ïSisulu wil strijd tegen
Poolse katholieken stichten Christelijk Nationale Unie
pliSurinaamse
bagg veerboten na
kaping terug
Zes doden door
storm in Engeland
Weer rellen in
gevangenis VS
MASSALE BIJEENKOMST VAN ANC IN VOETBALSTADION
Ortega accepteert bemiddelingspoging
Hongarije mag uit Warschau Pact'
»oi
Oostduitse oppositie vraagt om „westerse" verkiezingen
[^BUITENLAND
CcidóGÖOU/tCWlt
MAANDAG 30 OKTOBER 1989 PAGINA 5
lt ^ei
ntWQ pARAMARIBO Twee veerboten
r' |van de Scheepvaart Maatschappij Su-
°™]riname (SMS), die afgelopen dinsdag
aanwerden gekaapt, zijn zaterdag afgele-
nJverd bij de steiger in Boskamp-Cop-
^ocj penamepunt, in West-Suriname. Vol-
eïgens het nationale leger hebben mili-
ei}'Jtairen de boten teruggehaald tijdens
Yneen militaire operatie. Maar volgens
3 J andere bronnen zouden de boten
VO(Jdoor de kapers zelf zijn terugbezorgd,
•te Spresident Shankar zei blij te zijn dat
de botpn terug zijn en dat de actie
j zonder bloedvergieten is verlopen.
„BOM LOCKERBIE
KWAM UIT MALTA"
LONDEN De Britse politie be
schikt volgens de Sunday Times over
aanwijzingen dat de bom, waardoor
een Amerikaans vliegtuig vorig jaar
neerstortte boven het Schotse plaatsje
Lockerbie, afkomstig was uit Malta.
De Britse krant berichtte dat de bom
verborgen was in een koffer die blij
kens de bagagelijst vanuit Malta naar
Frankfurt werd gevlogen en daar
werd overgezet op het Amerikaanse
Pan Am-toestel. Een bijbehorende
passagier was er niet. In de koffer za
ten op Malta gekochte spullen. Een
Maltese winkelier is volgens de krant
verhoord door de politie en heeft
verteld dat hij een broek en andere
voorwerpen in de koffer had ver
kocht aan een man uit Libië.
LONDEN Groot-Brittannië is afgelopen
weekeinde getroffen door een zware storm.
Zes mensen kwamen daarbij om het leven.
De storm bereikte aan de zuidkust snelhe
den van 160 kilometer per uur. In de haven
van Portsmouth verdronken twee vissers
toen hun boot omsloeg en bij verkeersonge
lukken als gevolg van het noodweer kwa
men vier mensen om het leven. De veertig
opvarenden van een Pakistaans vracht
schip, dat zonk op zo'n dertig kilometer uit
de kust van Devon, konden met helikopters
in veiligheid worden gebracht. Vorig week
einde werd Groot-Brittannië ook al door
een storm geteisterd. Toen kwamen dertien
mensen om het leven.
Verkiezingsgeweld in
Peru kost veel levens
LIMA Een golf van politiek
geweld heeft het afgelopen
weekeinde in Peru aan zeker
51 mensen het leven gekost.
Zegslieden van politie en leger
gaven de schuld aan linkse
guerrillagroeperingen die de
gemeenteraadsverkiezingen op
12 november willen saboteren.
Mede daarom heeft president
Alan Garcia, die heeft bezwo
ren dat de verkiezingen ge
woon zullen doorgaan, de
noodtoestand in de helft van
het land, waaronder de hoofd
stad Lima en de nabijgelegen
havenstad Callao, met zestig
dagen verlengd.
PHILADELPHIA Zeker negentig
gevangenen en zeventig bewakers
zijn gewond geraakt bij ongeregeld
heden in de Holmesburg-gevangenis
in de Amerikaanse stad Philadelphia.
Volgens een woordvoerder begonnen
de rellen zaterdagavond toen tiental
len gevangenen en bewakers zich be
moeiden met een ruzie tussen een ge
detineerde en een hoofdbewaker. Af
gelopen week braken ook forse rellen
uit in de Amerikaanse staatsgevange
nis Camp Hill, op ongeveer tweehon
derd kilomter afstand van Philadel
phia. Daaraan werd door de oproer
politie met geweld een einde ge
maakt.
Mijnwerkers zetten
hun staking voort
MOSKOU Hoewel een regionale
rechtbank heeft geoordeeld dat de
staking van mijnwerkers in de Sov
jet-regio Vorkoeta in strijd is met de
nieuwe stakinsgwet, zetten de kom
pels hun staking voort. Dat heeft het
Sovjet-persbureau Tass bericht. De
mijnwerkers staken uit protest tegen
het feit dat de regering haar belofte
niet is nagekomen om de economi
sche en sociale omstandigheden te
verbeteren. Deze toezeggingen wer
den gedaan na een langdurige sta
king in juli van dit jaar. President
Gorbatsjov heeft gewaarschuwd dat
„via de aanklager en de rechtbanken
strenge maatregelen" getroffen kun
nen worden om een eind te maken
aan de staking.
RODE KHMER
VEROVERT STAD
PHNOM PENH
De Cambodjaanse au
toriteiten hebben toe
gegeven dat de mijn-
stad Pailin in het
westen van het land
in handen gevallen is
van de verzetsbewe
ging Rode Khmer. De
verovering van de
stad, op tien kilome
ter van de grens met
Thailand, is een be
langrijke strategische
overwinning voor de
Rode Khmer, die zich
hiermee toegang tot
het binnenland van
Cambodja heeft ver
schaft.
V J9W
p,
Troep
Op de Zuidpoolbasis Bellinghaus ligt de rotzooi her en der ver
spreid. De milieuorganisatie Greenpeace heeft de landen die ba
ses in het Zuidpoolgebied hebben, opgeroepen de troep achter
hun rug op te ruimen. foto: ap
In de Nicaraguaanse stad Jalapa, in de buurt van de grens met Honduras, versperren leden van de
nationale oppositie met geweld de weg voor aanhangers van de Sandinistische regering.
foto: afp
MANAGUA De Nicara
guaanse president Ortega
accepteert een bemidde
lende rol van Costa Rica
en Venezuela in het con
flict rond de mogelijke
opschorting, door de San
dinistische regering, van
het wapenbestand met de
Contra-opstandelingen.
Dat is vernomen in Mana
gua, de hoofdstad van Ni
caragua.
Tot woede van de Amerikaan
se president George Bush
meldde Ortega tijdens een in
Costa Rica gehouden top
bijeenkomst van zestien presi
denten uit Noord- en Zuid-
Amerika, dat zijn land over
weegt het in maart afgekon
digde bestand op te zeggen.
Volgens Ortega voeren de
Contra's bloedige aanslagen uit
op regeringsmilitairen en boe
ren, die zich willen laten re
gistreren als kiezer voor de in
februari te houden parle
mentsverkiezingen. De Con
tra's ontvangen van de Vere
nigde Staten tientallen miljoe
nen dollars aan humanitaire
hulp.
De leider van de Democraten
in de Amerikaanse Senaat,
George Mitchell, zei gisteren
in Washington dat de eventue
le opschorting van het wapen
bestand „een zeer onverstandi
ge zet" zou zijn. Hij beklem
toonde dat de gemaakte af
spraken over humanitaire
hulp voor de Contra's tot aan
de verkiezingen op 25 februari
in Nicaragua van kracht blij-
Amerikaanse regeringsverte
genwoordigers zeiden dat de
uitlatingen van Ortega voor de
Latijnsamerikaanse landen het
sein moeten zijn de Nicara
guaanse regering nog nadruk
kelijker op de vingers te kij
ken bij de voorbereidingen op
de verkiezingen van volgend
jaar.
WASHINGTON Twee hoge
Sovjetfunctionarissen hebben
verklaard dat het Hongarije of
enig ander Oosteuropees land
vrijstaat zich los te maken uit
het Warschau Pact. In een
vraaggesprek op de Ameri
kaanse tv zei de voorzitter van
de Opperste Sovjet, Jevgeni
Primakov, dat de Sovjetunie
geen enkel Warschau-Pact-
land zal verbieden uit het
bondgenootschap te stappen.
Ook als de DDR zich los zou
willen maken uit het bondge
nootschap, zal Moskou zich
daar volgens Primakov bij
neerleggen. „Ik denk niet dat
iemand daar troepen heen zal
sturen". Hij zei echter niet te
verwachten dat veel landen
tot zo'n stap zullen besluiten.
Ook Nikolaj Sjisjlin, woord
voerder van het centraal comi
té, verklaarde dat Moskou
Hongarije niet zal tegenhou
den als het zou besluiten het
lidmaatschap van het War
schau Pact op te zeggen.
Ook Bulgarije
spreekt nu over
hervormingen
SOFIA De conservatie
ve staats- en partijleiders
in Bulgarije, die steeds va
ker worden geconfron
teerd met protesten van
de bevolking, willen haast
maken met hervormin
gen.
Partijleider Todor Zivkov (73)
heeft in een verklaring, die is
verschenen in het partijblad
Rabotnicesko Delo, verklaard
dat pluralisme noodzakelijk is
voor een geciviliseerde maat
schappij. Het was voor het
eerst dat een hoge Bulgaarse
functionaris zich uitsprak voor
politieke hervormingen.
In tegenstelling tot de ingrij
pende democratische ontwik
kelingen in Polen en Honga
rije zijn hervormingen in Bul
garije beperkt gebleven tot po
gingen de noodlijdende econo
mie uit het slop te halen.
Volgens westerse diplomaten
is de regering in Sofia onder
de indruk van de recente ont
wikkelingen in de DDR. De
Oostduitse partijleider Erich
Honecker moest anderhalve
week geleden opstappen na
massale protesten in het hele
land tegen het bewind. Ook
staan de machthebbers in So
fia onder druk van groeiende
ontevredenheid onder de Bul
gaarse bevolking en de steeds
grotere publieke steun voor
onafhankelijke groepen, die
aandringen op hervormingen.
Partijleider Zivkov erkende in
zijn verklaring dat Bulgarije
niet is staat is geweest een her
vormingsbeleid uit te voeren,
zoals de perestrojka van Sov-
jetpartijleider Michail Gorbats
jov, en dat verdere verande
ringen binnen het bestuursap
paraat zijn geboden.
Een westerse diplomaat zei dat
Zivkovs verklaring ongebrui
kelijk is, maar hij twijfelde er
sterk aan of hervormingen
ook daadwerkelijk zullen wor
den uitgevoerd. In het verle
den kwamen beloften tot her
vormingen in praktijk alleen
neer op wat verschuivingen
binnen de top.
WARSCHAU In de
Poolse hoofdstad War
schau hebben enkele hon
derden mensen besloten
tot de oprichting van de
Christelijk Nationale
Unie. De nieuwe conser
vatieve en nationalistische
partij heeft nauwe banden
met de katholieke kerk.
De rooms katholieke primaat
Jozef Glemp diende een mis
op ter gelegenheid van de op
richting van de partij, die haar
wortels heeft in een aantal
voor-oorlogse partijen, die de
nadruk legden op de onafhan
kelijkheid van Polen en op
christelijke waarden. Een van
die partijen was de Nationaal
Democratische Partij, ook be
kend onder de naam „Endec-
ja", een rechtse partij die fel
nationalisme verbond met
anti-semitisme.
Op de vergadering werd pro
fessor Wieslaw Chrzanowski
tot voorzitter gekozen. Hij ver
klaarde dat de eerste taak van
de partij ligt in het zuiveren
van de maatschappij van „ma
terialistische en marxistische"
ideeën. Primaat Glemp heeft
al eerder gezegd dat Polen een
politieke partij nodig heeft die
nauw met de kerk verbonden
is. Maar Solidariteitsactivisten
zoals premier Tadeusz Mazo-
wiecki hebben altijd afstand
bewaard tussen hun activitei
ten en de kerk.
Volgens de wet is het in Polen
nog steeds niet mogelijk om
partijen op te richten, maar ac
tiviteiten in die richting wor
den niet meer tegengehouden.
Het parlement is bezig met het
opstellen van regels en proce
dures voor de oprichting van
partijen. Vele andere groepen
zijn de unie overigens al voor
gegaan: zo bestaan er reeds ar
beiders-, socialistische-, groe
ne- en anarchistische partijen
en er is ook een rechtse Confe-
In dat rijtje zal zich, onder een
nieuwe naam, ook de oude
communistische partii voegen.
De communistische fractie in
het parlement heeft in een
open brief bepleit dat de naam
en het programma van de par
tij worden gewijzigd. Het is de
bedoeling om in navolging van
Hongarije de partij om te vor
men in een op een veel brede
re basis gestoelde linkse partij,
die de parlementaire democra
tie steunt.
De wijzigingen hebben de ze
gen van de partijleiding en
worden dan ook vrijwel zeker
goedgekeurd tijdens het 11e
partijcongres, dat in januari
volgend jaar wordt gehouden.
Achtervolging
Een agent van de
Tsjechoslowaakse
oproerpolitie
achtervolgt een van de
duizenden
demonstranten, die
zaterdag in Praag een
vreedzame betoging
hielden ter gelegenheid
van de 71e verjaardag
van de republiek
Tsjechoslowakije. In
totaal werden meer dan
driehonderd mensen
aangehouden. De
regering van
Tsjechoslowakije
weigert gehoor te geven
aan de wens om
politieke en
economische
veranderingen, zoals
die ook zaterdag door
de betogers werd
verwoord.
foto: ap
JOHANNESBURG De
verboden Zuidafrikaanse
'J bevrijdingsbeweging ANC
rerpjis vooralsnog niet bereid
el gde gewapende strijd tegen
Jaap de blanke regering in
een Pretoria te staken. De
Ya twee weken geleden vrij-
j dg| gelaten leider Walter Si-
sulu riep gisteren tijdens
een massabijeenkomst in
al gj een voetbalstadion in de
de buurt van Soweto juist op
een de strijd tegen het apart-
s ge heidsregime de komende
iwer' tijd te verhevigen.
i's t Ruim 70.000 zwarten bereid-
vrijt den de voormalig secretaris-
zoor generaal Sisulu (77), die samen
me met zes andere politieke ge-
e vm vangenen onlangs werd vrijge
laten, een groots ontvangst in
het stadion. Hoewel het ANC
s in Zuidafrika een verboden
>rde| organisatie is, had de regering
of I van president Frederik de
Jus Klerk toch toestemming gege-
P opj ven voor de bijeenkomst die
formeel was aangekondigd als
een 'begroetingsfeest' voor de
j vrijgelaten ANC-leiders. Di-
plomaten uit westerse landen,
tri waaronder uit Nederland,
evenals honderden blanke
Zuidafrikanen woonden de
manifestatie bij. De politie was
aanwezig, maar hield zich op
on! de achtergrond. Aan de voora-
*an i vond van de manifestatie was
;cre! nog door extremistische blan-
'u^yj ken gedreigd met aanslagen,
1 maar er gebeurde niets.
Walter Sisulu tijdens zijn toespraak in het stadion van Soweto.
'T
Voorwaarden
Sisulu, die in 1964 samen met
Nelson Mandela wegens „sabo
tage" tot een levenslange ge
vangenisstraf was veroordeeld,
noemde een aantal harde
voorwaarden voor er kan wor
den onderhandeld over stop
zetting van de wederzijdse vij
andelijkheden. Tot die voor
waarden behoren vrijlating
van Mandela en andere poli
tieke gevangenen, opheffing
van de noodtoestand en het
ongedaan maken van het ver
bod op een aantal oppositie
groeperingen. „Zolang aan die
voorwaarden niet is voldaan
behoort het tot onze plicht de
strijd te verhevigen om op die
manier de regering te dwingen
te praten over een normalise
ring van de verhoudingen", al
dus Sisulu.
Boven het podium waar van
daan de ANC-leider de menig
te toesprak hing naast de
groen-zwart-gouden vlag van
het ANC ook de rode vlag van
de communistische partij, die
in 1950 werd verboden, maar
waarvan de populariteit de af
gelopen tijd aanzienlijk stijgt.
De massale bijeenkomst maak
te nog eens goed duidelijk dat
het ANC kan rekenen op grote
steun onder de zwarte bevol
king. Het publiek dat voor een
groot deel bestond uit jonge
ren, reageerde met oorverdo
vend applaus toen de namen
werden genoemd van de Zuid
afrikaanse communistische
partij en de gewapende arm
van het ANC, Umkhonto we
Sizwe (Speer van de Natie).
Boodschap
Tijdens de bijeenkomst werd
ook een boodschap van de in
ballingschap levende voorzit
ter van het ANC, Oliver Tam-
bo, voorgelezen. De boodschap
behelsde een oproep aan de re
gering in Pretoria om de
apartheid te ontmantelen en
„de criminele ideologie van
blanke suprematie" los te la
ten. Volgens Tambo staat pre
sident De Klerk voor de keuze
tussen een nog hardere con
frontatie en onderhandelingen
over afschaffing van de apart
heid.
Maar de toestemming van de
Zuidafrikaanse regering voor
de bijeenkomst, wordt in di
plomatieke kringen gezien als
een nieuw signaal dat De
Klerk de teugels wil laten vie
ren. Dat zou uiteindelijk
moeten leiden tot onderhande
lingen met vertegenwoordi
gers van het ANC.
OOST-BERLIJN Rolf
Henrich, één van de op
richters van de Oostduitse
oppositiebeweging Neues
Forum, heeft gepleit voor
een nieuwe wet die ver
kiezingen naar westers
model mogelijk moet ma
ken. In een vraaggesprek
met Der Morgen, de krant
van de kleine liberale
partij, zei Henrich verder
dat de oppositie de ruimte
moet krijgen voor het ont
wikkelen van activiteiten.
„Nu moet de concrete dialoog
beginnen en die moet snel re
sultaat opleveren zodat het pu
bliek meer vertrouwen kan
krijgen in de leiding van staat
en partij", aldus de jurist.
Het afgelopen weekeinde zijn
opnieuw tienduizenden Oost
duitsers de straat op gegaan
om te demonstreren voor meer
vrijheid van meningsuiting,
een grotere controle op de vei
ligheidspolitie en het beëindi
gen van privileges voor lei
dende figuren van de commu
nistische partij. De bijeenkom
sten in onder meer Oost-Ber-
lijn, Leipzig, Dresden, Jena,
Plauen, en Magdeburg waren
in de meeste gevallen door de
communistische autoriteiten
zelf op touw gezet. Volgens
waarnemers proberen de lei
ders in de DDR op die manier
greep te krijgen op de protes
ten die al enkele weken aan
de gang zijn.
Discussie
In Oost-Berlijn verzamelden
zich gisteren ongeveer twintig
duizend mensen op het stad
huisplein. Zij waren ingegaan
op de uitnodiging van burge
meester Krack voor een open
bare discussie onder het motto
„een open deur voor een open
gesprék". Spreker na spreker
riep op tot vrijlating van poli
tieke gevangenen en veroor
deelde het politiegeweld van
de afgelopen weken tegen de
monstranten. Op een bijeen
komst elders in de stad werd
een minuut stilte in acht geno
men ter herdenking van de
slachtoffers die zijn gevallen
bij vluchtpogingen over de
Berlijnse Muur.
Günther Schabowski, lid van
het politburo, liet tijdens de
bijeenkomst op het stadhuis
plein doorschemeren dat er
onenigheid bestaat tussen de
DDR-leiders over de mate
waarin de hervormingen zul
len worden doorgevoerd. Hij
zei dat demonstraties een deel
van de politieke cultuur in het
land zijn geworden, maar dat
vooraf toestemming aan de au
toriteiten moet worden ge
vraagd „zodat demonstranten
en politie verzekerd kunnen
zijn van vredige en ongestoor
de bijeenkomsten". Gevraagd
naar de mogelijke legalisering
van oppositiebewegingen zei
Schabowski dat de communis
tische leiders een dialoog wil
len aangaan met iedereen die
de grondwet accepteert.
De Oostduitse partijkrant
Neues Deutschland heeft za
terdag de extreem-rechtse Re-
publikaner-leider Franz
Schönhuber gewaarschuwd
dat hij nooit en te nimmer tot
de DDR wordt toegelaten. De
Westduitse neo-na'zi had
eerder verklaard dat hij naar
de DDR zou gaan, omdat zijn
partij daar veel aanhangers
zou kunnen vinden onder de
Oostduitsers die het commu
nisme moe zijn. Neues
Deutschland waarschuwt nu
dat de „leider van de neo-na-
zi's zich deerlijk vergist in de
situatie". Oostduitse burgers,
aldus de krant, zijn er niet op
uit het socialisme te vernieti
gen, maar het juist te vernieu
wen en te versterken.
Emigratie
Enkele honderden Polen heb
ben bij Oostduitse consulaten
in hun land toestemming ge
vraagd te emigreren naar de
DDR. Peter Krause, het hoofd
van de consulaire afdeling van
de Oostduitse ambassade in
Warschau, vertelde het officië
le Oostduitse persbureau ADN
dat diverse inwoners van F
len zowel schriftelijk als mon
deling inlichtingen hebben in
gewonnen bij DDR-consulaten
over de mogelijkheden
emigratie.
DE AVONTUREN VAN KAPITEIN ROB
HET GEHEIM VAN DE BOSPLAAT
QN509 Vroeg in de morgen starten de drie vliegtuigen. Het is
een prachitge dag en het zicht is goed. Maar na een uur vliegen
krijgt Rob al een indruk van het gebied, dat ze zullen moeten
r™, verkennen. Wijd in de omtrek is geen stad, geen dorp te beken
ds nen. Dichte bossen strekken zich beneden uit en in de verte doe
men reeds de eerste bergketens op. Ze moeten op de radiopeir
lingen vertrouwen, maar gelukkig krijgen ze al spoedig verbin
ding met het vliegveld Caxoeira, dat ze als basis voor hun verde
re verkenningen zullen gebruiken. En tegen de middag komt het
vliegveld in 't zicht. Eigenlijk is het niet meer dan een kaal gekap
te vlakte. Een grote tent doet dienst als hangar. De expeditie
wordt hartelijk verwelkomd door de militairen die hier zijn gele
gerd. Eén is er, die echter niet uitstapt: Skip, die het wél zo veilig
vindt om in de machine te blijvenl
