^eest rond Sinterklaas oms te veel voor kind Dialecten dreigen te verdwijnen IEUWS Jeeste angst voor milieu en kanker Najaarsoverleg pas na regeringsverklaring Geef de Leidse Courant cadeau CcicLcSomant NENLAND EeidóeQowumt ZATERDAG 18 NOVEMBER 1989 PAGINA 3 betaald, geen olging Bernhard "i HAAG Justitie heeft de be- rder van de hofauto van prins jhard een schikking (boete) ge- rd van 450 gulden wegens te hard m. Volgens een woordvoerder van Rijks Voorlichtings Dienst is deze kking inmiddels betaald en daarmee ;#rvolging verder van de baan, aldus [JVD. week vrijdag constateerden in van de Algemene Verkeers- dat de hofauto met daarin de zijn secretaris en de chauffeur 150 leter per uur reed op een weg waar ïaximumsnelheid van 80 kilometer iur geldt. De RVD-woordvoerder niet ingaan op de vraag wie de uiteindelijk heeft betaald. Ziekenfondsraad voor intensieve thuiszorg UTRECHT De Ziekenfondsraad bespreekt donderdag een voorstel om landelijk - voorlopig in be perkte vorm -intensieve thuiszorg in te voeren. De op 100 miljoen gul den geraamde kosten zouden moeten worden gedekt door aan de ziekenfondsen te verstrekken sub sidies. Het voor staatssecretaris Si mons van volksgezondheid bestem de (ontwerp-)interim-advies is ge baseerd op experimenten die de raad sinds 1987 financiert. Ze wor den uitgevoerd in de drie zieken fondsregio's Amsterdam, Gronin gen en West-Brabant/Zeeuws Vlaanderen. De resultaten wijzen uit dat intensieve thuiszorg voor ziet in een belangrijke behoefte. Ex-gevangenen gaan op fietsen van studenten passen AMSTERDAM De Vrije Universiteit (VU) in Amsterdam zet vanaf 1990 ex- delinquenten en ex-verslaafden in om de duizenden fietsen van de studenten te bewaken. De VU is met de Stichting Kettingwerkprojecten Amsterdam (SKA) overeengekomen dat er na de kerstvakantie een bewaakte fietsenstal ling wordt geopend. Jongeren die door hun criminele of verslavingsverleden moeilijk aan de slag kunnen komen, krijgen de kans om daar een half jaar ervaring op te doen als vrijwilliger. De SKA hoopt ze daarna aan een vaste baan te kunnen helpen. Zwaardere straf vredesactivisten in hoger beroep DEN BOSCH Het Gerechtshof in Den Bosch heeft de vredesactivisten Kees Koning en Co van Melle giste ren in hoger beroep een zwaardere straf opgelegd dan waartoe de recht bank in Breda onlangs besloot. Daar luidde het vonnis zes maanden on voorwaardelijk voor de beschadigin gen die zij in januari op vliegbasis Woensdrecht toebrachten aan ge vechtsvliegtuigen die Nederland aan Turkije zou leveren. Koning heeft nu tien maanden waarvan twee voor waardelijk gekregen en Van Melle tien, waarvan drie voorwaardelijk. De officier van justitie was in beroep gegaan tegen het Bredase vonnis. Koningin over milieu-passages in toespraak en Troonrede: 'Media trokken verkeerde conclusie' WASSENAAR De media hebben vorig jaar ten onrechte een tegen stelling gesignaleerd in de passage over het milieu in de toespraak van koningin Beatrix en de milieu-passage in de Troonrede. Op grond daarvan is vervolgens ten onrechte geconcludeerd dat de koningin de regering op dit punt zou hebben gecorrigeerd. Bijna een jaar na dato heeft de koningin dit kenbaar gemaakt tijdens een gesprek met leden van het Genootschap van Hoofdredacteuren. Volgens de koningin is in beide passages hetzelfde gezegd, doch slechts in omgekeerde volg orde. Zowel koningin Beatrix als prins Claus benadrukten in het ge sprek met de hoofdredacteuren dat zij de publicteit rond hun privé- activiteiten niet steeds als terzake ervaren. Naar aanleiding van hun functie-gebonden activiteiten in binnen- en buitenland zien ze vaak slechts een foto met bijschrift in de pers, terwijl het onderwerp geen of nauwelijks aandacht krijgt. En een buitenlands bezoek aan Neder land wordt soms niet of nauwelijks verslagen, terwijl het volgens het koninklijk paar om grote bilaterale belangen gaat. )OR WIE TIKT DAAR ZACHTJES? ïtj «omt, hij komt, die lieve goede Sint. Vreugde alom in de /gen van de Nederlandse kindertjes nu hij vandaag weer jiis land arriveert. Banket en pepernoten en chocoladelet- ■jen vooral cadeautjes in het verschiet. Kan daar iets mis zijn? Toch wel een beetje. De Sinterklaasviering is een tievolle gebeurtenis in het leven van het jonge kind. Het te veel worden. Bovendien zijn er de angsten. U HAAG In extre- gevallen zal het op titmerries en bedwate- i uitlopen. Maar zo erg et in de meeste geval- vniet. Toch gaat de pe- r e voorafgaand aan de Jaardag van Sinter- 1Jis menig kind niet in Joude kleertjes zitten, rkker. Sneller moe. cg in het donker, bang it alleen te zijn, bang geluiden. Hoor wie )Vdaar zachtjes tegen 't vp? En alles ziet dan jj nog eens die slimme zich vergissen kan I iet. Van dreigen met de zak van Piet zijn we in de loop van de tijd wel genezen. Maar of het nog veel voorkomt dat ouders kinderen voorhouden dat ze zoet moeten zijn omdat de Sint en zijn Pieterbaas anders mis haagd zouden kunnen worden, met alle gevolgen van dien? De Stichting Spel- en Opvoe dingsvoorlichting is voorzich tig. Consulente Janny Hel- mers: „Je moet me er niet op vastpinnen, maar het zal toch nog wel gebeuren, denk ik. De mensen zullen er nu niet meer zo gauw voor uitkomen". Fou te boel natuurlijk en de zo veelste belasting voor het kin dergemoed, dat vaak toch al met die angsten of angstjes voor het zwartwitte duo uit Spanje zit. Vooral de jongsten. N VANDAAG ,,Ze zijn toch wel een beetje griezelig. Ze zien er vreemd uit. En dan ligt het er maar aan hoe de ouders ermee om gaan. Je krijgt soms ook zo van die opgefokte toestanden, constant maar rondsjouwen, overal naar toe". Reclamefolders Haar indruk is dat het dit jaar wat meevalt met de periode van de 'voorpret' Maar het kwam toch voor dat de intocht van de Sint al in oktober zijn schaduw vooruit wierp. Veel te lang, de spanning kan dan gemakkelijk te groot worden. Bij de stichting (in de weer voor kinderen tot 12 jaar) gaan ze er van uit dat de schoenzet- tijd pas begint als de Sint in het land is; dat is voor kinde ren ook heel aannemelijk. En die reclamefolders die vroeg tijdig in de bus ploffen mogen best een tijdje achtergehouden worden. „De kinderen worden overladen met toestanden. Folders, reclame op tv, en steeds van die grote dingen. Een kind denkt dan: dat kan ik ook wel vragen. Het is een beetje uit de hand gelopen zo langzamerhand". Want daar wil de stichting ook best haar mening over geven. Grote ca deaus en veel snoepgoed zijn niet nodig. „Je moet leuke dingen geven, en gedichten maken en zo. Maar als ik de winkels na Sinterklaas zie dan zijn ze toch weer half leeg". De stichting heeft in de collec tie themamaterialen wel een brochure zitten die een over zicht geeft van speelgoed dat geschikt is en beschrijft hoe het aansluit bij de ontwikke ling van het kind-. Daarbij: het gezond verstand is in het alge meen een betere richtlijn dan de reclame. Niet iedere dag de schoen la ten zetten, ook dat niet. De De komst van Sint Nicolaas brengt heel wat kinderen van voorlichtingsfolder: „U zou het kunnen beperken tot in het weekeinde of namens de Sint een briefje in de schoen leggen met daarop de dag dat hij te rugkomt". Is het geloof in de Sint niet aan inflatie onderhevig ge weest, de laatste jaren? Janny denkt van niet echt. „In de eerste vier groepen van de ba sisschool wordt er over het al gemeen toch nog wel in ge loofd. Ach, er zijn van tevoren wel eens wat twijfels, maar als hij er is dan geloven ze toch wel weer". Moet de Sint? Onvermijdelijke vraag: moet hij wel bestaan, de goede bis schop? Tja. „Het is in feite niet eerlijk je kind wat wijs te ma ken. Aan de andere kant: het gaat om een traditie. De mees te kinderen geloven in de Sint. Dat maakt het ook vervelend om te zeggen dat hij niet be staat, want dan plaats je dat kind in een uitzonderingsposi tie. Maar ik kan me de ouders die dat doen voorstellen, hoor. En soms maakt een kind zich zo bang dat de lol eraf is. In zo'n geval doe je hem meer plezier door te zeggen hoe de vo'rk in de steel zit". Hoe ondertussen handelt de verstandige ouder die zijn kin deren wil helpen de spanning een beetje de baas te blijven, zonder van Sinterklaas een verklede meneer te maken? foto: sp Hij/zij: vertelt dat Sint Nicolaas ie mand is die van 411e kinde ren houdt; zingt af en toe een liedje of leest voor, vooral als er spra ke is van opgewondenheid; laat 's avonds een lampje in de slaapkamer branden; geef verkleedkleren, een roe of een zak, zodat de kinde ren zelf Sint en Piet kunnen spelen; dwing hen niet bij Sinter klaas op schoot te zitten of een handje aan zwarte Piet te geven. Als ouders zich aan deze ad viezen houden dan zal de maan best door de bomen blij ven schijnen. JAAP KWAK CDA gaat achter vrouwen aan DEN HAAG Het partij bestuur van het CDA heeft gisteren besloten maatregelen te nemen om het aantal vrouwen in vertegenwoordigende functies op alle niveaus in het CDA te vergroten. Er zullen daartoe regionale uitvoeringsplannen worden gemaakt. Verder zal er in het komend voorjaar een conferentie over emancipatie worden gehouden. Naar aan leiding daarvan zal het we tenschappelijk instituut van het CDA een studie verrich ten naar emancipatie en christen-democratie. De stu die zal in 1991 uitmonden in een rapport. De zogeheten 'positieve actie' voor meer vrouwen zal ook gestalte krijgen in het kader en vormingswerk van het CDA. Bovendien komt er een gerichte ledenwerving onder vrouwen. Ten slotte wordt een bestuurscommissie positieve actie ingesteld ter begeleiding van de maatre gelen. De maatregelen van het par tijbestuur zijn genomen naar aanleiding van een omvang rijk onderzoek, gesubsidieerd door oud-minister De Ko ning van sociale zaken en emancipatie, naar de deelna me van vrouwen in CDA-ac- tiviteiten. Uit het onderzoek is geble ken dat het CDA een grote aantrekkingskracht uitoefent op vrouwen. Ruim 55 pro cent van de CDA-kiezers be hoort tot het vrouwelijk ge slacht. Het aantal vrouwelijk CDA-leden bedraagt echter slechts 22,7 procent. In de meeste bestuurlijke functies - met name op gemeentelijk niveau - zijn vrouwen nog sterker ondervertegenwoor digd. Zo is 15,5 procent van de CDA-raadsleden van het vrouwelijk geslacht, van de wethouders 8,1 procent en van de burgemeesters 1,7 procent. Mdesprijs 'ti act Vredespaleis vond gisteravond de uitreiking plaats van de Wateier Vredesprijs 1989, die te \t viel aan Artsen Zonder Grenzen. De voorzitter van het bestuur van de Carnegie-stichting, Qfvan der Stoel, overhandigde de prijs aan de voorzitter van Artsen Zonder Grenzen, dr. R. ti (rechts). foto: anp 'Verzoek tno naar bedreigingen gezondheid "den Veel mensen bang dat hun gezond- J wordt aangetast door j-puverontreiniging. i blijkt uit een onder- van het Nederlands ituut voor Praeventie- aezondheidszorg TNO leiden. Ii zeventig procent van de trvraagden noemt deze t het eerste in een rij van leigingen van de volksge- jdheid. Op de tweede plaats 0Jt kanker. Een ruime •/derheid (56 procent) zegt A. Dijkstra van het TNO-insti- tuut noemt het opmerkelijk dat de doodsoorzaak nummer één, hart- en vaatziekten, pas op de zesde plaats komt. Slechts 34 procent van de on dervraagden in de leeftijd van 15 tot 95 jaar gaf te kennen daar bang voor te zijn. De helft van- de bevolking zegt bevreesd te zijn voor een on geval. Een aanzienlijk aantal mensen (41 procent) noemt ook geweld op straat als iets waar men bang voor is. Naar schatting eenderde van de bevolking is wel eens bang "drijven open voor adviezen beter milieu jtTERDAM Bedrijven staan open voor adviezen om de oijentie van vervuiling zelf verder te ontwikkelen. Die advie- moeten dan wel komen van „onafhankelijke derden". De heid kan die rol moeilijk vervullen, omdat zij vaak tegen- lige voorschriften maakt. Dit blijkt uit het nog ongepubli- i de rapport „Schonere technologie en Rijn" van de Erasmus Rersiteit in Rotterdam. Het rapport beveelt aan om op regio- -j gebied „informatiecentra" op te richten, waar bedrijven '«specifieke milieu-vragen terecht kunnen. dat de gezondheid wordt aan getast door een kernramp, slechte voeding of spanningen. De ziekte aids staat onderaan de ranglijst. (Daarbij moet vol gens de TNO-onderzoeker worden opgemerkt dat jonge ren en vrouwen veel meer angst hebben door deze ziekte te worden aangetast dan man nen en oudere personen. TNO vroeg de mensen ook wat ze doen om van een lang leven in gezondheid te kunnen genieten. Afgaande op de re sultaten van het onderzoek is dit volgens Dijkstra erg veel, meer nog onder vrouwen dan onder mannen. De meesten (80 tot 90 procent) noemen: ge zond eten, regelmatig bewe gen, rusten en goed slapen, niet of weinig alcohol drinken of de buitenlucht opzoeken. In mindere mate noemde men: niet of weinig roken, sporten of veilig vrijen. Bijna een kwart van de mannen en 40 procent van de vrouwen ver laten zich op bronwater als bij drage aan het in stand houden van hun gezondheid. eKNOLLEN u Kuur bij oe 6wfo wer 8y hm wfeqjtt :TCN U VALT IH 'N ANOeBE GeVICHKKlASSE UTRECHT Bij alle discus sies over het dreigende ver dwijnen van de Nederlandse taal na 1992, wordt er altijd im pliciet vanuit gegaan dat we maar met één taal te maken hebben. De werkelijkheid is echter anders. Er zijn talloze soorten Neder lands te beluisteren. Zo klinkt de taal van een geboren en ge togen Amsterdammer heel an ders dan die van een Limbur ger. De eerste zal zelfs moeite hebben de tweede te verstaan. Maar ook beroepsgroepen kun nen een eigen taal ontwikke len: „Uw P02 is 45, PC02 40 en pH 7,4", zei de dokter. Knappe patiënt die hier nog iets van begrijpt. 'Variëteiten van het Neder lands' is de titel van een con gres van het Genootschap Onze Taal dat vandaag in Utrecht wordt gehouden. De organisatie heeft zich daarbij bewust beperkt tot het Neder lands dat in eigen land wordt gesproken. Een veel gevoerde discussie rond het Nederlands taalgebruik betreft de vraag of dialecten op gelijke voet (moeten) staan met het stan daard-Nederlands, ofwel ABN (algemeen beschaafd Neder lands). En eqn andere vraag is of iemand die standaard-Ne derlands spreekt er een regio naal accent op na mag houden. Volgens Prof. A.M. Hagen, verbonden aan de Katholieke Universiteit Nijmegen, moet ABN met een regionaal tintje gewoon kunnen. Als de uit spraak maar verzorgd is. Vol gens hem spreekt namelijk bij na niemand accentloos. „Ik be veel u daartoe aan even de stemmen van de ministers en staatssecretarissen uit het vori ge kabinet Lubbers - want de nieuwe stemmen zijn ons nog minder vertrouwd - aan uw trommelvlies voorbij te laten gaan". Over de toekomst van de dia lecten is Hagen vrij somber ge stemd. Vooral op het platte land blijkt de jongere generatie steeds meer te kiezen voor de standaardtaal. Dat gebeurt bij voorbeeld in Limburg. Jonge ren kiezen de taal van die groep waarmee ze zich het meest verbonden voelen. Het Limburgs, dat ooit de moeder taal van hun ouders en groot ouders was, dreigt daardoor op de achtergrond te raken. Sociale klassen Volgens Hagen worden stads dialecten (Haags, Amsterdams) veel lager gewaardeerd dan de dialecten die op het platteland worden gesproken. Hij wijt dit aan verschillende koppelingen met sociale klassen. Hagen: „Overigens blijkt dat stadsdia lectsprekers hun dialect zelf hóóg waarderen. En daarmee hangt samen dat stadsdialecten op dit moment vitaler zijn dan de plattelandsdialecten. De taal van de Limburgers schuift steeds meer op in de richting van de standaardtaal, terwijl In het onderwijs wordt standaard-Nederlands gesproken. Maar sommige mensen vinden dat ook dialecten moeten worden toe gelaten. foto: sp de taal van jongeren uit de Haagse Schilderwijk steeds verder daarvan afwijkt. De Limburgse jeugd spreekt steeds vaker de slot-t uit in woorden als 'gedacht' en dergelijke, ter wijl dat in plat Haags juist minder wordt". Wie zich werkelijk boos kan maken over de positie van de dialecten is drs. P. Bakkes van de Hogeschool Sittard. Een Limburgs accent wordt vol gens hem niet gepikt, laat staan het spreken van het Limburgse dialect. „In openba re vergaderingen spreken Limburgssprekenden geen Limburgs meer. Iedereen be gint dat gewoon te vinden. Is dat niet verknipt? De Roer- mondse raadsleden praten over het algemeen Limburgs met el kaar tot de opening van de vergadering*. Volgens Bakkes moet er in Nederland veel li beraler gedacht worden over accenten en dialecten. „Het is toch eigenlijk te gek dat scho len de dialecten buiten hou den, terwijl de leerlingen na schooltijd allerei zaken in dia lect afhandelen". Vakman Maar er valt op het congres van 'Onze Taal' nog meer te zeggen over variaties in het Nederlands. Neem nou de ta len van sommigen beroepen, de vaktalen. Het verschil met het standaard-Nederlands of de dialecten zit 'm vooral in de specifieke woordenschat. Een paar vaktechnische woorden of soms zelfs alleen de afkortin gen zijn voor collega's vaak al genoeg om elkaar te begrijpen. Vooral bij het contact tussen leek en vakman kunnen er dan wel eens misverstanden ontstaan. Wie denkt er nu aan een stukje vlees als de slager het heeft over een 'bloemstuk' (hef dikste gedeelte van de schouder)? Deze betekenis staat overigens ook niet in de 'Dikke Van Dale". Aan de stel ling dat er een speciale man nen- en vrouwentaal bestaat wordt getwijfeld. Volgens dr. D. Brouwer van de Katholieke Universiteit Nijmegen, ook een van de sprekers op het con gres, deden en doen hierover veel fabeltjes de ronde. Zo be weerde de Deense taalkundige Jespersen begin deze eeuw dat vrouwen vanwege hun be perkte geest slechts neven schikkende zinnen gebruiken met eindeloze series „en's" en „dan's" tussen de zinnen. Onderzoek naar de uitspraak heeft volgens Brouwer wel verschillen tussen mannen en vrouwen opgeleverd. Ze on derzocht bij Amsterdamse echtparen de uitspraak van woorden als „balen", „eten", „kauwen", en „ijs". En wat bleek: de vrouwen volgden va ker de standaard-Nederlandse uitspraak en de mannen vaker de Amsterdamse uitspraak. Een verklaring hiervoor zou kunnen zijn dat vrouwen 'net ter' spreken om hun kinderen het goede voorbeeld te geven. CLARISSE BUMA UTRECHT Het Najaar soverleg tussen kabinet en de sociale partners over het sociaal-economisch beleid zal pas na de rege ringsverklaring worden gehouden. Minister De Vries heeft Re centrale werkgevers- en werknemersorganisaties offi cieel uitgenodigd om op vrij dag 1 december in het SER- gebouw in Den Haag te over leggen „over het door kabi net en sociale partners te voeren beleid". FNV-voorzit- ter Stekelenburg is ontstemd over dit besluit. De FNV had het Najaarsoverleg nog vóór het afleggen van de rege ringsverklaring willen voe ren om nog enige invloed uit te oefenen. De regeringsver klaring wordt op 27 novem ber afgelegd. nieuwe kabinet. „In het re geerakkoord van de nieuwe ploeg staan tal van uitnodi gingen aan de sociale part ners om samen beleid te ma ken, maar de eerste de beste keer dat er zaken gedaan kunnen worden, laat het ka binet de oren hangen naar het machtswoord van de werkgevers", aldus Stekelen burg. De centrale werkgeversorga nisaties hebben tijdens het informeel overleg met pre mier Lubbers en minister De Vries van sociale zaken ge steld pas na de regeringsver klaring het Najaarsoverleg te willen voeren. De beslissing om pas na de regeringsver klaring met de sociale part ners te overleggen, getuigt volgens Stekelenburg van bewust gekozen afstandelijk heid, waardoor het CDA/Pv- dA-kabinet nog wel eens in problemen zou kunnen bren gen. (ADVERTENTIE) Een prima idee voor een Sinterklaascadeau voor uw man, vrouw, voor opa of oma, voor uw zoon of dochter. Voor ieder een die graag op de hoogte blijft van het belangrijkste nieuws: een geschenkabonnement op de Leidse Courant. Het abonnement loopt van woensdag 6 december 1989 t/m dinsdag 16 januari 1990 en kost slechts f 20,-. Op pakjesavond staat u niet met lege handen, want u ontvangt van ons een prachtige cheque die vergezeld gaat van een origi nele goudkleurige drukplaat in miniformaat. Wanneer u de bon invult en vóór 1 december aan ons stuurt, zorgen wij tijdig voor de cheque met drukplaat en bezorgen vanaf 6 december de krant op het door u aangegeven adres. Met betalen kunt u wachten tot u van ons een acceptgiro hebt ontvangen. BON VOOR GESCHENKABONNEMENT Het geschenkabonnement op de Leidse Courant is bestemd voor Naam.Voorl Adres:I (voor controle bezorging) 1 Deze ontvangt de krant van 6 december 1989 t/m 16 januan 1990 Stuur de cheque met drukplaatje en te zijner tijd de acceptgiro naar I Naam:Voorl.:J Adres: Postcode/plaats: Stuur deze bon in een open envelop, postzegel niet nodig, aan de Leidse Courant. j Abonnemenlenservice. Antwoordnummer 998. 2S00 VD Den Haag d irlö

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1989 | | pagina 3