Belastingoperatie krijgt Oort-konde èn Oort-vijg WÊ p li mal Ie Met de belasting adviseurs door het mijnenveld ililllp ÉH £eicUe Sowvant i ZATERDAG 18 NOVEMBER 1989 PAGINA 27 - Op 1 januari 1990-zal het Nederlandse belastingstelsel een ingrijpende verandering ondergaan. Vooruitlopend op deze operatie is Nederland de afgelopen maanden overspoeld door een golf van verwarring, ergernis, geluk en opluchting. Belastingdeskundigen, politici, ambtenaren, werkgevers, werknemers en uitkeringsgerechtigden brajken zich het hoofd over alle regelingen die zullen worden gewijzigd. In een serie van vijf afleveringen besteden wij uitgebreid aandacht aan de 'Oort-operatie', die letterlijk iedereen aangaat. VANDAAG: Met de belastingadviseurs door het mijnenveld. VELEN NOG MET DE HANDEN IN HET HAAR iN HAAG - Een willekeurige nversatie tijdens één van de vele ngressen die het afgelopen jaar n de operatie- 'Oort' zijn gewijd: •g, betalen jullie nou ook volgens het Ja-tarief?" en je gek man, dat kunnen we niet iken. Het is meer een Fiat-500-tarief! lar wat doen jullie eigenlijk met de re- iegeschenken? Is het waar dat jullie tv uit elkaar halen en de onderdelen voor één als cadeau gaan geven?" ch, wat is waarheid in deze dagen? We dden eerst bedacht dat we alvast voor f jaar kèrstpakketten zouden moeten :open. Trouwens, ik hoorde dat jullie in plan zijn de kantinejuffrouw ge- engd te-gaan gebruiken?" Ja hoor. En onze boekhouding heeft in middels de afstand Amsterdam-Rotter- $m met tien kilometer opgerekt", ■j, hebben jullie dan geen hobbeltoe- iior alle duidelijkheid: het plan-Oort lis oorspronkelijk bedoeld als vereen- yudiging van het Nederlandse belas- (gsysteem. Het samenvoegen van be dingen en premies in één tarief maakt i stelsel inderdaad heel wat overzich- ijker. Bovendien wordt een belasting- jflaging van netto ruim vier miljard dden doorgevoerd. Maar inmiddels ipet zelfs VVD-parlementarièr Frank Grave, die met zijn PvdA-collega killem Vermeend aan de wieg van ort' stond, erkennen dat het er op veel nten niet gemakkelijker op zal wor- n, vooral niet waar het de aftrekpos- 1 betreft. in de vooravond van de grootste be- jjtingoperatie na de Tweede Wereld oog zitten veel werkgevers en werkne- yjrs met de handen in het haar. Slechts ^inigen zijn volledig op de hoogte van e onderdelen van het nieuwe systeem. c' gelukkigen die hiertoe wél behoren irnnen goud verdienen. Belastingdes- j/idigen, hoogleraren en organisatiebu- eJus voor congressen en symposia heb- hoogtijdagen beleefd. Daar komt ^rlopig geen einde aan, want het zal ijg lang duren voordat de gemiddelde Jastingplichtige een beetje met 'Oort' j kunnen omgaan. Terwijl de één het ;uwe jaar met angst en beven tege- "?t ziet, omdat hij vrijwel al z'n af- posten ziet sneuvelen, staat de ander •appelen van ongeduld omdat hij ein- lijk minder belasting gaat betalen en maandelijks honderden guldens op Opruit gaat. Althans, dat méént hij te ife9- jjt is immers nog allemaal puur theo- J De praktijk zal moeten uitwijzen of verwachte inkomenseffecten inder ad werkelijkheid zullen worden. In ^el ondernemingsraden bijvoorbeeld is dj afgelopen maanden flink strijd ge- ,jprd. Niet over de tariefswijziging en lC verhouding tussen het bruto en netto jn, maar vooral over de secundaire ar- |dsvoorwaarden. Heel wat werkne- efrs vreesden dat hun vaste en variabe- jpnkostenvergoedingen door de beper- ïg van de aftrekposten fors zouden irden aangetast. De werkgevers had- n het ook niet gemakkelijk. Velen wa- I bereid het arbeidsvoorwaardenpak- t in stand te houden, maar wisten ge- ton niet hoe ze dat moesten doen. Een ,kele ondernemer zag kans eindelijk "i die vervelende onkostenpost af te r( nen, maar moest dan op andere pun- weer inleveren. Gezamenlijk hekel- Ji werkgevers en werknemers de over bid, die tot het snijden in aftrekposten besloten. Ruzie, onenigheid, ondui- ijkheid, ergenis, scepsis, geluk en twij- wisselden elkaar voortdurend af. ambitieus jjt is allemaal gekomen doordat twee ,jbitieuze kamerleden in 1985 de kop- n bij elkaar staken. De Grave en Ver- Jend vonden, net als veel andere poli- J, belastingexperts en ondernemers, jjl het de hoogste tijd was geworden om t Nederlandse belastingsysteem te ver spelen. De aanleiding hiervoor was de >m bekritiseerde Tweeverdienerswet, i wel rechtvaardig was maar veel com- Kilometervergoeding Vanaf 1 januari mag nog maar 44 cent kilometer onbelast worden vergoed. Voor elke kilometervergoeding boven de 44 cent moet belasting worden Woon-werkverkeer Het vaste aftrekbedrag van ƒ200,- voor de eerste 10 kilometer komt te vervallen. Deze worden als privé aangemerkt. Lunch- en dinerkosten Lunch- en dinerkosten zijn voor bedrijven nog maar voor 75% aftrekbaar. Een vergoeding aan de werknemer is onbelast. Geldboeten Geldboeten zijn niet meer aftrekbaar, terwijl een vergoeding door de werkgever wordt betast. Gereedschap Gereedschap is alleen aftrekbaar als het (nagenoeg) uitsluitend wordt gebruikt voor het werk. Verhuiskosten Maximaal 12% van het jaarsalaris, maar niet meer dan 12.000,- plus de kosten van het overbrengen van de boedel, zijn aftrekbaar als verhuiskosten. Relatiegeschenken Kost een relatiegeschenk minder dan 50,- dan is deze voor 75% aftrekbaar. Daarboven is het niet meer aftrekbaar. Potje lief en leed Bijdragen bij huwelijk en jubileum van collega's e.d. (het zgn. potje lief en leed) is niet langer aftrekbaar. De kosten van een kantoorruimte, cq werkkamer in of bij uw woning, van waaruit u minder dan 50% van uw inkomen verwerft, komt te vervallen. plicaties met 2ich meebracht. Het CDA wilde aanvankelijk niet meedoen, maar in 1985 kwam het toch tot een kamer motie die leidde tot het instellen van een commissie onder leiding van de toenma lige bankier prof. Oort. Een jaar later had deze commissie een advies opgesteld waarvan de kern was dat de lange rij belastingschijven moest worden vervangen door 'slechts' drie ta rieven. De commissie werd voor haar werk overladen met huldebetuigingen. Aan de rigoreuze wijziging van het fisca le systeem kleefde echter een groot na deel dat politiek niet te 'verkopen' was: veel groepen belastingbetalers zouden er fors op achteruit gaan. Dus rook de VVD haar kans om een oude wens in vervulling te laten gaan. Er moest een flink extra bedrag voor de Oort-operatie worden uitgetrokken, zodat naast belas tingvereenvoudiging ook belastingverla ging kon worden doorgevoerd. Ander zijds zou moeten worden gesneden in een groot aantal aftrekposten, omdat 'Oort' anders te duur zou uitvallen. Compromis Pas in de zomer van 1988 bereikten CDA en VVD een compromis over de uitwerking van het plan-Oort. In een ka mer van het ministerie van financiën za ten de fractieleiders De Vries (CDA) en Voorhoeve (VVD) en hun financiële specialisten dagenlang te rekenen met staatssecretaris Koning en zijn ambtena ren. Wat gebeurt er als we die tariefschijf wat verlengen? Wat moeten we doen met die en die aftrekpost? De telefoonlij nen waren rechtstreeks verbonden met een computer die om de haverklap aller lei berekeningen ophoestte. Begin dit jaar gingen de Tweede en Eer ste Kamer akkoord met de Oort-opera tie. Dat was voor veel bedrijven het startsein voor de massale actie 'Hoe ont wijken we Oort?'. Want inmiddels waren velen erachter gekomen dat het nieuwe systeem veel meer haken en ogen ver toonde dan aanvankelijk het geval leek. De Nieuwegeinse fiscaal jurist mr. F. van Attekum verwoordde dit gevoelen tijdens één van zijn vele congres-optre dens aldus: „Een vriendelijke fiscus be staat niet; een fiscaal vriendelijke wetge ving evenmin. Na 'Oort' zullen de belas tingwetten nög onvriendelijker worden". Kluwer en Elsevier, maar ook tal van kleinere uitgeverijen, lease-autobedrij ven en werkgeversorganisaties begonnen onmiddellijk boeken en brochures sa men te stellen over de Oort-operatie. Fiscaal specialist mr. A. Timmermans van het VNO: „De Belastingdienst heeft het meest profijt van 'Oort'. Dan volgen de individuele burgers en als laatste de werkgevers. De ondernemers zijn een beetje voor de gek gehouden. In ruil voor een tariefsverlaging moeten zij gi gantische administratieve problemen doorstaan". Van Attekum: „Ik wil twee prijzen uit reiken. Een Oort-konde voor de echte vereenvoudiging, namelijk het invoeren van drie tariefschijven. En een Oort-vijg voor de rest van de wetgeving die het al lemaal zo moeilijk maakt". Zorgen Inderdaad, vrijwel niemand maakt zich zorgen over de nieuwe tarieven van 35,2 pet., 50 pet. en 60 pet. Het zijn de af trekposten die alle aandacht trekken, hetgeen ook niet verwonderlijk mag he ten. Om met de woorden van belasting inspecteur mr. V. Crijns te spreken: „In het oude systeem mag de werkgever zijn werknemers alle kosten vergoeden die voor hem tot belastingaftrek kunnen lei den. Er is dus een rechtstreekse relatie tussen aftrekbaarheid en vergoedingen. Die band komt in 'Oort' te vervallen". Concreet betekent dit dat bepaalde on kosten niet meer van de belasting aftrek baar zijn, maar nog wél belast of onbe last mogen worden vergoed. Veel com motie is er rond de autokosten, waarop in de volgende aflevering van deze serie uitvoerig wordt ingegaan. Maar de dis cussie gaat ook over ogenschijnlijk onbe duidende kwesties. Een simpel voorbeeld hiervan is de veel besproken aktentas, voor menig werkne mer een onontbeerlijk 'gereedschap'. Deze tas zal niet meer aftrekbaar zijn. De werknemer mag wel van zijn baas een belaste vergoeding ontvangen. Maar dit is meestal niet zo gunstig, omdat de kosten dan voor de werkgevers de pan kunnen uitrijzen. Wel kunnen de onder nemers de aktentas voor 100 pet. van de winst aftrekken. Wat is dan de simpelste oplossing? De Rotterdamse belastingad viseur mr. J. Boekesteijn: „Veel mensen hebben het gevoel van: als ik nou maar die aktentas heb, dan heb ik de fiscus toch mooi een loer gedraaid! Maar daar komt het niet op aan. De oplossing is dat de werkgever de aktentas, of een an dere soort tas, tijdelijk voor zakelijk ge bruik aan zijn werknemer in bruikleen geeft. Maatschappelijk gezien verandert er niets. Je loopt met de zelfde tas over straat. Maar fiscaal gezien is er wél wat veranderd!" Fictief Een ander aansprekend voorbeeld zijn de telefoonkosten die voor het werk worden gemaakt. Onder het nieuwe be lastingregiem zullen die niet meer aftrek baar zijn, terwijl de vergoeding die de werkgever ervoor geeft moet worden be last. Waarschijnlijk komt er in overleg met de belastingdienst een fictieve af trekpost voor de werknemer die rond de vierhonderd gulden per jaar zal liggen. Degenen die dit bedrag te laag vinden, kunnen volgens een hardnekkige fiscale filosofie beter thuis een tweede telefoon aansluiting nemen op naam en kosten van het bedrijf. Zo heb je dus twee tele foons, één voor zakelijk gebruik waar van je nooit de rekeningen ziet en één voor privé-gesprekken. Andere belasting deskundigen noemen dit onzin. Er zijn nog tal van andere voorbeelden te bedenken. Kantinevoorzi,eningen zijn voor de werkgever voor 75 pet. aftrek baar. Als de bedrijfskantine echter 'ge mengd' wordt gebruikt, dus ook voor werkoverleg en vakbondsvergaderingen, mag dit deel van de kosten volledig (dus 100 pet.) worden afgetrokken. Hetzelfde geldt voor het kantinepersoneel. Belas tingdeskundigen adyiseren de werkge vers daarom de koffiejuffrouw óók als telefoon- of postmedewerkster ofwel 'ge mengd' in te zetten. De ondernemer die zijn relaties een ge schenk wil geven kan de prijs per pre sentje beter onder de vijftig gulden hou den. Dan is het cadeau nog voor drie kwart aftrekbaar van de winst. Ligt de prijs boven de vijftig gulden, dan kan de ondernemer het volgens 'Oort' in het ge heel niet meer aftrekken. Vandaar dat enkele fiscalisten half-ironisch, half-se- rieus hebben bedacht dat een tv-toestel maar moet worden weggegeven in on derdelen die elk minder dan vijftig gul den kosten. Of: geef in plaats van een kistje wijn de flessen afzonderlijk. Protest Een verhaal apart vormen congressen enerzijds en tekstverwerkers en compu ters anderzijds. Aanvankelijk wilde de regering hier fors op bezuinigen. Na luid protest van het zakenleven kwam de Tweede Kamer hierop terug. Voor de werknemer zal het bezoek aan congres sen geheel aftrekbaar zijn als de prijs niet boven de duizend gulden komt; tus sen de duizend en vierduizend gulden is de aftrek beperkt tot 75 pet. De werkne mer mag echter van de werkgever wél een onbelaste vergoeding voor congres- bezoek ontvangen. Maar de werkgever kan deze vergoeding voor slechts drie kwart van de winst aftrekken. Tekstverwerkers en computers mogen De schijven van uw inkomen 3e schijf 60% belasting Geen premie 42.123,- 2e schijf 50% belasting Geen premie 42.123,- 1ste schijf - Algemeen: Totaal 35% (7% loonbelasting, 28% premie volksverzekering) - 65-plussers: Totaal 18% 9 Belastingvrij bedrag (Afhankelijk van uw tariefgroep) door de werknemers worden afgetrokken als de kosten meer dan achthonderd gul den bedragen. Of hij mag van zijn baas een onbelaste vergoeding krijgen. De werkgever op zijn beurt kan deze kosten volledig aftrekken. En dan is er nog niets gezegd over be drijven die hun werknemers maandelijks naast het bruto salaris een netto vergoe ding geven, dus buiten de gebruikelijke onkostennota's om. Neem het voorbeeld van een middelgroot ingenieursbureau waar personeelsleden van verschillende pluimage werken. De één zit vaak op een booreiland, de ander reist van klant naar klant, de derde is coördinator op het hoofdkantoor. In dit bedrijf gelden maar liefst zes soorten vaste vergoedin gen per maand, beginnend bij honderd en eindigend bij zeshonderd gulden. In het nieuwe systeem moet worden ge schat hoe hoog de kosten in redelijkheid zullen zijn. Geloofwaardigheid is nood zakelijk, anders zal de fiscus er niet mee akkoord gaan. Daarom heeft het inge nieursbureau in overleg met zijn accoun tants een lijst opgesteld van posten die onbelast mogen worden vergoed, zoals literatuur, voedsel, drank en genotmid delen, representatiekosten en geschenken bij recepties van zakenrelaties. Voor de werknemers die honderd gulden per maand krijgen, liggen de bedragen per post laag; voor degenen die maandelijks zeshonderd gulden ontvangen zijn de be dragen uiteraard veel hoger. Aanslag Het ingenieursbureau heeft besloten de lijst niet aan de fiscus voor te leggen. Daarmee komt een volgende moeilijk heid om de hoek kijken. Wat is beten te voren met de fiscus overleggen óf niks zeggen en afwachten of de belasting dienst een jaar later zijn goedkeuring verleent? Het voordeel van de eerste mogelijkheid is dat je dan zeker weet dat de dienst akkoord is. Het nadeel kan zijn dat de fiscus het voorstel afwijst en probeert het aantal posten te verkleinen. Het voordeel van de tweede mogelijk heid is dat je op korte termijn geen pro blemen hebt. Het nadeel is dat de fiscus achteraf met forse naheffingen kan ko men op de onbelaste vergoedingen. In principe zullen de aanslagen zijn gericht tegen het bedrijf, maar er is een kans dat ook de werknemers worden 'getroffen'. Van Attekum: „Door het zoeken naar al ternatieven wordt de inspecteur in de hoek gedrukt. Alleen al daarom moet je met geloofwaardige vergoedingen ko men. Oplichting is uit den boze, dat komt gewoon op fiscale fraude neer". Volgens het kamerlid De Grave zijn er nogal wat werkgevers die balen van het geven van vergoedingen: „Laatst zei er eentje tegen mij: „Ik ben blij dat het al lemaal verandert. Mijn personeel praat nooit meer over loon, alleen maar over netto vergoedingen". v Werkgevers en werknemers die overeen stemming willen bereiken over fiscaal vriendelijke beloningen binnen de gren zen van 'Oort' doen er dus goed aan een breed pakket samen te stellen van kos ten die nog mogen worden afgetrokken en onbelast mogen worden gegeven. An derzijds is het voordeliger om loon in geld om te zetten in loon in natura. Ook zou het kunnen worden gezocht in belo ningen buiten 'Oort', zoals winstdeling, opties en spaarregelingen. De kern van het verhaal is dat elk be drijf en iedere werknemer de zaken voor zichzelf op een rijtje moet zetten. De Amsterdamse belastingadviseur mr. J. Schouten meent: „Fiscaal vriendelijk be lonen is in het Oortse systeem nog steeds mogelijk, maar dan moet je wel door een mijnenveld lopen". Mijnenveld of niet, de komst van het nieuwe belastingstelsel met z'n vele on duidelijkheden is onvermijdelijk. Nie mand, rijk of arm, hoog of laag, kan er aan ontsnappen. Voorlopig zullen velen dat mijnenveld moeten zien te doorkrui sen aan de hand van een uiterst gewieks te belastingadviseur. ROB SEBES VOLGENDE KEER: Blijft de auto de heilige koe?

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1989 | | pagina 27