Volk roept partij ter verantwoording
Islamitisch fundamentalisme
knaagt aan koninkrijk Husayn
tna
Honderden vermisten
na wervelstorm Gay
Familie Wallenberg in opspraak
Israel aanvaardt vredesplan van VS
BUITENLAND
SekbcSouuvnt
MAANDAG 6 NOVEMBER 1989 PAGINA 5
Papandreou lijdt niet onder schandalen
(Vervolg van de voorpagina)
kTHENE De vele schandalen rond zijn
jigen persoon en partijgenoten lijken de
•eputatie van de Griekse ex-premier Pa-
jandreou nauwelijks te hebben aangetast,
lij de verkiezingen van gisteren boekte
pjn partij, de Pasok, zelfs nog winst.
)e socialisten verloren in juni de macht
ladat was gebleken dat Papandreou en
mdere topfiguren binnen zijn partij be
rokken waren bij een reeks financiële en
wlitieke schandalen. Vooral op het platte-
pnd blijken velen Papandreou echter
rouw te zijn gebleven. De Pasok kreeg
fa,7 procent van de stemmen, wat neer-
tomt op 128 zetels. Dit betekent een voor-
jitgang sinds de verkiezingen van juni,
pen de Pasok 39 procent en 125 zetels be
haalde. Papandreou gokt zelf op een links
kabinet. Daarvoor heeft hij de steun nodig
van de communisten, de grote verliezers
van gisteren. De door de communisten ge
leide Linkse Alliantie kreeg 21 zetels (10,8
procent). Dat is zeven zetels minder dan
in juni (13 procent).
Een groot deel van de communistische
achterban is verontwaardigd over het
pakt dat de partij in juni sloot met de con
servatieven. Dit monsterverbond had ech
ter alleen tot doel Papandreou en vijf an
dere van corruptie beschuldigde Pasok-
ministers voor de rechter te krijgen. Zo
wel de communisten als Nieuwe Demo
cratie hebben een nieuw verbond uitge
sloten. De kans dat de communisten Pa
pandreou opnieuw in het zadel zullen hel
pen. is echter ook uiterst gering.
De Griekse ex-premier Papandreou wordt door zijn vrouw Dimi-
tra Liani met een kus beloond voor het uitbrertgen van zijn stem.
foto: epa
Militair akkoord
Hongarije België
BUDAPEST Hongarije en Bel
gië hebben een akkoord gesloten
dat voorziet in een beperkte vorïh
van militaire samenwerking. Het
is voor het eerst dat een lidstaat?'
van de NAVO met een land
het Warschaupact een dergelijke
overeenkomst aangaat. Het Hon
gaarse persbureau MTI meldde
dat de komende drie jaar Hon
gaarse en Belgische legerstaf-
chefs, militaire studenten, histori
ci, chirurgen en musici eikaars
landen kunnen bezoeken. De Bel
gische minister Coeme zei dat
kleine landen kunnen bijdragen
tot een vruchtbare dialoog tussen
de twee militaire blokken.
Iraniërs herdenken
bezetting ambasade
TEHERAN Enkele honderddui-
zenden mensen hebben zaterdag in
de Iraanse hoofdstad gedemon-
«itreerd ter gelegenheid van de tien-
deDVëijaardag van de bezetting van
de Amerikaanse ambassade in Tehe-
ratvdoor ïslarrutische fundamentalis
ten De,betogers droegen portretten
mee van de overleden leider Kho-
meiny en schreeuwden anti-Ameri
kaanse leuzen. Het, persbureau
IRNA sprak van de ^opzienbarend
ste demonstratie tegen de Verenigde
Staten sinds de overwinning vamde
islamitische revolutie". Studenten
bestormden op 4 november 1979 de
diplomatieke vestiging van de VS en
hielden de aanwezigen 444 dagen in
gijzeling.
Pravda: 235.000 man
minder in het leger
MOSKOU De Sovjetrussische
strijdkrachten zijn met 235.000
man verminderd. Volgens het
partijblad Pravda zijn de troe
penreducties onderdeel van de
verminderingen die vorig jaar
december door president Michail
Gorbatsjov werden aangekon
digd. Gorbatsjov zei toen dat de
Sovjetunie haar strijdkrachten
met 500.000 zou verminderen
voor 1991. Volgens Moskou zijn
4§ verminderingen onderdeel
van een algehele militaire recon
structie-die moet leiden tot een
meer defensieve strategie van het
'Sovjetrussische leger Ook
moeten ze de kwakkelende eco
nomie ontlasten.
OOSTBERLUN BELEEFDE HAAR GROOTSTE DEMONSTRATIE
Lik op stuk
Boe-geroep en fluitconcerten
waren voor de sprekers van
overheid en partij. Zo ook voor
Gtinter Schabovsky, de SED-
leider voor Oost-Berlijn.
„De SED ziet de noodzaak van
hervormingen", riep hij door
de protesten heen. „Dat kwam
laat, maar het is onherroepe
lijk". Een spreeksters gaf hem
lik op stuk. Ze gewaagde ónder
daverend applaus en gejuich
van 'windvaanpolitici' te spre
ken, die onder druk van de
omstandigheden nu hun jasje
naar de wind laten hangen.
Doodstil werd het toen de
schrijver Stephan Heym, één
van de prominentste oppositio-
nelen, het woord voerde: „Het
is alsof iemand de ramen heeft
opengegooid, na al deze jaren
van stagnatie, na al deze jaren
van gelatenheid en misère.
Welk een ommezwaai!" Hij
constateerde dat de bevolking
nu het zwijgen heeft doorbro
ken na een lange periode van
gebukt gaan onder eerst de
keizers, vervolgens de nazi's en
daarna veertig jaren de SED.
„Nu leren we rechtop te lo
pen".
Drie uur duurde de demonstra
tie tussen de Alexanderplatz en
het Paleis der Republiek. Alles
verliep in voorbeeldige disci
pline. Niemand doorbrak de
dichte politiecordons in de
Een bus ligt gekanteld langs de weg nadat de wervelstorm Gay
iet zuiden van Thailand passeerde. FOTO: ap
BANGKOK Als gevolg van de wervelstorm Gay, die dit
S'eekeinde over de Golf van Thailand raasde, zijn 29 schepen
ezonken of omgeslagen. Het Amerikaanse boorschip Seacrest,
at 97 bemanningsleden aan boord had, is gezonken. Naar schat-
ling 250 mensen en een groot aantal visserschepen worden nog
kermist. Gay passeerde Thailand vierhonderd kilometer ten zui-
tien van Bangkok, richting Myanmar (het voormalige Burma).
In het zuiden van Thailand veroorzaakte Gay langdurige regen
val: verbindingen werden verbroken, wegen onbegaanbaar en
(en minste 1500 huizen raakten zwaar beschadigd.
(Van onze correspondent)
OOST-BERLIJN Steeds
feller wordt de kritiek
van de Oostduitse burgers
op de communistische
eenheidspartij SED.
Snel groeit de weerstand tegen
de aanspraak die de partij
maakt op de leidende rol in de
politiek, steeds luider en dui
delijker klinkt de roep om de
mocratie, om vrije verkiezin
gen met werkelijke keuzemo
gelijkheden, met geheime
stemming en onvervalste uit
slagen. Zaterdag beleefde de
DDR in haar hoofdstad Oost-
Berlijn de grootste demonstra
tie in haar veertigjarige be
staan. Zondag leken de open
bare discussiebijeenkomsten in
tal van plaatsen op regelrechte
tribunalen, met op de verdach-
tenbank de SED en de uit die
partij afkomstige leiders.
Voor de demonstratie van za
terdag in Oost-Berlijn, georga
niseerd door een groep kunste
naars van uiteenlopende disci
plines, hadden de autoriteiten
officieel toestemming gegeven.
Maar overheid noch organisa
toren hadden verwacht dat de
toeloop zo massaal zou worden.
De schattingen van het aantal
deelnemers lopen uiteen maar
overtreft waartschijnlijk de
miljoen. Heel Oost-Berlijn telt
1,2 miljoen inwoners.
In Oost-Berlijn
demon
streerden
zaterdag meer
dan een
miljoen
mensen tegen
de partijleiding
en voor meer
mogelijkheden
en meer
democratie.
Eén van hen
zou graag de
vrijheid willen
hebben om
Nederland te
bezoeken.
foto: epa
straten naar de Muur en de
Brandenburger Poort, niemand
gooide met stenen. Eigen orde
commissarissen, met sjerpen
waarop de woorden 'geen ge
weld', hadden vrijwel niets te
doen.
Op honderden spandoeken
maakten demonstranten duide
lijk waar het hun om gaat: de
mocratie, vrijheid van me
ningsuiting, afschaffing van
privileges voor de partijbon
zen. 'Windvaanfunctionarissen'
werden bespot, evenals de ge
leide economie. Grote bijval
kreeg een voorstel voor de vol
gende 1-mei-parade: „de lei
ding defileert voor het volk".
Gisteren was in het Rode
Raadhuis in Oost-Berlijn en in
een groot aantal andere steden
de belangstelling weer énorm
voor de zogenaamde zondags-
gesprekken. Partij- en over
heidsfunctionarissen stelden
zich beschikbaar voor openba
re discussies. Uit het publiek
kwam een regen van verwijten
over beleidsfouten en machts
misbruik. Eén van hen: „De
vanzelfsprekendheid van aan
spraak op de leidende politieke
rol vind ik ondemocratisch en
aanmatigend. Zeker na zoveel
jaren van verkeerde politiek,
na het vertrek van tienduizen
den jonge mensen en na mas
saal verlies van vertrouwen bij
de burgers".
HILVERSUM Zweden is
gisteren in beroering geraakt
door de onthulling dat de
machtige familie Wallenberg
zwaar heeft gecollaboreerd
met nazi-Duitsland. De Wal
lenbergs, de bekendste familie
in het land na de koninklijke
familie, hebben volgens Ne
derlandse onderzoekers veel
geld verdiend aan de verkoop
van door de nazi's geroofde ef
fecten en kostbaarheden van
(ook Nederlandse) joodse fami
lies. Daarnaast financierden zij
het onderzoek in nazi-Duits-
land naar de atoombom.
Voor de Zweedse televisie -
evenals bij VAR A's Achter het
Nieuws - onthulden gister
avond twee Nederlanders, G.
Aalders en C. Wiebes, wat zij
na tien jaar onderzoek in een
gisteren verschenen boek over
het oorlogsverleden van de
Wallenberg hebben verza
meld. Via de Wallenbergs kre
gen de Duitsers voldoende in
komsten in harde valuta voor
de van hun joodse slachtoffers
geroofde bezittingen. De effec
ten en juwelen werden door
de Duitsers voorzien van 'bo
nafide-verklaringen'.
Marcus en Jacob Wallenberg,
die beiden als directeur van de
Inskildabank het familiebezit
in handen hadden, hebben na
de oorlog bekentenissen afge
legd die te vinden zijn in ar
chieven van de Britse en
Amerikaanse geheime dien
sten. Zij hebben verklaard op
verzoek van de nazi's de Duit
se bezittingen in Amerika te
hebben overgenomen (de
dochterbedrijven van Bosch en
IG Farben) die tijdens de oor
log zelfs opdrachten kregen
van het Amerikaanse ministe
rie van defensie. De informa
tie daarover werd uiteraard
naar Berlijn doorgegeven. De
Wallenbergs hielden opdrach
ten (voor o.a. kogellagers) uit
Amerika op maar verzonden
tegelijkertijd deze voor de oor
logsvoering essentiële produk-
ten naar nazi-Duitsland.
De Nederlandse onderzoekers
zijn ervan overtuigd dat de
verdwijning van de Zweedse
diplomaat Raoul Wallenberg,
die in midden-Europa vele
duizenden joden het leven
heeft gered door hen te voor
zien van Zweedse paspoorten,
met het oorlogsverleden van
de familie te maken heeft. De
Wallenbergs waren zeer anti
communistisch Na de verove-
ring van Boedapest door het
Rode Leger verdween de di
plomaat in Russische gevan
genschap.
JERUZALEM/CAIRO Is
rael wil vredesbesprekingen
aangaan met Palestijnen.
Voorwaarde is wel dat de VS
garanderen dat de Palestijnse
Bevrijdingsorganisaite (PLO)
niet aan het overleg deel
neemt.
Het Israëlische kernkabinet
ging gisteren akkoord met het
plan van de Amerikaanse mi
nister van buitenlandse zaken
James Baker. Drie van de ne
gen leden van het kabinet
stemden tegen het zogeheten
vijf-puntenplan. Het plan
voorziet in voorbereidende
vredesbesprekingen over Is
raels voorstel voor verkiezin
gen in de bezette gebieden,
waar de Palestijnse opstand al
23 maanden duurt. Twee we
ken geleden vroeg Israel de
VS ook om garanties. Baker
wilde toen niet ingaan op de
eis over zeggenschap over de
samenstelling van een Pale
stijnse delegatie, maar was wel
bereid de tekst van zijn voor
stel op sommige punten aan te
passen.
Het Uitvoerend Comité van de
PLO herhaalde gisteren in
Cairo dat de bevrijdingsorga
nisatie beslist wie met Israël
zal onderhandelen. Waarne
mers zeiden niet te verwach
ten dat de Israëlische aanvaar
ding van het plan-Baker al
snel tot overleg zal leiden, om
dat de VS eerst over de ge
vraagde garanties moet bera
den. Washington wacht naar
hun zeggen ook nog op een re
actie van de PLO en Egypte.
1N515 Het eerste, wat Rob doet, is de inhoud van het vlieg-
uig inspecteren. Gelukkig is er niet veel vernield en de draagba-
e radiozender is geheel intact. Maar zou hij met het kleine toe-
itel over zo'n grote afstand contact kunnen krijgen met het vlieg-
'eld? Na eindeloze pogingen krijgt hij antwoord. „Blijf, waar u
)ent", luidt de boodschap, „wij zullen een helikopter zenden."
)e volgende morgen verschijnt het toestel inderdaad, naar de
plaats van het ongeluk geloodst door Rob zelf, die is blijven
doorseinen. Maar de machine slaagt er niet In Rob te bereiken.
Enkele dagen achter elkaar worden pogingen gedaan, maar he
laas, telkens moet de helikopter onverrichterzake terugkeren.
Wel is majoor Ross gered en deze is het, die Rob tenslotte aan
raadt af te dalen om te proberen via het riviertje de Amazone te
bereiken. Gelukkig heeft Rob voedsel voor enige maanden.
Weer drugs
handelaar naar
VS uitgewezen
TALLAHASSEE De Co
lombiaanse regering heeft
zaterdag opnieuw een Co
lombiaanse drugshandelaar
naar de Verenigde Staten
uitgewezen. De 54-jarige
Guillermo Bueno Delgado,
een hoteleigenaar en zaken
man werd overgedragen aan
de autoriteiten van Florida.
Hij was in september gear
resteerd wegens smokkel
van cocaïne naar de VS.
Bueno Delgado is de zesde
Colombiaan die naar de VS
is uitgewezen sinds president
Barco de strijd tegen de,
drugsmaffia heeft opgevoerd'
na de moord op presidents
kandidaat Luis Galan.
(Van onze correspondent
Willy Werkman)
AMMAN Toujan al-
Faisal, de 40-jarige ex-pre
sentatrice van de Jordaan
se televisie, is in Amman
nèt gesprek van de dag.
£e moet binnenkort voor
de Islamitische rechtbank
yerschijnen, omdat ze de
pioed heeft gehad zich
hardop uit te spreken voor
de rechten van de vrouw.
Een ernstige zaak in de
bgen van de religieuze lei
ders, want ze moet zich nu
verantwoorden voor haar
!afvaliigheid'.
I!n toch zou niemand van haar
eweten hebben, als Toujan al-
'aisal zich niet kandidaat had
esteld voor de deze week in
ordanië te houden algemene
herkiezingen.
Nu voor het eerst sinds 1962
het Jordaanse volk weer naar
de stembus mag, gaat het hier
onder andere om de vraag of
[iet land de weg van de islam
ral inslaan, of die van de wes
terse vooruitgang. Toujan al-
Faisal is in die strijd het mid
delpunt.
£eker is dat de islamitische
fundamentalisten de aan
hangers van het Islamitische
Broederschap in het nieuw
e kiezen parlement een flin
ke, misschien wel de grootste
oppositiegroep zullen vormen.
Ze hebben voor de tachtig ze
tels tellende volksvertegen
woordiging niet minder dan 35
kandidaten naar voren gescho
len en uiten nu al zorgwek
kende eisen, zoals het invoe
ren van de islamitische Sha-
ri'a-wet en het 'bevrijden' van
de twee moskeeën op de door
Israel gecontroleerde Tempel
berg in Oost-Jeruzalem.
Fikse zorg
Voor koning Husayn is de
groeiende invloed van de isla
mitische fundamentalisten een
bron van grote zorg. Niet voor
niets werden in de afgelopen
maanden tientallen extremis
ten uit regeringsbanen en zelfs
uit legerposten ontslagen. Veel
strenger kan de monarch ech
ter niet tegen ze optreden,
want de slogan „vrijheid en
democratie" viert in het Hasje-
mitische Koninkrijk juist nu
hoogtij. Er waait een 'nieuwe
wind', waarvan de verkiezin
gen het hoogtepunt moeten
vormen. Dat de koning straks
zal zijn opgescheept met een
parlement dat bepaald niet
meer zal bestaan uit traditio
nele meelopers, is een risico
dat hij weloverwogen heeft ge-
Na de onlusten die hier begin
dit jaar uitbraken, was het dui
delijk dat de economische en
politieke spanningen een ex
plosief peil hadden bereikt. De
bevolking was ontevreden en
niet meer bereid de langdurige
onderdrukking te accepteren.
Welgemeende adviezen van
bijvoorbeeldvakbondsorgani
saties maakten de koning dui
delijk dat politieke hervormin
gen zijn regiem kunnen red
den.
In de afgelopen maanden
hield de koning zijn naar poli
tieke inspraak hunkerende
volk niet alleen de belofte van
democratische verkiezingen
IE AVONTUREN VAN KAPITEIN ROB
voor, maar voerde hij ook een
flinke mate van persvrijheid
in. Directe regeringsbemoeie
nis met wat er geschreven en
gezegd werd verdween en
„verantwoorde kritiek" werd
toegestaan.
Een staaltje van moedig leider
schap, gezien de labiele situa
tie waarin het koninkrijk nu
verkeert. Steunde de koning
tot nu toe op zijn leger en op
zijn gevreesde inlichtingen
dienst die elke vorm van on
behagen moest indammen, nu
kan de ongekende vrijheid als
een boemerang werken op zijn
eigen regiem.
Crisis
Jordanië verkeert in de ern
stigste crisis sinds de „zwarte
september"-maand van 1970,
toen het leger een einde maak
te aan wat op een Palestijnse
overname van de macht leek.
Het tot voor kort zo'n stabiele
indruk makende koninkrijk
ondergaat de gevolgen van de
oliecrisis, de groei van de
Palestijnse bevolking hier èn
de islamitische opkomst.
De Islamitische Broeders had
den in het verleden min of
meer vrijheid van handelen.
De koning zag in hen een goe
de bondgenoot tegen de Nasse-
ristische ideologie van de jaren
zestig. Maar enkele jaren gele
den werden er beperkende
maatregelen ingevoerd. Predi
kers moesten bijvoorbeeld hun
tekst ter goedkeuring voorleg
gen aan de autoriteiten en een
aantal islamitische activisten
werd gearresteerd. In Irbid
ten westen van de hoofd
stad braken onlusten uit,
waarbij ten minste drie men-
ADVERTENTIE)
DE VALLEI DER VERGETEN WERELD
sen werden gedood en tiental
len anderen werden gewond.
De koning zelf scheerde in die
dagen zijn baard af, om het
volk duidelijk te maken dat
het met zijn liefde voor de Is
lamitische Broeders echt afge
lopen was. En de Broeders
zelf, bang voor de controle van
de autoriteiten, wezen inter
views met journalisten af, met
de verontschuldiging „te
druk" te zijn. Hun inmiddels
verboden politieke bijeenkom
sten verplaatsten zich naar de
moskeeën.
Raadsel
Het is overigens een raadsel
hoe de binnenkort 54-jarige
koning Husayn als langst
overlevende Arabische leider
in het Midden-Oosten nog
steeds aan de macht is. In het
verleden zijn er verschillende
aanslagen op zijn leven ge
pleegd. Er is op zijn vliegtuig
geschoten en zijn voedsel en
zelfs zijn medicijnen werden
vergiftigd. Dat hij met een pis
tool onder zijn kussen slaapt,
lijkt geen overdreven voor
zorgsmaatregel.
Koning Husayn besteeg in
1953 als 18-jarige jongen de
troon, nadat zijn grootvader
Abdallah was vermoord tij
dens een bezoek aan de Tem
pelberg in Oost-Jeruzalem.
Husayn's vader, Talal, was we
gens een geestesziekte niet ge
schikt voor het koningschap.
Ondanks een flinke spaarre
kening op buitenlandse ban
ken voor moeilijker tijden
leeft Husayn zelf vrij beschei
den, maar zijn huidige echtge
note, koningin Nour (van
Amerikaanse komaf), wordt
bekritiseerd om haar voorlief
de voor dure kleren en juwe
len. De koning heeft uit zijn
vier huwelijken elf kinderen,
zes dochters en vijf zonen. Zijn
broer, kroonprins Hassan,
wordt in Jordanië de regent
genoemd. Hassan zou de
macht moeten overnemen als
er iets met de koning gebeurt.
Maar de werkelijke opvolging
is weggelegd voor een van Hu
sayn's zonen, waarschijnlijk
prins Abdallah.
Dapper aanblijvend als leider
van zijn geliefde Bedouienen-
koninkrijk heeft de man, die
zich een directe afstammeling
van de profeet Mohammed
noemt, tot nu toe alle gevaren
doorstaan. Zijn gezondheid is
echter aangetast en naar ver
luidt lijdt hij ook steeds meer
aan diepe depressies. Nu
woensdag bijna een miljoen
Jordaanse kiezers naar de
stembus mogen om opvolgers
te kiezen voor de enkele jaren
geleden naar huis gestuurde
volksvertegenwoordigers, zal
de koning voor het eerst sinds
lange tijd een parlement naast
zich krijgen met een serieuze
oppositie. Een nieuwe ontwik
keling, die waarschijnlijk ech
ter niet meer dan tijdelijk de
hitte van de politieke onrust
zal verzaphten.
11 KLEUREN
Pullover van 100% lamswol.
Keuze uit ronde hals en V-hals
In 11 kleuren, o.a. antraciet,
marine, rood, flessegroen en
bordeaux M t/m XXL. U hoeft
het nu niet bi| eén kleur te
laten. Want nu betaalt u voor
deze pullover de verbijsterende