Literatuur als bron van verzet
binnenland
ijTilburg verbiedt alle hondepoep
Partijbestuur CDA selecteert
kandidaten voor kabinetsposten
SCHRIJVERSDEBUTEN IN DE ILLEGALITEIT
Minister: gestandaardiseerd
samenlevingscontract niet zinvol
Zevenhuizen graaft oorlogsvliegtuig op
Artsen niet blij met
IVF in ziekenfonds
PvdA boos op optreden
van Candadese politie
ne\ cm eest ee.
Actiegroep kondigt
vernielingen aan
Minister wil brede
aanpak drugstoerisme
QeidóaQowumt
DINSDAG 24 OKTOBER 1989 PAGINA 3
TILBURG In Tilburg komt een algeheel
'verbod om honden op de openbare weg te laten
loepen. Dat geldt ook voor de goten. Wie zijn
jond toch op de openbare weg laat poepen, is
straks verplicht de poep op te ruimen en thuis
in de container te deponeren. Hondenbezitters
zijn verplicht een schepje of een zakje bij zich
Ite dragen waarmee poep van de straat kan wor
den verwijderd. Wie zich daar niet aan houdt,
kan rekenen op een geldboete. Dat heeft de Til-
burgse gemeenteraad gisteravond besloten. Het
hondepoepprobleem in Tilburg wordt drastisch
aangepakt omdat allerlei andere pogingen en
experimenten de afgelopen jaren op niets zijn
uitgelopen. De Algemene Plaatselijke Verorde
ning (APV) wordt daartoe zo gewijzigd dat toe
zicht en sancties mogelijk worden. De circa
12.000 hondenbezitters in Tilburg worden
voortaan verplicht „een deugdelijk hulpmid
del" voor het verwijderen van de poep van de
openbare weg bij zich te dragen. Iemand die
zijn hond uitlaat en een dergelijk hulpmiddel
op verzoek van de politie niet kan tonen, krijgt
een bekeuring die ter plaatse kan worden vol
daan door betaling van twintig gulden.
De nieuwe regel, waarop volgens verantwoor
delijk wethouder van milieu P. van Hassel,
streng zal worden toegezien, geldt zowel binnen
als buiten de bebouwde kom. De reinigingsspo-
litie in Tilburg wordt uitgebreid met twee per
sonen die zich nog uitsluitend met hondepoep
gaan bezighouden. Daarnaast zet de gemeente
zes speciale reinigingsvoertuigen in om even
tueel toch nog achtergebleven poep op te zuigen
met speciale poepzuigers. Onder het motto „tof
fe honden laten niets achter" gaat de wijziging
van de APV gepaard met een intensieve voor
lichtingscampagne. Alles inbegrepen trekt de
gemeente Tilburg voor de strijd tegen de hon
denpoep structureel bijna drie ton per jaar uit.
Batman op brood
OSS De filmheld Batman,
die afgelopen vrijdag voor het
eerst in een record-aantal bio
scopen in Nederland te
fans heeft de vleeswarenfabri-
kant Zwan uit Oss een speciale
boterhammenworst gemaakt
waarin de vleermuis-figuur is
aangebracht. Deze worst is in
middels te koop in bijna alle
supermarkten. In 1939 ver
scheen, naar een idee van de
striptekenaar Bob Kane, de
eerste uitgave van Batman.
Het valt te betwijfelen of hij
ooit voor mogelijk heeft ge
houden dat de lezers zo zouden
smullen van zijn geesteskind.
Op geheel natuurlijke wijze is het Batman-figuur in de worst aan
gebracht, waardoor op elk plakje de stripheld uit 1939 fladdert.
FOTO: PR
(Vervolg van de voorpagina)
Aan de onderhandelingstafel zijn sinds vorige week donder
dag alle onderwerpen uit het ontwerp-regeerakkoord op
nieuw aan de orde geweest. Gisteravond kon niet worden
doorvergaderd, omdat onderhandelaar De Vries een verga
dering van het CD A-partijbestuur in Utrecht moest bijwo
nen. Op deze bijeenkomst werd niet alleen gesproken over
de inhoud van het ontwerp-regeerakkoord, maar is ook een
aantal namen geselecteerd van CDA'ers die in aanmerking
komen voor een ministerspost of staatssecretariaat. In poli
tieke kringen wordt verwacht dat informateur Lubbers van
avond laat of morgenochtend de definitieve tekst van het ak
koord aan de onderhandelaars kan voorleggen. Daarna
moeten de fracties van CDA en PvdA zich er weer over uit
spreken. Wijzigingsvoorstellen kunnen dan echter niet meer
worden aangebracht: het is „slikken of stikken".
AMSTERDAM Een
aantal jonge Nederlandse
schrijvers en dichters
heeft tijdens de oorlogsja-
kleine tijdschriften
opgezet, die niet alleen
dienst deden als literaire
uitingsmogelijkheden,
maar in een aantal geval
len ook bron van verzet
De namen van onder meer Wil
lem Frederik Hermans en Guil-
laume van der Graft zijn later
zeer bekend geworden bij een
groot publiek, maar weinigen
zullen weten hoe het begin van
hun carrière werd gekenmerkt
door illegaliteit. De Amster
damse literatuur-historicus Piet
Calis heeft de ontstaansgeschie
denis van de bladen bestudeerd
en promoveert vandaag op het
proefschrift 'Het ondergronds
verwachten, schrijvers en tijd
schriften tussen 1941 en 1945'
aan tie Nijmeegse Katholieke
Universiteit.
„Het was in eerste instantie de
bedoeling me te concentreren
op de jaren na de Tweede We-
reldoorlog. Als jongen heb ik
toen zelf allerlei boeken en tijd
schriften gelezen, waarvan ik
haarfijn het hoe en waarom
wilde weten. Maar al snel
kwam ik erachter dat de wor
tels in de oorlogsjaren lagen.
Uit de gesprekken met schrij
vers en dichters bleek hoe zij in
die oorlogsjaren tegen de wil
van de Duitsers in hun literaire
werken toch hebben uitgege
ven. De meeste blaadjes hadden
hele lage oplagen. Eén blad,
„De Schone Zakdoek", kende
Niet iedereen die zijn gedichten of verhalen tijdens de oorlog liet afdrukken in een illegaal blad
werd na 1945 ook werkelijk bekend. Dat lukte Willem Frederik Hermans (links) en Guillaume van
der Graft wel. foto: sp
maar één exemplaar en ging tij
dens de ontmoetingsavonden
van hand tot hand".
Het is de onderzoeker opgeval
len dat de meeste bladen vooral
gedichten bevatten. „Dat heeft
vooral een pragmatische reden,
want er was in die jaren een
groot tekort aan papier. Toch
mag ook niet onvermeld blijven
dat veel vernieuwingen in de
Nederlandse literatuur de afge
lopen honderdvijftig jaar vooral
via de weg van de poëzie zijn
verlopen. Nu zie je dat ook
weer bij de Maximalen; hon
derd jaar geleden was dat al het
geval bij 'de Tachtigers. Poëzie
is de toetssteen voor de ver
nieuwingen", aldus Calis.
Kultuurkamer
De behoefte om eigen blaadjes
op te zetten bij de jonge schrij
vers en dichters - de meesten
waren tussen 18 en 25 jaar -
hing nauw samen met de wijze
waarop de Duitsers het culture
le leven in het bezette Neder
land naar hun hand wilden zet
ten. Door de instelling van de
Kultuurkamer mochten kunste
naars hun uitingen alleen via
de officiële kanalen naar buiten
brengen, mits zij zich hielden
aan de Duitse richtlijnen. Daar
door kwam een aantal bladen
in handen van de nazi's of
schortten redacties hun literaire
bijdragen op in ruil voor na
tuurwetenschappelijke artike
len, zoals in De Gids gebeurde.
Velen wilden de door de Duit
sers beheerste wegen echter
niet bewandelen en zochten
naar andere mogelijkheden, zo
als onder meer de illegale bla
den 'De Schone Zakdoek',
'Lichting', 'Stijl' en 'Parade der
Profeten'. Juist in die bladen
hebben latere bekende schrij
vers als Willem Frederik Her
mans, Paul Rodenko en Guil
laume van der Graft gedebu
teerd. Niet iedereen die toenter
tijd in de illegale bladen zijn
bijdragen liet afdrukken, is be
kend geworden.
Calis: „Velen zijn geroepen,
maar weinig zijn uitverkoren.
Toch droomden ook zij in die
oorlogsjaren van een
als literator".
F rijda
Voor enkelen was die droom
niet de drijfveer achter hun
handelen. Voor de joodse dich
ter/schrijver Leo Frijda, die la
ter door de Duitsers werd ver
moord, waren zijn bijdragen in
het blad 'Lichting' scherpe aan
klachten tegen de jodenvervol
ging-
„Frijda heeft onder meer op
heel aangrijpende wijze een
razzia in zijn straat beschreven.
Ook bij hem thuis werd de deur
ingetrapt, maar zijn familie wist
op dat moment nog te ontko
men. Door de gesprekken die ik
met de schrijvers heb gevoerd,
ben ik er ook achter gekomen
hoe Frijda precies betrokken
was bij de verzetsgroep CS-6,
genoemd naar de Amsterdamse
Corellistraat 6, van waaruit zij
opereerden. Frijda en de kan
toorbediende Jan Verleun
vormden dan ook met grote
waarschijnlijkheid het tweetal
dat de collaborateur Seyffardt,
de voormalige chef van de ge
nerale staf van de Nederlandse
strijdkrachten, heeft geliqui
deerd".
Advertenties
De groepen die de bladen uitga
ven, waren meestal geografisch
georganiseerd in steden zoals
Amsterdam, Utrecht en Den
Haag. Het is opvallend dat Den
Haag ook een eigen blad kende,
hoewel het geen universiteits
stad was. Calis: „In Den Haag
was er de jonge ambtenaar Wil
lem Karei van Loon, die al aan
het begin van de oorlog besefte
dat de Duitsers de drukpersen
zouden gaan beheersen. Hij
heeft aan de wieg gestaan van
drie bladen, waarbij wel opge
merkt moet worden dan zijn
verdienste niet in de eerste
plaats op het literaire vlak lag,
maar juist op het organisatori
sche. Heel interessant is dat hij
via bedekte advertenties in de
Haagse Post en Het Vaderland
schrijvers en dichters heeft we
ten te interesseren. Zo kwam
hij in contact met Hans Warren
die in Zeeland woonde en die
zijn bijdragen over de post ver
stuurde. Het is trouwens op
merkelijk hoe verbluffend goed
de post, ook in de hongerwinter
functioneerde. Bovendien wa
ren er heel wat vrouwen en
meisjes bij de literaire bladen
betrokken, die na de oproepen
voor de Arbeitseinsatz in 1943
voor de contacten met de on
dergedoken mannelijke colle
ga's hebben gezorgd".
LUCAS BOLSIUS
DEN HAAG Minister
I Korthals Altes van justitie
ziet geen aanleiding stan
daard-samenlevingscon
tracten te ontwikkelen
voor niet-huwelijkse rela
ties. Dat bleek gisteren uit
J antwoorden van de minis-
j ter op schriftelijke vragen
I van de PvdA-kamerleden
1 Swildens-Rozendaal en
j Haas-Berger.
De vragenstellers wilden van
de bewindsman weten of hij
bereid was een soort basis
formule te ontwikkelen voor
samenwonenden, waarvan
de rechtsgevolgen overeen
zouden komen met die van
het huwelijk. Deze formule
zou tevens discriminatie op
het gebied van het ouder
schap, alimentatie, pensioen
voorzieningen en erfrecht
moeten voorkomen.
Korthals Altes stelt echter
dat samenlevingsvormen
juist zijn ontstaan omdat va
riatie buiten de wettelijk
vaststaande gevolgen van het
huwelijk gewenst was. „Een
aan het huwelijk analoge be
handeling van niet-huwelijk
se samenleving ligt daarom
niet voor de hand", aldus de
bewindsman.
Van discriminatie van deze
samenlevingsvormen kan'
volgens Korthals Altes geen
sprake zijn omdat er niet ge
sproken kan worden van
vergelijkbare gevallen. Een
deel van de aan het huwelijk
verbonden rechten en plich
ten is immers niet opgeno
men in een niet-huwelijkse
samenleving. Als voorbeeld
noemt hij de verplichting je
gens elkaar de kinderen uit
de relatie te verzorgen en op
te voeden, de verplichting el
kaar het nodige te verschaf
fen en, na scheiding, de ali
mentatieplicht.
Geen verschillen
Bovendien, zo schrijft Kort
hals Altes, kan de buitenhu
welijkse samenleving ook
privaatrechtelijk niet op één
lijn worden gesteld met het
huwelijk en kan daarom ook
daar niet van discriminatie
worden gesproken. De on
derhoudsplicht tijdens en na
de verbreking van een sa
menlevingsrelatie kan in een
samenlevingscontract wor
den geregeld. Op het gebied
van het erfrecht, zo besluit
de bewindsman, zijn er geen
verschillen tussen huwelijkse
en niet-huwelijkse relaties.
De opgegraven aarde wordt nauwlettend onderzocht op onderdelen van de Thunderbolt en muni-
tie- FOTO: ANP
DEN HAAG In de Een-
drachtspolder in de Zuidhol
landse gemeente Zevenhuizen
is men gisteren begonnen met
de opgraving van een in 1943
neergestort Amerikaans jacht
vliegtuig. Het initiatief is geno
men door de historische vere
niging „Oud Zevenhuizen". De
opgraving wordt door de Ex
plosieven Opruimingsdienst
verricht. Volgens voorzitter A.
Veerman van „Oud Zevenhui
zen" haalde het team gisteren
een „kruiwagen vol" munitie
uit het wrak: 12 mm-kogels,
granaten en lichtspoormunitie.
Veerman, die het toestel des
tijds zelf zag neerstorten, dacht
dat de opgraving vanmiddag
rond is. Het vliegtuig, een
Thunderbolt van de vierde
Fighter Group, stortte op 28 juli
1943 neer. De piloot, de in 1976
overleden H. Ayren, sprong er
uit aan zijn parachute en raak
te zwaar gewond. Zijn vliegtuig
boorde zich ongeveer een kilo
meter verderop zes meter diep
in de grond. De vereniging
hoopt het toestel zover op te
knappen dat het kan worden
geëxposeerd.
Nieuw telefoonboek
beenmergdonoren
LEIDEN Er komt een nas
lagwerk waarin de weefsel-
groepen van alle beenmergdo
noren in de wereld staan. Met
dat „telefoonboek" kan zeer
snel een donor worden gevon
den voor een patiënt. Het Aca
demisch Ziekenhuis in Leiden
verzamelt de gegevens van het
telefoonboek en beenmerg-do-
nororganisaties uit Europa en
uit de Verenigde Staten zullen
het samen uitgeven. De afde
ling beenmergtransplantatie in
het Leidense ziekenhuis krijgt
bovendien de beschikking
over beenmerg van Ameri
kaanse donoren.
De
Amsterdamse
brandweer
heeft de
afgelopen
nacht samen
met de politie
zes gezinnen
moeten
evacueren na
een felle
brand in een
hoekpand
tegenover het
Amstelhotel in
de hoofdstad.
Twee etages
brandden
totaal uit
terwijl de
andere
verdiepingen
van het pand
zware schade
opliepen.
foto: anp
'MEER MISLUKKINGEN EN VERDRIET'
DEN HAAG De artsen
in ons land zijn niet on
verdeeld gelukkig met de
plannen van de Zieken
fondsraad om de eerste
drie pogingen om een rea
geerbuisbaby te krijgen te
laten betalen door het zie
kenfonds zonder dat er
indicaties nodig zijn.
Dat bleek gisteren in Den
Haag bij de voorvertoning van
de film 'Bevruchting achter
glas'. Deze film is door Hilde
van Oostrum gemaakt in op
dracht van de Nederlandse
Organisatie voor Technolo
gisch Aspectenonderzoek
(NOTA) en wordt op 31 okto
ber op Nederland 3 uitgezon
den.
Volgens de artsen uit de film,
medewerkers van het centrum
voor reageerbuisbevruchting
van het Sint Elisabeth Zieken
huis in Tilburg, mislukt nog
steeds 80 procent van alle po
gingen tot in vitro vertilisatie
(IVF). Door de plannen van de
Ziekenfondsraad, waarover
donderdag wordt beslist, moet
voor een toename van het
aantal mislukkingen en dus
voor meer verdriet worden ge
vreesd. De Ziekenfondsraad
stelt alleen nog maar dat er
een kans van 10 procent op
succes moet zijn.
Bedenkingen
Prof.dr. H. Dupuis, hoogleraar
in de medische ethiek aan de
Rijksuniversiteit Leiden,
plaatste gisteren ook beden
kingen bij het hele fenomeen
van IVF. Zij vindt dat er ge
noeg leven is op deze planeet
en vraagt zich af waarom er
zulke dure en ingewikkelde
technische methoden moeten
worden uitgevoerd om nog
meer leven te verwekken. Zij
erkent het recht op ouder
schap, maar vindt niet dat die
moet neerkomen op een ver
plichting voor anderen om
mensen tot ouder te maken.
Bovendien gelooft zij niet dat
een ouderloos bestaan een dra
ma hoeft te zijn. „De fixatie op
zwangerschap maakt vrouwen
diep ongelukkig". Dupuis ver
wees naar een fragment uit de
film waarin een vrouw die be
zig is met reageerbuisbevruch
ting erkent dat de kinderloos
heid haar niet meer zo zwaar
voorkomt sinds zij bezig is met
een cursus.
De NOTA heeft de film laten
maken om te laten zien wat
reageerbuisbevruchting is en
wat zij aan intens geluk maar
ook aan teleurstellingen en
slopende onzekerheid met zich
mee brengt. De NOTA wil bo
vendien de maatschappelijke
discussie over de morele, juri
dische en financiële aspecten
op gang helpen. „De medische
technologie dreigt daarop
vooruit te lopen."
25 oktober
Prins Claus neemt in het gebouw
van de Rijksvoorlichtingsdienst
(RVD) op het Binnenhof te Den
Haag het eerste exemplaar in
ontvangst van een CD-ROM
(Compact Disc-Read Only Me
mory), genaamd de Duo Disk.
Op deze schijven staan alle be
schrijvingen van het film- en fo
tomateriaal in het archief van de
RVD. Het betreft een beschrij
ving van zo'n 15 miljoen meter
film en 300.000 afbeeldingen.
DEN HAAG De overheid moet de Canadese autori
teiten duidelijk maken dat leden van hun politiekorps
in Nederland niet zomaar als pseudo-hasjkopers mogen
opereren.
Het Tweede Kamerlid P. Stoffelen van de P.v.d.A. heeft dat gis
teren schriftelijk laten weten aan de ministers van justitie en
van buitenlandse zaken. Volgens Stoffelen heeft de Royal Cana
dian Mountainpolice na een undercover-operatie in ons land
twee Nederlandse softdrugshandelaren in Vancouver gearres
teerd, en heeft daarbij een Canadese politieman zich vóorgedaan
als een koper van hasj.
DE KNOLLEN
■S)0NG ÊJCfiGfc ,wAT
OuP UiT-
VEENDAM Een aantal Veendammers heeft verklaard aan
eigendommen van defensie zoveel mogelijk schade te willen toe
brengen tijdens de militaire oefeningen, die de komende maand
in het Noorden worden gehouden. Ook op grondgebied van de
gemeente Veendam zal worden geoefend. De Veendammers
noemen zich de Groep voor Radikale Aksie in Veendam, kort
weg GRAV. De groep is in pacifistische kringen in Veendam
onbekend. Ook de politie weet niets over de GRAV, maar neemt
de tekst op een pamflet dat is verspreid wel serieus. De letterlij
ke tekst van het pamflet: „Stop de legeroefening in Veendam!!
Eind november komt de landmacht en misschien ook Duitsers
hier oefenen... Het GRAV zal alles doen om de oefening te stop
pen en zoveel mogelijk materiële schade te veroorzaken".
OR-werk kost halve dag per week
DEN HAAG Een lid van een ondernemingsraad besteedt ge
middeld 22 uur per maand aan werk voor de ondernemingsraad.
Een aanzienlijk deel daarvan (35 tot 46 procent) moet gedaan
worden in vrije tijd. Dat blijkt uit een onderzoek van het Ge
meenschappelijk Begeleidingsinstituut voor Ondernemingsraden
(GBIO) onder ruim 6.000 OR-leden uit 2.500 ondernemingsraden
die hebben deelgenomen aan door of mede door het GBIO geor
ganiseerde cursussen. Eén van de opstellers van het onderzoeks
rapport meent dat er sprake is van een steekproef die represen
tatief is voor alle OR-leden.
DEN HAAG Minister Korthals Altes van justitie heeft de
vergadering van procureurs-generaal om advies gevraagd
over de aanpak van het drugs-toerisme in Nederland.
Hij heeft dit gisteren geantwoord op vragen van de PvdA-frac-
tie. Die wilde zijn standpunt weten over het mogelijk in eigen
land vervolgen van buitenlandse drugsgebruikers. Dit naar aan
leiding van recente gebeurtenissen in de Arnhemse wijk Kla-
rendal. De minister antwoordt dat hij nog geen standpunt heeft
bepaald, want het fenomeen van het drugstoerisme beperkt zich
niet alleen tot het ressort Den Bosch maar heeft een landelijke
reikwijdte. Vandaar dat hij zich eerst met de procureurs-gene
raal wil verstaan.
De minister onderkent dat het Nederlands drugsbeleid een aan
zuigende werking heeft op buitenlandse drugsgebruikers. Deze
werking moet volgens hem worden verminderd. Maar dat moet
wel gebeuren onder handhaving van de uitgangspunten van het
Nederlands beleid, zo vindt hij.
Voorop staat dat gemeenten, politie en justitie consequent
moeten optreden tegen de lokale kleinhandel en distributie in
verdovende middelen die een onaanvaarbaar risico met zich
mee brengen. Ook moet worden bekeken of justitie en politie
moeten optreden tegen drugssgebruikers die overlast veroorza
ken. In dat kader wordt de mogelijkheid bezien van het in eigen
land vervolgen van buitenlandse drugsgebruikers die in Neder
land strafbare feiten hebben begaan, aldus Korthals Altes. Als
de minister het advies van de procureurs-generaal binnen heeft,
zal hij het parlement van zijn standpunt op de hoogte brengen,
zo antwoordt hij de PvdA'ers Swildens-Roozendaal en Stoffelen.
Politie niet gebaat bij
nieuwe verkeersregels
UTRECHT Het nieuwe Re
glement Verkeersregels en
Verkeerstekens (RVV) maakt
het voor de politie alleen maar
moeilijker om op te treden te
gen gevaarlijk rijgedrag. Dat
meent F. Copini, stafdocent
aan de Nederlandse Politie
Academie. Hij sprak vandaag
tijdens een bijeenkomst van de
ANWB in Utrecht. Volgens
Copini wordt in het nieuwe
RVV het rijgedrag met zeer al
gemene omschrijvingen straf
baar gestelt. De bewijslast voor
de politie wordt daardoor veel
ingewikkelder. Ook de hand-
havingskosten worden hoger
en de rechterlijke macht zal
volgens Copini meer tijd kwijt
zijn aan verkeersovertredin
gen. Het nieuwe RVV zou
aanvankelijk 1 maart 1990
worden ingevoerd. Omdat po
litie en justitie meer tijd ble
ken nodig te hebben voor de
voorbereiding, is de invoering
ervan uitgesteld tot begin 1991.
In het nieuwe RVV komen
minder regels en borden voor.
Ook wordt het fietsers toege
staan bij het rechtsaf slaan het
rode verkeerslicht te negeren.
