^eest rond Sinterklaas
oms te veel voor kind
Dialecten dreigen te verdwijnen
IEUWS
Jeeste angst voor milieu en kanker
Najaarsoverleg pas na
regeringsverklaring
Geef de Leidse Courant cadeau
CcicLcSomant
NENLAND
EeidóeQowumt
ZATERDAG 18 NOVEMBER 1989 PAGINA 3
betaald, geen
olging Bernhard
"i HAAG Justitie heeft de be-
rder van de hofauto van prins
jhard een schikking (boete) ge-
rd van 450 gulden wegens te hard
m. Volgens een woordvoerder van
Rijks Voorlichtings Dienst is deze
kking inmiddels betaald en daarmee
;#rvolging verder van de baan, aldus
[JVD.
week vrijdag constateerden
in van de Algemene Verkeers-
dat de hofauto met daarin de
zijn secretaris en de chauffeur 150
leter per uur reed op een weg waar
ïaximumsnelheid van 80 kilometer
iur geldt. De RVD-woordvoerder
niet ingaan op de vraag wie de
uiteindelijk heeft betaald.
Ziekenfondsraad voor
intensieve thuiszorg
UTRECHT De Ziekenfondsraad
bespreekt donderdag een voorstel
om landelijk - voorlopig in be
perkte vorm -intensieve thuiszorg
in te voeren. De op 100 miljoen gul
den geraamde kosten zouden
moeten worden gedekt door aan de
ziekenfondsen te verstrekken sub
sidies. Het voor staatssecretaris Si
mons van volksgezondheid bestem
de (ontwerp-)interim-advies is ge
baseerd op experimenten die de
raad sinds 1987 financiert. Ze wor
den uitgevoerd in de drie zieken
fondsregio's Amsterdam, Gronin
gen en West-Brabant/Zeeuws
Vlaanderen. De resultaten wijzen
uit dat intensieve thuiszorg voor
ziet in een belangrijke behoefte.
Ex-gevangenen
gaan op fietsen van
studenten passen
AMSTERDAM De Vrije Universiteit
(VU) in Amsterdam zet vanaf 1990 ex-
delinquenten en ex-verslaafden in om
de duizenden fietsen van de studenten
te bewaken. De VU is met de Stichting
Kettingwerkprojecten Amsterdam
(SKA) overeengekomen dat er na de
kerstvakantie een bewaakte fietsenstal
ling wordt geopend. Jongeren die door
hun criminele of verslavingsverleden
moeilijk aan de slag kunnen komen,
krijgen de kans om daar een half jaar
ervaring op te doen als vrijwilliger. De
SKA hoopt ze daarna aan een vaste
baan te kunnen helpen.
Zwaardere straf
vredesactivisten
in hoger beroep
DEN BOSCH Het Gerechtshof in
Den Bosch heeft de vredesactivisten
Kees Koning en Co van Melle giste
ren in hoger beroep een zwaardere
straf opgelegd dan waartoe de recht
bank in Breda onlangs besloot. Daar
luidde het vonnis zes maanden on
voorwaardelijk voor de beschadigin
gen die zij in januari op vliegbasis
Woensdrecht toebrachten aan ge
vechtsvliegtuigen die Nederland aan
Turkije zou leveren. Koning heeft nu
tien maanden waarvan twee voor
waardelijk gekregen en Van Melle
tien, waarvan drie voorwaardelijk.
De officier van justitie was in beroep
gegaan tegen het Bredase vonnis.
Koningin over milieu-passages in toespraak en Troonrede:
'Media trokken verkeerde conclusie'
WASSENAAR De media hebben vorig jaar ten onrechte een tegen
stelling gesignaleerd in de passage over het milieu in de toespraak van
koningin Beatrix en de milieu-passage in de Troonrede. Op grond
daarvan is vervolgens ten onrechte geconcludeerd dat de koningin de
regering op dit punt zou hebben gecorrigeerd. Bijna een jaar na dato
heeft de koningin dit kenbaar gemaakt tijdens een gesprek met leden
van het Genootschap van Hoofdredacteuren. Volgens de koningin is
in beide passages hetzelfde gezegd, doch slechts in omgekeerde volg
orde. Zowel koningin Beatrix als prins Claus benadrukten in het ge
sprek met de hoofdredacteuren dat zij de publicteit rond hun privé-
activiteiten niet steeds als terzake ervaren. Naar aanleiding van hun
functie-gebonden activiteiten in binnen- en buitenland zien ze vaak
slechts een foto met bijschrift in de pers, terwijl het onderwerp geen
of nauwelijks aandacht krijgt. En een buitenlands bezoek aan Neder
land wordt soms niet of nauwelijks verslagen, terwijl het volgens het
koninklijk paar om grote bilaterale belangen gaat.
)OR WIE TIKT DAAR ZACHTJES?
ïtj
«omt, hij komt, die lieve goede Sint. Vreugde alom in de
/gen van de Nederlandse kindertjes nu hij vandaag weer
jiis land arriveert. Banket en pepernoten en chocoladelet-
■jen vooral cadeautjes in het verschiet. Kan daar iets mis
zijn? Toch wel een beetje. De Sinterklaasviering is een
tievolle gebeurtenis in het leven van het jonge kind. Het
te veel worden. Bovendien zijn er de angsten.
U HAAG In extre-
gevallen zal het op
titmerries en bedwate-
i uitlopen. Maar zo erg
et in de meeste geval-
vniet. Toch gaat de pe-
r e voorafgaand aan de
Jaardag van Sinter-
1Jis menig kind niet in
Joude kleertjes zitten,
rkker. Sneller moe.
cg in het donker, bang
it alleen te zijn, bang
geluiden. Hoor wie
)Vdaar zachtjes tegen 't
vp? En alles ziet dan
jj nog eens die slimme
zich vergissen kan
I
iet.
Van dreigen met de zak van
Piet zijn we in de loop van de
tijd wel genezen. Maar of het
nog veel voorkomt dat ouders
kinderen voorhouden dat ze
zoet moeten zijn omdat de Sint
en zijn Pieterbaas anders mis
haagd zouden kunnen worden,
met alle gevolgen van dien?
De Stichting Spel- en Opvoe
dingsvoorlichting is voorzich
tig. Consulente Janny Hel-
mers: „Je moet me er niet op
vastpinnen, maar het zal toch
nog wel gebeuren, denk ik. De
mensen zullen er nu niet meer
zo gauw voor uitkomen". Fou
te boel natuurlijk en de zo
veelste belasting voor het kin
dergemoed, dat vaak toch al
met die angsten of angstjes
voor het zwartwitte duo uit
Spanje zit. Vooral de jongsten.
N VANDAAG
,,Ze zijn toch wel een beetje
griezelig. Ze zien er vreemd
uit. En dan ligt het er maar
aan hoe de ouders ermee om
gaan. Je krijgt soms ook zo
van die opgefokte toestanden,
constant maar rondsjouwen,
overal naar toe".
Reclamefolders
Haar indruk is dat het dit jaar
wat meevalt met de periode
van de 'voorpret' Maar het
kwam toch voor dat de intocht
van de Sint al in oktober zijn
schaduw vooruit wierp. Veel
te lang, de spanning kan dan
gemakkelijk te groot worden.
Bij de stichting (in de weer
voor kinderen tot 12 jaar) gaan
ze er van uit dat de schoenzet-
tijd pas begint als de Sint in
het land is; dat is voor kinde
ren ook heel aannemelijk. En
die reclamefolders die vroeg
tijdig in de bus ploffen mogen
best een tijdje achtergehouden
worden. „De kinderen worden
overladen met toestanden.
Folders, reclame op tv, en
steeds van die grote dingen.
Een kind denkt dan: dat kan
ik ook wel vragen. Het is een
beetje uit de hand gelopen zo
langzamerhand". Want daar
wil de stichting ook best haar
mening over geven. Grote ca
deaus en veel snoepgoed zijn
niet nodig. „Je moet leuke
dingen geven, en gedichten
maken en zo. Maar als ik de
winkels na Sinterklaas zie dan
zijn ze toch weer half leeg".
De stichting heeft in de collec
tie themamaterialen wel een
brochure zitten die een over
zicht geeft van speelgoed dat
geschikt is en beschrijft hoe
het aansluit bij de ontwikke
ling van het kind-. Daarbij: het
gezond verstand is in het alge
meen een betere richtlijn dan
de reclame.
Niet iedere dag de schoen la
ten zetten, ook dat niet. De
De komst van Sint Nicolaas brengt heel wat kinderen van
voorlichtingsfolder: „U zou het
kunnen beperken tot in het
weekeinde of namens de Sint
een briefje in de schoen leggen
met daarop de dag dat hij te
rugkomt".
Is het geloof in de Sint niet
aan inflatie onderhevig ge
weest, de laatste jaren? Janny
denkt van niet echt. „In de
eerste vier groepen van de ba
sisschool wordt er over het al
gemeen toch nog wel in ge
loofd. Ach, er zijn van tevoren
wel eens wat twijfels, maar als
hij er is dan geloven ze toch
wel weer".
Moet de Sint?
Onvermijdelijke vraag: moet
hij wel bestaan, de goede bis
schop? Tja. „Het is in feite niet
eerlijk je kind wat wijs te ma
ken. Aan de andere kant: het
gaat om een traditie. De mees
te kinderen geloven in de Sint.
Dat maakt het ook vervelend
om te zeggen dat hij niet be
staat, want dan plaats je dat
kind in een uitzonderingsposi
tie. Maar ik kan me de ouders
die dat doen voorstellen, hoor.
En soms maakt een kind zich
zo bang dat de lol eraf is. In
zo'n geval doe je hem meer
plezier door te zeggen hoe de
vo'rk in de steel zit".
Hoe ondertussen handelt de
verstandige ouder die zijn kin
deren wil helpen de spanning
een beetje de baas te blijven,
zonder van Sinterklaas een
verklede meneer te maken?
foto: sp
Hij/zij:
vertelt dat Sint Nicolaas ie
mand is die van 411e kinde
ren houdt;
zingt af en toe een liedje of
leest voor, vooral als er spra
ke is van opgewondenheid;
laat 's avonds een lampje in
de slaapkamer branden;
geef verkleedkleren, een roe
of een zak, zodat de kinde
ren zelf Sint en Piet kunnen
spelen;
dwing hen niet bij Sinter
klaas op schoot te zitten of
een handje aan zwarte Piet
te geven.
Als ouders zich aan deze ad
viezen houden dan zal de
maan best door de bomen blij
ven schijnen.
JAAP KWAK
CDA gaat
achter
vrouwen aan
DEN HAAG Het partij
bestuur van het CDA
heeft gisteren besloten
maatregelen te nemen om
het aantal vrouwen in
vertegenwoordigende
functies op alle niveaus in
het CDA te vergroten.
Er zullen daartoe regionale
uitvoeringsplannen worden
gemaakt. Verder zal er in
het komend voorjaar een
conferentie over emancipatie
worden gehouden. Naar aan
leiding daarvan zal het we
tenschappelijk instituut van
het CDA een studie verrich
ten naar emancipatie en
christen-democratie. De stu
die zal in 1991 uitmonden in
een rapport.
De zogeheten 'positieve actie'
voor meer vrouwen zal ook
gestalte krijgen in het kader
en vormingswerk van het
CDA. Bovendien komt er
een gerichte ledenwerving
onder vrouwen. Ten slotte
wordt een bestuurscommissie
positieve actie ingesteld ter
begeleiding van de maatre
gelen.
De maatregelen van het par
tijbestuur zijn genomen naar
aanleiding van een omvang
rijk onderzoek, gesubsidieerd
door oud-minister De Ko
ning van sociale zaken en
emancipatie, naar de deelna
me van vrouwen in CDA-ac-
tiviteiten.
Uit het onderzoek is geble
ken dat het CDA een grote
aantrekkingskracht uitoefent
op vrouwen. Ruim 55 pro
cent van de CDA-kiezers be
hoort tot het vrouwelijk ge
slacht. Het aantal vrouwelijk
CDA-leden bedraagt echter
slechts 22,7 procent. In de
meeste bestuurlijke functies
- met name op gemeentelijk
niveau - zijn vrouwen nog
sterker ondervertegenwoor
digd. Zo is 15,5 procent van
de CDA-raadsleden van het
vrouwelijk geslacht, van de
wethouders 8,1 procent en
van de burgemeesters 1,7
procent.
Mdesprijs
'ti
act Vredespaleis vond gisteravond de uitreiking plaats van de Wateier Vredesprijs 1989, die te
\t viel aan Artsen Zonder Grenzen. De voorzitter van het bestuur van de Carnegie-stichting,
Qfvan der Stoel, overhandigde de prijs aan de voorzitter van Artsen Zonder Grenzen, dr. R.
ti (rechts). foto: anp
'Verzoek tno naar bedreigingen gezondheid
"den Veel mensen
bang dat hun gezond-
J wordt aangetast door
j-puverontreiniging.
i blijkt uit een onder-
van het Nederlands
ituut voor Praeventie-
aezondheidszorg TNO
leiden.
Ii zeventig procent van de
trvraagden noemt deze
t het eerste in een rij van
leigingen van de volksge-
jdheid. Op de tweede plaats
0Jt kanker. Een ruime
•/derheid (56 procent) zegt
A. Dijkstra van het TNO-insti-
tuut noemt het opmerkelijk
dat de doodsoorzaak nummer
één, hart- en vaatziekten, pas
op de zesde plaats komt.
Slechts 34 procent van de on
dervraagden in de leeftijd van
15 tot 95 jaar gaf te kennen
daar bang voor te zijn. De
helft van- de bevolking zegt
bevreesd te zijn voor een on
geval. Een aanzienlijk aantal
mensen (41 procent) noemt
ook geweld op straat als iets
waar men bang voor is.
Naar schatting eenderde van
de bevolking is wel eens bang
"drijven open voor adviezen beter milieu
jtTERDAM Bedrijven staan open voor adviezen om de
oijentie van vervuiling zelf verder te ontwikkelen. Die advie-
moeten dan wel komen van „onafhankelijke derden". De
heid kan die rol moeilijk vervullen, omdat zij vaak tegen-
lige voorschriften maakt. Dit blijkt uit het nog ongepubli-
i de rapport „Schonere technologie en Rijn" van de Erasmus
Rersiteit in Rotterdam. Het rapport beveelt aan om op regio-
-j gebied „informatiecentra" op te richten, waar bedrijven
'«specifieke milieu-vragen terecht kunnen.
dat de gezondheid wordt aan
getast door een kernramp,
slechte voeding of spanningen.
De ziekte aids staat onderaan
de ranglijst. (Daarbij moet vol
gens de TNO-onderzoeker
worden opgemerkt dat jonge
ren en vrouwen veel meer
angst hebben door deze ziekte
te worden aangetast dan man
nen en oudere personen.
TNO vroeg de mensen ook
wat ze doen om van een lang
leven in gezondheid te kunnen
genieten. Afgaande op de re
sultaten van het onderzoek is
dit volgens Dijkstra erg veel,
meer nog onder vrouwen dan
onder mannen. De meesten (80
tot 90 procent) noemen: ge
zond eten, regelmatig bewe
gen, rusten en goed slapen,
niet of weinig alcohol drinken
of de buitenlucht opzoeken. In
mindere mate noemde men:
niet of weinig roken, sporten
of veilig vrijen. Bijna een
kwart van de mannen en 40
procent van de vrouwen ver
laten zich op bronwater als bij
drage aan het in stand houden
van hun gezondheid.
eKNOLLEN
u Kuur bij oe 6wfo wer 8y hm wfeqjtt
:TCN U VALT IH 'N ANOeBE GeVICHKKlASSE
UTRECHT Bij alle discus
sies over het dreigende ver
dwijnen van de Nederlandse
taal na 1992, wordt er altijd im
pliciet vanuit gegaan dat we
maar met één taal te maken
hebben. De werkelijkheid is
echter anders.
Er zijn talloze soorten Neder
lands te beluisteren. Zo klinkt
de taal van een geboren en ge
togen Amsterdammer heel an
ders dan die van een Limbur
ger. De eerste zal zelfs moeite
hebben de tweede te verstaan.
Maar ook beroepsgroepen kun
nen een eigen taal ontwikke
len: „Uw P02 is 45, PC02 40
en pH 7,4", zei de dokter.
Knappe patiënt die hier nog
iets van begrijpt.
'Variëteiten van het Neder
lands' is de titel van een con
gres van het Genootschap
Onze Taal dat vandaag in
Utrecht wordt gehouden. De
organisatie heeft zich daarbij
bewust beperkt tot het Neder
lands dat in eigen land wordt
gesproken. Een veel gevoerde
discussie rond het Nederlands
taalgebruik betreft de vraag of
dialecten op gelijke voet
(moeten) staan met het stan
daard-Nederlands, ofwel ABN
(algemeen beschaafd Neder
lands). En eqn andere vraag is
of iemand die standaard-Ne
derlands spreekt er een regio
naal accent op na mag houden.
Volgens Prof. A.M. Hagen,
verbonden aan de Katholieke
Universiteit Nijmegen, moet
ABN met een regionaal tintje
gewoon kunnen. Als de uit
spraak maar verzorgd is. Vol
gens hem spreekt namelijk bij
na niemand accentloos. „Ik be
veel u daartoe aan even de
stemmen van de ministers en
staatssecretarissen uit het vori
ge kabinet Lubbers - want de
nieuwe stemmen zijn ons nog
minder vertrouwd - aan uw
trommelvlies voorbij te laten
gaan".
Over de toekomst van de dia
lecten is Hagen vrij somber ge
stemd. Vooral op het platte
land blijkt de jongere generatie
steeds meer te kiezen voor de
standaardtaal. Dat gebeurt bij
voorbeeld in Limburg. Jonge
ren kiezen de taal van die
groep waarmee ze zich het
meest verbonden voelen. Het
Limburgs, dat ooit de moeder
taal van hun ouders en groot
ouders was, dreigt daardoor op
de achtergrond te raken.
Sociale klassen
Volgens Hagen worden stads
dialecten (Haags, Amsterdams)
veel lager gewaardeerd dan de
dialecten die op het platteland
worden gesproken. Hij wijt dit
aan verschillende koppelingen
met sociale klassen. Hagen:
„Overigens blijkt dat stadsdia
lectsprekers hun dialect zelf
hóóg waarderen. En daarmee
hangt samen dat stadsdialecten
op dit moment vitaler zijn dan
de plattelandsdialecten. De taal
van de Limburgers schuift
steeds meer op in de richting
van de standaardtaal, terwijl
In het onderwijs wordt standaard-Nederlands gesproken. Maar
sommige mensen vinden dat ook dialecten moeten worden toe
gelaten. foto: sp
de taal van jongeren uit de
Haagse Schilderwijk steeds
verder daarvan afwijkt. De
Limburgse jeugd spreekt steeds
vaker de slot-t uit in woorden
als 'gedacht' en dergelijke, ter
wijl dat in plat Haags juist
minder wordt".
Wie zich werkelijk boos kan
maken over de positie van de
dialecten is drs. P. Bakkes van
de Hogeschool Sittard. Een
Limburgs accent wordt vol
gens hem niet gepikt, laat
staan het spreken van het
Limburgse dialect. „In openba
re vergaderingen spreken
Limburgssprekenden geen
Limburgs meer. Iedereen be
gint dat gewoon te vinden. Is
dat niet verknipt? De Roer-
mondse raadsleden praten over
het algemeen Limburgs met el
kaar tot de opening van de
vergadering*. Volgens Bakkes
moet er in Nederland veel li
beraler gedacht worden over
accenten en dialecten. „Het is
toch eigenlijk te gek dat scho
len de dialecten buiten hou
den, terwijl de leerlingen na
schooltijd allerei zaken in dia
lect afhandelen".
Vakman
Maar er valt op het congres
van 'Onze Taal' nog meer te
zeggen over variaties in het
Nederlands. Neem nou de ta
len van sommigen beroepen,
de vaktalen. Het verschil met
het standaard-Nederlands of
de dialecten zit 'm vooral in de
specifieke woordenschat. Een
paar vaktechnische woorden of
soms zelfs alleen de afkortin
gen zijn voor collega's vaak al
genoeg om elkaar te begrijpen.
Vooral bij het contact tussen
leek en vakman kunnen er
dan wel eens misverstanden
ontstaan. Wie denkt er nu aan
een stukje vlees als de slager
het heeft over een 'bloemstuk'
(hef dikste gedeelte van de
schouder)? Deze betekenis
staat overigens ook niet in de
'Dikke Van Dale". Aan de stel
ling dat er een speciale man
nen- en vrouwentaal bestaat
wordt getwijfeld. Volgens dr.
D. Brouwer van de Katholieke
Universiteit Nijmegen, ook een
van de sprekers op het con
gres, deden en doen hierover
veel fabeltjes de ronde. Zo be
weerde de Deense taalkundige
Jespersen begin deze eeuw dat
vrouwen vanwege hun be
perkte geest slechts neven
schikkende zinnen gebruiken
met eindeloze series „en's" en
„dan's" tussen de zinnen.
Onderzoek naar de uitspraak
heeft volgens Brouwer wel
verschillen tussen mannen en
vrouwen opgeleverd. Ze on
derzocht bij Amsterdamse
echtparen de uitspraak van
woorden als „balen", „eten",
„kauwen", en „ijs". En wat
bleek: de vrouwen volgden va
ker de standaard-Nederlandse
uitspraak en de mannen vaker
de Amsterdamse uitspraak.
Een verklaring hiervoor zou
kunnen zijn dat vrouwen 'net
ter' spreken om hun kinderen
het goede voorbeeld te geven.
CLARISSE BUMA
UTRECHT Het Najaar
soverleg tussen kabinet en
de sociale partners over
het sociaal-economisch
beleid zal pas na de rege
ringsverklaring worden
gehouden.
Minister De Vries heeft Re
centrale werkgevers- en
werknemersorganisaties offi
cieel uitgenodigd om op vrij
dag 1 december in het SER-
gebouw in Den Haag te over
leggen „over het door kabi
net en sociale partners te
voeren beleid". FNV-voorzit-
ter Stekelenburg is ontstemd
over dit besluit. De FNV had
het Najaarsoverleg nog vóór
het afleggen van de rege
ringsverklaring willen voe
ren om nog enige invloed uit
te oefenen. De regeringsver
klaring wordt op 27 novem
ber afgelegd.
nieuwe kabinet. „In het re
geerakkoord van de nieuwe
ploeg staan tal van uitnodi
gingen aan de sociale part
ners om samen beleid te ma
ken, maar de eerste de beste
keer dat er zaken gedaan
kunnen worden, laat het ka
binet de oren hangen naar
het machtswoord van de
werkgevers", aldus Stekelen
burg.
De centrale werkgeversorga
nisaties hebben tijdens het
informeel overleg met pre
mier Lubbers en minister De
Vries van sociale zaken ge
steld pas na de regeringsver
klaring het Najaarsoverleg te
willen voeren. De beslissing
om pas na de regeringsver
klaring met de sociale part
ners te overleggen, getuigt
volgens Stekelenburg van
bewust gekozen afstandelijk
heid, waardoor het CDA/Pv-
dA-kabinet nog wel eens in
problemen zou kunnen bren
gen.
(ADVERTENTIE)
Een prima idee voor een Sinterklaascadeau voor uw man,
vrouw, voor opa of oma, voor uw zoon of dochter. Voor ieder
een die graag op de hoogte blijft van het belangrijkste nieuws:
een geschenkabonnement op de Leidse Courant.
Het abonnement loopt van woensdag 6 december 1989 t/m
dinsdag 16 januari 1990 en kost slechts f 20,-.
Op pakjesavond staat u niet met lege handen, want u ontvangt
van ons een prachtige cheque die vergezeld gaat van een origi
nele goudkleurige drukplaat in miniformaat.
Wanneer u de bon invult en vóór 1 december aan ons stuurt,
zorgen wij tijdig voor de cheque met drukplaat en bezorgen
vanaf 6 december de krant op het door u aangegeven adres.
Met betalen kunt u wachten tot u van ons een acceptgiro hebt
ontvangen.
BON VOOR GESCHENKABONNEMENT
Het geschenkabonnement op de Leidse Courant is bestemd voor
Naam.Voorl
Adres:I
(voor controle bezorging) 1
Deze ontvangt de krant van 6 december 1989 t/m 16 januan 1990
Stuur de cheque met drukplaatje en te zijner tijd de acceptgiro naar I
Naam:Voorl.:J
Adres:
Postcode/plaats:
Stuur deze bon in een open envelop, postzegel niet nodig, aan de Leidse Courant. j
Abonnemenlenservice. Antwoordnummer 998. 2S00 VD Den Haag d irlö