Ministers van derde
kabinet-Lubbers
May-Weggen wil eerst gezin raadplegen
Prins Claus sceptisch over Westerse technologie voor ontwikkelingslanden
BINNENLAND
ËeidóeSoutfuit
ZATERDAG 4 NOVEMBER 1989 PAGINA 9
ALGEMENEZAKEN
Ruud Lubbers
jprs. Ruud Lubbers (50) heeft
pijn zin gekregen. Diep in zijn
nart wist hij al in een vroeg
stadium dat het na twee kabi
netten CDA-VVD tijd was
{voor een koersverandering die
zijn 'Agenda voor de Toe
komst' (milieu, onderwijs, ge
zondheidszorg) gestalte kon
doen geven. En dat kon in zijn
bgen het beste met de PvdA.
baarom kwam de door de
VVD veroorzaakte kabinets
breuk op 2 mei hem helemaal
(liet zo slecht uit.
Als alles meezit, zal Lubbers
feen record gaan vestigen in de
Nederlandse politiek. Twaalf
jaar achtereen premier zijn, en
dan nog zo'n ommezwaai ma
ken door de VVD voor de
PvdA in te ruilen, is een huza
renstuk. Maar het past hele
maal in de politieke 'feeling'
van Lubbers. Vriend en vijand
roemen zijn inzicht en inzet,
zijn ongelooflijke werklust en
zijn vermogen om altijd ieder
een een stap voor te blijven.
Lubbers presenteert zich graag
als staatsman die boven de
partijen staat. De bemoeizucht
die hij soms ten toon spreidt,
wekt wel eens de irritatie van
andere ministers. Maar meest
al 'wint' Lubbers het.
Lubbers, die van '73 tot '77 on
der Den Uyl minister van eco
nomische zaken was, heeft ook
een grote ervaring als kamer
lid. Tijdens het eerste kabinet
Van Agt was hij drie jaar
CDA-fractievoorzitter. Lub
bers moet wel een politicus in
hart en nieren zijn, want hij
heeft er een zakelijke loop
baan met uitstekende vooruit
zichten voor laten schieten.
Lubbers was al op jonge leef
tijd directeur van het familie
bedrijf Hollandia Kloos. Zijn
vermogen uit dit bedrijf is on
dergebracht in een stichting,
zodat hij formeel geen banden
meer met de zaak heeft. Dit
jaar speelde Hollandia Kloos
hem echter danig parten, toen
bleek dat het bedrijf met Ku-
wayt in de slag was geweest
over een bouworder.
Twaalf van de veertien ministers in het derde
kabinet-Lubbers zijn zeker. Maar liefst negen van
hen zijn nieuw ten opzichte van het CDA/VVD-
kabinet Lubbers-II: de PvdA'ers Kok (financiën),
Dales (binnenlandse zaken), Ritzen (onderwijs en
wetenschappen), d'Ancona (WVC), Alders (VROM),
Ter Beek (defensie) en Pronk
(ontwikkelingssamenwerking) en de CDA'ers De
Vries (sociale zaken en werkgelegenheid) en
Andriessen (economische zaken).
De CDA'ers Lubbers (premier en algemene zaken),
Van den Broek (buitenlandse zaken) en Braks
(landbouw en visserij) zijn 'oude rotten' in het vak.
Het CDA is nog druk doende te zoeken naar
kandidaten voor de ministersposten justitie en
verkeer en waterstaat.
Wim Kok
Het ministerie van financiën
krijgt opnieuw een economisch
geschoolde man aan de top. Na
zijn studie aan het opleidings
instituut voor het buitenland
'Nijenrode' te Breukelen volg
de Wim Kok (51) een avond
studie economie. In zijn
twaalfjarige voorzitterschap
van het NVV, later de FNV,
spijkerde Kok zijn economi
sche kennis nog verder bij. In
het centraal overleg met de
werkgeversorganisaties liet
Kok zich kennen als een kei
hard onderhandelaar die er
niet voor schroomde de barri
cades te beklimmen. Een ta
lent waar Kok ook bij de be
sprekingen over het regeerak
koord profijt van heeft gehad.
Het is relatief kort geleden dat
Kok zijn entree in de Tweede
Kamer maakte. Eerst was hij
in 1986 'lijstduwer' van de
PvdA. Op 3 juni van dat jaar
liet hij zich beëdigen en al de
volgende maand werd de ex-
vakbondsman gekozen tot
voorzitter van de PvdA-ka-
merfractie als opvolger van
Joop den Uyl, die in december
1987 overleed.
De 'maiden speech' van Kok
achter het katheder van het
parlement (30 juli bij het debat
over de regeringsverklaring
van CDA/VVD) werd door
menig kamerlid als een bijzon
dere gebeurtenis ervaren. Ie
dereen genoot van het inhou
delijk overtuigende verhaal
dat Kok hield. Kok werd dan
ook door de parlementaire
pers uitgeroepen tot politicus
van jet jaar.
In korte tijd veroverde Kok
het vertrouwen en gezag dat
hij nodig had om de partij op
een gematigder koers te zet
ten. Door behoedzaam te ope
reren wist Kok te voorkomen
dat de partij vervreemd raakte
van de linkervleugel. Wel kre
gen 'realisten' zoals Kombrink
en Vermeend onder Kok aan
zienlijk meer invloed in de
partij dan in het tijdperk Den
Uyl.
BUITENLANDSE ZAKEN
Hans van den Broek
Mr. Hans van den
Broek (52) staat bij
na synoniem voor
'Buitenlandse Za
ken'. Na de val van
het kabinet kon hij
fustig doorgaan
tnet zijn beleid, in
tie wetenschap dat
hij wederom minis
ter op het departe
ment zou worden.
Daaraan twijfelde
piemand.
Van den Broek,
voormalig advo
caat, is altijd de
'kroonprins' van
het CDA geweest
achter Lubbers. Hij
w )n in 1981 op
Buitenlandse Za
ken als staatssecre
taris, maar werd al
na een jaar minis
ter. Dat is hij sinds
dien gebleven. In
het buitenland
staat Van den
Broek bekend als
handig onder
handelaar, die een
potje kan breken
bij zowel Oost als
West. Maar in de
binnenlandse poli
tiek liep zijn imago
een flinke deuk op
door de paspoort-
affaire.
De Kamer heeft
zich overigens
aan de wat hautai
ne opstelling van
Van den Broek, die
zich veel liever
met belangrijke
buitenlandse poli
tiek bezighoudt.
Binnen het CDA
moet Van den
Broek de strijd om
de toppositie, die
vacant komt als
Lubbers over vier
jaar vertrekt, aan
gaan met de nieu
we fractieleider
Brinkman en mo
gelijk ook met oud
staatssecretaris
Yvonne van Rooy.
BINNENLANDSE ZAKEN
Ien Dales
Drs. Ien Dales (58)
zei onlangs in een
interview dat het
haar zou verbazen
als Kok haar niet
zou polsen voor
een ministerspost.
Dat zelfvertrouwen
is niet beschaamd.
'Ma Flodder', zoals
Dales wel eens
wordt genoemd
vanwege haar niet
al te grote behoefte
aan opmaak en op
smuk, is binnen de
PvdA een echt
kopstuk.
Ien Dales volgde
na de HBS een op
leiding tot jeugd
werkleidster. Ook
behaalde zij aan de
Academie Kerk en
Wereld het evan
gelistendiploma.
Tot 1974 was zij in
dienst van de
Stichting Kerk en
Wereld, de laatste
jaren als directeur.
In 1975 behaalde
Dales het docto
raaldiploma andra
gogische weten
schapen in Amster
dam. Daarna ves
tigde zij zich als or
ganisatie-adviseur.
Van '77 tot '81 was
Dales directeur
van de sociale
dienst in Rotter
dam.
Dales, van huis uit
Nederlands Her
vormd, was onder
Den Uyl staatsse
cretaris van sociale
zaken in het twee
de kabinet-Van
Agt, dat slechts
van korte duur
was. Maar in die
periode maakte ze
wel naam door sa
men met Den Uyl
een veel bekriti
seerde korting op
het ziektegeld te
willen doorvoeren.
Maar de PvdA
heeft het Dales
'vergeven'. Zij staat
immers bekend als
een prima bestuur
der, zoals is geble
ken tijdens haar
burgemeesterschap
van Nijmegen.
Jo Ritzen
Prof. Jo Ritzen (44)
heeft een glanzen
de wetenschappe
lijke loopbaan ach
ter de rug. De
PvdA-professor
werd op zijn 35e
aan de Nijmeegse
universiteit de eer
ste hoogleraar on
derwijseconomie.
Sinds vorig jaar do
ceert Ritzen aan
Erasmus Universi
teit in Rotterdam.
Ritzen mag in de
voetsporen treden
van de veel ge
plaagde Deetman.
Een voordeel daar
bij is uiteraard dat
Ritzen een goede
onderwijsachter-
grond heeft. Maar
Ritzens kennis ligt
niet alleen op het
gebied van onder
wijs. Als adviseur
van Joop den Uyl
was hij betrokken
bij het samenstel
len van werkgele
genheidsplannen.
Zijn economische
kennis is groot en
past in het beleid
van Kok om pure
vakmensen binnen
te halen. Ritzen
heeft een brede
kijk op de econo
mie van de publie
ke sector. Hij
schroomt niet te
stellen dat er
scherpe, verplich
tende maatregelen
nodig zijn om jon
geren aan het werk
te helpen.
Ritzen baarde op
zien door onlangs
te laten weten dat
het ministerie van
onderwijs voorlo
pig nog met een te
kort van een mil
jard gulden zal
kampen. Volgens
Ritzen wordt het
departement de
komende jaren ge
confronteerd met
een groot aantal fi
nanciële tegenval
lers. Daarom moet
er een speciale
groep ambtenaren
worden gevormd
die de zwakke
plekken eruit
snijdt.
Relus ter Beek
Voor Relus ter
Beek (45) is een
droom waarheid
geworden. De uit
Drente afkomstige
Ter Beek heeft
maar liefst achttien
jaar voor de PvdA
in de Tweede Ka
mer gezeten. In
deze lange periode
heeft hij zich on
derscheiden als een
realistisch politicus
met wie goed za
ken te doen valt.
Ter Beek geniet
veel aanzien als
buitenlandspecia
list. Maar hij kan
het nog zwaar ge
noeg krijgen. De
fensie is immers
één van de depar
tementen die de
komende jaren
geld moeten inle
veren. Dat zal de
nodige weerstand
oproepen van het
militaire apparaat.
Maar in een perio
de van internatio
nale ontspanning is
het volgens CDA
en PvdA onvermij
delijk dat er op De
fensie wordt bezui
nigd.
Relus ter Beek stu
deerde na de HBS
politieke en sociale
wetenschappen in
Amsterdam. Op
jeugdige leeftijd
was hij al actief
binnen de PvdA,
bijvoorbeeld als
voorzitter van de
jongerenbeweging.
Van '71 tot '75 was
hij internationaal
secretaris van de
PvdA. Ter Beek is
voorzitter van de
organisatie 'Parle-
mentarians for
Global Action', een
opmerkelijk initia
tief van 700 parle
mentariërs over de
gehele wereld die
zich inzetten voor
verdergaande ont
spanning en ont
wapening.
Hans Alders
[Hans Alders (36) is
Itot nog toe de jong
ste minister in het
Iderde kabinet-Lub
bers. Hij is beland
op een departe
ment waar hij wei
nig kaas van heeft
gegeten. Alders
dankt zijn minis
terschap aan zijn
sterke positie bin
nen de fractie.
Tijdens de verkie
zingscampagne is
{Alders geen mo
ment van de zijde
ivan lijsttrekker
Kok geweken. In
derdaad geldt Al-
pers als de rechter
hand van Kok. Op
jgeen enkel deelter
rein heeft Alders
Izich werkelijk on
derscheiden, al was
hij woordvoerder
voor ambtenaren-
jzaken. Als fractie
secretaris heeft hij
zich overal mee be
zig gehouden. Zijn
ijver en kennis
worden binnen en
buiten de fractie
geroemd. Alders is
duidelijk een ver
trouweling van
Kok. Zelf had hij
gegokt op het frac
tieleiderschap,
maar dat was voor
de geroutineerde
Wöltgens wegge
legd.
Alders is een 'poli
tiek dier'. Op zijn
25e was hij voorzit
ter van de PvdA-
fractie in de Pro
vinciale Staten van
Gelderland. Hij
heeft de detailhan
delsvakschool
doorlopen en was
werkzaam in de
administratieve
sector. Zijn hart lag
en ligt echter bij de
politiek. Vanaf
1976 was hij poli
tiek medewerker
ECONOMISCHE ZAKEN
Jac. Andriessen
en ambtelijk secre
taris van de PvdA-
fractie in Nijme
gen.
De 'regelneef' van
de PvdA-fractie,
waarin hij in 1982
belandde, is lid van
het presidium (be
stuur) van de
Tweede Kamer,
van de PvdA-par-
tijraad en is voor
zitter van Staat en
Burger, de 'denk
tank' van het we
tenschappelijk bu
reau van de PvdA.
CDA-minister Ja
cobus Eije Andries
sen (60) is geen on
bekende op het de
partement van eco
nomische zaken. In
het kabinet Marij-
nen bekleedde hij
in de jaren 1963-
1965 al deze post.
Hij was toen met
zijn 35 jaar een van
de jongste minis
ters uit de parle
mentaire geschie
denis. Een lang le
ven was het kabi
net waarin hij zat
overigens piet be
schoren. Na twee
jaar gleed het uit
over wat de toen
malige CHU'er An
driessen placht te
noemen de „bana-
neschil van de om
roep en de recla-
Andriessen promo
veerde op jonge
leeftijd (27) tot doc
tor in de Economi
sche Wetenschap
pen. Al op zijn 23e
was dit wonder
kind reeds hoofd
van het econo
misch en sociolo
gisch instituut aan
de Vrije Universi
teit in Amsterdam.
Tussen 1955 en
1965 was zijn naam
nauw verbonden
aan het ministerie
van economische
zaken. Eerst als
topambtenaar, later
als hoogleraar en
adviseur van het
departement en
tenslotte als minis
ter. Na de val van
het kabinet „ver
dween" hij voor
twintig jaar naar
het bedrijfsleven.
Eind 1987 nam hij
bij het Nederlands
Christelijk Werk
geversverbond
(NCW) de voorzit-
LANDBOUW EN VISSERIJ
Gerrit Braks
tershamer over
Van Eijkelenburg.
Met Andriessen be
schikt het derde
kabinet-Lubbers
over een door de
wol geverfde on
derhandelaar, die
een belangrijke rol
zal spelen in de
zware gesprekken
met de sociale part
ners over een cen
traal akkoord.
Ir. Gerrit J.M.
Braks (56) wordt
voor de vierde
keer minister van
landbouw en visse
rij. Hij had zitting
in het eerste kabi
net Van Agt ('77-
'81) en in de kabi
netten Lubbers I
en II. In al deze
kabinetten vormde
het CDA een coali
tie met de VVD.
Braks zal dus voor
het eerst deelne
men aan een mi
nisterraad met
PvdA-collega's. Hij
is één van de vier
katholieke minis
ters, die premier
Lubbers per se in
het kabinet wilde
hebben.
In de landbouw is
Braks bepaald geen
vreemde. Tot zijn
22e werkte hij bij
zijn vader op het
gemengde boeren
bedrijf. Na het
staatsexamen HBS
B werd hij land
bouwingenieur aan
de Landbouwhoge
school Wagenin-
gen. Direct daarna
trad hij in dienst
bij het ministerie
van landbouw. Tot
zijn verkiezing als
kamerlid in 1977
vervulde Braks
een aantal ambte
lijke en adviseren
de functies op
landbouwgebied bij
de EG in Brussel.
Tijdens de laatste
kabinetsperiode
werd Braks gecon
fronteerd met een
paar netelige kwes
ties. Boze vissers
en boeren lagen
geregeld met Braks
in de clinch. De
visfraude die in het
begin van Lubbers
I aan het licht
kwam, kostte hem
SOCIALE ZAKEN
Bert de Vries
bijna zijn politieke
kop. De boterfrau-
de die kort voor de
val van het kabinet
Lubbers II bekend
werd, leverde poli
tiek gezien uitein
delijk geen gevaar
op. Braks zal zijn
ambitieuze plan
nen voor de land
bouw en de recrea
tiegebieden dus
zelf kunnen uit
voeren.
De nieuwe minis
ter van sociale za
ken en werkgele
genheid, de
CDA'er dr. Bert de
Vries, werd 51 jaar
geleden geboren in
Groningen als zoon
van een privé-de-
tective. Hij stu
deerde economie
en promoveerde in
1975 aan de Vrije
Universiteit in
Amsterdam op een
proefschrift geti
teld „Loonquote en
loonstructuur".
Na zijn docoraal
examen werkte De
Vries op de finan
ciële afdeling van
Philips in Eindho
ven om vervolgens
wetenschappelijk
hoofdmedewerker
aan de sociale fa
culteit van de Eras
mus Universiteit in
Rotterdam te wor
den. Sinds 1978 is
De Vries lid van de
Tweede Kamer.
In 1982 werd hij als
betrekkelijk onbe
kend kamerlid ge
kozen tot fractie
voorzitter van het
CDA, een functie
waarin hij in korte
tijd groeide tot een
onverzettelijk en
gerespecteerd spre
ker. Hij omschreef
het „loyalisme"
van een aantal
fractiegenoten ten
tijde van het eerst
kabinet Van Agt
als „het zich loyaal
opstellen en ver
volgens niets nala
ten om de zaak on
deruit te halen".
De Vries, die de
laatste jaren veel
kritische opmer
kingen had ge
maakt over de
kansen van de
PvdA als toekom
stig regeringspart
ner, werd als eerste
onderhandelaar
van het CDA nauw
betrokken bij de
totstandkoming
van het derde ka
binet Lubbers. Hij
wordt omschreven
als saai en oerdege
lijk en staat niet
bepaald bekend als
een straatvechter.
Hij is getrouwd en
vader van drie
kinderen. Is belij
dend lid van de
Nederlands Her
vormde Kerk. Hij
schaakt, surft zo nu
en dan en is een
badmintonspeler.
Hedy d'Ancona
In een interview
met het maandblad
Opzij beweerde
Hedy d'Ancona
i(51), de nieuwe mi
nister van welzijn,
volksgezondheid
en cultuur onlangs
'nog dat zij „niet
staat te trappelen"
om zitting te ne
men in een kabi-
Het is de tweede
keer dat zij aan een
CD A/Pvd A-kabi
net deelneemt. De
eerste keer was in
het kabinet Van
Agt II ('81-'82), dat
krap driekwart
jaar stand heeft ge
houden, als PvdA-
jstaatssecretaris van
emancipatiezaken
Daarvoor heeft zij"
parlementaire er
varing opgedaan
als Eerste-Kamer-
lid van 1974 tot
1981. Nu is zij in
middels vijf jaar
Europarlementa
riër.
Naast het lidmaat
schap van de Se
naat, dat geen full
time baan is, was
d'Ancona weten
schappelijk hoofd
medewerker in de
sociale geografie.
Zij begon haar
loopbaan overigens
als producent van
vrouwenprogram
ma's bij de VARA
('63-'65). Ook was
zij voorzitter van
de beweging 'De
rechten van de
vrouw'. Daarnaast
was d'Ancona in de
jaren zeventig
hoofdredacteur
van Opzij. Ze was
medeoprichtster
van Man-Vrouw-
Maatschappij
(MVM). Hedy
d'Ancona, die in
het Europees parle-
ONTWIKKELINGSSAMENWERKING
Jan Pronk
ment groot aanzien
geniet op het ge
bied van emanci
patie en sociale za
ken, schrijft ge
dichten, korte ver
halen en columns.
Vroeger hield ze
zich ook bezig met
cabaret. In haar
nieuwe functie zal
d'Ancona vooral te
maken krijgen met
de veranderingen
in de Mediawet.
Drs. Jan Pronk
(49) keert na twaalf
jaar terug op ont
wikkelingssamen
werking. Op dit
departement heeft
hij van 1973 tot
1977 een opmerke
lijke rol vervuld.
Pronk maakte
naam met een
nieuwe kijk op de
ontwikkelingssa
menwerking door
de rol van de Der
de-Wereldlanden
te benadrukken.
Zijn sympathie
voor landen met
een links regime
(Cuba) was voor
rechts Nederland
een gruwel.
Inmiddels heeft
Pronk zijn wilde
haren verloren. Hij
was de belangrijk
ste samensteller
van de PvdA-nota
Schuivende Pane
len, waarin een
realistische sociaal
democratische
koers werd aange
kondigd. De eco
noom Pronk, die al
in '71 in de Kamer
kwam, heeft de va
derlandse politiek
voor een tijdje ver
laten. Tussen '80 en
'86 was hij adjunct
secretaris-generaal
van de organisatie
UNCTAD, een on
derdeel van de
Verenigde Naties
voor handelspro
blemen van ont
wikkelingslanden.
In 1986 keerde
Pronk terug in de
Kamer, zij het op
het nippertje.
Sindsdien heeft hij
zijn prominente
functie binnen de
PvdA weer inge
nomen.
Op Ontwikkelings
samenwerking zal
niet worden bezui-
nigd. Maar binnen
het ministerie is
het onrustig. Veel
ambtenaren heb
ben zich nogal ge
ërgerd aan de op
stelling van CDA-
minister Bukman
die te veel op eigen
houtje zou hebben
geopereerd en
daardoor geen af
doende visie op de
toekomst van de
Ontwikkelingssa
menwerking zou
kunnen ontwikke
len.
(Vervolg van de voorpagina)
DEN HAAG Europar
lementariër Hanja Maij-
Weggen wilde eerst haar
gezin en ander mensen
raadplegen alvorens zij
een beslissing zou nemen
over het aanbod van for
mateur Lubbers om mi
nister te worden.
,,Ik heb niet gesolliciteerd en
ik heb een goede positie in het
Europees Parlement," zei zij
gisteren vanuit Zuidafrika,
waar zij op doorreis was naar
Namibië, om daar als officiële
waarneemster de verkiezingen
te controleren op een goed
verloop.
Hanja Maij-Weggen vertelde
dat zij er wel van opgekeken
had dat zij voor Verkeer
Waterstaat is gevraagd. Zij is
immers gespecialiseerd op met
name het milieu. „Maar ik heb
me onmiddellijk gerealiseerd
dat vooral de tak waterstaat
een heel grote milieucompo
nent heeft en in die zin heb ik
ook verschillende keren con-
Piet Dankert.
foto: anp Hans Simons.
tacten gehad met dat ministe
rie".
Lubbers heeft de Eindhovense
christen-democrate overigens
ook gepolst voor verscheidene
staatssecretariaten. Gister
avond hoopte zij deze zaak
nogmaals telefonisch met de
formateur te kunnen bespre
ken.
Ook de Tilburgse hoogleraar
Hirsch Ballin had gisteren nog
niet besloten of hij minister
wil worden. Lubbers heeft
hem gevraagd voor Justitie.
De verwachting in het CDA
was dat hij uiteindelijk toch
wel 'ja' zal zeggen. Mocht dat
echter niet zo zijn, dan maakt
de Leidse hoogleraar Franken
of en mevrouw Leyten-De
Wijkerslooth de Weerdesteyn,
lid van de Raad van State, de
meeste kans op de post Justi
tie.
In PvdA-kring circuleerde gis
teren de naam van Europarle
mentariër Piet Dankert voor
het staatssecretariaat op Bui
tenlandse Zaken. De Rotter
damse wethouder Hans Si
mons werd getipt als de nieu
we staatssecretaris van Volks
gezondheid.
Formateur Lubbers en PvdA-
onderhandelaar Wim Kok ont
vingen gisteren een groot aan
tal kandidaat-ministers: De
Vries (CDA, Sociale Zaken,
Van den Broek (CDA, Buiten
landse Zaken), Ter Beek
(PvdA, defensie), d'Ancona
(PvdA, WVC), Pronk (PvdA,
ontwikkelingssamenwerking),
en Alders (PvdA, VROM). Me
vrouw Ien Dales, de burge
meester van Nijmegen, die ge
kandideerd is voor Binnen
landse Zaken, kon gisteren
niet naar Den Haag komen. Zij
keerde juist op die dag terug
van een reis naar Japan. Zij
wordt vandaag verwacht bij
Lubbers en Kok, net als (even
tueel) Hirsch Ballin.
(AMSTERDAM Prins
IClaus heeft vandaag in
Amsterdam gepleit voor
een beleid dat er op is ge
richt in ontwikkelingslan
den een eigen vermogen
tot technologische veiv
nieuwing" te doen ont
staan. In het westen ont
wikkelde technologie be
antwoordt veelal niet aan
de behoeften van de
meeste ontwikkelingslan
t
den en zal vaak juist na
delig uitwerken.
Zo'n beleid moet worden ge
voerd als aanvulling op het
streven naar aanpassing en
de „jammerlijk tekortschie
tende" technologie-over
dracht tussen zuidelijke lan
den. De prins sprak bij het
derde lustrum van de Stich
ting Technologie-Overdracht
Ontwikkelings-Landen
(TOOL), die zich inzet voor
technologische vernieuwing
in ontwikkelingslanden.
Tachtig procent van de mo
derne technologie die in ont
wikkelingslanden wordt toe
gepast, aldus prins Claus,
komt uit het westen. Maar
„op milieugebied gaat veel
westerse technologie er nog
van uit dat de mens heer en
meester is van de natuur,
uitgaande van het standpunt
dat de natuurlijke omgeving
de mens in zijn activiteiten
weinig beperkingen oplegt.
Dit blijkt onder andere uit de
roofzuchtige honger naar
niet-vervangbare natuurlijke
hulpbronnen en uit het feit
dat milieuvervuiling vaak
wordt afgedaan als een bij
komstigheid, die als zodanig
geen deel uitmaakt van de
kosten van de technologie."
Auto
Technologie die een goed
beeld geeft van de maat
schappij waarin zij werd ont
wikkeld is, aldus de prins, de
auto. De auto weerspiegelt
waarden waaraan de maat
schappij kennelijk belang
hecht, zoals eigen mobiliteit
als uitdrukking van persoon
lijke vrijheid maar ook uiter
lijk vertoon van welvaart en
macht.
De samenleving „maakt zich
niet sterk voor het behoud
van de niet-vervangbare na
tuurlijke hulpbronnen waar
van zij grote hoeveelheden
verbruikt om de auto te pro
duceren en op de weg te
houden. De vervuiling, de
verstoring en de sterfte die
direct door de auto worden
veroorzaakt, worden afge
daan als een bijkomstigheid
die maatschappelijke kosten
met zich meebrengt die vaak
door anderen moeten wor
den gedragen". Het aanleg
gen van meer wegen, par
keergarages enzovoorts be
vestigt dat een technologie
na haar invoering steeds
meer van hetzelfde vraagt
om zichzelf in stand te hou
den.
Bewust een controversiële
stelling ponerend, verklaar
de prins Claus dat „het kie
zen voor een bepaalde tech
nologie impliceert dat men
kiest voor een bepaald soort
maatschappij". Men moet
zich dus afvragen of alterna
tieve technologie slechts op
grote schaal kan worden ont
wikkeld binnen het kader
van een alternatieve maat
schappij. Veel ontwikke
lingslanden hebben de nei
ging om de invoering van
technologie te zien als zorgen
voor „het beste uit het wes
ten". Dit is soms kortzichtig,
omdat die technologie steeds
meer van hetzelfde vraagt
om zichzelf in stand te hou
den. Invoering ervan kan
leiden tot nieuwe vormen
van afhankelijkheid en een
verdergaande verzwakking
van het toch al kwetsbare
land.