)emonstraties gaan door
laastklus op
iet Elysee bij
;;anzelever
n appeltjes
Open grenzen trekken
meer dan betogingen
bIITENLAND
£cidóC@otvuuvt
uigaren eisen proces
^gen afgezette Zjivkov
SECHISCHE REGERING EN VADER ONTKENNEN DOOD STUDENT
06-0443
Berechting
dreigt voor
afgezette
leiders
MAANDAG 20 NOVEMBER 1989 PAGINA 5
[A Meer dan vijftigduizend, mogelijk zelfs honderddui-
unensen hebben dit weekeinde in de Bulgaarse hoofdstad So-
^Jjdemonstreerd voor democratie en vrije verkiezingen. Het
eege eerste onafhankelijke demonstratie in Bulgarije sinds de
«de Wereldoorlog. Er waren veel politie-agenten opgetrom-
maar die hielden zich in zijstraten afzijdig. „We willen vrij-
a van meningsuiting, vrijheid van gedachte en vrije verkiezin-
ïnJ aldus de dissident Petko Simenov, die een geestdriftige me-
p de trappen van de Nevski-kathedraal opzweepte tot het
van liederen. De betogers eisten ook de berechting van de
■tte president en partijleider Todor Zjivkov voor corruptie.
iandoeken stond Zjivkov onder meer afgebeeld als Adolf
Twee weken geleden werd hij na een ambtsperiode van 35
partijleider opgevolgd door de hervormer Petar Mladenov
.e vrijdag ook het presidentschap overnam. Deze Mladenov
a orstander van vrije verkiezingen en het intrekken van de
fcperkingen, zoals in andere Oosteuropese landen.
Georgië werd bij
USSR gedwongen
MOSKOU Het parlement van
Georgië heeft verklaard dat de in
lijving van deze zuidelijke repu
bliek bij de Sovjetunie, bijna ze
ventig jaar geleden, het gevolg is
geweest van „militaire interven
tie" De Opperste Sovjet van de re
publiek meent dat zij zich op
grond van deze omstandigheid het
recht kan voorbehouden op af
scheiding. Het officiële Sovjet-
standpunt, dat totdusverre werd
gedeeld door de Georgische lei
ders, was dat de inval van het
Rode Leger in 1921 noodzakelijk
was om de republiek te vrijwaren
van krachten die tegen de Boslje-
vistische revolutie van 1917 waren.
Ceausescu behoudt steun partijcongres
BUKAREST Tijdens het veertiende partijcongres in Roeme
nië heeft de communistische partij vandaag het beleid geprezen
van president Nicolai Ceausescu. De partij houdt onder aanvoe
ring van de president vast aan een orthodox beleid, maar is
daardoor binnen Europa in een geïsoleerde positie komen te
staan.
De Roemeense regering had strenge veiligheidsmaatregelen ge
nomen aan de vooravond van het partijcongres, dat vandaag be
gon. Er werden vrijwel geen buitenlanders toegelaten „wegens
het tekort aan hotelcapaciteit" in Bukarest. Een Franse en een
Joegoslavische journalist werden uitgewezen. Bovendien werd
dit weekeinde zonder waarschuwing vooraf de grens met Hon
garije afgesloten. Volgens Radio Budapest onderstreept de slui
ting van de grens eens te meer het groeiende isolement van
Roemenië, waar het orthodox-communistische regime van Nico-
lae Ceausescu zich blijft verzetten tegen de veranderingen elders
in Oost-Europa. De betrekkingen met Hongarije, waar de her
vormingen ver zijn gevorderd, zijn al lange tijd gespannen om
dat Roemenië volgens Budapest zijn Hongaarse minderheid on
derdrukt.
Letland demonstreert
voor onafhankelijkheid
MOSKOU Meer dan een half miljoen
inwoners van de Sovjetrepubliek Letland
hebben zaterdag, op de 71e verjaardag van
de onafhankelijkheidsverklaring van Let
land in 1918, in de hoofdstad Riga betoogd
uit protest tegen de inlijving bij de Sovjet
unie bijna vijftig jaar geleden.
De mensen trokken door het stadscen
trum terwijl zij nationalistische liederen
zongen, zwaaiden met de Letse vlag en
luisterden naar toespraken waarin de on
afhankelijkheid van Letland werd geëist.
Het was voor het eerst dat de Letten het
uitroepen van de onafhankelijkheid in
1918 mochten herdenken. In de aangren
zende republieken Litouwen en Estland
werden soortgelijke herdenkingen eerder
dit jaar al gehouden.
3'!
telAG Enkele tien-
1 vienden Tsjechoslowa-
y hebben gisteren in
d)g betoogd tegen de
erfervatieve leiding van
land. De menigte riep
itiihet aftreden van par-
j'flder Milos Jakes. Pre-
°r Pitra riep voor de te-
^ie de bevolking op de
ïbpte te bewaren. Pitra
dtte zich in het bijzon-
litj tot studenten en
^jstenaars.
®iolitie hield zich op de ach-
rond. Aan het eind van de
)Tging, toen de meeste deel-
_ers zich al huiswaarts had-
""'begeven, kwam het nog
enkele schermutselingen
rVie oproerpolitie.
'■•'was de derde achtereen-
ende dag dat de mensen
•traat opgingen om tegen
Ijgering te betogen. Vrijdag
1} de politie naar schatting
igduizend mensen met
igeweld uiteen. Dat was de
a#ste betoging sinds 1969.
bfbij werd ook een Neder-
aipe fotograaf, Ton Vander-
n in elkaar geslagen. Hij
le} ernstig mishandeld toen
'hioto's maakte van de de-
efstratie. Agenten sloegen
w. enkele tanden uit de
üöd, twee camera's werden
ïcpt gemaakt en diverse
antiteitspapieren afgenomen.
irdag vonden op kleinere
lu»al manifestaties plaats,
e Tsjechoslowaakse minister
g. onderwijs, Jana Synkova,
l&ent dat er bij, de betoging
ij| vrijdag in Praag een stu
dent is gedood door ordetroe
pen. Martin Smid, student aan
de faculteit wiskunde zou in
leven zijn en er heeft volgens
de minister ook geen andere
student van die faculteit met
die naam aan de betoging
deelgenomen. Ook de vader
van Smid ontkende het ver
haal. De jongen zelf is overi
gens niet in het openbaar ge
zien. De vooraanstaande dissi
dent Petr Uhl werd gisteren
door de politie gearresteerd en
beschuldigd van het verzinnen
van het bericht dat de student
Smid was gedood. Uhl is één
van de oprichters van de men
senrechtenorganisatie Charta
77.
De regering heeft inmiddels
beloofd dat het de „Praagse
lente", de periode van hervor
mingen van 1968, opnieuw zal
evalueren. Die aankondiging
lijkt een aanwijzing dat ook
Tsjechoslowakije niet ontkomt
aan de geest der verandering
die thans door Oost-Europa
waart. De verklaring stond in
het partij-orgaan Rude Pravo.
Het blad meldde dat partij-ide
oloog Jan Fojtik en zijn collega
uit de Sovjetunie, Vadim Med-
vedev, de geschiedenis van
beide landen bespraken. Dub-
stonden
demon
stranten en
politie
gisteravond zo
tegenover
elkaar: de
agenten met
wapenstok, de
betogers op de
knieën. Het
kwam, in
tegenstelling
tot vrijdag, niet
tot grof
geweld.
FOTO:ERA
eek en Cernik, de twee voor
mannen van de Praagse lente
in 1968, willen van de Sovjetu
nie, Bulgarije en de DDR we
ten of zij nog steeds achter die
inval in Tsjechoslowakije
staan. Dubcek en Cernik, res
pectievelijk partijleider en
premier in 1968, schrijven dit
in een brief aan Gazeta, het
orgaan van de Poolse vakbond
Solidariteit.
va I
'a.
q
:h
kl
-jrvolg van de voorpagina)
RIJS Het had iets
een pantoffelparade,
irdag op het Elysee in
ijs. Met aan de ene
de presidentiële gar-
het geweer met bajo-
kruiselings voor de
st, en aan de andere
Ht een zeker zo indruk
kend persleger, arri-
jjrden er kort na elkaar
ie twaalf EG-regerings-
rkers met hun ministers
'A buitenlandse zaken.
'^Westduitse 'Aussen-minis-
ojjHans-Dietrich Genscher te
de Britse premier That-
als enige met een niet-
ïse wagen (een statige
s Royce) en de Deense
nier Schlliter zo gehaast,
zijn chauffeur een paaltje
Ide. De top zelf was ook al
j haastklus. President en
n|ig EG-raadsvoorzitter
e^errand nodigde pas afgelo-
maandag de twaalf rege
ringsleiders bij hem thuis, om
tijdens een werkdiner te bepa
len hoe de Europese Gemeen
schap dient te reageren op de
democratiseringsgolven in
Oost Europa.
Achteraf kan alleen maar
worden vastgesteld dat de re
sultaten van het bijna drie uur
durende diner mager afsteken
bij het menu van de regerings
leiders: cassolette de Saint Jac
ques a la crème d'oursin, ge
volgd door een escalope* de
foie d'oie chaud aux pommes.
Behalve een principe-akkoord
over een nieuw en omvangrijk
hulpprogramma voor Polen en
Hongarije kwam er immers
maar heel weinig uit.
Wat precies de bedoelingen
van de Franse president zijn
geweest met de informele tus
sentijdse top is niet geheel dui
delijk. Vast staat dat Mitter
rand de top Bush/Gorbatsjov
op 2 en 3 december voor wilde'
zijn, en dat hij wilde voorko
men dat de reguliere EG-top
op 8 en 9 december door Oost-
Aan het Parijse diner ging een aperitief vooraf, waarbij onder leiding van Mitterrand de situatie in
Oost-Europa werd besproken. FOTO: AFP
Europa zou worden over
heerst. Maar om daarin te sla
gen was nodig geweest dat de
twaalf een 'principiële uit
spraak hadden gedaan over de
gevolgen van de veranderin
gen in Oost Europa voor de
EG.
Het Franse voorzitterschap en
de meerderheid van de Euro
pese Commissie, het dagelijks
EG-bestuur in Brussel, hebben
daarover vastomlijnde ideeën.
Naar hun gevoel moet de ge
meenschap zijn- aantrekkings
kracht en interne samenhang
vergroten om vanuit die ster
ke positie Oosteuropese en an
dere landen in economische
achterstand-situaties de hel
pende hand te kunnen reiken.
Dus: haast maken met het So
ciaal Handvest en de monetai
re unie.
Maar binnen de EG bestaat te
gen die lijn fel verzet. That
cher gaf dat zaterdag nog eens
duidelijk aan toen ze vaststel
de dat het „zeer ironisch zou
zijn als wij nu in Oost-Europa
democratieën zouden helpen
opbouwen en tegelijk zelf in
West-Europa het econmisch
beleid aan democratische con
trole zouden onttrekken". Op
die uitspraak is natuurlijk veel
af te dingen, maar ze maakt
hoe dan ook duidelijk waar
Thatcher staat. Zij zal zich in
de EG door nog geen twintig
27 Ja, dat heeft Rob warempel nog goed geraden ook! En
■'wilden zijn blijkbaar erg gastvrij, want uit hun tekens begrijpt
t>, dat hij wordt utgenodigd om mee aan te zitten. Nou, vooruit
A maar! Kijk, daar zijn twee mannen bezig een vuur aan te
jen. Ketsend slaan ze de vuurstenen tegen elkaar en kleine
Tken springen over. Maar de houtspaanders vatten geen vlam.
J mooie gelegenheid, denkt Rob, om zijn „toverkunst" weer
js te tonen. Hij gaat naar de mannen toe en haalt een doosje
«ers uit de zak. „Kijk er maar eens goed naar", zegt hij, „dit
gaat een beetje vlugger." De mannen verstaan wel niet wat hij
zegt, maar ze deinzen verschrikt achteruit, wanneer Rob een lu
cifer aanstrijkt en het hout direct begint te branden. - Met dit
„wonder" heeft Rob de algemene achting van de holbewoners
verkregen: hij is een tovenaar. En even later brengt men hem een
gewonde. Rob begrijpt al, wat van hem wordt verwacht. Och, die
wond heeft niet zoveel te betekenen, alleen zal de man zijn haar
moeten missen. Rob knipt hem kaal en legt dan een verband om
zijn hoofd. -
tot het kapitalisme bekeerde
Oostbloklanden laten opjutten.
Al met al staat het Oost-Euro-
pabeleid van de EG nog ner
gens. Vrijwel alle plannen van
Delors en Mitterrand verdwe
nen in Parijs onder het tapijt.
Maar ook de Economische en
Monetaire Unie blijft nog een
buitengewoon zware hypo
theek leggen op de eerstvol
gende EG-top, volgende
maand in Straatsburg. Mitter
rand mag dan de discussie
daar met drie uur hebben be
kort, ze zal nog steeds lang en
moeilijk blijven. De ganzele-
ver op het Elysee heeft daar
zaterdag niet veel aan veran
derd.
(ADVERTENTIE)
...en dan
krijgt u de
BelastingTelefoon
voor ondernemers.
I Als u. als ondernemer, met
I vragen zit over de
Belastingherziening fOort*),
bel dan gratis de Belasting-
Telefoon voor ondernemers.
Het r
sop
erkdagen bereikbaar var
Belastingdienst
OPPOSITIE IN LEIPZIG BETEUTERD
LEIPZIG Leipzig, de
meest rebelse stad van de
DDR, leek dit weekeinde
op een provinciaals rus
toord. Weliswaar drom
den zaterdag zeker 20.000
lieden samen voor de eer
ste officiële betoging van
Neues Forum, maar dat
aantal was eerder een be
lediging dan een felicita
tie voor 's lands grootste
oppositiegroep.
Leipzig is wel beter gewend.
Het oproer in de verpauperde
stad kraaide vroeg en luid. De
maandagse wakes in de Nico-
lai-kerk werden de afgelopen
weken steevast gevolgd door
massale betogingen, zo nu en
dan 200.000 man sterk. Maar
vandaag een week geleden
ging ook dat aantal op zijn re
tour.
De oppositie zuchtte gisteren
dus diep. Het nieuwe uitreis
papiertje dat partijleider
Krenz aan het volk verstrekte,
bleek een groter succes dan de
oproep tot demonstreren. Ver
klaarbaar, maar vervelend.
Jochen Lössig, een van de
woordvoerders van Neues Fo
rum, werd er somber van.
„Hoe moet ik verder? De men
sen zijn te goed van vertrou
wen, te snel tevreden. Ze heb
ben een uitreisvisum en vin
den de Westmarkenpot be
langrijker dan de politieke
verhoudingen".
Onbe woonbaa r
Het is alweer jaren geleden dat
Leipzig door de Verenigde Na
ties onbewoonbaar werd ver
klaard. Op werkdagen blazen
vele schoorstenen een wolk
zwaveldioxide over de stad
heen. De chemische industrie
is er behalve een grote vervui
ler ook een werkverschaffer,
net zoals de bruinkoolmijnen.
De Leipzigers hadden het
maar te pikken. Discussie over
het milieu was tot voor kort
taboe in de DDR, de kranten
hadden een zwijgplicht.
Logisch toch, dat de vuile stad
rebelleerde zo gauw het maar
even kon. Trouwens, er was
meer. Niet alleen het leefkli
maat, ook de huizen werden
meer en meer onbewoonbaar.
Voor het noodzakelijke onder
houd waren geen bouwvak
kers voorhanden. Forum-
woordvoerder Lassig over dat
markante tekort: „Jarenlang,
ook nog in de jaren tachtig,
zijn bouwvakkers uit Leipzig
naar Oost-Berlijn getranspor
teerd. De hoofdstad moest op
geknapt worden, terwijl de
stad hier verpauperde".
En dan was daar ook nog de
Messe, die beroemde Leipziger
Messe. Voor de stadsbewoners
ging twee keer per jaar een
andere wereld open als de
westerlingen arriveerden.
Maar gelijktijdig vielen andere
deuren in het slot. De horeca,
toch al niet sterk ontwikkeld,
moest van hogerhand de verre
gasten voorrang geven vanwe
ge de westerse valuta. In Mes-
se-tijd kwam het dan ook ge
regeld tot betogingen.
In het begin van de jaren tach
tig waagden kerkelijke groe
pen zich al eens aan een stille
wake door de straten van
Leipzig. Compleet met kaarsen
en ruikers bloemen, vredelie
vender kon bijna niet. De Sta
si, de Staatssicherheitdienst,
sloeg de deelnemers echter uit
elkaar en joeg ze zoveel schrik
aan, dat de straat jarenlang
geen decor voor protest meer
zou zijn.
Leipzig hield er evenwel zijn
wekelijkse en inmiddels be
roemde vredesgebed aan over,
dat zich elke maandag in de
Nicolai-kerk afspeelt. Het was,
na wat andere stuiptrekkin
gen, ook na zo'n dienst dat het
volk weer massaal de straat op
ging, zo medio september.
Week na week verdubbelde
zich het aantal betogers.
Tot vorige week maandag dan,
toen velen met het uitreis
briefje achter het stuur van
hun Trabant kropen. Volgens
Forum-woordvoerder te ver
geetachtig Hij schreeuwde de
20.000 afgelopen zaterdag door
de microfoon toe: „Mij per
soonlijk gaat het allemaal veel
te snel. Nog even en vergeten
zijn de dubieuze praktijken
van ene heer Schabowski, ooit
chef-redacteur van Neues
Deutschland. Nog even en
vergeten is de felicitatie van
meneer Krenz aan het Chine
se terreurbewind. Met die laat
ste steek doelde hij op de vlot
te gelukwensen van - toen
nog - politburolid Krenz aan
Peking, na het bloedig neer
slaan van de studentenonrus
ten op het Plein van de He
melse Vrede.
Veiling
Het kwam dit weekeinde zelfs
zo ver, dat voorlieden van
Neues Forum hun eigen kas
moesten spekken. Dat gebeur
de tijdens een kunstveiling in
de kelder van de Karl Marx
Universiteit. Daar kwamen
amper zestig geïnteresseerden
opdagen, zod^t lieden als Dirk-
Michael Grötzsch en Cornelia
Matzke, zaterdagmorgen nog
sprekers tijdens de demonstra
tie op het Dimitroff-plein, zelf
maar hun vingers opstaken.
„Tja", zei veilingmeester
Klaus Werner, ook bestuurslid
van de kunstenaarskring Leip
zig, „we hadden natuurlijk
veel en veel meer belangstel
ling verwacht. Maar de men
sen zijn allemaal de grens
over. Dat zal wel heel wat
schelen in de opbrengst".
Zestig Leipziger kunstenaars
hadden in totaal 150 werken
belangeloos beschikbaar ge
steld. „We sympathiseren met
de ideeën van de oppositie.
Niet alleen Neues Forum deel
de de winst, ook andere groe
pen. Ze moeten een kans krij
gen zich te organiseren, zich
sterk te maken", aldus Wer
ner.
De schilderijen, beeldjes, li
tho's, boeken, posters en zeef
drukken waren goed voor een
verrassend hoge opbrengst van
60.000 mark. „Net zoveel als
we indertijd voor de slachtof
fers in Armenië hebben opge
haald", consteerde Werner
verheugd.
TWAN VAN DEN BRAND
OOST-BERLIJN Voor het
eerst hebben demonstranten in
de DDR openlijk opgeroepen
om afgezette leiders te vervol
gen, onder het motto „Heer,
vergeef hen niet, want ze wis
ten wat ze deden". Bij een de
monstratie in Dresden werd
een spandoek meegevoerd dat
met deze woordspeling op de
bijbelse woorden van de ge
kruisigde Christus.
De betogers willen Erich Ho-
necker en andere afgezette
partij- en regeringsbonzen
voor de rechter ter verant
woording te roepen voor het
wanbeleid dat zij decennialang
hebben gevoerd. Partijleider
Krenz lijkt aan deze eis te zul
len voldoen. Hij gaf verleden
week al aan dat hij niet tegen
selectieve vervolging van af
gezette leiders is. om de bur
gers vooral symbolische ge
noegdoening te geven en hen
van een massale 'bijltjesdag' af
te houden.
De Westduitse bondskanselier
Helmut Kohl zal pas na het
bijzondere partijcongres van
de Oostduitse communistische
partij een ontmoeting hebben
met partijleider Egon Krenz
en premier Hans Modrow. Dit
liet Kohl weten na afloop van
de EG-top in Parijs. Naar ver
wachting vloeien uit dit partij
congres (15-17 december) nieu
we hervormingen in de DDR
voort.
Het afgelopen weekeinde trok
ken weer miljoenen Oostduit
sers naar het Westen. Hoewel
de gevreesde verkeerschaos in
de grensplaatsen door een be
tere voorbereiding uitbleef,
werd duidelijke dat onder de
Westduitse bevolking ergernis
groeit over de overvolle ste
den, verstopte straten, lange
rijen voor de winkels en lege
schappen. Veel mensen zijn
bang dat de prijzen verhoogd
zullen worden door de enorme
vraag. Vooral in West-Berlijn,
dat opnieuw bijna uit zijn voe
gen barstte, sloeg de stemming
om in gemopper en voorzich
tig geuite bedenkingen. En in
Hannover brandden twee Tra-
bandies uit. De politie ver
moedt dat zij in brand zijn ge
stoken.
Om aan Westduitse marken te
komen bieden de Oostduitsers
intussen zelfs erfstukken uit
de familie te koop aan in het
Westen: borden van Saksisch
porcelein, antiek zilver bestek
en sieraden, maar ook flessen
sterke drank en miniatuurt
reintjes. Het meenemen van
goederen uit de DDR is overi
gens streng verboden. Velen
nemen echter het risico, hoe
groot dit ook is.
De DDR opende gisteren elf
nieuw grensovergangen naar
de BRD: zes in Hessen, twee in
Niedersachsen, twee in Beie
ren en een in Schleswig-Hol-
stein.
