Verplichte
verveling
sloopt
asielzoekers
finali
Avro
schenkt
klare
wijn
op
televisie
ZATERDAG 11 NOVEMBER 1989 PAGINA 29
Asielzoekers die zich in ons land melden, verblijven de eerste negen
weken in grote opvangcentra. Daarna worden ze door gemeenten
ondergebracht in kleinere huizen en eengezinswoningen en duurt
het meestal twee tot drie jaar voordat er duidelijkheid is over de
aanvraag om als erkend vluchteling in ons land te blijven. In de tus
sentijd mogen asielzoekers geen Nederlandse taalcursus volgen,
maar in Rotterdam lapt men die regel aan de laars. De Vereniging
Vluchtelingenwerk Rijnmond laat ook afgewezen asielzoekers niet
zonder meer vallen.
ROTTERDAM - „Taal is zo be
langrijk voor een asielzoeker. Toen
ik hier net was, had ik het gevoel
dat ik altijd over mijn land en het
Kurdische volk moest spreken. En
dan blijkt dat niemand je verstaat,
waardoor je nog meer op je eigen
problemen wordt teruggeworpen". -
Basim Alzahawi kijkt indringend over
zijn donkere snor heen. Zeven jaar gele
iden kwam hij uit Iraq naar Nederland
en na de gebruikelijke procedure kreeg
hij de status van vluchteling. Inmiddels
is hij zelf betrokken bij de opvang van
j nieuwe asielzoekers en werkt hij als
coördinator van sociaal-culturele activi-
teiten bij de Vereniging Vluchtelingen
werk Rijnmond (WR) in Rotterdam.
„Laat ik eens een mooi voorbeeld geven
i\ioe ingewikkeld de Nederlandse taal en
het gebruik van de strippenkaart in het
openbaar vervoer is. Een aantal maan
den geleden kwam hier een Syrièr die de
tramkaartjes zo duur vond. In het land
waar hij vandaan komt is het gebruik
dat je wacht totdat de conducteur langs
komt en dan je kaartje betaalt. Hij en
zijn vrouw werden dus als zwartrijder
gepakt en betaalden 52 gulden". Een
bulderende lach volgt als Basim is uit
verteld. Het is zo'n typisch voorbeeld
van wat iedere asielzoeker overkomt. Je
kent de taal niet en je weet niets van de
gebruiken af. Ook Basim ontkwam niet
aan dat lot. Toen hij enkele dagen in
(Nederland was wilde hij in een super-
jmarkt aftershave kopen. Maar thuisge-
jkomen bleek hij chocolaatjes van After
[Eight in handen te hebben. Met een in
gehouden lach in zijn stem vertelt hij
jook zijn belevenissen bij een automaat
(van lege flessen. „Ik wilde bij Albert
iHeijn flesjes inleveren en elke keer als ze
in het apparaat dreigden te verdwijnen
pakte ik ze snel terug, want ik wist niet
hoe het werkte. Een Nederlandse me
vrouw die mij bezig zag, heeft me toen
de werking uitgelegd".
Isolement
De bouwkundig ingenieur weet als de
beste wat asielzoekers doormaken als ze
in een ander land aankomen. „Je komt
met een boodschap, want je bent natuur
lijk niet voor niets gevlucht. Maar door
dat je de taal van dat andere land niet
beheerst, kun je moeilijk over je proble
men praten. En dat is juist slecht, want
je hebt veel tijd en je raakt steeds verdei
in het isolement. Het is dus noodzake
lijk dat je een relatie opbouwt met Ne
derland en met de mensen die er wonen
Daarvoor is kennis van de taal noodza
kelijk".
Maar asielzoekers die in ons land wach
ten op een definitieve uitslag op hun
aanvraag van de vluchtelingenstatus,
mogen zich officieel de Nederlandse taal
niet eigen maken en ook geen studie op
pakken. Naast de verveling die groot is,
is het gevolg dat de meeste asielzoekers
zich met enkele woordjes moeten behel
pen.
Basim Alzahawi kwam het eerste jaar
toen hij in Meppel verbleef ook niet ver
der dan 'dag' en 'dank-u-wel'. Nadat hij
naar Rotterdam was verhuisd, kwam hij
in aanraking met de WR. „In Meppel
had niemand me gestimuleerd. Alles
werd voor ie geregeld waardoor je afhan
kelijk bleef. Hier in Rotterdam was een-
taalschool wat een hele verrassing voor
me was. Ik leerde niet alleen de Neder
landse taal, maar ik kreeg ook interesse
voor de samenleving waarin ik terecht
was gekomen".
Ook Ed Clevers, opvangcoördinator in
Rotterdam, benadrukt dat de regels die
de Nederlandse overheid stelt aan asiel
zoekers geen bijdrage zijn aan zelfred
zaamheid. „Die mensen moeten twee a
drie jaar in een wijk wonen en worden
compleet afhankelijk gehouden. Hier in
Rotterdam, maar ook in andere steden,
is gezegd dat je je dat als samenleving
niet kunt permitteren. Praktisch kan het
ook niet anders, alleen al bij het doen
van de boodschappen is kennis van onze
taal noodzakelijk".
Schaatsen
In het Rotterdamse dr. W.A. Visser 't
Hooftcentrum, door de Westduitse over
heid na de Tweede Wereldoorlog aan de
stad als verzoening voor het bombarde
ment geschonken, wordt meer gedaan
dan alleen de individuele begeleiding
van de asielzoekers. Basim, verantwoor
delijk voor de sociaal-culturele activitei
ten: „Kijk de mensen denken vaak dat
vluchtelingen veel problemen hebben en
dat ze daardoor toch geen interesse heb
ben voor andere zaken. Maar we hebben
hier gezegd: laten we proberen die ont
moetingsfunctie op te zetten. We probe
ren daardoor hun betrokkenheid te ver
groten. Zo worden er met enige regel
maat feestjes georganiseerd - vaak met
een bepaald land als thema - en staan
diverse sportactiviteiten op het program
ma".
Binnenkort maken de nieuwe vluchtelin
gen kennis met een typische Hollandse
bezigheid waar je onder de tropische zon
alleen maar van kunt dromen: schaat
sen.
Basim vertelt dat die festijnen elke keer
weer zeer geslaagd zijn. „In het begin zie
je de Hollanders lachen als die buiten
landers zich op het gladde ijs bewegen,
maar na enkele minuten beginnen de
eerste beginselen al onder de knie te krij
gen. Nee, zelf schaats ik niet. Ik heb dat
één keer geprobeerd, maar mijn enkels
zijn daarvoor niet geschikt". Uit het ge
zicht dat hij daarbij trekt, kan worden
opgemaakt dat de Irakees niet verder is
gekomen dan enkele mislukte slagen op
doorgezwikte enkels.
Brandbrief
De afgelopen weken heeft het ministerie
van WVC de Nederlandse gemeenten
een brandbrief geschreven om meer op
vangplaatsen voor asielzoekers te reali
seren. Per maènd komen ongeveer dui
zend mensen over onze grenzen die zich
vanwege de situatie in hun eigen land
hier willen vestigen. Eerst worden ze ne
gen weken in de bekende, grote centra
- vaak voormalige kloosters - opgevan
gen. Daarna nemen Nederlandse ge
meenten de taak over en worden de
asielzoekers in gezinsverband of in klei
ne groepjes in eengezinswoningen onder
gebracht. Hulpverleners - veel vrijwilli
gers - zorgen voor de begeleiding en
dan breekt een lange periode van wach
ten aan. Twee jaar is eerder regel dan
uitzondering en in die tussentijd mag de
asielzoeker volgens de officiële regels ei
genlijk niets doen. Niet de Nederlandse
taal leren, niet een andere studie oppak
ken, niet werken. Alleen maar wachten.
En dat terwijl heel wat vluchtelingen een
vak beheersen waarmee ze iets zouden
kunnen doen.
Wie wacht weet ook dat de kans op een
officiële status ergens tussen de tien en
twintig procent ligt. Ongeveer acht op de
tien asielzoekers wordt na de lange pro
cedure met een onvoorspelbare uitslag
de toegang tot ons land ontzegd, maar
een groot aantal van hen blijft uiteinde
lijk toch hier wonen. De redenen daar
voor zijn verschillend. Een aantal wordt
het land niet uitgezet omdat de situatie
in hun land dat niet toelaat, bijvoor
beeld in Libanon of Sri Lanka. Maar een
ander deel zoekt simpelweg werk in het
zwarte circuit en gaat een bestaan in de
illegaliteit tegemoet.
Met het oog op de stroom die nu naar
Nederland komt, kan eenvoudig worden
geconcludeerd dat de aantallen blijvers
over enkele jaren voor nog grotere pro
blemen zullen zorgen.
H
Basim Alzahawi kwam zeven jaar geleden uit Iraq naar Nederland. „Het is belangrijk een band op te bouwen met Nederland en de mensen die er wonen. Daarvoor is kennis van
de taal noodzakelijk".
FOTO: CEES VERKERK
de procedures juist zijn doorlopen, maar
een inhoudelijke toetsing van de afwij
zing wordt niet meer gemaakt. Als dan
de afwijzing toch komt, blijf je zitten
met veel mensen van wie je al vanaf het
begin wist dat ze nooit voor de vluchte
lingenstatus in aanmerking komen. De
mensen denken dan meestal dat het om
economische vluchtelingen gaat, asiel
zoekers die denken het hier beter te krij
gen. Maar die mythe moet maar eens
worden doorgeprikt. Ook hier is een
voorbeeld op zijn plaats. Neem de eco
nomische situatie in Zaire, die^ is zo
slecht dat de regering de bedrijven van
mensen afgepakt. Die komen daartegen
in verzet en worden dan bedreigd. Dat
verhaal is volstrekt onvoldoende om in
aanmerking te komen voor de status van
vluchteling, maar je kunt ze ook niet via
de voordeur aan de hand van een mare
chaussee terugsturen. Want die manier
is voor zo'n land een signaal waarop de
autoriteiten wel moeten reageren. Toch
zijn die mensen bereid om via de achter
deur, via een buurland, terug te gaan
naar huis en weer een bestaan op te bou
wen. Maar daaraan werkt justitie juist
weer niet mee. In Frankrijk en West-
Duitsland hebben ze al een bureau voor
retourmigratie dat buiten de overheid
om werkt. Wellicht dat het nieuwe kabi
net uitzicht biedt en meewerkt aan prag
matische oplossingen".
De vluchtelingenorganisatie in Rotter
dam helpt dan ook, waar mogelijk, die
genen die uitgeprocedeerd zijn. Clevers:
„Je wordt geconfronteerd met het feit
dat er geen oplossingen zijn, maar zo
werkt de praktijk niet. Als je iemand
hebt begeleid, dan kan en mag je niet zo
maar stoppen. De mensen zijn kapot na
vier jaar. Vaak zie je ze binnenkomen
als optimistische mensen, maar daarvan
is na al die jaren niets meer van over".
LUCAS BOLSIUS
umane wijze
Ed Clevers beaamt dat het aantal blij
vers groeit. „In de uitspraak van de
rechter staat dat de mensen verwijderd
künnen worden, maar in de praktijk ge
beurt dat weinig. Er gebeurt eigenlijk
niets, want de Nederlandse staat heeft
niet de mogelijkheden om mensen op
een humane wijze te helpen, te laten
emigreren naar andere landen of thuis
land-migratie te begeleiden. Er is niets
tot nauwelijks iets georganiseerd. Om
maar eens een voorbeeld te geven: Ne
derland stuurt Libanezen die niet mogen
blijven naar Cyprus. Maar dat land
stuurt ze vaak onmiddellijk weer terug.
Ze komen dan weer op Schiphol aan. En
wat dan?".
Clevers vult zichzelf aan: „Van hen die
bij ons aankloppen heeft ongeveer de
helft een geschiedenis achter de rug
waarvan wij weliswaar vinden, dat ze er
mee in aanmerking komen voor een er
kende status, maar justitie niet. Wij ver
tellen de mensen dan ook onmiddellijk
dat de kans om definitief te mogen blij
ven niet echt groot is. Daarbij komen
dan nog de lange wachttijd en de kwali
teit van de rechtspraak. Die is zo over
belast dat alleen nog wordt bekeken of
TWELLO - In een nieuw televi
sie
programma van de Avro wordt
vanaf donderdag 16 november ge
durende acht weken klare wijn uit
alle windstreken geserveerd. Dor
stend Nederland wordt in deze pe
riode uitvoerig wegwijs gemaakt in
de ruim 10 miljoen hectaren
vruchtbare aarde, die jaarlijks circa
30 miljard liter wijn opleveren.
Als gidsen in deze vier ton kostende se
rie 'Wijnwereld' fungeren Avro-presenta-
trice Tineke de Groot en het gelegen
heidsduo Hubrecht Duijker en Rob Lee-
naerts, die met respectievelijk dertig en
zestien boeken al jaren onbedreigd het
vaderlandse gilde der wijnschrijvers aan
voeren.
De achtdelige televisieserie, waarvan de
afleveringen op donderdag tussen tien
over zes en half zeven 's avonds worden
uitgezonden, heeft van de Baarnse uitge
verij Tirion een solide, educatieve rug
dekking gekregen. Speciaal voor 'Wijn
wereld' werd een cursuspakket samenge
steld, dat voor 59,50 gulden in boekwin
kels en warenhuizen verkocht wordt. De
inhoud bestaat uit een kleurrijk geïllu
streerd cursusboek, dat naadloos aan
sluit bij de televisieserie, een set sierlijke
in Leerdam geblazen glazen, een profes
sionele kurketrekker, een ingenieuze
wijnwijzer in relatie met gerechten, twee
door Duijker en Leenaers geselecteerde
Bordeaux-wijnen (wit en rood) en een
aantal nuttige folders.
De startplaats van 'Wijnwereld' ligt op
16 november tussen de wijnranken van
de Apostelhoeve in het Limburgse heu
velland, de enige plaats in Nederland,
waar op bescheiden maar professionele
wijze wijn wordt geproduceerd. Vandaar
reisde een zevenkoppige Avro-equipe in
geforceerd tempo naar tientallen wijn
gaarden rondom Bordeaux, in het zui
den van Frankrijk, in de Bourgogne-,
Beaujolais- en Champagnestreek en in
het Rhone- en Loiredal. Het overvloedi
ge wijnaanbod op deze gebenedijde
plaatsen werd door de onvermoeibare
keurmeesters al nippend, kauwend, gor
gelend en spuwend proefondervindelijk
geëxamineerd.
Na deze privé Tour de France werden
nog bliksemtrips gemaakt naar de Elzas,
De achtdelige televisieserie 'Wijnwereld' wordt gepresenteerd door van links naar rechts Robert Leenaerts, Tineke de Groot en
Hubrecht Duijker.
Duitsland, Oostenrijk, Luxemburg, Ita
lië, Spanje, Portugal, Bulgarije en Roe
menië. De schat aan informatie die deze
reizen verschaften, werd door de samen
stellers nog verder aangevuld met film-
verslagen uit de wijngebieden in Austra
lië, Californië, Argentinië en Canada.
Snoepreisje
„Denk nou alsjeblieft niet dat we voor
deze serie wat alcoholische snoepreisjes
hebben ondernomen", waarschuwt Duij
ker zijn jaloerse achterban, „want niets
is minder waar. In feite kwam onze
zwerftocht door Frankrijk neer op veer
tien dagen lelijk afzien van de vroege
morgen tot laat in de avond. We hadden
een bus, die net te klein was om onder
het rijtijdenbesluit te vallen. En wat dat
betekent hebben we letterlijk aan den lij
ve ondervonden. Want daardoor was hij
automatisch ook te klein voor zeven
mensen en honderden kilo's bagage. Het
was elke ochtend weer een heidense Ru-
bic-puzzle om die berg mensenvlees in
dat mobiele cellencomplex te persen".
„Toch zijn we er in geslaagd een strak
schema aan te houden, waar veertien da
gen niet van afgeweken is. Dat beteken
de reveille om zeven uur 's morgens en
vervolgens in sneltreinvaart interviews
met wijnboeren en opnamen maken van
de streek waar we doorheen trokken.
Dan tegen enen een snelle sandwich met
een slok mineraalwater en daarna weer
door tot negen uur, half tien 's avonds.
Met de door wijn inmiddels gelooide
tong op de schoenen gingen we dan aan
tafel voor een dubbel en dwars verdiend
etentje, dat uitvoerig besprenkeld werd
met lokale wijnen. Dat was de enige uit
spatting die we ons tijdens deze strafex
peditie gepermitteerd hebben".
Chateau d'yquem
Na deze verantwoording van zijn handel
en wandel in Avro-verband wil Duijker
ook nog graag kwijt, dat hij tussen de
Franse wijnproducenten wederom
hoogst merkwaardige kostgangers heeft
gelokaliseerd. Op een ochtend belde hij
graaf De Lur Saluches en meldde hij
deze edelman de komst van de Avro-
ploeg, die tegen zes uur 's avonds voor
zien was. De graaf ontstak onmiddellijk
in toorn en riep met overslaande stem:
„Bent u zich wel bewust met wie u
spreekt? Mijn familie maakt al honder
den jaren de mooiste wijn van Frank
rijk. Daarom eis ik van u, dat u mij als
eerste bezoekt. Chateau d'Yquem neemt
geen genoegen met een haastig interview
om zes uur 's avonds".
Ondanks deze verpletterende terechtwij
zing heeft Duijker het er toch maar op
gewaagd. Tegen het vallen van de avond
arriveerde de Avro-bus bij het bordes
van Chateau d'Yquem, waar de graaf het
gezelschap verwelkomde alsof het zijn
eigen kinderen betrof, die na een lange
reis op het familiehonk waren terugge
keerd. Een interview? Geen enkel be
zwaar. En wat dachten de dame en de
heren van een glas wijn uit zijn schatka
mer? En hup, daar trok hij reeds breed
lachend een fles open, waar je in een res
taurant tenminste 500 gulden voor neer
telt. „Zal ik nog maar eens bijschen-
ken?", stelde hij na enkele minuten
voor. En wederom klokte de nectar van
ruim vijftig gulden per glas in zeven
mondholtes van de jongens en het meis
je van Jan de Witt. „Ik heb nog nooit
zo'n aardige man ontmoet als deze
graaf', moet Duijker achteraf tot zijn
stomme verwondering toegeven.
D
iscreet
Van een gans ander kaliber was enige
dagen later de confrontatie met twee
Fransen op de Hermitage-rots in het
Rhönedal. „We wilden op die heuvel per
se wat opnamen maken, omdat je er een
fantastisch uitzicht hebt op de rivier",
legt Duijker uit, „boven op die berg van
graniet staat ook nog een kapelletje,
waar ooit een heremiet geleefd heeft. Die
zonderlinge vogel is al lang gevlogen,
maar toen we na een adembenemende
tocht langs kloven en afgronden einde
lijk boven kwamen, ontdekten we dat
zijn plaats was ingenomen door een jon
gen en een meisje, die bij de muur van
de kapel verwikkeld waren in een uiterst
gecompliceerde vrijpartij. Ze zagen dat
er camera's en lampen werden uitgela
den en moeten gedacht hebben, dat ze
op de Franse televisie zouden komen.
Regiseur Nico Hiltrop heeft toen een
discrete oplossing bedacht: hij liet die
twee buiten beeld. Als je de filmbeelden
ziet die daar geschoten zijn, zie ie dan
ook een verlaten plek die overwoekerd is
met wat wildgroei. Alleen wij weten wat
er achter die struiken lag".
LEO THURING
Seidóc^ouxant1
