Een geslaagde mislukking
nnalë
Overspelige Emma spookt in kamer 2
4
ZATERDAG 11 NOVEMBER 1989 PAGINA 28
SCOLE - Nergens ter wereld zijn
spoken zo beweeglijk als in Enge
land. Neem nou Emma Hammil-
ton; ze is al een eindje in de twintig
en vooral 's nachts actief. En wel
in de Scole Inn, een hotel aan de
drukke A140 tussen Ipswich en
Norfolk. Emma is een rasecht
spook. Tot ongenoegen van hote
lier Ivor Wright. Toen hij twee jaar
geleden het uit 1665 daterende
pand in het plaatsje Scole kocht,
wist hij niet dat hij er een huisgeest
in kamer 2 bij cadeau kreeg.
Volgens Wright kost Emma hem han
denvol geld, want lang niet iedereen wil
in een spookkamer wonen. En ze kost
hem ook tijd en moeite, want de gasten
die haar 'ontmoet' hebben, willen ophel
dering. Soms achteraf, per brief. Zoals
mrs. E. Chambler en mr. S. Nalver. De
hoteleigenaar haalt uit zijn binnenzak
een verfomfaaide brief. „In de nacht van
tien op elf juni van dit jaar hebben wij
bij u overnacht. Niet lang na het diner
zijn we naar bed gegaan. Mijn man leest
dan meestal nog wat. Ook dit keer. Toen
hij het licht uitdeed zag hij de geest van
een jonge vrouw. Ik weet zeker dat hij
dit niet gedroomd heeft, want mijn echt
genoot staat echt met beide benen op de
grond. Hij gelooft helemaal nergens in.
Mijn man wil er thuis nu niets meer
over horen, vandaar dat ik u schrijf.
Graag zou ik meer willen weten over
deze verschijning".
„Ja, wat moet ik daar nou mee?", zegt
Wright vertwijfeld. Personeel heeft hem
al aangeraden een standaardbrief op te
stellen waarin het een en ander over
Emma staat. „Ik heb dat mens zelf nog
nooit ontmoet. Ze schijnt heel aardig te
zijn. Zo gaat ze af en toe op je bedrand
zitten", aldus Wright. „Maar ik ben in
geen geval van plan ook een keer in die
kamer te overnachten. Waarom? Ik durf
niet".
Kamer 2 oogt alles behalve vreemd.
Doodgewoon zelfs. Op de massief eiken
houten deur staat 'Emma's room'. Op
merkelijk genoeg de enige slaapkamer in
het hele hotel met een meisjesnaam. De
andere kamers heten John, Edward,
"Henry, William en kosten allemaal 70
pond per nacht (ruim 200 gulden) inclu
sief ontbijt. Emma is niet goedkoper.
Aan de wand van 'haar' kamer hangen
een paar schilderijen van H. Russel met
afbeeldingen van kleine kinderen. Ver
der een gewone kleurentelevisie en een
echt Engels doorzakbed: zo'n antieke
twijfelaar waarin ie elkaar ook ongewild
steeds weer tegenkomt. „Emma is extra,
maar niet elke nacht", zegt Wright.
Angela, een kamermeisje, werkt al jaren
in de Scole Inn. Zij zegt „very religious"
te zijn maar ook enorm in spoken te ge
loven. Tijdens een rondleiding: „Emma
is in het midden van de zeventiende
eeuw door haar jaloerse echtgenoot om
het leven gebracht. Opgehangen, aan die
balk daar. Bah, er zit een spin. De kamer
wordt ook zo weinig gebruikt. Mijn col
lega's en ik komen hier ook niet graag.
Behelpen
Het schijnt dat Emma overspel heeft ge
pleegd met een aardige soldaat. Een kus
je of zoiets, niets meer dan dat. Haar
man kon dat niet uitstaan en nam gelijk
rigoureuze maatregelen. Omdat ze daar
tot op de dag van vandaag enorm boos
om is komt ze af en toe even langs. En
voordat het licht wordt is ze weer weg".
Hotelier Wright: „Ik heb er een lieve
duit voor over als Emma vertrekt. Vaste
klanten willen meestal niet in kamer 2".
Maar in een folder maakt hij wel recla
me voor Emma.
Wright: „Engelsen zijn erg gevoelig voor
spoken. Bij jullie is het wat dat betreft
behelpen. Britse Ghosthunters vinden
ruiters zonder hoofd, groene dames, on
aardige monniken en overspelige Em
ma's heerlijk. Dat soort publiek over
nacht ook geregeld in de Scole Inn. Er
zijn herbergen met griezel-arrangemen
ten. Ik waag me nog niet aan die onzin.
Alhoewel. Nu levert room two me veel
te weinig op".
JOEL BATENBURG
Dat in Argentinië nog wat te vieren
valt is op zich al nieuws. Het gaat na
melijk bijzonder slecht met dit eens zo
rijke Zuidamerikaanse land. Zeker in
economisch opzicht zijn de problemen
talrijk. Inflatie, werkloosheid en schul
den beheersen het dagelijks leven. Toch
is er een gemeenschap waarmee het, te
gen alle economische verdrukking in,
redelijk goed gaat. Een oude Neder
landse kolonie, waarvan de stichters
precies honderd jaar geleden voet aan
wal zetten. In Tres Arroyos wordt daar
om deze maand gefeest. Om het Hol
landse verleden te onderstrepen, is het
belangrijkste cadeau aan de bewoners
van de stad een metershoge molen.
NEDERLANDSE KOLONIE IN ARGENTINIË
VIERT 100-JARIG BESTAAN
TRES ARROYOS - In het tele
foonboek van Tres Arroyos staan
de volgende namen: Boonstra, Zijl
stra, Groenenberg, Verkuyl, Van
der Horst, Tiemersma, Van Strien.
Zo'n namenlijst oogt vertrouwd.
Het lijkt dat je niet m Argentinië,
duizenden kilometers ver weg van
huis bent. Maar dat is schijn: Alfre
do Zijlstra, Cornelio Terpstra of
Humberto Diego Groenenberg
spreken geen woord Nederlands.
En weten net zo weinig van Hol
land af als andere Argentijnen.
Tres Arroyos, vijfhonderd kilometer ten
zuiden van Buenos Aires, heeft dat ste
reotiepe Zuidamerikaanse uiterlijk. Een
groot plein in het centrum van de stad,
omlijst door kathedraal en stadhuis en
met in het midden een standbeeld van
een trots ogende José Marti, bevrijder
van Argentinië. Tres Arroyos is een van
die saaie provinciesteden gelegen in de
onmetelijk grote pampa van Argentinië,
telt zestigduizend inwoners, onder wie
heel veel boeren. Het waait er altijd.
Toch is de stad minder doorsnee Argen
tijns dan ze oogt. Want waar anders
vind je een Hollandse school, een Gere
formeerde Kerk en zie je zoveel blonde
koppies op straat? Welke provinciestad
in Argentinië telt 2500 inwoners met een
Nederlands paspoort en heeft een consu
laat van het Koninkrijk der Nederlan
den?
V er wachtingen
In 1889 kwamen in deze streek honder
den Nederlanders aan. Arme landarbei
ders uit West-Friesland, Zeeland en Gro
ningen. Vol hooggespannen verwachtin
gen om een nieuw bestaan te gaan op
bouwen. Hen was door een uit Argenti
nië komende landheer het Zuidameri
kaanse continent afgeschilderd als een
paradijs met onbegrensde mogelijkheden
waar je rijk kon worden en het goed toe
ven was. Maar dit wervende verhaal was
niet overeenkomstig de werkelijkheid. In
plaats van de door de grootgrondbezitter
beloofde huizen moesten de emigranten
onder wat zinkplaten of in plaggen hut
ten verblijven. Ook van de toegezegde
ploegen en zaaizaden zagen de nieuwe
kolonisten niets. Ten einde raad begon
nen enige Nederlanders 'Argentinië met
de schop' te bewerken. De teleurstelling
onder die eerste groep emigranten was
dan ook groot. Evenals het heimwee.
Bovendien raakten door de miserabele
omstandigheden en het vreemde voedsel
(nauwelijks groente en altijd vlees) velen
ziek. Met name kinderen en pasgebore
nen stierven aan ingewandsstoornissen.
Velen gingen terug. Sommigen konden
zo'n reis echter niet meer betalen en wa
ren gedoemd te blijven.
Maar het doorzettingsvermogen van die
achterblijvers bleek groot te zijn. Zij gin
gen werken in de stad of vertrokken
naar andere landbouwgronden. Vrucht
baar was de pampa overal. Aangeboden
leningen om werktuigen, zaaigoed en le
vensmiddelen aan te schaffen, werd door
de boeren in Tres Arroyos koppig afge
slagen: de calvinistische afkeer van
schulden was nog lang niet verdwenen.
Desondanks kwamen de boeren vooruit
en overleefde de Nederlandse gemeen
schap van blijvers en afstammelingen
van de emigranten. Veel van hen wer
den landarbeiders of zetten kleine boer
derijtjes op in de onmiddellijke omge
ving van Tres Arroyos.
Pionier
De Nederlandse kolonisten wilden met
Argentijnen (meestal oud-Spanjaarden)
niets en met het katholicisme nog min
der te maken hebben. Er werd onderling
getrouwd en men had een gebouwtje dat
als pastorie diende en waarin een lokaal
was ingericht om zondags kerkdienst en
in de week school te houden. In 1908
werd hun Gereformeerde Kerk zelfs
door een dominee uit Nederland geïnsti
tueerd.
Zo probeerden de emigranten om de Ne
derlandse cultuur te transplanteren op
de pampa van Argentinië. De gerefor
meerde gemeenschap groeide: een ande
re Nederlandse emigrantenkolonie huur
de stukken land in de omgeving van
Tres Arroyos en verhuisde met haar hele
hebben en houwen naar deze provincie
stad. De dominee uit Buenos Aires
maakte bovendien regelmatig, en niet
zonder succes, in Nederland propaganda
voor emigratie naar Tres Arroyos.
De 74-jarige Leendert Ouwerkerk uit
Aalsmeer is één van die pioniers. In
1937, op 22-jarige leeftijd, vertrok hij
naar Argentinië. „Ik had een werkcon
tract voor een jaar bij een grootgrondbe
zitter. De overtocht moest ik zelf beta
len. Die kostte 210 gulden. Het leven
hier viel erg tegen. Pas later besefte ik
dat ik eigenlijk nooit had moeten emi
greren. Ik ben er gewoon het type niet
voor".
In tegenstelling tot veel andere emigran
ten in Tres Arroyos bleef Ouwerkerk bij
na zijn hele leven een boerenknecht. Een
eigen bedrijf heeft hij niet van de grond
kunnen krijgen.
„In Nederland zou het me waarschijnlijk
makkelijker zijn afgegaan. Maar dat is
achteraf praten. Velen zijn hier tenslotte
wel goed terecht gekomen, hebben nu
grote landerijen van vijf- tot zevendui
zend hectares. Ik bleek echter geen on
dernemer te zijn en heb het nooit verder
dan opzichter gebracht. In 1970 werd ik
invalide door slijtage aan de gewrich
ten".
Ordinaire
katholieken
„Nederlanders vonden Argentijnen maar
ordinaire katholieken en wilden niets
met hen te maken hebben. Maar dat de
Nederlanders hun eigen cultuur in Tres
Arroyos konden behouden bleek een il
lusie", legt honorair-consul en KLM-
agente in Tres Arroyos, Ida van Ma-
strigt, uit.
„Hoewel de Gereformeerde Kerk nu nog
ruim tweehonderd belijdende leden kent
zijn de diensten in het Spaans. Zeker
van de derde generatie spreekt niemand
meer Nederlands. Er is nog wel elke zon
dag een Nederlandstalige kerkdienst
want er zijn nog circa 25 emigranten die
geen Spaans spreken. Maar die zijn allen
boven de zeventig en die groep is aan
het uitsterven. Vroeger vormden de emi
granten een afgesloten kring. Nu is alles
geïntegreerd. De kinderen krijgen Argen
tijnse vrienden en vriendinnen, gaan na
de Nederlandse school verder studeren
in Buenos Aires of het dichterbij gelegen
Mar del Plata. Het zijn Argentijnen ge
worden. Er wordt thuis dan ook alleen
maar Spaans gesproken".
In het officiële lesprogramma van het
Collegio Holandes is Nederlandse cul
tuur en geschiedenis niet opgenomen.
„Nederland wordt alleen in de aardrijks
kundelessen over Europa behandeld.
Net als op elke andere school", zegt di
rectrice Sylvia Zijlstra de Tiemersma.
Ruim tweehonderd leerlingen telt het
Collegio Holandes. De school heeft een
regionale functie maar van het internaat
wordt nog maar spaarzaam gebruik ge
maakt. „Vroeger konden de ouders, die
soms ver weg van de school werkten en
woonden, hun kinderen niet dagelijks
ophalen. Toen was het aan de school
verbonden internaat onontbeerlijk. Nu
zijn de meeste leerlingen afkomstig uit
de stad en gaan gewoon 's middags naar
huis".
Een naam die onverbrekelijk met de Ne
derlandse school in Tres Arroyos is ver
bonden, is die van Cornelis L.F. Slebos.
Hij bezorgde de school de goede reputa
tie waardoor nu niet alleen de Neder
landse ouders maar ouders van allerlei
afkomst (Deens, Spaans, Italiaans) er
veel voor over hebben (350 australes per
maand - zo'n 25 gulden -) om hun kin
deren op het Colegio Holandes te krij
gen.
Sylvia Zijlstra de Tiemersma: „We leg
gen veel nadruk op morele en ethische
aspecten. We zijn een christelijke school
en geven godsdienst- en bijbelles. We
zijn natuurlijk gebonden aan het lande
lijk voorgeschreven onderwijsprogram
ma. Daarin verschillen we weinig van de
algemene scholen. Maar onze ethiek is
anders".
De mogelijkheid om als facultatief vak
Nederlandse taal te krijgen bestaat nog
wel. Maar slechts weinig leerlingen ma
ken hier gebruik van. Dit jaar zijn het er
slechts vijf.
Toch lijkt in Argentinië de belangstelling
voor het Nederlands te groeien. Zowel
volgens de honorair-consul in Tres Ar
royos als de ambassade in Buenos Aires
neemt de vraag naar Nederlandse docen
ten toe. Maar de reden is niet de Neder
landse cultuur in Argentinië te behou
den.
„De situatie is nu omgekeerd in vergelij
king met vroeger. Toen emigreerden Eu
ropeanen naar Argentinië. Nu willen
juist veel Argentijnen weg. Sinds 1955
hebben we hier geen immigrant meer ge
had. En de economische crisis in dit
land maakt de mensen momenteel rade
loos. Zeker degenen die nog altijd een
Nederlands of Deens paspoort hebben,
willen (en kunnen dus ook) weg. Er zijn
al zo'n veertig vijftig mensen vertrok
ken. De overigen koesteren hun Neder
landse of Deense paspoort. Het biedt
hen de mogelijkheid om, mocht het hier
nog slechter gaan, vandaan te kunnen",
aldus Ida van Mastrigt.
Trots
Dat van die mogelijkheid op grote
schaal gebruik zal worden gemaakt, lijkt
vooralsnog niet het geval. Want in te
genstelling tot de algemene economische
misère in Argentinië gaat het met de af
stammelingen van de emigranten in
Tres Arroyos relatief goed. In 1938 is
een kleine coöperatie opgericht die een
succes werd voor de Nederlandse ge
meenschap. Het is een kapitaalkrachtige
en gezonde organisatie geworden, die zo
wel granen van de boeren opkoopt als
hen machines, levensmiddelen, zaaiza
den en kunstmest verkoopt en bezit een
eigen melkfabriek. In totaal hebben de
leden van de coöperatie zo'n 20.000 hec
taren land. Hun bedrijven zijn voorzien
van moderne landbouwwerktuigen, goe
de huizen, grote schuren, silo's of graan
elevators. De grootste groep heeft een ei
gen gemengd boerenbedrijf (veeteelt en
landbouw). Daarnaast zijn er vee-en kip
penhouders. Er is echter niets aan de
coöperatie 'Alfa' dat nog Hollands aan
doet. De directeur spreekt geen woord
Nederlands en heet niet eens Zijlstra of
Verkuijl. Carlos Alberto D'llano: „Nog
maar weinig herinnert aan de coöperatie
zoals die in 1938 door de Nederlanders
is opgezet. Onze coöperatie heeft een
hele evolutie doorgaan. Maar ten goede:
jaarlijks neemt het rendement toe. We
investeren veel, hebben momenteel
landbouwingenieurs in dienst en gebrui
ken de nieuwste technieken", aldus di
recteur D'llano.
De coöperatie draagt bovendien veel bij
aan de financiering van de gereformeer
de kerk en het onderhoud aan de Hol
landse school. Dank zij de coöperatie
staat er zelfs binnenkort in Tres Arroyos
een gemeentelijk bejaardentehuis.
Ida van Mastrigt: „Met niets, behalve
hun handen, hebben de mensen hier een
bloeiende gemeenschap opgebouwd. Via
de kerk, de school en de coöperatie blijft j
er nog altijd een sterk gemeenschapsge
voel bestaan. Ook al is de band met Ne
derland steeds minder aan het worden.
Het succes van onze gemeenschap is de
belangrijkste reden waarom we met trots
dit eeuwfeest kunnen vieren".
FRANS BOTHOF
t 1
'W,
Opvallend veel
blonde koppies
zijn er te zien
op de
speelplaats van
het Colegio
Holatides in
Tres Arroyos.
FOTO:
CHARLOTTE
BOS
£eidóe@ou4ont
