Hongaren juichen voor
betere banden met VS
Siberische mijnwerkers
houden proteststaking
buitenland
Geen verklaring voor
toeloop van Republikaner
Calif ornië heeft
geen geld voor
de wederopbouw
CfiidócSoutmit
DINSDAG 24 OKTOBER 1989 PAGINA 5
Doodvonnis Rushdie
geldt nog altijd
TEHERAN De president van Iran, Ali
Akbar Rafsanjani, heeft verklaard dat het
door wijlen ayatollah Khomeini uitge
vaardigde doodvonnis tegen de Britse
schrijver Salman Rushdie nog altijd van
kracht is. Tijdens een persconferentie in
Teheran, de eerste sinds hij in juli in func
tie trad, zei de Iraanse president: „Het
standpunt en beleid van de islamitische
republiek Iran zijn hetzelfde als die van
de imam (Khomeini)". Rushdie is sinds
het doodsbevel in februari ondergedoken.
Het afgelopen weekeinde ontstond grote
beroering in Groot-Brittannië nadat de di
recteur van het moslim-instituut in Lon
den, Kalim Siddiqui, in Manchester de op
roep om Rushdie te doden had herhaald.
President Rafsanjani. foto: ap
Studenten in Bangladesh
met messen op examens
DHAKA Bijna 200 studenten in Bangladesh
zijn van school gestuurd wegens spieken en het
molesteren van leraren tijdens hun examen. Op
minstens 20 plaatsen braken gisteren ongere
geldheden uit, waarop de autoriteiten de hulp
van de politie moest inroepen om de orde te her
stellen. De studenten die zich beklaagden omdat
de controle te streng was en de vragen te moei
lijk, vernielden gebouwen waar examens werden
afgenomen, verscheurden de opgaven en vielen
functionarissen aan die de examens afnamen.
„Veel kandidaten verschenen voor de test gewa
pend met stenen, messen, ijzeren staven en blad
zijden gescheurd uit hun leerboeken", aldus een
politiewoordvoerder. Zaterdag gingen studenten
in het noorden van Bangladesh voor acht uur in
staking omdat zij waren gedwongen van plaats te
wisselen om spieken te voorkomen.
Massale executies
na coup in Panama
SAN JOSÉ In Panama zijn na de
mislukte staatsgreep tegen generaal Ma
nuel Antonio Noriega op 3 oktober ten
minste 233 militairen geëxecuteerd door
troepen die de sterke man van het land
trouw bleven. Dat heeft het Panamese
Comité voor de Rechten van de Mens
(CPPDH) verklaard in de hoofdstad van
Costa Rica, San José. Voorzitter Osvaldo
Velasquez zei op een persconferentie dat
de militairen, voordat zij werden geëxe
cuteerd, eerst nog zijn gemarteld. Hij zei
zich te baseren op verklaringen van
ooggetuigen en van medisch personeel.
Volgens de lezing van de Panamese re
gering zouden tijdens en na de mislukte
staatsgreep slechts elf mensen zijn om
gekomen.
ETA-leden veroordeeld
tot 793 jaar celstraf
MADRID Het Spaanse Hoog
gerechtshof heeft gisteren twee
ETA-strijders veroordeeld tot 793
jaar gevangenisstraf wegens de
bomaanslag op een supermarkt in
Barcelona, waardoor in 1987 27
mensen het leven verloren.
Krachtens het Spaanse recht
kwam de hoogste gerechtelijke
instantie met de optelling van de
gevallen van moord en verwon
ding tot een totale gevangenis
straf van 793 jaar en twee maan
den voor elk van de ETA-leden.
De procureur-generaal in Madrid
had tweeduizend jaar geëist. Het
maximum dat beide veroordeel
den moeten uitzitten is dertig
jaar.
Baker vol lof over Sovjetunie
SAN FRANCISCO De Amerikaanse minister-van bui4
tenlandse zaken, James Baker, vindt dat zijn land en de
Sovjetunie nu de historische kans hebben het tijdperk
van de Koude Oorlog definitief achter zich te laten en
een 'nieuwe wereld' te scheppen. Hij deed zijn uitspra
ken tijdens een toespraak in San Francisco. Volgens poli
tieke waarnemers duidt de toespraak van Baker op een
veranderde houding van de regering-Bush jegens de
Sovjetunie. In het recente verleden zijn nogal eens reser
ves geuit ten aanzien van de oprechtheid van Gorbatsjov
en zijn vermogen als politieke leider te overleven.
In Moskou heeft Sovjet-minister van buitenlandse zaken
Sjevardnadze toegegeven dat het Sovjet-radarstation in
Krasnojarsk strijdig is met het Amerikaans-Russische
ABM-verdrag tegen anti-ballistische raketten en gezegd
dat het ontmanteld zal worden. Westerse bewapenings
deskundigen waren al langer de mening toegedaan, dat
de radarpost niet strookte met het uit 1972 daterende
verdrag.
ANC houdt
zondag massa
bijeenkomst in
stadion Soweto
JOHANNESBURG In het
stadion van de zwarte woon
stad Soweto in Zuidafrika zal
komende zondag een massa
bijeenkomst worden gehouden
van de verboden verzetsbewe
ging ANC. Er is geen vergun
ning voor aangevraagd, maar
de organisatoren gaan ervan
uit dat de politie niet zal optre
den.
Onder de deelnemers zullen
zondag vrijwel zeker ook de
zeven verzetsleiders zijn die
vorige week door de Zuidafri-
kaanse autoriteiten uit gevan
genschap werden ontslagen.
Gisteren hielden zij in Soweto
'strategisch beraad'. De politie
hield zich afzijdig.
Aan het beraad nam ook Go-
Mbeki deel, die in novem
ber 1987 al was vrijgelaten. De
79-jarige Mbeki mocht na zijn
vrijlating niet reizen en geen
politieke bijeenkomsten bijwo
nen, maar die beperkingen
werden opgeheven zodat hij
gisteren vanuit zijn woon
plaats Port Elizabeth naar Jo
hannesburg kon vliegen.
De zeven overige ANC-leiders
werden onvoorwaardelijk vrij
gelaten; zij hebben het gebruik
van geweld in de strijd tegen
de blanke overheersing ge
rechtvaardigd en van de rege
ring een aantal concessies ge
ëist, alvorens te willen onder
handelen. De met Mbeki
erbij acht ANC-leiders ver
gaderden in een gemeen
schapsruimte in Soweto. Nade
re bijzonderheden wilden zij
niet verschaffen.
Mbeki en vijf van degenen die
vorige week werden vrijgela
ten, werden in 1964 tot levens
lang veroordeeld, samen met
ANC-leider Nelson Mandela,
die nog altijd vast wordt ge
houden maar wiens vrijlating
wordt overwogen. De onvoor
waardelijke vrijlating van de
ANC-leiders en de beslissing
yan de regering om ANC-bij-
eenkomsten toe te staan, is
|door Zuidafrikaanse kranten
gepresenteerd als een feitelijke
erkenning van het ANC.
MASSALE HERDENKING OPSTAND '56
BUDAPEST Meer dan
100.000 Hongaren deden
gisteren mee aan een bij
eenkomst op het Kossuth-
plein in Budapest. Vlak
bij het parlement namen
zij deel aan de eerste her
denking in volledige vrij
heid van de opstand van
1956.
De samenkomst vormde de af
sluiting van een reeks manifes
taties die 23 onafhankelijke op
positiegroepen in het hartje
van de Hongaarse hoofdstad
hadden georganiseerd. Veel
deelnemers aan de bijeenkomst
voerden brandende kaarsen
mee ter herdenking aan de
slachtoffers van de opstand
van 33 jaar geleden - 2700 vol
gens officiële cijfers, 25.000
volgens cijfers die in het Wes
ten gepubliceerd zijn.
Eerder op de dag had waarne
mend president Matyas Szuros
de 'republiek Hongarije' gepro
clameerd, die in de plaats komt
van de 'volksrepubliek Honga
rije'. De proclamatie, precies
om 12 uur 's middags, vond
plaats vanaf hetzelfde balkon
aan het parlementsgebouw
waar de hervormingsgezinde
Imre Nagy op de dag af 33 jaar
eerder een rede hield, waarin
hij Hongarije neutraal ver
klaarde en meedeelde dat het
land uit het Warschau Pact
trad. Met zeer harde hand trad
het bezettingsleger van de Sov
jetunie op tegen de 'opstand
van 1956', die twee weken
duurde en waarin de Hongaren
het onderspit dolven.
„De Hongaarse republiek wil
een onafhankelijke, democrati
sche rechtsstaat zijn waarin de
waarden van de burgerlijke
democratie en het democra
tisch socialisme in gelijke mate
tot hun recht komen", aldus
Szuros. De waarnemend presi
dent sprak zich uit voor voort
zetting van de samenwerking
met de Sovjetunie, hetgeen
hem op boegeroep kwam te
staan. Maar toen hij voor bete
re betrekkingen met de Vere
nigde Staten pleitte, werd hij
weer toegejuicht.
Dat de politieke veranderingen
in Hongarije zeer snel gaan,
blijkt uit het feit dat de politie
vorig jaar nog optrad tegen po
gingen de opstand van 1956 te
herdenken. Een jaar geleden
golden de gebeurtenissen van
oktober-november 1956 nog als
„contra-revolutie". Maar sinds
dien spreekt men van een
„volksopstand" en heeft de lei
der van de opstand in '56 Imre
Nagy een staats(her)begrafenis
gekregen. Volgend jaar juni
worden verkiezingen naar
westers model gehouden voor
een nieuw parlement. Dan
kunnen de Hongaarse kiezers
voor het eerst sinds 1947 een
zelfstandige keus maken uit el
kaar beconcurrerende kandi
daten en partijen. De Hongaar
se minister van buitenlandse
zaken Gyula Horn zei dat Hon
garije op de lange duur streeft
naar neutraliteit. Hij bena
drukte echter dat het zover
nog lang niet is, en dat er abso
luut nog geen sprake is van te
rugtrekking uit het Warschau
Pact. Horn sprak op een pers
conferentie in de Zweedse
hoofdstad Stockholm, aan het
eind van zijn bezoek aan Scan
dinavië. De minister zei het
zelfs te zien gebeuren dat het
Warschau Pact en de NAVO
zichzelf uiteindelijk zullen op
heffen. Hij zei ook dat Honga-
In het
centrumn van
Budapest
brandden
gisteren
duizenden
kaarsen,ter
herinnering
aan de
slachtoffers
van de
opstand van
1956.
foto: epa
rije geleidelijk aansluiting wil
zoeken bij de Europese Ge
meenschap (EG). De eerste
stap op weg naar het EG-lid-
maatschap zal bestaan uit sa
menwerking met de Europese
Vrijhandelsassociatie EFTA,
waarvan deel uitmaken de on
gebonden landen Zweden, Fin
land, Oostenrijk en Zwitser
land en de NAVO-landen
Noorwegen en IJsland. Vol
gens Horn staat het Hongaarse
lidmaatschap van het Oosteu-
ropese handelsblok COME
CON die samenwerking niet in
de weg.
(Van onze correspondent
Rink Drost)
STUTTGART Nog nooit
ging het de inwoners van de
Bondsrepubliek zo voor de
wind als nu. En nog nooit
zochten zo veel ontevreden in
woners van deze welvaarts- en
jwelzijnsstaat bij verkiezingen
hun toevlucht tot een extreem
rechtse partij: de Republika
ner.
Een partij zonder politieke
kopstukken, een partij zonder
[duidelijke programma's, een
partij die op geen enkel wa
penfeit kan bogen. De zege
tocht van de Republikaner be
gon dit voorjaar in West-Ber-
lijn, kreeg zijn bevestiging in
le gehele Bondsrepubliek bij
de Europese verkiezingen in
mei, werd op 1 oktober voort
gezet in de lokale verkiezingen
in de deelstaat Nordrhejn-
Westfalen en bleek het afgelo
pen weekeinde niet te stuiten
in de lokale stembusstrijd in de
meest welvarende deelstaat
van de gehele republiek: Ba
den-Württemberg. In de eerste
analyses wordt de oorzaak van
.het overlopen van ontevreden
kiezers naar de Republikaner
gezocht in de sociale woning
nood. In de verkiezingsstrijd is
deze woningnood ook het
meest bediscussiëerde punt ge
weest. Warrige discussies wa
ren het, waar de kiezers alleen
maar hoorden wat ze al wisten:
er zijn de laatste jaren veel te
weinig goedkope woningen ge
bouwd. Hoeveel te weinig? De
politici van de gevestigde par
tijen hielden een ruime marge
aan: tussen de 50.000 en 150.000
in de gehele deelstaat.
De Republikaner wezen de
schuldigen aan, inspelend op
de angsten van veel burgers.
De gevestigde partijen in Bonn
en Stuttgart hebben schuld, al
dus de Republikaner. En de
buitenlanders natuurlijk, die
door diezelfde partijen niet het
land uit worden geschopt.
Want die buitenlanders pikken
de banen en de huizen voor de
neus van de eigen bevolking
weg, leven - als ze geen baan
wegpikken - op kosten van de
gemeenschap. Vooral in de zo
genaamde sociaal zwakke ste
delijke gebieden spreken die
argumenten aan. Hier wonen
de werklozen, de mensen met
het minimumloon, de woning
zoekenden. Veertig jaren de
mocratie hebben hun niet de
welvaart en het welzijn ge
bracht waarmee de Bondsrepu
bliek als geheel "zo rijk is geze
gend. Eerdere opinie-onderzoe
ken hebben aan het licht ge
bracht dat het het vooral deze,
doorgaans slecht opgeleide, be
volkingsgroep is op wie de ex
treme partijen mogen rekenen.
Uit die groep zijn het vooral de
mannen, ook en juist de jonge
ren, die hun stem aan de Re
publikaner geven. In het alge
meen laten de kiezers op ex
treem-rechts partijen zich niet
leiden door politieke wapenfei
ten of uitgewerkte partijpro
gramma's. Volgens de opinie
peilers is het kiezerspotentieel
in Duitsland dat gevoelig is
voor extreem-rechtse ideeën
zo'n 13 procent. In Heidenheim
zat de werkelijkheid daar zon
dag met 14 procent al boven.
En bij de Europese verkiezin
gen kwam Rosemheim in Beie
ren op 20 procent Rep-stem-
mers. Wie stuit de opmars van
de rechtsradicalen? De paniek
reacties bij de prominente poli
tici van het reservoir waaruit
de radicalen putten, de christe
lijke partijen, hebben tot nu
toe een averechts effect gehad.
Eerste bal in tweeën
Ronald Reagan had gisteren twee pogingen nodig om de „eerste"
bal van een honkbalwedstrijd in Japan over de plaat te gooien. De
voormalige Amerikaanse president is op bezoek in dat land waar
hij voor veel geld op speciaal verzoek optreedt. foto: ap
Lachmon sluit
nieuw akkoord
met Brunswijk
MOENGO Met het slui
ten van een nieuwe over
eenkomst met rebellenlei
der Brunswijk lijkt parle
mentsvoorzitter Lachmon
in grote mate tegemoet te
komen aan de eisen van
de opstandige Tucayana
Amazonia-Indianen.
Die vonden dat ze niet be
trokken waren bij het opstel
len bij het vorige akkoord
tussen de regering en het
Jungle Commando, het Ak
koord van Kourou. In de
nieuwe verklaring staat dat
in Suriname discussies op
gang moeten komen over
een Nationaal Akkoord,
waaraan naast de regering
en de Nationale Assemblee
ook de drie gewapende groe
peringen moeten deelnemen.
Naast het Junglecommando
en de Indianen is dat de
Unie voor Democratie en Be
vrijding.
De datum en plaats voor de
discussies zullen nog worden
bepaald.
Voor de resten van wat ooit een huis was in San Francisco kan
deze man even uitblazen van het harde werken. Het opruimen
van alle ravage van de aardbeving gaat nog vele weken duren.
foto: afp
(Van onze correspondent
Jo Wijnen)
WASHINGTON San
Francisco en omgeving lij
ken zich met opmerkelij
ke snelheid te herstellen
van de aardbeving van
vorige week dinsdag. Gis
teren zijn honderdduizen
den mensen weer aan het
werk gegaan en de scho
len zijn grotendeels hero
pend.
De verkeerschaos als gevolg
van beschadigde wegen en ka
potte of ingestorte bruggen
was echter enorm. Vele foren
sen hebben zich dan ook de
bange vraag gesteld hoe het de
komende tijd verder moet. De
herstelwerkzaamheden zullen
immers nog vele maanden du
ren en intussen weet niemand
waar de miljoenen dollars die
daarvoor nodig zijn vandaan
moeten komen.
De financiële consequenties
van de aardbeving hebben
juist in Californië een extra
tragische dimensie. Immers, de
bewoners van die staat hebben
de afgelopen jaren grote steun
gegeven aan initiatieven de
belastingen drastisch te verla
gen en de overheidsuitgaven
tot minder dan een minimum
te beperken. Juist de belasting
die de lokale en stedelijke au
toriteiten van geld zou moeten
voorzien om een redelijke in
frastructuur op de been te
houden is sterk verlaagd. Het
tijdens de aardbeving van de
vorige week ingestorte wegge
deelte bij Oakland is illustra
tief voor de negatieve gevol
gen van de met zoveel tam
tam doorgevoerde belastingre
volutie. Nu de overheden in
Californië zich voor giganti
sche uitgaven geplaatst zien
om de aardbevingsschade on
gedaan te maken, is de discus
sie over de belastingrevolutie
opnieuw in alle hevigheid op--
gelaaid. Een nieuwe belasting
verhoging lijkt voor de hand
te liggen, maar of die politieke
haalbaar is, blijft de vraag. Bo
vendien is Californië heel wat
groter dan het nu getroffen
gebied. De politici die een
eventuele belastingverhoging
aan hun achterban zouden
moeten verkopen, sputteren
daarom nu reeds tegen.
Het beginsel dat het betalen
van belastingen tot minder
dan een absoluut minimum
moet worden beperkt, wat
daar ook de gevolgen van zijn,
begint echter steeds meer op
een collectieve kortzichtigheid
te lijken die in geval van een
nieuwe aardbevingsramp fata
le consequenties kan hebben.
De vraag is dan ook of Califor
nië van de ramp van de vorige
week echt iets heeft geleerd.
Mausoleum Lenin in de revisie
MOSKOU Het mausoleum van Lenin aan het Rode Plein in
Moskou zal vanaf begin november voor twee maanden gesloten
worden wegens dringende onderhoudswerkzaamheden. Het in
rood graniet opgetrokken mausoleum trekt elke dag duizenden
bezoekers die langs het gebalsemde lichaam van de stichter van
de Sóvjet-staat trekken. De laatste maanden is herhaaldelijk in
de media en in het Congres van Volksafgevaardigden geopperd
Lenin uit het mausoleum te halen en te begraven. Uit de aange
kondigde herstelwerkzaamheden blijkt echter niet dat Lenins
lijk verplaatst zal worden.
DE AVONTUREN VAN KAPITEIN ROB
HET GEHEIM VAN DE BOSPLAAT
QN504 De „Vrijheid II" is weer onder zeil. Rob heeft afscheid
9enomen van zijn Amerikaanse vrienden en is eigenlijk maar blij,
dat dit opwindende avontuur ook weer achter de rug is. Maar
helemaal alleen is hij toch niet, want majoor Ross vaart met hem
mee. Ze zijn onderweg naar Florida. „Een maandje vakantie zal
me goed doen", zegt majoor Ross, terwijl hij in de pantry een
groc klaar maakt. „En mij ook", zegt Rob. O, wat heeft hij een
slaap! „Ik hoop maar, dat we een kalme reis voor de boeg heb
ben", zegt hij geeuwend, en dan gaat hij naar kooi. Licht hellend
over stuurboord glijdt de „Vrijheid" met goed getrimde zeilen
over de golven.
Prins Charles op
tv over milieu
LONDEN Prins Charles,
die eerder in huiselijke kring
een verbod op het gebruik van
spuitbussen afkondigde, gaat
voor de BBC-televisie een do
cumentaire maken over mi
lieuproblemen.
In het programma van een
uur zal de Britse kroonprins
aandacht besteden aan proble
men als de aantasting van de
ozonlaag en de bedreiging van
het tropisch regenwoud. Char
les zal de kijkers op het hart
drukken dat er een nieuwe vi
sie nodig is op de mens als
„beheerder van de aarde".
Vorig jaar maakte prins Char
les al een omstreden BBC-do-
cumentaire over archtitectuur,
waarin hij de na-oorlogse ar
chitecten beschuldigde van
'horizonvervuiling'.
MOSKOU In Siberië heb
ben gisteren ongeveer twintig
duizend arbeiders in het Koe-
znetsk-bekken (Koezbass), het
op een na belangrijkste indus
triële gebied van de Sovjetu
nie, voor twee uur het werk
neergelegd.
De werkonderbreking in het
kolenmijnengebied is in strijd
met een nieuwe wet waarbij
stakingen in de vitale indus
triesectoren voor vijftien
maanden zijn verboden. De
wet werd eerder deze maand
door het Sovjet-parlement
aangenomen. De proteststa
king viel samen met signalen
van ongenoegen elders in het
land. Zo heeft de Kazachstaan-
se afgevaardigde Olzjas Soelej-
menov het Sovjet-parlement
gewaarschuwd dat de arbei
ders in zijn Centraalaziatische
republiek zouden staken om
hun eisen tot beëindiging van
kernproeven in het woestijn
gebied bij de stad Semipala-
tinsk kracht bij te zetten. Bin
nen het Sovjet-leger is het
plan opgevat om een vakbond
op te richten om betere leef
omstandigheden af te dwin
gen. In de zuidwestelijke repu
bliek Moldavië hebben enkele
duizenden mensen deelgeno
men aan een protestmars in
Kisjinjov, waarbij zij erken
ning van het Volksfront van
Moladvië eisten. Met de
„waarschuwingsstaking" pro
testeerden de mijnwerkers,
spoorweg- en fabrieksarbei
ders in de stad Mezjdoerets-
jensk tegen de leiding, die vol
gens hen eerder gemaakte af
spraken over verbetering van
hun werk- en levensomstan
digheden niet naleeft. In dit
febied begon in juli ook de sta-
ingengolf, die zich later uit
breidde naar andere industrië
le gebieden in de Sovjetunie,
onder meer naar de Oekraïne.
Die staking kostte de staat
naar schatting tien miljard
gulden. De Sovjet-autoriteiten
hebben ervoor gewaarschuwd
dat een heropleving van de in
dustriële onrust de positie van
partijleider en president Mi-
chail Gorbatsjov en diens her
vormingsbeleid (perestrojka)
in gevaar kan brengen.
