„Incest ook in orthodox-christelijke kring"
Gehandicapt
kerk
wereld
HERVORMDE BONDER DR. J. HOEK DOORBREEKT TABOE:
Leven Maarten Luther
boeiend verfilmd
berispingen
Zelfvertrouwen
RK Kerk in DDR
is fors gegroeid
ÊcidócSo
Onzekere toekomst
brieven van lezers
en 'zomaar'solliciteren?
GEESTELIÏK LEVEN/OPINIE
EeidócSomont
VRIJDAG 3 NOVEMBER 1989 PAGINA 2
Woordvoerder Sovjets: misverstand over komst paus
MOSKOU Het bezoek van paus Johannes Paulus II aan de
Sovjetunie is minder zeker dan Kremlin-woordvoerder Joeri
Gremitskich woensdag in Wenen heeft willen doen geloven.
Terug in Moskou zei de functionaris donderdag dat het bericht
op een „misverstand" berust. Gremitskich, tweede woordvoer
der van het Sovjetministerie van buitenlandse zaken, had aan
journalisten in Wenen slechts duidelijk willen maken dat de
paus tijdens het bezoek van Gorbatsjov aan het Vaticaan (1 de
cember) wel eens de mogelijkheid van een tegenbezoek zou
kunnen opperen. Woensdag liet de Kremlin-woordvoerder we
ten dat vertegenwoordigers van het Vaticaan en de Sovjetrege
ring overeenstemming hadden bereikt over een bezoek van
paus Johannes Paulus II aan de Sovjetunie.
Priesterrraad: brief pastoraal werkers stelt teleur
ROTTERDAM De Priesterraad van het bisdom Rotterdam
is weinig positief over de brief in juni van de Nederlandse bis
schoppen waarin zij, minus de bisschoppen van 's Hertogen
bosch en Roermond, hun visie geven op de roeping, de zending
en de bijzondere taken die aan pastoraal werk(st)ers kunnen
worden toevertrouwd. In de brief beluistert men vooral de
angst van de bisschoppen voor een „parallelle clerus" en hun
zorg om wildgroei te voorkomen. De eerste reactie van veel
priesters was dat men in de brief de erkenning mist dat de fi
guur van de pastoraal werk(st)er een verrijking is van de mo
gelijke bedieningen van de kerk. Volgens de priesterraad
moeten pastoraal werkers niet gezien worden als noodhulp van
de priesters, maar hebben zij een eigen specifieke taak.
Wie liefheeft twijfelt
aan niets, of aan
alles.
Honoré de Balzac
Het boekje over incest van dr. J. Hoek, hervormd predikant in
Veenendaal, dat onlangs is gepubliceerd, had een kloek werk
moeten worden, maar die verwachting van de uitgever heeft
de dominee niet kunnen vervullen. Zelf had de schrijver er
ook meer van willen maken, maar helaas de collega's en
artsen waren zwijgzaam.
Hoe bescheiden ook, het boekje heeft waar de dominee functio
neert, de rechterflank van de hervormde kerk, heeft de publi
catie het effect van een donderslag bij heldere hemel. Er is een
taboe doorbroken.
VEENENDAAL Vol
gens de Gereformeerde
Bonder J. Hoek komt in
cest voor in alle kringen
van de samenleving,
maar in zeer geïsoleerde
streken meer dan elders.
Daartoe mag wat hem be
treft ook de Veluwe wor
den gerekend. Over de
omvang van incest in die
gebieden heeft deze pre
dikant zelf geen idee,
maar refereert hij aan
een publikatie in het vrij
gemaakt gereformeerde
Nederlands Dagblad,
waarin wordt gesproken
over „een topje van de ijs
berg".
Echt interessant wordt zijn
boekje over „het grote
kwaad" als hij ingaat op de
veel gehoorde bewering, dat
incest in orthodox-christelijke
kring meer voorkomt dan in
andere milieus.
Het verweer van dr. Hoek op
deze beschuldiging is niet bij
zonder overtuigend. In plaats
van zijn ontkenning met
kracht van argumenten te on
derbouwen wijst hij naar de
boze wereld buiten de eigen,
streng gereglementeerde ge
meenschap. „Daar is minder
normbesef, zeker op seksueel
terrein," aldus ds. Hoek, „in
bepaalde, zogenaamd progres
sieve kringen wordt al ge
steld, dat seksuele relaties met
kinderen moeten kunnen,
wanneer zij dat zelf ook wil
len...We horen van vaders die
hun kinderen uitnodigen of
dwingen om pornografische
afbeeldingen en videobanden
te bekijken. De drempel naar
incest is dan al heel laag ge
worden. In een teugelloze en
ontketende seksualiteit ligt
een vernietigende kracht."
Dat zal best zo zijn, maar een
verwijzing naar perversie
schiet tekort om een ernstige
aanklacht tegen de eigen
kring te ontzenuwen.
Dat heeft dr. Hoek zelf ook
aangevoeld -getuige het uitge
breide hoofdstuk dat hij aan
de mogelijke samenhang tus
sen incest en geloof heeft ge
wijd. Daarin gaat hij uitvoerig
in op het boekwerk „Gods
dienst en Incest" van A. Im-
bens en I. Jonker. Een ver
helderend hoofdstuk, omdat
de schrijver de uitzichtloze si
tuatie, waarin de slachtoffers
juist door hun geloof verzeild
kunnen raken, niet toedekt.
Interviews
Dr. Hoek presenteert in zijn
boekje een globale samenvat
ting van interviews met
slachtoffers. Een treurig ma
kende opsomming van ont
hutsende ervaringen en op
vattingen. Zoals van vrou
wen, die zich gedwongen voe
len hun mond te houden, om
dat „opstandigheid tegen de
ontuchtige vader zonde was,
waarvoor in de kerk verge
ving moest worden ge
vraagd..."
In het boek lijkt de relatie
tussen incest en geloof eerder
versterkt te worden dan afge
zwakt, maar die indruk is on
juist vindt ds. Hoek: „Wie
goed leest zal een andere con
clusie trekken. Ik schrijf, dat
incest in alle kringen van de
samenleving voorkomt. On
derzoek wijst uit, dat het in
onze kring niet erger is dan
elders. Wél is het zo, dat de
slachtoffers hun incest-erva-
Dr. J. Hoek
ringen als gevolg van de on
toereikende hulpverlening
heel moeilijk verwerken."
Ds. Hoek schrijft dat vrouwen
vaak niet is geleerd om sexua-
liteit en hun eigen vrouw-zijn
positief te aanvaarden. Daders
van incest wisten niet zelden
slachtoffers ervan te overtui
gen dat zij medeschuldig, ja
zelfs hoofdschuldig waren aan
incest. „Daarover zijn keihar
de gegevens. Ook over het
feit, dat het gebod „Eer uw
vader en uw moeder" door
sommige vaders als een vrij
brief wordt gezien om hun
dochter te misbruiken. Aan
het slachtoffer wordt het bo
vendien uitgelegd als een
dwingende eis om de dader te
vergeven. Verschrikkelijk,
maar waar. Niet, dat ik ver
giffenis zou willen uitsluiten,
maar vergeving kan men niet
per commando opeisen. Ik
schrijf dan ook, dat vaak mis
bruik is gemaakt van bijbel
teksten. Er zal in kerkelijke
kring nog veel moeten gebeu
ren aan het recht zetten van
verkeerd begrepen Schriftci
taten."
„Was het maar zo eenvoudig,
dat je er was met een goede
uitleg van de bijbel. Wanneer
sprake is van incest zul je
eerst heel geduldig meer als
therapeut dan als prediker te
werk moeten gaan. Maar
goed, antwoord gevend op uw
vraag zou ik dit willen zeg
gen: probeer het tweede ge
bod goed te begrijpen. Als
God zegt: „gij zult de naaste
beminnen als uzelf" dan be
doelt Hij, dat wij ook van ons
zelf moeten houden. Wie zich
zelf helemaal wegcijfert, zich
in alle situaties ontkent,
brengt zichzelf in gevaar. Ie
dereen, dus ook de vrouw,
mag van anderen respect ver
langen. Dat gebeurt pas als
men respect voor zichzelf kan
opbouwen."
Maar in streng protestantse
kring is de autoriteit nage
noeg onaantastbaar. Als vader
„zich vergeet" dan mag zij
hem niet te schande maken.
„Laat het duidelijk zijn, dat
de incest plegende vader zich
zélf te schande heeft gemaakt.
Hij heeft zich vergrepen aan
het pand, dat hem van Gods
wege was toevertrouwd. Gods
gebod stelt de relatie ouders-
kinderen in het licht van de
geheiligde traditie: het overle
veren en voorleven van Gods
geboden en beloften. Dit sluit
FOTO: PERS UNIE
seksueel misbruik van kinde
ren ten enenmale uit. Het
moet ook in preken over dit
gebod maar heel duidelijk ge
zegd worden dat het arglistige
hart van ouders dit woord
niet mag aangrijpen om hun
kinderen te kleineren en te
beschadigen."
Solidariteit
„In gezinnen met incest ver
tonen de leden een zeer ster
ke onderlinge solidariteit. Het
verzwijgen van de vuile was
is elk gezinslid van jongsaf
bijgebracht. Het kost enorme
moeite om die ijzeren ring
van volstrekte stile te door
breken. Daarom is het ook zo
moeilijk om signalen, in feite
hulpgeroep, op te vangen. Dat
vereist een bijzondere toerus
ting van de hulpverleners."
Over de macht van het zwij
gen geeft het boek tal van
verbijsterende voorbeelden.
Gebeurt het een enkele keer,
dat die macht eindelijk wordt
gebroken is en de misère
brokje voor brokje tot een tra
gedie wordt geweven dan
blijkt, dat de dader vaak al
het mogelijke doet om zijn
daad te rechtvaardigen.
Voorbeeld: vader had zijn
dochter aangeboden sperma
ter beschikking te stellen zon
der geslachtsgemeenschap te
hebben. Toen dit na een aan
tal maanden niet het gewen
ste resultaat opleverde zijn
vader en dochter een stap
verder gegaan en hebben ze
een aantal dagen achtereen
geslachtsgemeenschap gehad.
Doel hierbij was het verwek
ken van een kind, waardoor
dan meteen de onwetende
echtgenoot van zijn minder
waardigheidsgevoelens afge
holpen kon worden.
Commentaar van de schrijver:
„Het gaat dus om een vorm
van incest die weliswaar een
ongezonde relatie tussen va
der en dochter veronderstelt,
maar met beider instemming
heeft plaatsgevonden. De
moeder in kwestie heeft hier
psychisch meer van te lijden
gehad dan vader en dochter."
Ds. Hoek verzet zich tegen de
suggestie alsof er uit gelezen
kan worden dat vader zich
kan rechtvaardigen. „Dat is
natuurlijk niet zo; de vader is
natuurlijk op een volstrekt
ontoelaatbare manier in de
privésfeer van zijn dochter
gedrongen. In die zin kan er
geen sprake zijn van een
rechtvaardiging. Wel probeert
vader dat zo voor te stellen.
Dat hij zich eruit wil draaien
zie je in incest-gevallen heel
vaak."
In het boek van dr. Hoek
schieten juist de hulpverle
ners zeer te kort. Liefst drie
van de vijf hebben niets in de
gaten als een incest-slachtof-
fer met een versluierd ver
haal de aandacht vraagt. „Ja,
helaas is dat zo. De cultuur
van het zwijgen thuis wordt
voortgezet in de hulpverle
ning. In een kwart van de ge
vallen wordt het misbruik ge
bagatelliseerd en het gedrag
van de dader van vergoelijkt
met als gevolg versterking
van schuldgevoelens en van
het zwijgen. Om die miserabe
le hulpverleningssituatie te
verbeteren is in het boekje
een incest-herkenningsprofiel
opgenomen."
JOS BOUTEN
Compromis
in zicht
over kerk
in Oekraïne
MOSKOU Er gloort
hoop voor de verboden
Oekrains-Katholieke
Kerk. Joeri Christorad-
nov, hoofd van de Sovje-
traad voor godsdienstza
ken, heeft goede hoop op
een compromis tussen de
Sovjetregering, de Rus-
sisch-Orthodoxe Kerk en
het Vaticaan
De met Rome verbonden
kerk, die in 1946 werd ge
dwongen op te gaan in de
Russisch-Orthodoxe Kerk,
vormt een belangrijk strui
kelblok voor betere betrek
kingen tussen Moskou en
het Vaticaan. Een maand
voor het bezoek van partij
leider Gorbatsjov aan de
paus gaf Christoradnov toe
dat deze kerk „een acuut
probleem" vormt.
„De dialoog gaat in de goede
richting", aldus Christorad
nov. Moskou zet volgens
hem het gesprek met de
Russisch-Orthodoxe Kerk
en het Vaticaan onvermin
derd voort. „Ondanks de
problemen zien we moge
lijkheden voor een compro
mis".
De laatste maanden zijn er
in de Oekraine massale de
monstraties voor legalise
ring van de kerk gehouden.
Legalisering wordt onder
meer vertraagd, zo maakte
Christoradnov duidelijk,
doordat deze protestbijeen
komsten tegelijk een uiting
van Oekrains nationalisme
vormden. Daarnaast spelen
'materiële zaken' een rol,
omdat de Russisch-Ortho
doxe Kerk bij legalisering
vele kerkgebouwen zou
moeten teruggeven.
Volgens Christoradnov
voert een Vaticaanse delega
tie onder leiding van kardi
naal J. Willebrands deze
week in Moskou besprekin
gen met de Russisch-Ortho
doxe Kerk, die hardnekkig
het bestaan van de vijf mil
joen leden tellende kerk
ontkent.
HILVERSUM De kij
ker krijgt vanavond laat
enkele dagen na Her
vormingsdag de kans
het boeiende leven van
kerkhervormer Maarten
Luther (1483-1546) mee te
beleven. Luther spijkerde
in 1517 95 stellingen op
de deur van de slotkapel
van het Duitse Witten
berg. De stellingen be
helsden aanklachten te
gen misstanden binnen
de katholieke kerk.
Deze revolutionaire daad
schreef geschiedenis. Welke
strijd hieraan vooraf ging en
erop volgde is te zien in de 35
jaar oude rolprent „Maarten
Luther, kerkhervormer", die
nog steeds gerekend mag
worden tot de betere fil
mische biografieën. In de ja
ren vijftig trok deze zwart-
/wit film volle bioscoopzalen.
De kijker maakt vanavond
kennis met de boerenzoon
Maarten Luther als hij rech
ten gaat studeren. Op de uni
versiteit ontdekt hij echter de
boeiende wereld achter de
theologie. Hij meldt zich dan
ook algauw aan bij een Au
gustijner klooster als priester.
Later promoveert hij in de
theologie en krijgt hij op
dracht colleges te geven in de
bijbelse theorie. Bij de voorbe
reiding van die colleges be
dient hij zich van exegeten
van Erasmus, maar het meest
wordt hij nog geholpen door
zijn eigen niet-aflatende wil
door te dringen tot de wezen
lijke betekenis van het
Schrift.
Ontdekking
Tijdens de behandeling van
de brieven van Paulus aan de
Romeinen komt hij tot een
geloofsinzicht dat volledig te
gen de Roomse leer indruist.
Deze ontdekking blijkt later
een enorme uitwerking te
hebben op de geschiedenis.
Veel meer en veel erger dan
Luther ooit gedacht en ge
hoopt had. Hij wilde eigenlijk
alleen maar de regels binnen
de kerk verfijnen, dat hij de
hele katholieke wereld tegen
zich zou krijgen had hij nooit
en te nimmer verwacht.
Voor Maarten Luther stond
het vast dat in de kerk de ze
kerheid van Gods schenkende
gerechtigheid centraal moest
staan en niet Gods eisende ge
rechtigheid; (Romeinen 1 vers
16 en 17: „De rechtvaardige
zal door het geloof leven").
Zijn geschriften en zijn pogin
gen tot hervorming van de
kerk riepen enorm veel weer
stand op. Zoveel zelfs dat hij
Maarten Luther
door de kerk in de ban werd
gedaan.
Bovendien werd hij in 1521
door de Rijksdag in Worms
ter verantwoording geroepen.
Hij verklaarde tegenover de
keizer en de vorsten dat hij
zijn principiële geschriften
niet kon herroepen, omdat zij
op de Bijbel waren gebaseerd.
Zo werd ook de rijksban over
hem uitgesproken.
Ex-monnik Maarten Luther
leefde daarna als voortvluch
tige paria. Vrienden verbor
gen hem weliswaar in de
Wartburg, maar daar hield hij
het niet langer dan een jaar
uit. Ondanks zijn ellende
hield hij vast aan zijn nieuwe
overtuiging en vertaalde hij
zelfs het Nieuwe Testament.
(Vrijdag Ned. 1, 23.35 uur)
Nederlandse Hervormde Kerk
Beroepen te Amstelveen-Buitenvel-
dert S.L. Sehoch te Rijswijk (Z-H); te
Bergschenhoek (toez.) U.W. van
Slooten te Renswoude (verbeterd
bericht).
Aangenomen naar Lemelerveld P.
Bochanen te Molkwerum en Warns
(part-time).
Bedankt voor Klaaswaal C.D. Zon-
nenberg te Benschop -
Toegelaten tot de evangeliebedie
ning: K.M.van Dijk, Reigerstraat 12,
4043 KT Opheusden, tel: 1417 - Toe
gelaten tot de evangeliebediening en
beroepbaar W.J. Hament, Ronduutje
12, 5282 PX Boxtel, tel: 04116-73970;
H.J. Kostors, Malerstrasse 20, D-
5600-Wuppertal 1 (BRD); Drs.T.C. de
Leeuw, Pleinstraat 34, 4126 RT Hei
en Boeicop, tel: 03454-2539.
Gereformeerde Kerken
Beroepen te Rossum (Gld) als predi
kant in tijdelijke dienst P. Bijl, eme
ritus predikant te Hoogvliet, die dit
beroep heeft aangenomen.
Christelijke Gereformeerde Ker-
-i Sorge te Rijnsburg.
Gerechtshof: kerkelijke
collecte niet commercieel
ARNHEM Het Evangelisch
Zendingsgenootschap „Meno-
rah" uit Apeldoorn heeft niet
commercieel gehandeld door
tijdens een eredienst geld in
te zamelen voor weeshuizen
in Uganda. Dat bleek gisteren
uit de uitspraak van het ge
rechtshof in Arnhem, waarin
Menorah van alle ten laste ge
legde feiten wordt vrijgespro
ken. Het Ugandese kinder
koor dat tijdens die dienst op
trad kan ook niet worden be
ticht van kinderarbeid, vindt
het hof, want hun optreden
was duidelijk in het kader
van de muzikale omlijsting
van die gebedsdienst. Zij zon
gen niet in commerciële sfeer,
noch voor een commercieel
doel, aldus de uitspraak. Vol
gens het hof hebben alle be
trokkenen belangeloos gehan
deld tijdens de bewuste ere
dienst. Voor Menorah komt
met deze uitspraak een einde
aan drie jaar procederen. Na
vrijspraak voor het kantonge
recht in Apeldoorn ging het
OM in hoger beroep bij de
rechtbank in Zutphen, die het
genootschap veroordeelde
zonder strafoplegging. Meno
rah ging toen in cassatie bij de
Hoge Raad, die de zaak terug
verwees naar het Arhemse
Hof, die nu dus het genoot
schap weer heeft vrijgespro
ken.
HILVERSUM Het
zelfvertrouwen van de
Rooms-Katholieke Kerk
in de DDR is de laatste
tijd fors gegroeid. Dat is
niet zozeer te danken aan
de bisschoppen, alswel
aan de inspanningen van
de mensen in de paro
chies en aan de invloed
van de Evangelische
Kerk.
Dit meent Georg Pohler, ka
tholiek ingenieur in de DDR
en een van de deelnemers aan
het congres 'Leven in waar
heid: katholieken in Oost-Eu
ropa' in Hilversum. Ook de
invloed van het Vaticaan, dat
de bisschoppen onder druk
zette om zich met maatschap
pelijke vraagstukken bezig te
houden, is volgens hem van
groot belang geweest.
De RK Kerk in de DDR heeft
ongeveer een miljoen leden,
aanzienlijk minder dan de
Evangelische Kerk. Daardoor
kan zij ook niet de rol spelen
die de kerk in Polen speelt,
legt Pohler uit. Hij is lid van
de commissie Justitia et Pax
van de bisschoppenconferen
tie en nauw betrokken bij het
conciliair proces voor gerech
tigheid, vrede en behoud van
de schepping in de DDR.
De bisschoppen in de DDR
hielden zich tot voor kort
strikt aan de scheiding tussen
kerk en staat, wat onder meer
betekende dat zij in tegenstel
ling tot de leiding van de
Evangelische Kerk een ge
sprek met partijleider Honec-
ker uit de weg gingen. Een
rooms-katholieke kerkleider
vergeleek de houding van de
bisschoppen tegenover het
communistische regime eens
met die van de profeet Daniël
in de leeuwenkuil: het roof
dier niet aaien, maar ook niet
provocerend in de staart knij
pen.
Door de rooms-katholieke
deelneming aan het conciliair
proces zien de bisschoppen
het nu echter als hun taak on
dubbelzinnige uitspraken te
doen over maatschappelijke
vraagstukken.
Polen
De Poolse intellectueel Zbig-
niew Nosowski maakte duide
lijk dat met de komst van So
lidariteit in Polen een nieuw
probleem is ontstaan. De
groeiende pluralisering van
de maatschappij schept nieu
we taken, maar ook nieuwe
problemen voor de kerk.
De Poolse theologe en publi
ciste Halina Bortnowska, zeer
actief in de vakbond Solidari
teit, maakte gisteren de onge
veer honderd deelnemers dui
delijk op welke problemen de
RK Kerk in Polen stuit, nu de
communistische partij haar
machtsmonopolie kwijt is. Zij
onderscheidde twee taken
van de kerk: een troostende
(de kerk moet mensen warm
te en zelfrespect geven) en
een uitdagende (de kerk moet
onrecht aan de kaak stellen).
Bortnowska is bevriend met
paus Johannes Paulus II: „Het
spijt ons soms dat hij naar
Rome is gegaan. Wij hebben
hem zo hard in ons land no
dig". Zij onderstreepte dat ie
dereen in Polen de gevolgen
ondervindt van het jarenlan
ge communistische bewind.
De Polen lijden aan een „rus
tige passiviteit": zij voelen
zich niet verantwoordelijk
voor de fouten van de samen
leving en willen daarom niet
meehelpen om ze op te lossen.
„Het gevoel van zondigheid"
is verminderd, aldus Bort
nowska.
Ook hebben de Polen de ego
centrische houding van men
sen die lijden. Dat komt onder
meer tot uiting in de manier
waarop zij met giften en an
dere hulp uit het westen om
gaan. Zij vinden dat ze als
slachtoffer van onderdruk
king gewoon recht op de hulp
hebben; een dankwoord kan
er niet af. De identiteit van de
Polen is gelijk aan die van ie
mand die lijdt.
Champagneflessen knalden in het kantoor van c
Verenigde Naties in New York. Zojuist hadden de ministe:
van Zuidafrika, Angola en Cuba verdragen getekend die c
verwijdering van de buitenlandse troepen uit Zuidwest-Afr
ka moest regelen. Daarmee was de weg vrij voor de autoni
mie van Namibia, het door Zuidafrika bezette en gekolon
seerde Zuidwest-Afrika.
De bron voor dit feestje op die 22e december 1988 was h
gesprek dat de Amerikaanse president Reagan en zijn ambt
genoot Gorbatsjov in het voorjaar van 1987 in Reykjavi
hielden. Beide leiders vonden dat militaire conflicten in zu
delijk Afrika te veel geld kostten. De aanwezigheid van c
circa 50.000 Cubaanse militairen in Angola kon Moskou nii
meer betalen en voor de Verenigde Staten bleek de politie
van destabilisering van het marxistische regime in Angol
via Zuidafrika, niets op te leveren. Voor het haardvuur i
Reykjavik werd afgesproken een einde te maken aan des
koude-oorlogsverspilling.
Zo kwam na ruim een eeuw bezetting, eerst door de Dui
sers en later de Zuidafrikanen, een einde aan de kolonia
status van Namibia. Op basis van de al veel eerder geformi
leerde, maar door Zuidafrika nimmer geaccepteerde, Resoli
tie 435 van de Veiligheidsraad kon nu uitvoering worden g<
geven aan Namibia's onafhankelijkheid. Een proces dat op
april 1989 begon met de komst van een speciale VN-vredei
macht, volgende week zijn cruciale moment kent met de vei
kiezingen voor een grondwetgevende vergadering en uitei
lijk 1 april 1990 moet zijn afgerond.
Maar of met het uitvoeren van Resolutie 435 nu ook d
voorwaarden zijn geschapen om te komen tot een gezond
democratische samenleving in de laatste echte kolonie va
Afrika moet op zijn minst worden betwijfeld. Namibia blij:
economisch volstrekt gebonden aan zijn kolonisator, in d
geval Zuidafrika. Een bekend verschijnsel trouwens in h<
dekolonisatieproces van Afrika. Minder vertrouwd is d<
vele essentiële kwesties, waaronder de soevereiniteit va
Walvisbaai, de enige diepzeehaven en daarmee de econom:
sche levensader van dit gebied, niet zijn geregeld.
De Swapo, de bevrijdingsbeweging voor Namibia, gaat d
verkiezingen ongetwijfeld winnen. Zij is de enige politiek
macht van betekenis, vecht al decennia lang tegen de bezei
ter en vertegenwoordigt misschien niet alle, maar wel verre
weg de meeste Namibiërs. Wanneer Swapo een twee derd
meerderheid haalt kan zij een grondwet gaan opstellen e
misschien zorgen voor enige stabiliteit in dit decennia lan
door geweld geplaagde land.
VOOR Zuidafrika is het echter van belang dat Swapo di
meerderheid niet haalt. Een klinkende zege voor deze pol:
tieke en militaire organisatie, die dan de alleenheerschapp
zou krijgen in Namibia, is een te grote morele steun voor hc
gewapend verzet in Zuidafrika zelf, het ANC. Een Swapc
macht aan de noordgrens vormt bovendien een directe be
dreiging voor het apartheidsregime. Pretoria probeert nog al
tijd de macht van haar oude vijand te frustreren. Bij de VN
waarnemers in Namibia, de Untag, blijven meldingen bir.
nenkomen van intimidatie en gewelddadig optreden door le
den van de gevreescle anti-terreureenheid Koevoet, die Zuid
afrika oprichtte om de Swapo te bestrijden.
Het ligt echter niet alleen aan Zuidafrika als de Swapo di
twee derde meerderheid niet haalt. De bevrijdingsorganisati
kan zichzelf ook het nodige verwijten. De brute wijze waaro;
gevangenen in Swapo-kampen zijn gemarteld en vermoon
en de hardnekkige weigering om deze schendingen vai
mensenrechten te laten onderzoeken, hebben de popularitei
van de voordien zo rechtschapen lijkende bevrijdingsbewe
ging geen goed gedaan. Bovendien getuigt de wijze waaro
de VN de verkiezingen heeft opgezet niet van veel begri
voor de situatie in Namibia. Bij proef-stemmingen bleke:
VN-functionarissen de kiesbiljetten niet te begrijpen. Voo
een bevolking die voor bijna vijftig procent uit analfabete]
bestaat, zijn ze dan ook volstrekt ongeschikt. Allemaal zakei
die in het nadeel van de grootste partij, de Swapo dus, zullei
uitpakken. De chaos, incluis nieuw geweld, lijkt in de naast
toekomst min of meer onvermijdelijk. Het glas heffen op d
toekomst van Namibia was voorbarig. Dat is het nog steeds
Brieven graag kort en duidelijk geschreven.
De redactie behoudt zich het recht voor ingezonden
stukken te bekorten.
Tyrannosaurus
Op de voorpagina stond een
bericht over de vondst van
een tyrannosaurus-skelet met
daarbij afbeeldingen van een
duidelijk geheel ander dier.
Op de foto zien we archeolo
gen bezig een geraamte bloot
te leggen dat niet aan een ty
rannosaurus kan hebben toe
behoord maar aan een water
reptiel. De bijbehorende teke
ning laat zien hoe het beest er
moet hebben uitgezien en het
is wel duidelijk dat dit geen
tyrannosaurus is. Tyrannou-
saurus (-Rex) was het grootste
vleesetende reptiel dat ooit
heeft bestaan. Het kon zo'n
tien meter groot worden en
liep op de achterpoten. D
voorpoten waren relatief er
kort. Het was een typisc
landdier. Ik heb de zaak uitg€
zocht. Wat hier is gebeurd i
dat twee dingen door elkaa
zijn gehaald: in Australi
(Richmond) is een tot op he
den onbekend reptiel ontdek
althans het fossiele skele
daarvan, terwijl in de Vere
nigde Staten (Montana) ee:
Tyrannosaurus-skelet is ge
vonden van zo'n 65 miljoe:
jaar oud. Het waterreptiel dc
in Australië werd opgedolve:
leefde zo'n 100 miljoen jaar ge
leden. Dit dier is hetgeen o
de illustraties in de krant t
zien was.
H.J. Land,
VOORBURG.
Veel mensen met een handicap kunnen en willen
werken Dat gaat dikwijls niet vanzelf
AVO wil helpen. Door het vergroten van de kans
op arbeid, hulp bi] de start van een eigen bedrijf
Ook geeft AVO geldelijke hulp voor o a scholing,
hobby en recreatie. Vraag informatie. Want in ons
werk gebeurt niets 'zomaar'.
Telefoon: (033) 75 33 44
Postbus 850 3800 AW Amersfoort
Beschermvrouwe H.M. de Koningin
