Slump vreest voor voortbestaan Kameraden schitteren in circus van Moskou Een koning is nooit gewoon Overvaller opnieuw ontsnapt binnenland êcidócsomcmt dinsdag m november i989 pagina Werkweek artsen moet veel korter UTRECHT Een groot aantal vereni gingen van geneeskundig assistenten, de Landelijke vereniging van Artsen in Dienstverband en de Landelijke Vere niging van Assistent-geneeskundigen hebben gisteravond besloten tot de op- i richting van het Landelijk Assistenten- platform. Het platform zal straks circa 2000 assistent-geneeskundigen vertegen woordigen. De organisaties willen met ide bundeling druk uitoefenen op be leidsmakers in politiek en gezondheids zorg om de werkweek van onder meer assistent-geneeskundigen en verloskun digen vanaf 1 januari 1992 terug te brengen tot maximaal 48 uur. Nu is dat vaak nog meer dan 65 uur per week. NVJ wil actie van Buitenlandse Zaken voor Van der Leeuw AMSTERDAM De journalistenvakbond NVJ heeft gisteren bij het ministerie van buitenlandse zaken opnieuw aangedrongen op diplomatieke stappen in de zaak Charles van der Leeuw, die sinds 28 september in Bayruth gevangen zit. De journalist werd aanvankelijk beschuldigd van spionage en het bezit van vier gram hasj, maar de NVJ zegt steeds meer aanwijzingen te hebben dat zijn onafhankelijke journalistieke be richtgeving de ware reden van zijn arresta tie is geweest. Ondertussen is gebleken dat het verzoek van de advocaat om voorlopige invrijheidstelling is verworpen. De desbe treffende rechter schijnt zich pas over vijf tien dagen opnieuw over de zaak te buigertf terwijl de fysieke en psychische situatie van Van der Leeuw verslechtert, aldus de NVJ. Succes met operatie Poolse hartpatiënt jes AMSTERDAM Sinds in 1984 werd begonnen met de operatie van Poolse hartpatiëntjes zijn in ons land ruim 370 Poolse hartpatiëntjes geholpen in het Wilhelmina Kinderziekenhuis in Utrecht. Het streven om in de afge lopen vijf jaar 500 kinderen te opereren is niet gehaald, maar toch kan van een succes worden gesproken, omdat er wél vier Poolse operatieteams zijn opgeleid die in Po len zelf inmiddels 375 kinden hebben geholpen. Dit heeft C.J. Hoogendijk, voorzitter van Terre des Hommes (de or ganisatie voor hulp aan kinderen in nood) gisteren ver klaard na terugkeer van een bezoek aan Polen waar de resultaten van het project zijn besproken. Het team van Terre des Hommes werd voor het vele werk onderschei den door de Poolse regering en de Poolse .afdeling van het Rode Kruis. De kosten van het project, tien miljoen gulden, werden door Terre des Hommes bijeen gebracht via onder meer verschillende televisie-acties. Veel spijbelaars in de grote steden DEN HAAG Naar schatting 50.000 leerlingen in ons land zijn hardnekkige spijbelaars. Dat bljkt uit onderzoek vao de Rijksuniversiteit Lei den. Volgens dr. Hauber van de universiteit spijbelen 200.000 leerlingen in meer of mindere mate. De problemen doen zich vooral voor op scholen met veel leerlingen in de grote steden. Jongens en meisjes spijbelen even veel. Verder blijkt dat de criminaliteit onder spijbelaars groter is. Volgens Hauber zijn de hardnekkige spijbelaars alleen door individuele benadering te helpen. Als voorbeeld geldt een experiment in Den Haag. Op vier scholen heeft een 'spijbelmoeder' het af gelopen jaar vertrouwelijke gesprekken gevoerd met hardnekkige spijbelaars. Daarna werd het spijbelen belangrijk minder. (Vervolg van de voorpagina) STROOBOS Veevoe derfabrikant A.H. Slump uit Stroobos vreest voor het voortbestaan van zijn bedrijf, waar veertig werknemers een baan hebben. „Op korte termijn heb ik zake lijk gezien maar weinig lucht meer. Ik kom in steeds kriti scher vaarwater. Deze week beslist de bank of ze ons een krediet geven voor een paar weken". Hij vreest dat de schadeclaims van de boeren in de miljoenen zullen lopen. Slump windt er geen doekjes om. Hij is fout geweest, hij heeft zaken gedaan met lieden die 'enorme kilo's boter' op hun hoofd hebben. „Ik schaam me diep. Ik heb domme risi co's genomen, waar ik voor ge straft word. Maar ik ben niet te kwader trouw geweest: Ik wist niets van loodvergiftiging. Daarvan hoorde ik pas later". De veevoerderfabrikant zegt het slachtoffer te zijn gewor den van „onoirbare praktij ken" van twee leverancier, De Bruyn BV in Waspik en Ro- veghra in Lekkerkerk. Die hebben een met zink en lood vervuilde partij van 188 ton rijstzemelen toch in de handel gebracht. Vervuiling De partij, afkomstig uit Birma, was eigendom van graanhan delaar Alfred Töpfer Interna tional in Hamburg. Toen die van de vervuiling hoorde heeft hij aan De Bruyn op dracht gegeven om de partij te vernietigen. De Bruyn deed dat niet, maar liet de partij door een laborato rium in Den Bosch onderzoe ken op zink. Volgens De Bruyn bevatte die partij maar vier procent zink. De Brabant se graanhandel vond dat aan vaardbaar en liet via Rovegh- ra de partij drogen bij Mark nesse in Dronten. Die ver kocht de 188 ton door aan Slump in Stroobos en naar twee fabrikanten in Engeland. Directeur Slump heeft van 188 ton het kleinste deel ontvan gen en dat vermengd met tien andere soorten grondstof tot de Biks brokken, die later met lood vergiftigd bleken te zijn. In totaal gaat het volgens Slump om 2000 ton vergiftigd veevoer in Friesland en Gro ningen. In de Engelse graaf schappen Cornwall en Devon moet volgens Slump een veel voud van het vergiftigde vee voer in omloop zijn. Slump vindt alle verklaringen over hoe het lood in het vee voer terecht is gekomen 'larie koek'. „Wie zegt me, dat de schade in Antwerpen bij het lossen van het Birmese schip is ontstaan. Ja, graanhandelaar Töpfer zegt dat. Maar als je een vervuilde partij hebt, die vernietigd moet worden, dan pak je toch geen graanhandel, die gespecialiseerd is in scha- departijen. Dan laat je het spul toch vernietigen bij de Afval Verbranding Rijnmond. Ik vind dat uiterst merkwaardig. Gevoelsmatig zeg ik: die partij rijstzemelen kwam al vervuild en verontreinigd Antwerpen binnen". De uitspraak van de recht bank in Rotterdam gisteren, dat de leveranciers De Bruyn en Roveghra 'niet te kwader trouw' hebben geleverd, is bij Slump hard aangekomen. „Ik weet me daar geen raad mee. Ik ben daardoor erg aange daan. Ik vind dat die leveran ciers mij een onrechtmatige daad hebben aangedaan zon der mij te waarschuwen. Maar als volgens de rechter die mensen te goeder trouw zijn, wie is dan wel te kwader trouw?" CEES STOLK BUNDEL OVER MONARCHIE EN MYTHEVORMINI DEN HAAG/LEIDEN De grote afwezige voor het Ge rechtshof in Den Haag was gisteren een 24-jarige Hage naar. Hij had de behandeling van het hoger beroep tegen zijn straf van zes jaar niet af gewacht en was medio septem ber uit het Huis van Bewaring in Scheveningen ontsnapt. Dat was overigens de tweede keer dat hij kans had gezien te ont vluchten. Eerder had de Hage naar een gevangenisstraf van drie jaar eigenmachtig onder broken door er stiekem tus senuit te knijpen. Toen werd hij korte tijd later weer opge pakt. Tot nu toe is de man erin geslaagd uit handen van Justi tie te blijven. Het Hof hield zich gisteren be zig met het hoger beroep dat de man en diens broer (22) te gen hun/vonnis van zes jaar celstraf hadden aangetekend. Hen werd ten laste gelegd dat zij betrokken waren geweest bij drie overvallen op posta gentschappen in Leiden en Den Haag. Volgens de 22-jari- ge had hij weliswaar meege daan aan de overval op het PTT-kantoor aan de Haven in Leiden op 12 januari 1989, maar was zijn aandeel in de andere twee overvallen be perkt gebleven tot wat advies. Zes jaar celstraf vond de Hage naar daarom te zwaar, te meer omdat hij pas voor de eerste keer met Justitie in aanraking was gekomen. Procureur-generaal mr. H. Fe- ber vond dat de verdachte zijn rol bagatelliseerde; zijn aan deel was volgens hem groter geweest dan de verdachte voorgaf. Hij had wapens en bi vakmutsen verstrekt, de buit was bij hem thuis verdeeld en bovendien had hij daadwerke lijk aan één gewapende over val meegedaan. De procureur- generaal noemde de door de rechtbank opgelegde straf van zes jaar „heel reëel". Advocaat mr. J. Kreumer be pleitte strafvermindering, mede op grond van het blanco strafregister van zijn cliënt. Bovendien had hij de indruk dat de rechtbank zich bij haar oordeel teveel had laten leiden door de verklaringen van de medeverdachten, die al eerde re veroordelingen achter de rug hadden. De raadsman twijfelde aan de betrouwbaar heid van hun verklaringen. Bij verstek werd tegen de ont snapte broer eveneens zes jaar geëist. De procureur-generaal zei dat deze verdachte welis waar niet bij alle drie overval len betrokken was geweest, maar daar stonden verschil lende eerdere veroordelingen tegenover om de eis van zes jaar te rechtvaardigen. Het Hof doet op 27 november uitspraak. Noch Juliana, noch Beatrix hebben zich tijdens hun ambtsperij de ooit volgens de heersende mode gekleed, soms tot groot ve driet van Nederlandse couturiers. Zij bleveh bijvoorbeeld m hoeden dragen toen deze al lang uit het straatbeeld verdwen waren. foto: woordig zijn republikeinse luiden vrijwel volledig v< stomd. Wilterdink schetst één van oorzaken: „Claus heeft dc zijn optreden vrijwel do vergeten dat hij ooit van naz me (althans een nazistisch v< leden) is beschuldigd. Beid^ leek er veel aan gelegen juist bij progressieve intellq tuelen sympathie te verwq ven: ze nodigden schrijvers kunstenaars uit, organiseerd1 intellectuele debatten in I koninklijk paleis en gaven v z tijd tot tijd blijk van een pil gressieve gezindheid". I „strategie" heeft duidelijk z vruchten afgeworpen, vii ook socioloog Bram Kempes Het beroemde interview vt schrijfster Hella Haasse n; Beatrix en haar familie noe Kempers „de bekroning v een publiciteitsoffensief dat de jaren zeventig een aan va' had genomen". Volgens de i cioloog was het offensief vo<i al gericht op de culturele 1 venlaag waarin een sterke nc ging bestond tot kritiek op monarchie. „Door het volk gedragen, Koning schap en samenleving"; Redactie: Kees Bruin en Kitty Verrips. Uitge verij Wolters-Noordhoff; prijs: ƒ34,50. DEN HAAG Zolang er ko ningen bestaan, zullen er sprookjes verteld worden. Of het nu gaat om vorsten in de Ilias van Homerus of om de Oranjes in de Privé, de monar chie lijkt altijd aan te zetten tot mythevorming. Koningen zijn dan ook geen alledaagse verschijningen. Ze zijn per de finitie uitzonderlijk en worden van oudsher geassocieerd met rijkdom en macht. Bezongen door aanhankelijke onderdanen of doelwit van sa tire, hoon en spot; je zult maar als koning geboren zijn. Over belangstelling van „het gewo ne volk" hebben vorsten nooit te klagen gehad, al verdiepen wij onderdanen ons doorgaans liever in berichten over amou reuze escapades en luisterrijke bruiloftspartijen dan in de be stuurlijke kanten van het ko ningsschap. Dat er buiten de pagina's van diverse roddelbladen nog ge noeg interessants valt op te merken over de monarchie en haar vertegenwoordigers, be wijzen de sociologen Kees Bruin en Kitty Verrips. Zij no digden een negental sociologen en historici uit voor bijdragen over de vele aspecten van ko ningen, vorstendom en monar chie. Dat leverde een reeks hier en daar uiterst amusante artikelen op over onder meer de relatie tussen vorsten en mode, de rol van kunst in het Oranjehuis, de barden met de pers en de opvattingen van koningin Beatrix over haar functie. Heersende mode „De kleding van de Neder landse vorstinnen is al even onmodieus als die van konin gin Elisabeth", vindt socioloog Benjo Maso. „Noch Juliana, noch Beatrix hebben zich tij dens hun ambtsperiode ooit volgens de heersende mode gekleed, soms tot groot ver driet van Nederlandse coutu riers. Zij bleven bijvoorbeeld nog hoeden dragen toen deze al lang uit het straatbeeld ver dwenen waren", constateert Maso. Volgens de wetenschapper is er sprake van een weloverwo gen keuze. „Juliana heeft de reputatie niets om kleren te geven, maar deze onverschil ligheid is zorgvuldig geculti veerd. Zo kocht zij tijdens haar huwelijksreis in Parijs een aantal robes bij Worth en Mo- lyneux. Hoewel deze tot de meest klassieke couturiers van hun tijd hoorden, vond Wil helmina hun creaties toch te extravagant: haar dochter kreeg geen toestemming ze te dragen". Een spijkerbroek met een ge breide trui zit er voor een vorst al helemaal niet in. Inte gendeel, wie als koning wordt geboren, dient zich te houden aan uiterst strenge voorschrif ten, vooral natuurlijk wanneer de kleding een ceremoniële functie heeft. Hoe nauw die voorschriften kunnen luiste ren, blijkt wel uit de hofmode van het zeventiende eeuwse Frankrijk. Zo was de lengte van de sleep van mantels nauwkeurig vastgesteld, weet Maso te melden: „Vier voet voor de kroonprins, drieënhalf voor de broer van de koning, twee voor de prinsen van den bloede, drie of vier duim voor een hertog". Volgens de socio loog grijpen vorstinnen als Eli sabeth, Beatrix en Fabiola nog altijd terug naar „de periode waarin kleding nog ondubbel zinnig status en distinctie kon uitdrukken, namelijk de jaren vijftig en daarvoor' Petitie „Waar is de tijd gebleven dat er onbekommerd op het Ko ninklijk Huis kon worden ge kankerd?" vroeg publicist Martin van Amerongen zich onlangs in NRC Handelsblad af. Dat dit verschijnsel, in te genstelling tot vijftien, twintig jaar geleden, geheel in onbruik is geraakt, blijkt ook uit de bij drage van socioloog Nico Wil terdink. Werd een petitie te gen het huwelijk van Beatrix en Claus von Amsberg in 1966 nog ondertekend door zo'n 65.000 Nederlanders, tegen- Beeldvorming Beatrix en Claus nemen v gens Kempers uitdrukkel' stelling tegen de beeldvormi over hun familieleven in den als Privé. Ze proberen ook zelf zoveel mogelijk h publieke optreden te regi^j ren. En daarmee snijdt Ke;, pers een thema aan waarop cioloog Lodewijk Brunt dai baar kan inspringen: het 1 ningshuis en de (roddel)pen Tot nog toe is die verhoud volgens Brunt, altijd gek merkt geweest door „meer minder ernstige aanvaringe Hoe groot de afkeer van Oranjes is tegen .journalist ke" belangstelling voor h privé-leven, blijkt wel uit voorbeelden die hij geeft. K ningin Juliana nodigde haar inhuldiging hoofdredi ties van Nederlandse kranl uit op paleis Soestdijk zocht hen geen aandacht m te besteden aan de vakant van het koninklijk gezin, zou een inbreuk op haar vacy zijn. Hoe vruchteloos verzoek was, merken wij op de dag van vandaag. Öj de vakanties van kroonpr) Willem Alexander met „vriendin" Yolande Adriaj sens hebben wij de afgelop maanden menige (foto)repj tage mogen aanschouwen, j ook de acties van prinses Ire tegen het blad Privé dat hi kinderen tot aan de poort van de lagere school volg liggen nog redelijk vers in I geheugen. Waar onze belai stelling voor dit soort konii lijke „sprookjes" vand. komt, maakt Brunt fijnl duidelijk: „Psychologen we al lang dat ae verhalen oi leden van de koninklijke milies, met name de verve verhalen, het karakter moderne sprookjes bezitt die een surrogaat-bevredig leveren voor het helaas v; saaie, trieste, weinig intei santé leven van de fam Doorsnee". Kloof Door deze onlangs verschei bundel krijgen wij op een v licht meer verantwoorde w dan gebruikelijk, inzicht in reilen en zeilen van de mor chie. Dat zoiets nodig is, bl niet alleen uit de bevind van de schrijvers dat de tal! sprookjes en mythen over sten en vorstendommen i maar zelden onderwerp geweest van sociaal-wel schappelijk onderzoek. j Dat er nog steeds een wat z grote kloof bestaat tussen h en het volk, maakte konir Beatrix duidelijk in het i dergenoemde interview Hella Haasse: „Ik geloof hoe gewoon ik mijzelf voel en hoezeer ik ook prol mijzelf te zijn in mijn func neren, in mijn tegemoettre van andere mensen, er zal tijd iets zijn waardoor de ar ren je nooit als volledig woon zien. Dus hoe innei ontspannen wij onszelf mogen voelen, d'r is altijd barrière. Het is nooit van kant, het komt altijd van t kanten en dat is niet van uit te overwinnen... Nee, hi niet mogelijk in onze fur gewoon te zijn, maar dat niet altijd aan ons". JEAN-PIERRE GEEI ESSEN/DEN HAAG Met dezelfde vaart waar mee Gorbatsjovs perestroj ka door de Sovjetunie dendert, razen artiesten en dieren door de zaagsel- loze piste van het circus van Moskou, dat voor het eerst in zijn roemruchte geschiedenis acte de pré- sence zal geven in twee Nederlandse steden. Op donderdag 16 november heeft de gala-première plaats in een verwarmde tent op het Haagse Malieveld, waar ver volgens tot en met maandag 20 november zes voorstellingen worden gegeven, de matinees op zaterdag en zondag inbe grepen. Daarna trekt de wer velwind der prominente ka meraden oostwaarts naar Arn hem voor een serie van zeven shows in de Rijnhal. Het circus van Moskou dat deel uitmaakt van de door Le nin in 1919 opgerichte vereni ging van staatscircussen „So- jusgotsirk" met 3500 hoog ge kwalificeerde artiesten, 70 vaste circusgebouwen en 15 met mammoettenten rondrei zende gezelschappen, is al ja ren geleden door de Russische regering onderscheiden met het predikaat „Bolsjoi", wat „uitzonderlijk goed" betekent. Dat was een juiste en wijze be slissing van het Kremlin. Want in de parade der potsen makers, die gedurende drie adembenemende uren langs het hooggeëerd publiek trekt, schitteren uitsluitend sterren van wereldformaat, terecht gelauwerd met alle internatio nale prijzen die er onder het circusuitspansel te vergeven zijn. Fors formaat De grootste en meest briljante ster in de ogen der partijbon zen is de clown Juri Kuklat- schev, wiens naam dan ook op de affiches met letters van een uitzonderlijk formaat gedrukt is. Zijn rode mallotenhoed fun geert ook als kapstok, waar het programma aan opgehan gen is. Kuklatschev heeft stil zwijgend het eerste en het laatste woord in de show en verbindt daartussen gelijk een bekwame E.H.B.O.'er alle pro gramma-onderdelen aan el kaar met zijn schlemielig ge toonzette miniaturen. Als hij aan het slot van de voorstel ling zijn hoedje door een spleet in het gordijn steekt en het publiek vaarwel zwaait, wan delt hij op hetzelfde moment blootshoofds de piste in. Het is zijn laatste visitekaartje, waar mee hij wil benadrukken: hoedt u voor namaak. Het is een overbodige waarschuwing want inmiddels heeft hij dub bel en dwars bewezen dat hij een hele beste clown is in de beproefde traditie van zijn leermeester Popov en zijn col lega Nikolajev. Het blijft overigens een vreemde, verwarrende zaak, dat uitgerekend Rusland de bakermat blijkt te zijn van goede clowns. Dat de akroba- tiek er een grote vlucht heeft genomen ligt meer voor de hand. Want in een strak gelei de communistische samenle ving worden burgers immers gedwongen zich van jongs af aan in allerlei bochten te wringen om te overleven. Minder logisch lijkt het echter dat ook de humor met zo'n sy steem tot volle wasdom kan komen. Maar wat blijkt: Juri Kuklatschev levert avond aan avond het overtuigend bewijs dat een clown de beste resulta ten bereikt als voor zijn gulle lach een post is uitgetrokken op de staatsbegroting. Demo cratieën mogen dan heilzaam worden geacht voor het wel zijn van de mensheid, maar voor clownerieën betekenen ze de doodsteek. Dompteur En passant laat Kuklatschev ook nog zien dat hij een be gaafd dompteur is. Uiteraard doet hij dat op eigenwijze wij ze, waarbij hij zijn krachten niet meet met leeuwen en tij gers, maar met vijftien katten van huis-, tuin- en keukenfor maat, die op zijn stuntelige aanwijzingen door de piste buitelen en op hun poot spe len. Het is een verrukkelijk en nog nimmer vertoond staaltje van topdressuur, waarmee Kuklatschev bewijst dat hij waarachtig niet voor de poes is. Aan het einde van de voorstel ling komt hij nog één keer te rug om een fraai geboetseerde dame op de eerste rij zijn aan hankelijkheid te betuigen met de aanbieding van een lucht ballon, die keer op keer uit zijn handen wegglipt en ten slotte verdwijnt in de richting van het tentdak. De clown gaat er achteraan, roept één van zijn handlangers te hulp, die hij gebruikt als klimpaal. SUSKE EN WISKE SAGARMATHA de drievoudige salto die Juri maakt tijdens een vlucht over dertien meter. Bamboestokken Het circus van Moskou gros siert in dat soort ongehoorde sensaties. Presenteert onder tromgeroffel de evenwicht skunstenaar Nicolai Bolotov, die op zijn fiets met één wiel vijftien borden op bamboes tokken laat rondtollen, laat de frêle, vele malen bekroonde Elena Panova in de nok van het circus onder de tonen van Vivaldi's Vier Jaargetijden spotten met de wetten van de zwaartekracht, dwingt topjon- gleur Grigori Popovitsj tot on mogelijk geachte handstanden en zorgt voor een wereldpri meur met de act van Viktor Sjensnur. Voor de uitsmijter heeft het circus van Moskou gewed op de paarden van kozakken, die in vliegende vaart hun rondes bijeen draven. Voordat ze weer met een dodensprong over de pisterand verdwijnen zijn hun berijders vele malen op en onder de paardenlijven doorgekropen. Djengis Kahn voor vijf minuten uit het graf herrezen. Het orkest slaat dan de laatste roffel. Live. Wat op merkelijk is, want driekwart van de voorstelling hebben ook de muzikanten met de handen over elkaar naar inge blikte muziek geluisterd. LEO THURING Boven: Kuklatschev laat met vijftien katten zien dat hij ook een begaafd dompteur is. Rechts: De Mednikovs laten bloedstollende buitelingen zien. foto's: jan drost Vallend en struikelend ziet hij na martelende minuten einde lijk kans de ballon te achter heden, die hij daarna met een droevige door merg en been gaande grimas aan zijn uitver korene aflevert. De stuntelaar in de rol van balletdanser heeft zijn kunststuk van we reldklasse voltooid. Met dat soort acts van het hoogste niveau zit het circus van Moskou boordevol. Met de bloedstollende buitelingen van de Mednikovs, met Anton en Valera Abadjan die met een ledenpop sollen, waarin het elastieke lichaam verborgen is van hun dochter Larissa, met de volmaakte luchtakrobatiek van de twaalfkoppige Stanke- jevgroep met als hoogtepunt

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1989 | | pagina 4