„Kerkelijke verdeeldheid is christelijk egoïsme" Geen slapeloze nachten vanwege de kerk" Poolse RK Kerk wil opheldering Stalinterreur Chartsjev geeft KGB schuld van aftreden £eidóe brieuen van lezers kerk wereld beroepingen 06-0443 GEESTELIJK LEVEN/OPINIE EeidócSotuont MAANDAG 30 OKTOBER 1989 PAGIN Omstreden dominee verlaat Petkum WINSCHOTEN De omstreden dominee Andreas Siemens verlaat zijn gemeente Petkum. Afgelopen zomer raakte de 36- jarige Lutherse dominee in opspraak, toen hij met twee kerke- raadsleden veertig wankele grafstenen omgooide en vernielde. Ds. Siemens handelde naar zijn zeggen volkomen legitiem. Na bestaanden dienen volgens de Duitse wet grafzerken te onder houden en de kerk heeft het recht jaarlijks de grafstenen te controleren op hun stevigheid. De actie van Siemens viel ech ter in verkeerde aarde in het duizend inwoners tellend dorpje bij Emden. De gemoederen raakten verhit en de gemeente eis te het vertrek van de dominee. Ds. Siemens neemt in april af scheid en wordt assistent aan de theologische hogeschool van Berlijn. Vaticaanse boekhouding voor het eerst extern gecontroleerd VATICAANSTAD Het Vaticaan heeft voor het eerst zijn boeken voor een externe accountant geopend, aldus een mede deling van Radio Vaticaan. Een Amerikaanse accountant zal op korte termijn het onder zoek afronden. Het verslag wordt daarna naar alle bisdommen gezonden. Het besluit van vorig jaar om een externe accountant aan te trekken, toont de bereidheid van het Vaticaan opening van za ken te geven. Ook is het bedoeld om aan te tonen dat het te kort (in 1988 ruim 43 miljoen dollar; ongeveer 90 miljoen gul den) niet verzonnen was. Wie al te wijs is, vindt geen vrienden. Japans spreekwoord ROTTERDAM - „De ker kelijke verdeeldheid is christelijk egoïsme voor het eigen kerkje. Dat wij zo vanzelfsprekend die gescheidenheid aanvaar den, heeft me in m'n werk steeds meer be nauwd. Het is niet min der dan schuld tegenover de Heer die voor de een heid heeft gebeden." Dr. C.P. van Andel, in de Ne derlandse Hervormde Kerk tot 1987 verantwoordelijk voor de oecumene, had tijdens het zesde lustrum van het dis puut Ichthus te Rotterdam van de reformatorische stu dentenvereniging CSFR geen" goed woord over voor de makkelijke acceptatie van de kerkelijke verdeeldheid. Hij werd helemaal fel toen de vrijgemaakte predikant dr. W.G. de Vries de Gerefor meerde Bond in de Hervorm de Kerk opriep „trouw aan Gods Woord te zijn en uit de Hervormde Kerk te stappen". In de Hervormde Kerk („een schijneenheid") worden dwaalleraars niet geweerd, zo zei De Vries. „De van de Hervormde Kerk afgescheiden kerken gedra gen zich als een repeterende breuk," zo fulmineerde Van Andel. „Het gaat van afschei ding naar afscheiding. Deze zonde van de Gereformeerde gezindte is veel erger dan de woordonreinheid van Van Gennep, die erop aangespro ken kan worden en onder cu ratele gezet kan worden. (De hervormde hoogleraar Van Gennep betwijfelde onlangs publiekelijk of Christus licha melijk is verrezen. Volgens hem is daarvoor geen grond in de bijbel te vinden.) In de feestbundel van het ju bilerende dispuut stelt ds. mr. J. Haeck, secretaris algemene zaken van de Nederlandse Hervormde Kerk, de vraag of Afscheiding en Doleantie nog legitieme zaken zijn. Deze vraag wordt te meer urgent omdat je kunt constateren dat Afscheiding en Doleantie „ze ker niet hebben bijgedragen" tot de oplossing van de kerke lijke verdeeldheid. De nieuwe kerkorde van 1951, toen de Hervormde Kerk terugkeerde naar Schrift en belijdenis, had voor de afgescheidenen een reden tot toenadering moeten zijn. Ook omdat in enkele van deze kerken dezelfde proble men manifest worden als in de Hervormde Kerk. Haeck, zelf afkomstig uit de Gerefor meerde Gemeenten, noemt het jammer dat de afgeschei den kerken weigeren om waarnemer in het Samen op Weg-proces te zijn. „Gelijke rechten" Niet alleen De Vries maar ook L.M.P. Scholten, lid van de Gereformeerde Gemeen ten in Nederland, uitte stevige kritiek op de Hervormde Kerk, waarin „waarheid en leugen gelijke rechten heb ben". Daarin opgaan kan vol gens hem onmogelijk een ech te oplossing voor het vraag stuk van de kerkelijke ver deeldheid brengen. Scholten („met schroom zeg ik dat de waarheid van Schrift en belijdenis het best is bewaard in de Gerefor meerde Gemeenten in Neder land") stelde voor dat kerken die dicht bij elkaar staan, op synode-niveau samensprekin- gen voeren om zo mogelijk tot fusie te komen. Overigens vond hij het in de huidige si tuatie niet raadzaam en ook niet geboden om organisatori sche eenheid geforceerd na te jagen. „Wanneer de gereformeerde belijdenis over de ware kerk en de ware leer spreekt, wordt daarmee in beide ge vallen niet aan een bepaalde kerkformatie in het enkel voud bedoeld." Daarom is het volgens hem een betere weg wanneer elke kerk er eerst naar streeft in de volle breed te van het gereformeerd belij den zo bijbels-katholiek mo gelijk kerk.van Jezus Christus te zijn en zo, elk voor zich, de kenmerken van de ware kerk vertonen. 'Dr. C. P. van Andel De christelijk gereformeerde predikant K. Boersma noem de het de „uiterste roeping" van de kerken uit de gerefor meerde gezindte om tot ker kelijke eenheid te komen. Deze kerken worden door het Samen op Weg-proces nog meer ertoe gedwongen met alle alle krachten de kerkelij- FOTO: PERS UNIE ke eenheid na te jagen. Ze moeten elkaar erkenden als ware kerken met als gevolg daarvan kanselruil en later wederzijdse beroepbaarstel ling. De gesprekken tussen de Gereformeerde Bond en de Christelijk Gereformeerde Kerken noemde hij in dit ver band „zeker niet uitzichtloos". APPELDAG CONFESSIONEEL GEREFORMEERD BERAAD ZWOLLE „Als u van wege de moeiten in de kerk 's nachts niet meer kunt slapen en u dage lijks het gevoel hebt aan kerkelijke spanningen bloot te staan, mag ik u niet vragen uw gezond heid op te geven terwille van de kerk. Dan moet u bedenken dat er ook an dere kerken zijn waarin God met Zijn Geest werkt". Dat zei de zesentwintigjarige ds. C. W. Hoek uit Midwolda zaterdag in% Zwolle op de jaar lijkse appéldag van het Con fessioneel Gereformeerd Be raad een vereniging van verontruste gereformeerden die in de IJsselhal werd ge houden. Ds. Hoek bleek grote moeite te hebben met de gang van zaken in zijn kerken. „De Ge reformeerde Kerken zijn vol strekt pluraal geworden en een belangrijke eigenschap schijnt te zijn geworden dat 'alles bespreekbaar moet blij ven'. Deze kerken wekken steeds meer de indruk praat groepen te zijn géworden". In verscheidene plaatsen heb je het gevoel op de rand van het kerkelijk leven te zijn be land als je bewust gerefor meerd wilt zijn, merkte de predikant uit Midwolda op. „Als ik in de kerken uiting geef aan mijn verontrusting vanwege de koers die wordt gevolgd, dan krijg ik steeds meer de indruk dat het me rendeel van de leden daar niet wakker van ligt. Men laat mij praten en dat komt omdat veel gereformeerden niet meer aanspreekbaar zijn, op de confessie. Veel mensen berusten in de situatie, willen zich niet druk maken en zeg gen: 't zal mijn tijd wel du ren". „We moeten ons niet veroor loven bezig te zijn met bijza ken; we dienen zo lang moge lijk trouw te blijven aan de gemeente en niet de bitter heid laten overheersen, maar getuigen van de vreugde van het geloof in Jezus Christus. Het kan voor onze gezondheid beter zijn landelijke uitspra ken van het kerkverband maar rustig naast ons neer te leggen, vooral dan wanneer ze ons blijmoedig bouwen op het Woord van God in de weg dreigen te staan". Er kan echter een moment komen, met name op plaatse lijk niveau, dat u beter deze kerk kunt verlaten, zei ds. Hoek. Het ledental van het CGB groeide dit jaar met 500 tot ruim 4.500. De vereniging telt op dit moment 55 plaatselijke afdelingen. Het Confessioneel Gerefor meerd Beraad (CGB) is van plan in elke provincie een ei gen toerustingscentrum op te richten. Het is de bedoeling dat de provinciale centra ge coördineerd zullen worden vanuit het landelijk centrum in Ermelo, dat op 1 januari 1990 officieel begint en vanaf 1 mei part-time kan beschik ken over een vrijgestelde pre dikant, ds. B. van Oeveren. Het CGB, hoopt zo tegenwicht te kunnen bieden aan de „schadelijke" invloeden van uit het officiële gereformeer de Toerustingscentrum in Leusden. Onderscheiding voor scheidende directeur Koole HILVERSUM Ds. W.J. Koole, de scheidende pro grammadirecteur van de IKON, is benoemd tot officier in de orde van Oranje-Nassau. De versierselen werden hem zaterdag overhandigd door de burgemeester van Hilversum, mevr. G.J. Kraaijveld-Wou- ters. Koole nam zaterdag af scheid van de IKON. Koole, hervormd predikant, is sinds 1 april 1963 aan de IKOR en later de IKON verbonden ge weest. Voor zijn verdiensten voor de Nederlandse televisie werd hij onlangs onderschei den met een ere-Nipkow- schijf. RK parochie bladenservice begonnen ZEIST In de Rooms-Ka- tholieke Kerk in Nederland begint volgende maand de pa rochiebladenservice, een initi atief van de perschefs van de bisdommen in samenwerking met het Katholiek Mediacen trum te Zeist. Maandelijks zullen ruim 800 parochiebla den van tekst en illustratie materiaal worden voorzien. Redacties kunnen zelf een keuze maken uit de artikelen afkomstig uit het eigen bis dom en de kerkprovincie. De oplage van de parochiebla den varieert volgens een pei ling door het Katholiek Medi acentrum van 500 tot bijna 25.000 per parochie. Bij elkaar genomen hebben de parochie bladen een oplage van onge veer 500.000. De parochiebla denservice zal voorlopig voor drie jaar functioneren. Parochiebladen slaan volgens perschef Ton Smits van de Konferentie Nederlandse Re ligieuzen bruggen in de paro chie en tussen de parochie en de gemeenschap. Smits repte zaterdag op een bijeenkomst te Zeist over het „nijvere volkje van parochiebladredac ties". Deze bladen spelen een belangrijke rol in het verkon digen van de boodschap van bevrijding, zo stelde hij. Kardinaal Glemp leidde gisteren een symbolische begrafenis waarmee de slachtoffers van de Stalinterreur in de jaren vijftig in Polen werden herdacht. foto: ap WARSCHAU De Poolse Rooms-Katholieke Kerk wil opheldering over de misdaden tegen Polen die onder Stalin zijn gepleegd. „Wij willen geen wraak, wij willen alleen dat de waarheid wordt bloot gelegd," aldus kardinaal Glemp zaterdag tijdens een mis voor de 40.000 Poolse slachtoffers van de Stalinter reur. Na de mis werd op een kerkhof symbolisch een urn met aarde uit een kortgeleden ontdekt massagraf bijgezet. „Wij willen de daders .verge ven, zoals we dat de Duitsers na de oorlog en de moorde naars van pater Polieluszko hebben gedaan. Maar in de huidige historische tijd willen wij de feiten en de oorzaken te weten komen." Enkele weken geleden werd in Warschau bij de Rakowiec- kafgevangenis, waarin de vei ligheidsdienst huisde, een massagraf gevonden. Daarin zijn tussen de 500 en 3.000 slachtoffers van de Stalinter reur zijn in het geheim begra ven. Zondag zijn 460 nabestaanden vanuit Warschau per speciale trein naar Katyn gereisd om de 4.000 Poolse officieren te herdenken die daar in april 1940 door de Sovjettroepen zijn vermoord. De Sovjetpro paganda heeft tot vorig jaar beweerd dat de officieren door de nazi's waren ver moord. September 1943 vond het Duitse leger bij Katyn een massagraf met de lijken van 4.000 Poolse officieren. Zij be hoorden tot de 15.000 officie- ren die in 1939 door de gehei me dienst van de Sovjetunie werden geïnterneerd en van wie sinds voorjaar 1940 niets meer is vernomen. Hoewel een internationale commissie vaststelde dat de officieren in Katyn voor de inval van de Duitse troepen waren vermoord, hield Stalin en in zijn voetspoor de officië le Sovjetgeschiedschrijving vol dat de nazi's de daders waren. Polen wil nu dat de archieven van de vroegere NKVD, de voorloper van de KGB, wor den geopend zodat het lot van de overige 10.000 officieren kan worden vastgesteld. In Polen twijfelt niemand er aan dat ook zij door de NKVD zijn vermoord. De Poolse openba re aanklager heeft eerder deze maand de Sovjetunie ge vraagd een gerechtelijk on derzoek naar de moord op de officieren te openen. Daar het volgens de. Polen om genocide (volkerenmoord) gaat, is de misdaad niet verjaard. Nederlands Hervormde Kerk Benoemd te Grollo tot pastoraal werker (part-time) mw.G.W. Kwak kel-Boers. wonende te Epe, die deze benoeming heeft aangenomen. Aan genomen naar Herwijnen W.P. van der Aa. kand. te Nieuwpoort het beroep door de Generale Synode tot pred. voor buitengew. werkz. (gees telijk verzorger van de penitentiaire inrichting te Sittard) G.H.J. Gerelings te Heerlen (reformatorische kerkge meenschap, herv.geref.). Beroepen te Oud-Alblas B.J. van Vreeswijk te Ridderkerk; te Wageningen J. Quist te Hendrik Ido Ambacht; te Zoelen (part-time) M. Beitler, kand. te Utrecht. Beroepen te Kamerik C.M. Buijs te Gameren; te Middelharnls dr.P. Ver meer te Kesteren. Gereformeerde Kerken Beroepen te Burum (part-time) mw.drs.l. Boersma-Prins, kand. al daar. die dit beroep heeft aangeno- Christelijke Gereformeerde Kerken Beroepen te Katwijk aan Zee M.C. Tanis te Sliedrecht-Centrum. Gereformeerde Gemeenten Beroepen te Capelle aan den IJssel (wijk West) i.c.m. dovenzorg G.J. van Aalst te Benthuizen; te Meeuwen J.C. Weststrate te 's-Gravenpolder. Bedankt voor Haarlem L. Huisman. 1.1. zendingspred. te Zuid-Afrika, wo nende te Vlaardingen; voor Terneu- zen J.J. van Eckeveld te Zeist; voor Zoetermeer D. Hakkenberg te Gro ningen. Gereformeerde Kerken vrijgemaakt Bedankt voor Kampen M.H. Sllggers te Amersfoort-Centrum. Christelijke Gereformeerde Kerken Beroepen te Katwijk aan Zee M.C. Tanis te Sliedrecht-Centrum. MOSKOU Konstantin Chartsjev, voorzitter van de raad voor godsdienst zaken in de Sovjetunie, heeft de KGB en de com munistische partij er de schuld van gegeven dat hij dit voorjaar moest af treden als voorzitter van de raad voor godsdienst zaken in de Sovjetunie. Zij hadden bezwaar tegen zijn streven naar algehele godsdienstvrijheid. Chartsjev, die tot dusver over zijn aftreden heeft gezwegen, zegt dit in een vraaggesprek met het progressieve Sovjet weekblad Ogonjoek. Officieel werd zijn gezondheid als re den van zijn aftreden opgege ven. Binnen het centraal comité van de partij accepteerden de twee of drie leden die verant woordelijk voor de religieuze zaken zijn, niet dat de kerk dezelfde status als de partij zou krijgen, zegt Chartsjev. Dit kwam de eerste keer tot uiting tijdens de voorberei ding van het millennium, de viering van 1.000 jaar chris tendom in het land. Zij maak ten bezwaar tegen de weder opbouw van een kathedraal in Moskou. Gorbatsjov zelf heeft toen daar toestemming voor gegeven. De KGB nam het Chartsjev onder meer kwalijk dat hij de Hare Krishna-beweging heeft toegestaan. In de tijd voor glasnost en perestrojka had de KGB naar hartelust aanhan gers ervan vervolgd. Ook be paalde personen in de leiding van de Russisch-Orthodoxe Kerk hebben bijgedragen aan zijn val, zegt Chartsjev, die ook in dit geval geen namen noemt. „Zij hebben bij leden van de Opperste Sovjet be zwaar gemaakt tegen miin voorstel de verboden Oek- raïns-Katholieke Kerk weer toe te laten. Ook mijn pleidooi voor vrije verkiezingen voor de opvolging van patriarch Pimen, hoofd van de Kerk, viel niet in goede aarde. Ik werd ervan beschuldigd mij met interne zaken van de Kerk te bemoeien." Volgens Chartsjev die werd opgevolgd door Joeri Christo- radnov, een man van de har de lijn uit de communistische partij, woedt er momenteel een machtsstrijd in de top van de Russisch-Orthodoxe Kerk over de opvolging van Pimen, die ernstig ziek is en zijn functie niet meer kan uitoefe nen. Chartsjev was voor vrije verkiezingen omdat tot dus ver alle patriarchen niet wer den gekozen, maar door de staat (hetzij de tsaar hetzij de communistische partij) werd aangewezen. Het vraaggesprek met Charts jev wordt gezien als tegen wicht tegen conservatieve kringen in partij en kerk die van geen erkenning van de Oekrainse Kerk willen weten. Eind november ontmoet Gor batsjov paus Johannes Paulus 2, die als geen ander voor we- dertoelating van de Oekrainse Kerk heeft geijverd. Het wordt zeker niet uitgesloten dat Gorbatsjov de paus met dat nieuwtje zal verblijden. Alarmerende wao-cijfers Het aantal mensen dat geheel of gedeeltelijk schikt wordt verklaard is de afgelopen jaren onvermindg blijven stijgen. Ook in de laatste begroting van het demi: t naire kabinet is dat nog eens nadrukkelijk gesignaleerd, nister De Koning van sociale zaken sprak van een zorgel en „vanuit sociaal oogpunt onaanvaardbare" ontwikkel Een ontwikkeling die twee kabinetten-Lubbers niet hebg weten te keren. Er zijn wel pogingen ondernomen. Niet ii rs laatste plaats omdat de massale arbeidsongeschiktheid, bel ve veel individuele ellende en een maatschappelijk bleem, ook ernstige economische moeilijkheden oplevert De aaw- en wao-uitkeringen leggen een zwaar beslag on collectieve middelen en de vaderlandse economie kan j op termijn de permanente uitschakeling van een miljoen beidskrachten niet permitteren. En naar dat miljoen ga£ toe, zo luidt de prognose, als er niet snel iets gebeurt, menteel vallen al bijna achthonderdduizend mensen oi het regime van de aaw/wao. Speurend naar bezuinigii heeft het kabinet drie jaar geleden bij de herziening van sociale stelsel stevig in de wao-uitkeringen gekapt. Het ginsel van de 'verdiscontering' werd vervangen door dwingend begrip Test-arbeidscapaciteit'. WaT houdt dat in? Voorheen werd er van uitgegaan iemand die gedeeltelijk arbeidsongeschikt was verklaL sterk verminderde kansen op de arbeidsmarkt had. Op I verdiscontering was het hoge peil van de uitkeringen ge«* Sinds de stelselherziening belandt iemand voor het percert ge dat hij nog arbeidsgeschikt wordt geacht echter in de stand, indien hij met zijn handicap geen (gedeeltelijke) ba vindt. Als de gedachte is geweest dat het daardoor voor t| bende werknemers 'minder aantrekkelijk' zou worden t, partieel te worden afgekeurd, is dat een foutieve verondr stelling geweest. OOK de herbeoordelingen die werden losgelaten op 'ou| wao-gevallen leverden niets anders op dan de constaterijj dat vrijwel niemand zich voor zijn genoegen uit het arbeij proces laat wegdokteren. Plus de vaststelling dat andt dan hier en daar werd aangenomen vroegere afkeuringL bepaald niet uit de losse pols zijn geschied. De jongste rappL tages van de Gemeenschappelijke Medische Dienst (GM lijken ook de stelling te ontkrachten, dat werkgevers tot v<j kort de wao stelselmatig misbruikten als een makkelijke) betrekkelijk elegante methode om van overtollig personj af te komen. r De Sociaal-Economische Raad heeft een uitvoerig pakk met voorstellen bij het demissionaire kabinet gedeponet om de groei van de arbeidsongeschiktheid aan te pakk Het bevat pleidooien voor subsidieregelingen, voor variab premieheffingen en allerlei andere wettelijke omwegen tot dat ene doel te geraken, de vermindering van het aan wao'ers. Werkgevers en werknemers in de SER verschill uiteraard weer van mening over wiens schuld het allemaa en wie voor de kosten van 'her-integratie' zou moeten draaien. Het is een tamelijk onbeduidende discussie en uitkomst is lood om oud ijzer. FeIT is dat de arbeidsmarkt voor gedeeltelijk arbeidson schikten domweg te hoge drempels heeft. Dat besef is rij] lijk laat tot Den Haag doorgedrongen. Evenals het besef het zinloos en zelfs onfatsoenlijk is om mensen met een v< laging van hun uitkering te willen dwingen aangepast we te zoeken, als dat aangepaste werk niet in de aanbieding De politiek had veel eerder moeten zorgen voor adequa aangepaste arbeidsplaatsen, zowel bij de overheid als bij h bedrijfsleven. De simpelste methode is daarvoor de beste. En de simpel: methode is om overheidsinstellingen en bedrijven te ve plichten een bepaald percentage gehandicapten in hun pen neelsbestand op te nemen. Die verplichting bestaat forme al, maar de controle en de sancties op ontduiking zijn er ni steeds niet. Het is hoog tijd dat die er komen. Brieven graag kort en duidelijk geschreven De redactie behoudt zich het recht voor ingezonden stukken te bekorten Kabinet De sekse van ministers-kandi daten is voor premier Lubbers geen criterium, zo lees ik in de krant. Kandidaten moeten wat hem betreft aan enkele voor waarden voldoen. Vakman schap bijvoorbeeld. Daar dat voor vrouwen een biologische onmogelijkheid is, zullen er dus weinig vrouwen in het ka binet komen. Als echter het begrip 'vakmanschap' nader- wordt gedefinieerd, zal moge lijk blijken dat vrouwen ge schikter zijn voor een mini sterspost dan mannen. Wie een ministerie wil beheren moet een goede manager zijn, uitmuntend kunnen organise ren en met weinig geld veel kunnen doen. En wie zijn daar beter in getraind dan vrouwen die een huishouden hebben bestierd? Voetbalgeweld (5) De discussies over voetbalge weld zullen voorlopig nog wel door kunnen gaan. Maar laten de dikbetaalde voetballers eerst eens bij zichzelf te rade gaan. Bij de wedstrijd Ajax- Feijenoord haalde John Met god zijn tegenstander schanda lig onderuit, krijgt terecht een gele kaart (had uit het veld ge stuurd mogen worden) en gaat dan tegen de scheidsrechter tekeer op een wel zeer onbe hoorlijke manier. Ik wil hier mee niet zeggen dat men ie dereen met fluwelen hand schoenen aan moet pakken, maar laat men proberen het voetbalgeweld op het veld bin nen de perken te houden. Platform Het doet me als lezer genoegt dat onze krant de laatste ti meer ruimte beschikbaar hee voor ingezonden stukken, s thans dat er blijkbaar stee meer mensen zijn die in pen klimmen. De meningt van lezers zijn vaak heel 1 zenswaardig en bevatten ni zelden oorspronkelijke g dachten. Ik hoop van gans harte dat steeds meer leze hun pennevruchten insture Ikzelf heb de schroom die n hier dikwijls van heeft wee houden nu ook overwonni en ik ben vast van plan o mijn mening via dit platfor kenbaar te maken wanneer dat nodig vind. H.D.J. Zandstra, DEN HAAG. ADVERTENTIE ...en dan krijgt u de Belasringlèlefoor voor ondernemer IAls u, als ondernemer, mei vragen zit over de Belastingherziening (Dort*), bel dan gratis de Belasting- Telefoon voor ondernemers. Het nummer is op werkdagen bereikbaar van Belastingdienst

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1989 | | pagina 2