupact-troepen in
"s land in 1968. Hij steunt ons
hij wil dezer dagen naar
J^aag komen om u toe te spre-
nn". De mededeling wordt
abr de menigte op het Wen-
Slasplein met oorverdovend
uich ontvangen. „Dubcek!
beek!", golven de spreekko-
over het langgerekte plein
sen en weer.
®jt leek alsof hij van het to-
"Jfel verdwenen was, de oude
"der van de Tsjechoslo-
lakse communistische partij
dens de Praagse Lente, im
mens populair in 1968, opzij
schoven na de gewapende
5tlerventie. Twee dagen gele-
(n werd zijn naam hier en
en af en toe door groepen
°imonstranten wel eens ge
roepen. Maar de spotlichten
stonden geheel op het Burger
Forum, op Vaclav Havel en
diens medestrijders in de op
positie. Nu komt Alexander
Dubcek echter weer terug. Het
Burger Forum verwacht hem
vandaag en anders zeker mor
gen op het Wenceslasplein. De
kans is groot dat hij (al dan
niet voorlopig) de leidersrol
zal vervullen, waarvoor nog
geen andere kandidaat gevon-
De bijeenkomst van gisteren
op het Wenceslasplein was
weer groter dan die van vorige
dagen, ondanks het barre weer
en de natte sneeuw. Het hele
plein stond deze keer mudvol,
terwijl duizenden mensen het
plein niet meer op konden en
zich verdrongen op metrotrap-
pen en in zijstraten. De samen
stelling van het publiek is elke
dag minder homogeen. Steeds
meer oude mensen, steeds
meer arbeiders en witte-boor-
denwerkers voegen zich bij de
studenten, de scholieren en de
intellectuelen.
Delegaties
Voor het eerst meldden zich
een groot aantal delegaties van
fabrieken uit Praag en omge
ving, die - uiteraard - met
luid applaus werden begroet.
Het thema 'algemene staking',
gepland voor twee uur op
maandag, begint het straat
beeld te domineren. Overal
worden grote, geïmproviseer
de plakaten opgehangen waar
op tot «staken wordt opgeroe
pen. Het Burger Forum ver
klaarde dat er enig leven be
gint te komen in de industriële
bedrijven; hier en daar verga
deren arbeiders over de sta
king en over het eisenpakket
van het Burger Forum en slui
ten zich (doorgaans) in meer
derheid aan bij de beweging.
De dissidente toneelschrijver
Vaclav Havel sprak de demon
stranten toe. Hij zei tegen de
uitgelaten en met vlaggen
zwaaiende menigte op het
plein in het centrum van
Praag: „Degenen die zo veel
jaren achtereen bloedig wraak
hebben genomen op al hun ri
valen, zijn nu bang voor ons.
Maar wij zijn niet als zij en wij
willen wraak op niemand. Het
enige wat wij willen, is de con
trole over het land terugkrij
gen".
De staatstelevisie zond giste
ren voor het eerst rechtstreeks
beelden van de demonstratie
uit. Het programma werd ech
ter afgebroken, toen een man
in een straat-interview de re
gering ervan beschuldigde al
Sacharov- prijs
STRAATSBURG Het
Europese Parlement heeft
gisteren de Sacharov-prijs
voor de Mensenrechten
toegekend aan Aleksander
Dubcek, die premier was
van Tsjechoslowakije tij
dens de hervormingsge
zinde „Praagse lente". Het
Europese Parlement be
sloot unaniem de Sacha
rov-prijs aan Dubcek toe
te kennen als teken van
waardering voor zijn werk
voor vreedzame, democra
tische hervormingen in
Europa.
20 jaar lang de bevolking voor
te liegen. Een omroepster zei
dat de uitzending tijdelijk
werd onderbroken, omdat en
kele televisiemedewerkers het
er niet met eens waren. De
monstranten riepen op het
plein in spreekkoren naar tv-
verslaggevers: „Geef ons de
waarheid!", en „Laat het land
zien wat hier gebeurt". In de
rest van Tsechoslowakije heb
ben de mensen nauwelijks een
beeld van wat er in Praag op
dit moment gaande is, name
lijk een regelrechte revolutie,
zij het een zeer beheerste,
vreedzame revolutie, zoals de
Tsjechen past.
Geen geweld
Naast het thema 'algemene
staking' speelt de kreet 'geen
geweld' een enorme rol, bege
leid door de oproep 'laat je niet
provoceren'. Nog steeds durft
het Burger Forum niet uit te
sluiten dat partijleider Milos
Jakes en zijn medestanders
naar een gewapende oplossing
zullen grijpen, ook al worden
de harde verklaringen van
eerdere dagen niet herhaald.
Eén van de spreekkoren: „Aan
ons zal het niet liggen", met
andere woorden: „Wij zullen
niets doen dat kan worden
aangegrepen als een aanlei
ding om de knuppels of nog
erger van stal te halen".
Toch overheerst het optimis
me. Mensen beginnen te hui
len als een spreker zegt: „Ook
al zien we nu nog geen resul
taten, we zullen winnen, als
we doorgaan". Spreekkoren
haken erop in: „Tot morgen,
we zullen weer komen!" Er is
ook enige reden voor optimis
me, blijkt als het Burger Fo
rum 's avonds een persconfe-
De dissident Vaclav Havel (tweede van rechts) en andere leiders van de oppositiebeweging in
Tsjechoslowakije hielden gisteren een persconferentie na hun onderhoud met premier Ladislav
Adamec. Het was voor het eerst dat Havel bij zo'n gesprek aanwezig kon zijn.
rentie geeft. De oppositie staat daag op zijn laatst belangrijke da". De tijd lijkt niet meer
in contact met een anoniem beslissingen te verwachten veraf, dat Alexander Dubcek
gehouden bewogen partijfunc- zijn. „De Chinese oplossing als brug tussen de bevolking
tionaris die zweert dat er van- staat daarbij niet op de agen- en de partij zal gaan fungeren.
nOST-BERLIJN „Ik
en spreek kameraad
rionecker geregeld. Hij is
ek en kan zich niet ver-
oreren tegen beschuldigin-
sen". Dat heeft de nieuwe
;aats- en partijleider van
DDR, Egon Krenz, ge-
over de aanhouden-
oie aanvallen op het beleid
j<an. zijn voorganger.
'3
Arenz sprak zich uit tegen
teen veroordeling vooraf' van
en andere afgezette
rolitieke kopstukken. Wel be-
>ofde hij dat het buitengewo-
de partijcongres, dat van 15 tot
n met 17 december in Oost-
zal worden gehouden,
u»pen' zal zijn over de gemaak-
fouten.
de oppositie in de DDR heeft
ositief gereageerd op het
oorstel van de communisti-
v?he partij ronde-tafelbespre-
te houden tussen de re-
en de oppositie. Tijdens
et overleg zou gesproken
•dunnen worden over een
ieuwe kieswet, vrije verkie-
ingen en een grondwetswijzi-
eing.
„Iet voorstel doet denken aan
ronde-tafelbesprekingen
eerder dit jaar in Polen
rerden gevoerd tussen het
•mmunistische bewind en het
kverbond Solidariteit over
politieke toekomst van het
nd. Die mondden uit in een
koord over het houden van
ije verkiezingen en het lega-
gjseren van Solidariteit
Staatshoofd
-Ondertussen heeft de Oost-
Paard mag niet
door De Muur
OOST-BERLIJN Een
Oostduitse grenswacht
heeft geweigerd een boer
uit de DDR door te laten
die naar de Bondsrepu
bliek wilde. De agrariër
uit Grevesmtlhlen, die in
het nieuwe tijdperk van
het vrije reizen ook wel
eens een kijkje over de
grens wilde nemen, schrok
terug voor de lange rij
wachtende auto's voor de
slagboom. Daarom haalde
hij een paard uit de stal,
plakte op het achterwerk
van het beest een bumper
sticker met 'DDR' en ga
loppeerde naar de grens.
Daar moesten man en
paard echter rechtsom
keert maken. De boer was
namelijk vergeten de vete
rinaire papieren van de
viervoeter mee te nemen.
duitse LiberaaLDemocratische
Partij (LDPD), tot voor kort
een hechte bondgenoot van de
SED, het voortouw genomen
bij de pogingen om de commu
nisten te bewegen hun macht
smonopolie op te geven. De
tweede man van de LDPD,
Hans-Dieter Raspe, zei dat zijn
partij streeft naar een wijzi
ging in de huidige status van
het staatshoofd. Momenteel
wordt ook deze post bekleed
door Krenz, onder de noemer
van voorzitter van de staats
raad. Dit voorzitterschap moet
worden afgeschaft; in plaats
daarvan moet een president
schap komen, zo meent de
LDPD, die heeft verklaard
voor deze nieuw te scheppen
post graag een kandidaat te
willen leveren.
Krenz maakte gisteren duide
lijk dat het zijn serieuze stre
ven is als secretaris-generaal
van de partij bevestigd te wor
den., Hij ziet zich allerminst als
een overgangsfiguur, die
slechts enkele weken de motor
achter de vernieuwing van de
partij zal zijn.
Smokkel
Het vrije grensverkeer en het
ontbreken van een redelijke
koersverhouding tussen de
geldeenheden van de DDR en
en van de Bondsrepubliek
brengen de DDR toenemend
in economische problemen. Nu
veel Oostduitsers hun begroe-
tingsgeld hebben gekregen en
opgemaakt, en voor honderd
van hun zuurverdiende DDR-
marken in het Westen slechts
vijf D-marken krijgen, slepen
ze veel antiek en door de staat
gesubsidieerde levensmiddelen
over de grens.
Datzelfde doen ook talrijke
Polen. Met duizenden tegelijk
verhandelen zij in de DDR ge
kochte goederen op de intus
sen vaste Poolse (zwarte) dag-
markt in de Westberlijnse kra-
kerswijk Kreutzberg. Ook ha
len zij spullen uit de DDR
naar hun eigen land halen,
waar nog grotere tekorten
heersen.
De regering in de DDR heeft
harde maatregelen aangekon
digd om een einde te maken
aan het uitdijende zwarte cir
cuit, waarvan de omvang al
leen maar kan worden gera
den. Zelfs de nieuwe politieke
partijen en oppositiegroepen
worden door de sluikhandel
gealarmeerd. Tot de Oostduit
se artikelen die in het Westen
zeer geliefd zijn, behoort het
bekende Oostduitse Meissen-
porselein.
De Berliner Zeitung meldde
gisteren dat mogelijk besloten
zal worden de grens met Polen
af te grendelen, om een eind te
maken aan een deel van de
smokkel. Een andere oplossing
voor dit probleem, zo meldde
de Berliner Zeitung, is om de
verkoop van Oostduitse pro-
dukten te beperken tot klan
ten die een Oostduits identi
teitsbewijs kunnen overleggen
en de controle aan de grenzen
te versterken..
Wachten
Intussen blijft het in West-
Berlijn wachten op de opening
van de Brandenburger Tor.
Nog steeds houden talrijke
journalisten en tv-teams er de
wacht, 's Avonds hoeft de
straatverlichting niet meer
aan, omdat de lampen van de
televisiecamera's voldoende
bijschijnen. Hoewel er niets te
melden valt, schakelen diverse
tv-stations herhaaldelijk over
naar de correspondent ter
plekke. Die weet vervolgens te
melden dat er nog steeds hoop
is op een spoedige afbraak van
het stukje Muur nabij de Bran
denburger Tor.
Dat zal ook best gebeuren, zo
menen waarnemers. De vraag
is alleen: wanneer? Misschien
met Kerstmis, misschien
eerder, misschien later. De
Oostduitse autoriteiten melden
herhaaldelijk dat ze nog van
niks weten. En ook de West
berlijnse burgemeester Mom
per straalt alleen maar vraag
tekens uit. Daar is nog geen
verandering in gekomen.
'0E AVONTUREN VAN KAPITEIN ROB
DE VALLEI DER VERGETEN WERELD
rf)N530 De kristallen interesseren Rob bijzonder. Zulk een na
tuurverschijnsel heeft hij nog nooit meegemaakt. Hij moet ze bui
ken, op zijn gemak, eens onderzoeken en daarom besluit hij er
chet zijn mes wat af te hakken. Het lukt gemakkelijk en Rob
iteekt een kleine voorraad in zijn zak. Hé, wat is dat? O, blijk
baar bezitten de kristallen nog andere eigenschappen, want nu
tob zo aan het hakken is, hoort hij telkens kleine ontploffingen.
Ziezo, nu is het wel voldoende. Terug maar weer. 't Wordt trou
wens tijd ook, want opeens krijgt Rob een stekende hoofdpijn.
Zou het van de bedompte lucht komen? Of van de radio-actieve
stralen der kristallen? En wat wordt hij opeens moe... Rob strui
kelt, krabbelt weer overeind, maar valt even later weer neer; hij
is bewusteloos geraakt.
Sleep met kerosine op drift
VANCOUVER Een onbe
mande sleep met miljoenen li
ters vliegtuigbrandstof aan
boord drijft stuurloos voor de
kust van Alaska. De autoritei
ten treffen voorbereidingen de
kerosine in brand te steken.
Indien de stof tot ontploffing
wordt gebracht, verloopt de
verbranding op een schone
manier en blijft er geen ver
vuilende rest achter. Volgens
de kustwacht was de sleep op
weg van Seattle naar Ancho
rage toen tijdens harde wind
en hoge golven de kabel met
de sleepboot brak. De kans be
staat dat de bak op de riffen
loopt nabij de monding van de
Prince William Baai, die in
april zwaar werd vervuild
door het tankerongeluk met
de Exxon Valdez.
Tientallen doden bij verkiezingen India
NEW DELHI Op de eerste dag van de verkiezingen in India
zijn gisteren tientallen mensen om het leven gekomen. Gisteren,
morgen en zondag kunnen in totaal een half miljard mensen
stemmen over de vraag of de Congrespartij van premier Rajiv
Gandhi aan de macht mag blijven. De verkiezingen zijn over
drie dagen verdeeld om veiligheidsredenen. In India verloopt de
stembusstrijd traditioneel gewelddadig. De eerste uitslagen wor
den niet voor zondagavond verwacht.
KOHL BELIJDT TROUW AAN EUROPA:
(Van onze correspondent
Parans Boogaard)
STRAATSBURG De
Westduitse bondskanselier
Helmut Kohl heeft giste
ren in Straatsburg op
overtuigende wijze de
trouw van zijn land aan
het Europa van de Twaalf
beleden.
Op een langdurige persconfe
rentie na afloop van zijn op
treden in het Europese Parle
ment zei de bondskanselier dat
als de Europese integratie niet
wordt voortgezet, de hervor
mingen in Oost-Europa kans
loos zijn. „Zonder Europese in
tegratie waren hervormingen
in Oost-Europa überhaupt niet
mogelijk geweest".
Het optreden van de bonds
kanselier, na afloop van een
speech van hem en van de
Franse president Mitterrand,
was volgens veel waarnemers
in Straatsburg hèt politieke
feit van de dag, nadat de twee
Westeuropese regeringsleiders
vrij onverwacht naar Straats
burg waren afgereisd.
Het optreden van Kohl en
Mitterrand gisteren heeft aan
getoond dat de leiders van de
twee belangrijkste EG-lidsta-
ten zich steeds verder verwij-
dëren van de Britse premier
Thatcher. Zij gebruikt de ont
wikkelingen in Oost-Europa
als argument om de EG een
pas op de plaats te laten ma
ken.
De Britse premier hoopt daar
mee te voorkomen dat de eco
nomische en monetaire unie,
die gepaard gaat met de over
dracht van veel nationale be
voegdheden naar Brussel, te
snel van de grond komt. Kohl
en Mitterrand daarentegen
willen het proces van econo
mische en monetaire eenwor
ding juist bespoedigen, omdat
volgens hen het succes van de
EG op alle Oosteuropese lan
den een zeer grote aantrek
kingskracht uitoefent.
Mitterrand wil daarom op de
Europese, top van 8 en 9 de
cember concrete afspraken
maken over een beter ge
stroomlijnd economisch en
monetair beleid, en Kohl wek
te niet de indruk dat hij hem
zal tegenwerken.
De bondskanselier: „Ik zie in
dë toekomst nog drie belang
rijke handelsblokken in de
wereld: Japan en Korea en
een aantal landen daarom
heen, de Verenigde Staten en
Canada en het Verenigde Eu
ropa waar we hier nu aan
werken".
Aan de wil van de Oosteuro
pese landen om zich los te ma
ken en hun eigen toekomst te
bepalen, zei Kohl nooit te heb
ben getwijfeld. „De Polen heb
ben niet gedurende hnoderd
jaar in de kerk gezongen „Nog
is Polen niet verloren" om
daarna hun streven naar zelf
beschikking op te geven. Ik
ben alleen verrast door de
snelheid waarmee de ontwik
kelingen zich daar voltrek
ken".
Hoewel Kohl en Mitterrand
over de Europese eenwording
en de benadering van Oosteu
ropa door de EG in grote mate
gelijk denken, is er nog wel
verschil van opvatting over de
manier waarop de EG de jonge
democratiën in Oost-Europa
economisch moet helpen. De
Franse president en de bonds
kanselier hielden daarover in
het parlement nogal verschil
lende pleidooien.
Voor de Oosteuropese landen
die hun planeconomie willen
omvormen tot een markteco
nomie, min of meer naar wes
ters model, wil de Franse pre
sident een geheel nieuw insti
tuut in het leven roepen. Vol
gens Mitterrand is een aparte
„Bank voor de ontwikkeling
en opbouw van Oost-Europa"
de beste manier om de hulp
aan landen als Polen, Honga
rije en de DDR in te vullen.
Kohl daarentegen vindt deze
oplossing veel te bureaucra
tisch. Volgens hem moeten de
andere EG-landen nationaal
sneller reageren. „De bondsre
publiek", aldus Kohl wat mis
noegd, „heeft sinds de herfst
van 1987 al twee miljard D-
mark beschikbaar gesteld. Ik
zou het toejuichen als ook an
dere EG-landen eens met der
gelijke substantiële hulp over
de brug zouden komen".
Dat Mitterrand tamelijk hard
nekkig vasthoudt aan het idee
voor een Oosteuropese ont
wikkelingsbank is niet ver
wonderlijk. Hij zelf lanceerde
dit plan in de oktoberzitting
van het parlement. De meeste
andere EG-landen zijn er
evenwel niet erg van gechar
meerd, zo bleek afgelopen
weekeinde nog tijdens de in
formele Europese top in Parijs.
Kohl, de Britse premier That
cher en nog andere EG-rege-
ringsleiders zien veel meer in
een taakverruiming van de
Europese Investeringsbank,
die nu achtergebleven regio's
binnen de Gemeenschap eco
nomisch te hulp komt en daar
voor de ervaring in huis heeft.
