Cabaret moeilijker
an rol in musical
tToe Jackson stelt
nergens teleur
Fontainebleau maakt matte indruk
na[KUNST
£eidóe6outti/nt
DINSDAG 31 OKTOBER 1989 PAGINA 15
Kinderkunst uit Amsterdam en Boston
AMSTERDAM Scholieren in de leeftijd van 11 tót 16 jaar ex
poseren in december en in maart met kunstwerken in Boston en
Amsterdam. Binnenkort worden in Amsterdam vijftig artistieke
uitingen geselecteerd die naar Boston worden gestuurd. De in
ternationale expositie is een initiatief van het Walter Suskind
Memorial Fund, dat op 4 november in Boston officieel wordt op
gericht. De Amsterdamse Burgemeester E. van Thijn zal daarbij,
op doorreis vanuit Japan, aanwezig zijn. De selectie van kunst
werken wordt verricht door twee jury's - een Amsterdamse en
een Amerikaanse - die bestaat uit beeldende kunstenaars en mu
seumdirecteuren.
De honderd werken worden in december in Boston geëxposeerd
in het Wang Center for the Performing Art en in maart in het
spjstadhuis/muziektheater in Amsterdam.
Het Suskind Fund stelt zich tot doel om de afstand tussen kunst
en jong publiek te verkleinen en financiële steun te bieden aan
[e s economisch zwakkeren die toch willen meedoen aan het cultu-
'~'7rele leven.
itjHet fonds is vernoemd naar Walter Suskind, een joodse vluchte-
be üng uit Duitsland die tijdens de Tweede Wereldoorlog 1200 jood
je kinderen uit de handen van de nazi's wist te houden.
berliner
philharmoniker
weer welkom
in israël
JERUZALEM Het
Berlijns Philharmonisch
Orkest, de Berliner Phil-
harmoniker, zal in april
volgend jaar voor het
eerst op toernee naar Is
raël gaan. Het orkest was
tot dusver niet welkom
in Israël vanwege het na
ziverleden van Herbert
von Karajan. Von Kara-
jan trad in april jl. na 34
jaar af als dirigent van
het Berlin Philharmoni-
ker. Op 16 augustus over
leed hij op 81-jarige leef
tijd.
Nederlandse uitgevers
willen memoires Mandela
AMSTERDAM De uitgeverijen Van Gennep en In de
Knipscheer hebben belangstelling voor een Nederlandse
vertaling van de memoires van ANC-leider Mandela. De ad
vocaat van Mandela maakte onlangs bekend dat er onder
handelingen over publikatie gaande zijn met de Britse uitge
verij Penguin. De memoires van de gevangen ANC-leider
zouden goed passen in het fonds van Van Gennep. Bij deze
uitgeverij is eerder een vertaling gepubliceerd van de auto
biografie van Winnie Mandela. In de Knipscheer heeft een
fonds met Afrikaanse literatuur. „De tekst moet voor ons al
tijd een bepaald literair gehalte hebben. Maar als deze uit
komt bij Penguin zit dat natuurlijk wel goed", aldus een
woordvoerder van deze uitgeverij. Bij het verwerven van
het recht om een vertaling uit te brengen, spelen de finan
ciële middelen echter een belangrijke rol. „In dat opzicht is
er altijd sprake van een stoelendans", aldus een woordvoer
der van Van Gennep.
Joe Jackson, goed bij stem en goedgeluimd.
ster te spelen die nog zo graag
negentien wil zijn.
Als rode draad voor deze con
certreeks fungeren de num
mers van de elpee „Blaze of
Glory". Joe Jackson trekt ech
ter ook een groot aantal favo
rieten uit de kast en grijpt
zelfs terug naar de elpee
„Jumpin' Jive" voor wat swin
gende covers. Soms zijn de
composities voorzien van een
nieuw arrangement zoals het
instrumentaal uitgevoerde
„Breaking Us In Two", maar
foto: anp
het merendeel moet het toch
hebben van zijn eigen jasje.
Joe Jackson stelt nergens te
leur.
HANS PIËT
'(Concert door Ensemble de Fontai
nebleau met kamermuziek uit de
barok. Werk van Schickhardt, De
Fesch, De Caix d'Hervelois, Roman,
Couperin en Marcello. Gehoord in
de foyer van het K&O-gebouw
w Leiden op 30 oktober.
eb<
w
Het eerste concert in de
oude muziek die K&O dit sei
zoen organiseert, werd gister
avond verzorgd door het En
semble de Fontainebleau. In
plaats van in de Kapelzaal op
s te treden, had men om techni-
ïioi sche redenen naar de foyer
van het K&O-gebouw moeten
uitwijken. Onder deze minder
gunstige omstandigheden
aiopende het concert met de so-
lalljnate in a voor traverso (Coosje
i. jKempers) en basso continuo
(Cynthia Wilson, clavecimbel
en Mieke van Loon, cello) van
J.C. Schickhardt (1682-1762).
Vooral in dit eerste werk be
wees het tekort aan galm het
delicate geluid van de traverso
(de houten dwarsfluit uit de
barok) slechte diensten; im
mers, bij de eerste maten van
een concert valt zoiets natuur
lijk het meeste op. Na verloop
van enige tijd past het gehoor
zich dan wel aan.
Wat zich aan deze ruimte he
laas nauwelijks aanpaste, was
het spel van Mieke van Loon,
dat met een ingehoudener
streek de fluit minstens iets
meer had kunnen toegeven;
met zo'n gestaag snorrende
cello en een ongelukkig tegen
de wand geplaatst clavecimbel
bleef er van de natuurlijke
charme van de traverso bitter
weinig over. Overigens kon
het feit dat de traversopartij te
weinig tot zijn recht kwam,
niet uitsluitend aan de zaal en
de celliste worden geweten.
De langzame delen in Schick-
hardts sonate misten in Coosje
Kempers' uitvoering een
vloeiende lijn, de lange adem.
De tonen werden te kort aan
gehouden, waardoor er gaten
vielen, de gang eruit ver
dween. Gebrek aan zwier:
nergens een brutaalweg uitge
stelde noot om de spanning te
vergroten, of gewoon om de
aandacht te trekken. In plaats
daarvan verkruimelde de mu
ziek vaak in te broos geblazen
frazen tot losse motieQes.
Ook de suite nr. 2 in D voor
fluit en basso continuo van L.
de Caix d'Hervelois (1670-
1760), hoewel qua ensembles-
pel bevredigender, behield iets
houterigs. Vrijwel nergens in
deze elegante salonfrasen was
een komma te horen. En
waarom na de pauze nog eens
een sonate voor fluit en basso
continuo van J.H. Roman
(1694-1758) gespeeld? Voor
zo'n bij elkaar gegapt stuk
maakwerk had toch wel iets
interessanters gevonden kun
nen worden? Een andere sona
te van Benedetto Marcello
(1686-1739) bijvoorbeeld, in
wiens gezelschap de muzikan
ten zich toch goed thuisvoel-
den, getuige de in dit werk on
derling beter in balans ge
brachte partijen.
De Nederlander Willem de
Fesch (1687-1762) werd met
zijn sonate in Bes voor cello en
basso continuo vertegenwoor
digd. Afgezien van enkele on
barmhartig valse passages mis
te deze uitvoering de nodige
rust: het largo speelde Mieke
van Loon niet breed, de synco
pen in het allegro waren niet
spits en het vivace was wel
vlug maar niet vlot. Zonder
meer boeiend daarentegen was
Cynthia Wilsons vertolking
van „La Couperin", gevolgd
door een passacaglia, beide
van Francois Couperin Le
Grand (1686-1733). Haar even
wichtige voordracht van deze
verfijnde muziek was dan ook
een welkome afwisseling in
een enigszins teleurstellend
concert.
TOM STRENGERS
Bart de Graaf. foto: PR
„B-O.O.S."
genomineerd
voor Emmy Award
HILVERSUM Het televisiepro
gramma „B.O.O.S." van Veronica
is genomineerd als één van de drie
finalisten in de categorie kinder
en jongerenprogramma's voor de
internationale Emmy Award. De
beslissing wie deze felbegeerde
prijs krijgt valt op *11 november.
De prijsuitreiking is op 20 novem
ber tijdens het International
Emmy Award Gala in New York.
B.O.O.S. wordt gepresenteerd door
Bart de Graaff. De naam staat
voor Bart Omroep Organisatie
Stichting. Met deze nominatie is
het programma volgens Veronica
in elk geval al verzekerd van een
onderscheiding: de Emmy Plaque.
fOS BRINK MET „ER WORDT GESTROOID" IN CIRCUSTHEATER
Jamsterdam „we
>chdwilden wat kleinschaliger
:en(gaan werken. Niet meer
idie enorme stoet van vijf-
Jtig man achter ons aan.
tJu zijn we maar met vijf-
tien'man op stap".
Deze verklaring geven Jos
giBrink en Frank Sanders voor
hun terugkeer naar het caba
ret, een terrein dat zij twintig
^■Jjaar geleden betraden, maar.
^Jtien jaar terug tijdelijk voor
gezien hielden. Zij kozen toen
voor de musical, achtereenvol
gens Maskerade, Amerika,
Evenaar, Madame Arthur en
Max Havelaar.
Hebben zij in deze musicals
stevig uitgepakt, in hun jong
ste cabaret „Er wordt ge
strooid", dat vanaf donderdag
tot en met 19 november in het
Scheveningse Circustheater
wordt opgevoerd, houden zij
het speelser.
Jos Brink: „Het is wel heel an
dere werken. Ik vind het ook
rsljV.l.n.r. Jos Brink, Frank Sanders, Lucie de Lange en Bas Groe
SPnenberg in „Er wordt gestrooid".
foto: jan swinkels
vermoeiender. In een musical
zit je opgesloten in een bepaal
de rol. Die moet je elke avond
oppakken en uitspelen. Maar
zo'n figuur, opgetuigd in een
costuum, nestelt zich als een
vast gegeven in je eigen per
soon. In het cabaret werkt dat
anders. Daar sta je in een T-
shirt voor teksten die je eigen
gedachten bevatten. Een müsi-
calrol beschermt je, in het ca
baret geef je jezelf bloot. Je
verleent jezelf het recht tot
spreken. Zeker nu ik hierin
aan het begin van de voorstel
lingenreeks opnieuw moet
groeien, voel ik me na afloop
als het ware gesloopt".
Verrijdbaar
Frank Sanders, die staat voor
een aandeel in de teksten, bo
vendien de regie doet en de
podiumbewegingen uitzette:
„Toch hebben we het een stuk
gemakkelijker dan vroeger.
Destijds werkten we met wei
nig decors en attributen. We
hebben nu voor veel geld uit
Amerika een mechanisch en
elektrisch verrijdbaar decor
laten komen. Dat wordt door
technicus bediend aan een
knoppentafel. Een andere tec-
nicus regelt de lichtstanden.
Dat heeft niet alleen handen
vol geld gekost, maar nog twee
grote trailers ook, waarmee we
„Er wordt
donderdag in
momenteel door het land rei
zen. Daarom kan ik ook niet
zeggen, dat dit cabaret goedko
per is dan de musicals. We
hebben in beide soorten voor
stelingen veel geld gestoken,
het er ook weer ongeveer uit
gekregen, maar we zijn er ge
heel volgens onze opzet niet
rijk van geworden".
In zijn voorwoord ter inleiding
van zijn nieuwe programma
stelt Jos Brink de vraag wat
cabaret nou eigenlijk precies
is. Wim lbo stelt in zijn caba
retbijbel „En nu de moraal"
dat het iedereen vrij staat
hiervoor zijn eigen definitie te
kiezen. Wanneer die tot een
boeiende voorstelling leidt,
komt de omschrijving op de
tweede plaats.
In deze gedachte kan Jos
Brink zich wel vinden: „Zeg
maar gerust, dat we heimwee
naar het cabaret hadden. En
wij niet alleen. Van steeds
meer schouwburgdirecteuren
bereikte ons de vraag wanneer
we weer eens met cabaret zou
den komen. Aan die vraag
hebben we nu voldaan. Ons
jongste musicalverleden kun je
dit nieuwe cabaret wel aan
zien. We hebben het in fraaie
kostuums gestoken. Dit vergt
razendsnelle verkleedpartijen,
maar de scènes en de verpak
king van de liedjes zijn er dan
ook naar. Jan Aarntz ontwierp
die kostuums. En Henk Bok-
kinga schreef er ranke muziek
omheen".
Politiek
Brink doet ook elke avond een
stuk politieke conférence. Hij
volgt daarvoor de ontwikke
lingen op de voet. Of die voor
af niet uitgeprobeerde grappen
aanslaan bij het publiek is nog
maar af te wachten. Er 'gaat
Brink: „Wij shockeren en
schofferen niet. We noemen
ons wel sociaal geëngageerd.
Ik denk dat wij met onze
voorstelling een vorm van ca
baret hebben gevonden waar
Wim Sonne veld gek mee ge
weest zou zijn. Als ik aan het
werk ben, heb ik soms het ge
voel, dat hij vanaf het balkon
mee kijkt".
Sanders: „Uit reacties is ons
gebleken, dat het oudere pu
bliek blij opkijkt, dat we er
weer zijn met cabaret, terwijl
de jongere generatie niet wist,
dat wij van oudsher die kunst
ook verstaan".
Brink en Sanders tonen zich
verheugd over de inbreng van
Lucie de Lange, ooit door Jos
Brink als stewardess bij de
KLM weggehaald. Jos: „We
hebben haar in haar vak zien
groeien. Ik vind het momen
teel een prachtvrouw. Haar
mooiste werk levert zij in de
scene van Marilyn Monroe als
de diva aan wie ook nu nog
geld te verdienen is. Zij krijgt
de kans niet te sterven. Lucie
speelt dat schitterend uit".
Evenveel plezier hebben Jos
en Frank van Bas Groenen-
berg. Hij debuteert, maar heeft
in andere optredens al een
hele staat van dienst achter
zich.
Brink: „We trekken als gab
bers met elkaar op, beleven sa
men plezier. Net als de vader
van het cabaret, Aristide Bru-
ant, die in de vorige eeuw in
kroegen het liefst voor eigen
collega's zijn kunsten vertoon
de".
TON OLIEMULLER
n (Concert Joe Jackson. Carré, Am-
k-B«t«rdam. Gisteravond. Herhalingen:
jÏW(vandaag en 1 november, Carré, Am-
Jsterdam en 4 november Ahoy', Rot-
B jjterdam.
Jls' De prestaties van Joe Jackson
oor|zijn even breekbaar als glas. Je
2 ^weet nooit van te voren of de
!en|Engelse zanger-pianist aan de
'^verwachtingen zal voldoen of
H»dat hij roemloos ten onder zal
n Jgaan. Muzikaal is er meestal
:n ïgeen vuiltje aan de lucht, maar
s*|stemtechnisch, zo heeft het
overleden geleerd, kan hij wel
n(%ens klinken als een behoor
lijk verkouden lijster. Ten
^[grondslag hieraan ligt dan
"'(meestal een uitgebreide en
e ^vooral vermoeiende tournee,
waartegen zijn stem nu een-
'maal niet is opgewassen.
Gisteravond, tijdens de eerste
van een serie Nederlandse
concerten, vonkte Jackson als
een degelijke bougie en over
tuigde hij op energieke wijze.
De in New York woonachtige
muzikant stookte een vreugde
vuur, waarvan de muzikale
warmte zijn doel niet miste. In
het meer dan twee uur duren
de concert (inclusief twee toe
giften) voer hij zijn ademloos
luisterende, maar tegelijkertijd
uitbundige publiek door een
zee van klankkleuren. Joe
Jackson is een begenadigd
Da
componist, die zijn muzikale
gevoel niet laat leiden door de
hitparade, maar de rijke muzi
kale erfenis gebruikt om zijn
eigen creativiteit in onder te
dompelen. Wat dan te voor
schijn komt, lijkt op een re
genboog en beweegt zich in de
jazz en jive maar ook in de
rock- en popmuziek.
Omvangrijk
Joe Jackson heeft tijdens deze
tournee voor een omvangrijke
groep gekozen waarin ook vier
blazers zijn terug te vinden.
Het vakmanschap waarmee
deze tien man musiceren, is
om je vingers bij af te likken.
Het concert staat vanaf de eer
ste minuut als een huis en mu
zikaal biedt het dan ook de
meest pure vorm van genot.
Heel soepeitjes en strak musi
cerend bewandelt ieder de
vele paden die Joe Jackson
inslaat. Daarbij kiest hij tel
kens voor verschillende bezet
tingen. Gevolg is dat het pu
bliek door verschillende stem
mingen wordt gevoerd, die
soms behoorlijk verrassend
blijken uit te pakken. De bas
gitaar-begeleiding van Gra
ham Maybe bijvoorbeeld tij
dens „Right and Wrong" is
knap. De vocale schoonheid
van de amper geklede Joy As
kew, die alle ruimte krijgt
(ook solo) is wonderschoon en
de blazerssectie steelt meerde
re keren de show met vet
klinkende partijen in onder
meer het swingende „The Jet
Set". Iedere muzikant krijgt
bij Joe Jackson alle ruimte om
te floreren en in elk geval
voor een paar minuten de ster
van de show te zijn. Zelfs
Gary Burke mag een drumsolo
afleveren.
Niet veranderd
Joe Jackson zelf is niet veran
derd. Hij is nog altijd de lange
slungel, die als orkestleider
optreedt, nauwelijks achter de
piano is te vinden, maar des te
meer achter de microfoon aan
de rand van het podium staat.
Het ene moment is hij explo
sief, het andere ogenblik ui
terst sentimenteel, zonder dat
hij ook maar een minuut de
aandacht van het publiek ver
liest. Zijn gevoel voor timing is
perfect en daarbij stopt hij ook
de nodige humor in zijn show.
Het meest sprekende voor
beeld daarvan is zijn uitvoe
ring van „Nineteen Forever"
wanneer hij met een zilverla-
mé-jasje, een enorme vetkuif
en een dikke buik het toneel
opwandelt om de oude rock-
door René de Cocq
Echte tv
Een geliefde (en goedkope)
vorm van televisiemaken is,
al sinds mensenheugenis, het
straatinterview. Je gaat met
camera en microfoon de
studio uit, houdt mensen
staande die zich door het
voetgangersgebied in een
stadscentrum bewegen, stelt
ze een vraag („Wat vindt u,
moeten er vier vrouwen in
het kabinet?") en registreert
koelbloedig de reacties (O jee,
ja, nee, weet ik niet, hi hi,
lijkt me wel lollig, kan me
niet schelen, wat is een
kabinet?, als ze het maar goed
doen, ik weet niks van
politiek).
De werkelijkheid betrapt?
Nee, natuurlijk niet, want
zodra je een earner^ op
iemand richt wordt hij of zij
een ander, gaat poseren, klapt
dicht, gaat giechelen, bloost,
stottert, hakkelt, of wil de
show gaan stelen. Let ook
maar eens op de mensen die
zich achter een geïnterviewde
politicus op het Binnenhof
bevinden en de manier
waarop ze in beeld proberen
te komen. Of op de mensen in
de zitjes bij een
praatprogramma of op de
tribune bij een show: je ziet ze
verstarren als ze zichzelf op
de monitor ontwaren.
De naam 'Jimmy's' is de
liefkozende betiteling van de
bevolking van de Engelse stad
Leeds voor het St. James
Hospital aldaar, en wat we in
de serie te zien krijgen is niks
meer of minder dan het
dagelijks leven in dat
ziekenhuis. Een echt
ziekenhuis, met echt
verplegend personeel, echte
doktere, echte patiënten. Dus:
niks verhaallijnen, niks
dramatische scenes, niks
romantiek.
De mensen in Jimmy's zijn
kennelijk vertrouwd met het
feit dat er alsmaar mensen
met camera's en microfoons
door gangen en zalen lopen.
Wij als kijkers krijgen in elk
geval niet de indruk dat ze
zich andere voordoen dan ze
normaal zouden zijn. Er is een
vertrouwensrelatie tussen
ziekenhuis en filmers, en dat
is precies wat nodig is om juist
die graad van
realiteitsbeleving te krijgen
die deze serie zo bijzonder
maakt.
Dat vertrouwen lijkt me
terecht. Het moet heel
gemakkelijk zijn om met de
beelden uit een ziekenhuis
over de schreef te gaan, om er
een soort voyeuristisch
entertainment van te maken,
tranen te trekken met het
leed van anderen. Dat nu
gebeurt juist niet. Er is drama
genoeg, leed ook, dat kun je
zien, dat wordt niet verstopt.
Maar het wordt niet
geprofileerd, de camera blijft
niet hangen bij het verdriet.
Verdriet en pijn, dat zijn
zaken die onverbrekelijk
verbonden zijn met het
dagelijks ziekenhuisleven, dat
hoef je niet nog 's extra accent
te geven. De makers van
'Jimmy's' voelen dat
haarzuiver aan, en bezorgen
ons op deze manier een
haarzuiver beeld van deze
speciale werkelijkheid.
Een heel andere manier van
spelen met de werkelijkheid
gebeurt in de opmerkelijke
serie 'Pennies from heaven'
(zondag, VPRO). Alweer bijna
afgelopen, daarom nog even
snel. Bedenker Dennis Potter
vertelt het wanordelijke
verhaal van een romantische
handelaar in bladmuziek en
grammofoonplaten, ordelijk,
in perfecte dialogen, perfect
gespeeld volgens de beste
tradities van het Engelse tv-
drama.
En dan ineens krijgt die
'werkelijkheid' een andere
dimensie: acteurs vallen uit
hun rol en playbacken
midden in de scène de
Engelstalige
amusementsmuziek van de
jaren dertig. Even vind je dat
vervelend, want het verhaal
is sterk genoeg, en je wilt dat
het doorgaat. Maar dan geef je
je onafwendbaar gewonnen:
het is zó perfect gedaan, de
dubbele bodem is zó geestig,
de playbackscènes (vaak met
prachtige dansjes en koortjes)
zien er zó grandioos uit - je
kunt niet andere.
