Geen belang meer bij de kerk, dan kaartenbak uit £cidóc Soman brieven van lezers 4 kerk wereld Stallings geeft paus nog jaar respijt Roemeense predikant blijft protesteren tegen Ceauseseu Emmer predikant „knipoogt naar de hemel" boekwijzer GEESTELIJK LEVEN/OPINIE CcidócSowuvnt DINSDAG 24 OKTOBER 1989 PAGIN Nepal beboet christelijke zendingsijver KATHMANDU Het hooggerechtshof in Nepal heeft de protestantse pastor Charles Mendez veroordeeld tot zes jaar ge vangenis omdat hij „het christendom op een voor hindoes krenkende manier heeft gepropageerd", zo meldde het natio- nale persbureau. Behalve deze Nepalees werd ook de Indiër Andrews Rangel beboet voor zijn zendingswerk. Na zes jaar gevangenisstraf zal hij meteen het land worden uitgezet. Twee Nepalezen die tot het christendom waren overgegaan, kregen een jaar cel in het vooruitzicht gesteld. Hoewel de inwoners van het enige hindoe-koninkrijk ter we reld de vrijheid hebben een andere godsdienst aan te hangen, is zendingswerk illegaal. Israel hekelt pauselijk pleidooi Palestijns vaderland JERUZALEM De Israëlische regering is verbaasd over het pleidooi zondag van paus Johannes Paulus II voor een Pales tijns vaderland. „De zorgen van de paus voor een Palestijns va derland zijn vooral verbazingwekkend wanneer men bedenkt dat het Vaticaan de staat Israel na 40 jaar nog steeds niet heeft erkend en dat het daar ook geen enkel begrip voor heeft ge toond," zo zei de woordvoerder van premier Shamir. De paus had zondag verklaard dat hij het legitieme verlangen van de Palestijnen naar een eigen vaderland, waar ze in rust en vrede kunnen wonen, steunt. Tegelijkertijd riep hij op tot hulp voor en solidairiteit met de bevolking van de westelijke Jordaanoever en de Gazastrook. De vos veroordeelt de val, niet zichzelf HERVORMDE GEMEENTE GORREDIJK HALVEERT LEDENBESTAND GORREDIJK „Aller wegen voelt men in de kerk de crisis en ieder probeert te overleven. Dat moeten we niet doen. Het krampachtig probe ren te overleven vind ik een euvel. Het gaat niet om kwantiteit hoeveel mensen nog naar de kerk gaan het gaat er om wat het betekent dat je lid bent van de kerk. Als dat geen betekenis heeft, moet je de consequenties trekken". Aan het woord is ds. A. J. Verbeek, sedert ruim drie jaar hervormd predikant te Gorre- dijk, Friesland. In zijn ge meente is aan alle leden de vraag gesteld: kan de gemeen te wat voor u betekenen en kunt u wat voor de gemeente betekenen? Zij die er negatief op antwoordden, werden voor de keus gesteld. Tenslotte kan een kerk nooit leden afschrij ven, maar mensen kunnen wel zelf bedanken. De vraagstelling had een drastisch effect: de kaarten bak, waar zo'n 750 adressen in zaten, werd nagenoeg gehal veerd. Men raakte ongeveer 350 adressen kwijt. Het betrof mensen die er geen enkel be lang meer aan hechtten her vormd te blijven en ook geen enkele vorm van contact meer wensten. De kaarten zijn er niet zo maar uitgegooid. Alle adres sen zijn bezocht door mensen die daarvoor eerst speciaal waren toegerust. „Wij hebben gezegd: we moeten er aan werken dat je van de gemeen teleden ook wat mag ver wachten. Dat blijkt te wer ken. Nu heeft 99 procent ook de bereidheid daartoe. De ou derlingen hebben overzichte lijker wijken gekregen. De betrokkenheid van de blijvers bij de kerk is groter Men wil bij voorbeeld deelnemen aan het leerhuis", aldus ds. Ver beek. Een bijkomend gevolg was dat de vrijwillige bijdra gen van de blijvers omhoog gingen; anderen namen een abonnement op het kerkblad. Hij vindt overigens dat zijn gemeente „een doodgewone gemeente" is, waar het niet zo veel anders toegaat dan el ders. „Wel met een enthou siaste kerkeraad". Vanouds is de streek onkerkelijk en wat de hervormden betreft aan de vrijzinnige kant. Dus ontstond als tegenbeweging de recht zinnig hervormde evangelisa tie. Beide stromingen zijn in één kerk samen gekomen met één voorganger. Ds. Verbeek is zich bewust dat de werkwijze van Gorre- dijk in de Hervormde Kerk niet alom navolging zal vin den. "Er heerst grote angst dat men niet iedereen er bij zal kunnen houden. Als de Hervormde Kerk een aposto- laire kerk is, dan zal ze moeten werken aan alle adressen die in de kaartenbak zitten". Samen gemeente In de kerkeraad zitten nu mensen uit de vroegere evan gelisatie, uit de vrijzinnigheid, maar ook voormalig gerefor meerden en christelijke gere formeerden en er is een grote bereidheid om samen ge meente te zijn. De kerkeraad besloot kinderen toe te laten tot de het avondmaal, „omdat je kinderen van de gemeente niet moet opvoeden tot de Ta fel, maar moet opvoeden van uit de Tafel tot deelname aan de gemeente". Het resultaat is dat het kerkbezoek is toege nomen en bovendien behoor lijk is verjongd. Hervormden en gereformeer den kerken in Gorredijk al ja ren in één gebouw, de Ont- moetingskerk. Toch loopt het met Samen op Weg nog niet zo snel. „Ik denk dat het meer een zaak van economie is dan Ds. A. J. Verbeek van oecumene", merkt ds. Verbeek op. Er gebeurt een heleboel gezamenlijk, maar een federatie zit er vooralsnog niet in. „En het is ook nog lang geen uitgemaakte zaak dat dit moet. 't Kan best zijn dat we naast elkaar moeten blijven bestaan". Want, zo verklaart ds. Verbeek zich nader, als je zegt dat er één kerk moet zijn, geef je dan toch maar aan dat de geschie- FOTO: PERS UNIE Over het crisisgevoel in de kerken zegt ds. Verbeek: „We moeten de moed niet verlie zen en bij de pakken neer gaan zitten. -Want we zijn ons ook bewust dat de kerk een zaak van de Heer is. Dan mag je gelovig en hoopvol bezig zijn". HAITZE DE BOER WASHINGTON De ge schorste zwarte priester Geor ge Stallings heeft gedreigd een onafhankelijke Afro- Amerikaanse Kerk te stichten als de paus niet binnen een jaar de eisen van de zwarte rooms-katholieken in de Ver enigde Staten inwilligt. Stallingd richtte afgelopen zo mer een onafhankelijke Ima- mi Temple op voor zwarte ge lovigen. „Wij aanvaarden de bisschop van Rome als onze bisschop. Maar als we binnen een jaar niets van hem horen, zijn we gedwongen een eigen kerk op te richten", aldus Stallings af gelopen weekeinde. Ongeveer 2 miljoen van de 55 miljoen miljoen rooms-katho- 1 ïeken in de Verenigde Staten zijn zwart. Van de ruim 300 bisschoppen zijn er twaalf zwart, de meesten slechts in de rang van hulpbisschop. Stallings beschuldigt de bis schoppen ervan een „blanke en racistische" kerk te leiden. Stallings pleit voor een „Afri kaanse rite" binnen de RK Kerk met eigen bisschoppen die wel gehoorzaam aan de paus zijn. Behalve in Washington heeft Stallings ook eigen parochies in Norfolk, Virginia, en Suit- land, Maryland, met in totaal ongeveer 1800 gezinnen. Toenadering Sovjetunie en Vaticaan KLINGENTHAL Verte genwoordigers van de Sovjet unie en het Vaticaan hebben in het Westduitse Klingenthal vier dagen vertrouwelijk ge sproken over de toekomst van Europa en over de godsdienst vrijheid. De conferentie heeft „een groter wederzijds be grip" en „toenadering van de standpunten" opgeleverd, deelden zij na afloop mee. De voorzitter van de pauselij ke raad voor de dialoog met de ongelovigen, kardinaal Paul Poupard, onthulde zater dag dat er in 1986 ook al con tacten waren tussen het Vati caan en de Sovjetunie. In te genstelling tot deze bijeen komst in Budapest werd in Klingenthal „de sfeer minder gestempeld door ideologie", aldus Poupard. De vice-voorzitter van het of ficiële Helsinki-comité van de Sovjetunie, Eugenij Silin, kondigde aan dat de gesprek ken in Moskou een vervolg zullen krijgen. Poupard deel de mee dat de datum voor de ontmoeting tussen Sovjetlei der Gorbatsjov en paus Jo hannes Paulus II in het Vati caan inmiddels is vastgesteld op 1 december. KERKLEIDERS STUREN „SCHANDALIGE BRIEF" AAN PARTIJLEIDER BUDAPEST De Roe meense predikant Laszlo Tokes, vervolgd vanwege zijn kritiek op partijleider Nicolai Ceauseseu, houdt zich sinds vrijdag schuil in een kerk in Timisoara in het westen van Roe menië. Dat is in Roe meense kringen in Hon garije vernomen. Tokes protesteert hiermee te gen het feit dat hij afgelopen week door de politie uit zijn woning in Timisoara is gezet. De predikant leverde in juli voor de Hongaarse televisie scherpe kritiek op het beleid van Ceauseseu. In een brief aan de partijleider hekelde hij de vervolging van de Hon gaarse minderheid in Roeme nië, waarvan Tokes zelf deel uitmaakt. Enkele jaren geleden werd Tokes gedurende enkele we ken vastgehouden omdat hij kritiek zou hebben geuit op het voornemen van de rege ring om duizenden dorpen te slopen. De predikant is een van de weinige kerkelijke vertegenwoordigers die zich openlijk uitspreken tegen het regime-Ceausescu. Vertegenwoordigers van de voornaamste kerken in Roe menië vinden dictator Nicolai Ceauseseu de „grootste held uit onze geschiedenis en de geliefdste zoon van ons land". Zij hebben dit de politieke lei der laten weten in een brief die door de Wereldraad van Kerken openbaar is gemaakt. De kerkleiders houden de „geweldige grondlegger van het socialistische Roemenië" voor „één van de belangrijk ste persoonlijkheden ter we reld" zo schrijven zij ter gele genheid van de 45ste verjaar dag van de Roemeense onaf hankelijkheid, die al in augus tus werd gevierd. Een woordvoeder van de We reldraad van Kerken noemde hun brief „ronduit schanda- Hg"- Het centraal comité van de Wereldraad van Kerken wei gerde deze zomer het beleid van Ceauseseu aan de kaak te stellen, omdat de Roemeense vertegenwoordigers daar niks voor voelden. Ds. De Weerd „knipoogt naar de hemel.. FOTO: PERS UNIE EMMEN Ds. Wim de Weerd is 73 jaar, emeritus predikant in de Neder landse Hervormde Kerk en hij betiteld zich als „zeer ambulant". Hij stond in Vierhuizen-Zout kamp, Ameland, Nuis- Niebert, 's Gravezande, Oostvoorne, Bussum en Sleen. Als emeritus dien de hij nog vijf jaar de Vereniging van Vrijzin nig Hervormden in Vlis- singen. Wim de Weerd is een man van verhalen. Hij herinnert zich ouderling Van Oostrum uit zijn eerste gemeente in Groningen. De Weerds opvol ger daar was een man, die veel aan liturgie deed. Van Oostrum gaf zijn Gronings commentaar hierop: „We moeten wel aan hem wennen. Dan moet je weer staan, dan moet je weer zitten, dan moet je weer knielen, 't Duurt vast niet lang meer of we vliegen door de kerk." In zijn nieuwste boekje „Kni poogjes naar de hemel" heeft hij die belevenissen verza meld. „Ik kwam op het idee toen ik na mijn emeritaat weer godsdienstles op scholen in Klazienaveen ging geven. Je keuvelt en babbelt wat met de kinderen en hoort dan leu ke dingen." Hij bladert in het boekje, uitgegeven door De Ploeg in Utrecht. „Moet je eens kijken wat voor ant woorden ze geven op het be grip hemel: de hemel is een paleis van God, daar vliegen de gestorven lijken heen." Hij hoorde niet alleen op school zulke verhalen. „Een buitenkerkelijk buurjongetje ging eens met mijn zoontje mee naar de zondagsschool. De juffrouw vertelde waar schijnlijk wat over Jezus. Toen mijn zoontje hem nadien mee naar huis nam, vroeg hij mijn vrouw: mevrouw, wonen daar boven nog andere kerels dan God en Jezus? Zoiets mag toch niet verloren gaan." De Weerd schreef tot nu toe zeven boeken, waaronder kinderboeken en gedichten bundels. „Knipoogjes naar de hemel", nummer acht, is geen boek vol moppen. Over de be doeling zegt hij in het voor woord: „Onder de wat grauwe en grijze as van ons kerkelijk bestaan gloeien nog heel wat vonkjes. Ik wil die vonkjes aanblazen, tot leven wekken. Ze hoeven geen hoog-oplaai- ende vuren te worden, maar ze kunnen wellicht een glim lach toveren op door zoveel onzekerheden gekwelde ge zichten en het gevoel van welbehagen - want ook dat is van oudsher de hemelse be lofte - versterken." De Weerds levensloop laat zien dat hij menselijk gespro ken weinig reden heeft om opgewekt te zijn. Hij werd in de oorlog opgepakt, zat in de gevangenis en in een concen tratiekamp. Duitse beulen trapten zijn nieren kapot. „Al die dingen kunnen maken dat je religieus getekend wordt. Ik ben veranderd. Ik ben in mijn geloofsleven wat selec tiever geworden en lees op een andere manier de bijbel. Het is als bij Paulus, die ook van alles heeft meegemaakt en daardoor komt tot het cre do: niets kan mij scheiden van de liefde van Christus." De Weerds vader was was evangelist in het veengebied van zuidoost-Drenth. Van die periode herinnert ds. De Weer zich bijeenkomsten van de stoere evangelisten uit het veengebied: „De evangelisten, van Bargercompascuum, van Vledderveen, van Klaziena veen, die mensen, die zich daar bijna voor noppes uit hun naad werkten voor hun Grote Meester. Ze kwamen één keer in de maand bijeen. De vergaderingen waren ach ter in de kerk. Je hoorde dan soms lachen. Een bevrijdend lachen van die kerels met hun donkere hoeden op en in het donker gekleed. Wat zij meemaakten in hun kleine kring en hoe zorgelijk hun ei gen financiële toestand was. Ik heb enorm veel bewonde ring gekregen voor dit soort kerefs en dus ook voor mijn vader." De Weerd .junior" probeert ook in deze tijd humor in de kerk tot gelding te laten ko men. „De blijde boodschap wordt vanaf de kansel vaak weer tot een zware boodschap gemaakt. Er is zo weinig ont spanning, Er wordt zo weinig gezocht naar de humor in de bijbel, de glimlach van God. Het gaat mij om de gemoede lijke omgang met onze lieve Heer. Als ik van een huisbe zoek kom en iets bijzonders heb gehoord, dan stap ik op de fiets en knip even met mijn oog. Ondanks alle gods- verduistering en ellende knip ik even met mijn oog naar de Oneindige. Zo van: we zijn toch allemaal van jou op de een of andere gekke manier. Ik voel dan die geborgenheid als een grote blijdschap. Dat je niet zomaar een wezen bent, maar dat je een oergrond hebt, een bron. Die blijdschap niet meer kunnen hebben, dat niet meer op deze wijze kun nen brengen, daardoor lopen de kerken leeg." JIBBO POPPEN Afscheidsboeken van en voor Berger Prof. dr. H.H. Berger heeft on langs afscheid genomen van de Theologische faculteit Til burg als hoogleraar in de sys tematische wijsbegeerte. Hij sprak een afscheidsrede uit waarin hij het had over de gang van een „theologische metafysica" naar een „mystie ke metafysica", met name over de metafysica van de Fransman Georges Bataille en de Duitse wijsgeer Heidegger. De afscheidsrede verscheen in druk onder de titel: „Van theologische naar mystieke metafysica", Heidegger en Ba- taille. Vrienden en collega's van Ber ger stelden wegens het af scheid een vriendenbundel sa men: „De weerbarstige werke lijkheid, essays over metafy siek". Hierin opstellen over Artistoteles, Thomas van Aquino, Kant, Hegel, Nietsche, Whithead, Kolakowski en Le- vinas door Delfgaauw, Ver hoeven, Aertsen, Loose, Pe perzak, Heyde, Struyker Bou- dier, Leenhouwers, Munnik, Fresco en Van Tongeren. Ger- rit de Grunt schreef een inlei dend hoofdstuk over de filoso fie van Herman Berger. Beide boeken zijn uitgaven van ;de Tilburg University Press en kosten respectievelijk ƒ12,- en 37,-. Nederlands* Hervormde Kerk Aangenomen naar Vroomshoop- Daarlerveen H. van Wingerden, pred. voor buitengew. werkzaamh. (leraar godsdienstonderwijs), wonende te Barneveld; naar Zuidwolde (Dr.) J.R. Smit te Sexbierum-Pietersbierum. Bedankt voor Wageningen P.J. den Admirant te Kampen. Aangenomen naar Erica drs.P.J. Eekhout te West- Terschelling; naar Kethel en Spaland mw.J. Sosef, kand. te Vlaardingen. Gereformeerde Kerken Aangenomen naar Rotterdam-Hille- gersberg/Schiebroek drs.J.H. Bec ker te Marrum; beroepen te Culem- borg A. Koornneef te Amstelveen- Buitenveldert. Gereformeerde Kerken vrijgemaakt Beroepen te Bunschoten-West P.W. van de Kamp. als miss.pred. verbon den aan de kerk van Assen-zuid, l.l. werkzaam te Brazilië, wonende te Assen; te Kantens drs.C.J. Harryvan, kand. te Groningen. Beroepen te Meppel P.W van de Kamp, als miss. predikant verbonden aan de kerk van Assen-Zuid, l.l. werkzaam te Brazilië, wonende te Assen. Bedankt voor IJmuiden K. de Vries te IJssel- muiden-Grafhorst. Baptistengemeenten Bedankt voor Leeuwarden W.P. van Berkel te Stadskanaal-Zuid. Veiligheid binnen Europa FrAGMENTATIEBOMMEN, bedoeld voor 'sportief' bruik, waren er niet bij, maar er zijn in ons land wel talr en zeer uiteenlopende wapens ingeleverd, waarvan het bi in het vervolg tot pittige straffen kan leiden. Het genet pardon, verbonden aan de invoering van een strengere penwet, heeft tot de inzameling geleid. Het resultaat bevt dat het wapenbezit in ons land bepaald niet moet worden derschat. Het ingeleverde schiettuig blijkt deels een maca souvenir te zijn uit de oorlogstijd. Andere exemplaren w zi den bewaard als erfstuk. In elk geval is het gros van hen, die van het generaal don gebruik maakten, ongetwijfeld nooit van plan gewt het wapentuig ooit daadwerkelijk te gebruiken. De h straffen, zoals boetes van vele tienduizenden guldens, hebl hen afgeschrikt. Gevreesd moet echter worden dat de penbezitters die wèl plannen hebben het wapen ooit te bruiken, niet zo hard naar de politie zijn gerend. De laatste jaren is met de toegenomen onveiligheid in samenleving de behoefte aan vormen van bewapening bij grote publiek groter geworden. Gelukkig is het maar kleine minderheid die zich een klandestien vuurwapen h( verschaft. Maar legio zijn degenen die zich niet zonder ha zaam slagwapen op straat begeven al is het maar wandelstok of een paraplu teneinde op alles voorbereii zijn. Er zijn automobilisten die met een honkbalknuppel de achterbank rondrijden om mogelijke verkeersconflic in hun voordeel te kunnen beslechten. Het vertrouwen in politie, die opereert onder een uitgeknepen begroting, genomen en het eigen rechter spelen neemt derhalve toé DEZE kwalijke ontwikkeling lijkt binnen afzienbare nog gestimuleerd te worden als de Europese grenzen won opengesteld. Daarop vooruitlopend heeft de Europese Co missie de EG-lidstaten een regeling voor vuurwapens vo; 1 gesteld, teneinde de veiligheid te bevorderen, ook als de co r troles aan de binnengrenzen zijn verdwenen. Er moet een Europese vergunningskaart voor vuurwapa komen, waarmee een wapen en zijn rechtmatige bezitter dentificeerd kunnen worden. Jagers en sportschutters ki nen met die kaart hun vuurwapens naar alle EG-landv meenemen. De Europese Commissie wil daarnaast vuurv pens indelen in vier categorieën, afhankelijk van de m van gevaarlijkheid. Het zijn op zich nuttige ideeën, maar danks alles moet gevreesd worden dat na 1992 de veiligh^z in Europa zeker niet zal toenemen. Openstelling van de grenzen maakt ons land nog gankelijker voor allerlei ongewenste elementen die do onze welvaart worden aangetrokken. In een Europa zoni grenzen zullen zij gemakkelijker dan nu kunnen toeslaan vervolgens weer verdwijnen. Criminelen blijken inventie! zijn door in te spelen op de nieuwste ontwikkelingen. Mee al loopt de misdaadbestrijding daarop achter. Dat zal ook voor het Europa na 1992 gelden als niet korte termijn vergaande maatregelen worden genon waarbij ook de opsporingsapparaten Europees kunnen werken. Als er voor misdadigers geen grenzen meer zijn, moeten ze voor de politie niet worden gehandhaafd, zorgvuldige regeling is van groot belang en daarvoor is wat meer nodig dan een Europese kaart voor vuurwaj Anders zal de Europese burger zich steeds onveiliger voelen. Brieven graag kort en duidelijk geschreven De redactie behoudt zich het recht voor ingezon den stukken te bekorten Nieuwe ramp Nauwelijks is het station Hol lands Spoor in Den Haag gro tendeels in de as gelegd, of mijn woonplaats wordt opge schrikt door een nieuwe ramp: de gemeente wil grote delen van de binnenstad vernieu wen. Hiertoe moeten grote winkels aan de Grote Markt straat worden gesloopt, waar onder warenhuizen van V&D, C&A, de Hema, Peek Clop- penburg, plus nog wat biosco pen en andere panden aan het Spui Totale kosten: 80 mil joen, zo wordt bericht. Behalve aan nieuwe warenhuizen denkt de gemeente aan de ves tiging van terrassen, restau rants, automaatcasino, disco theek, snooker-biljart, squash, fitness, bowling en tentoon stellingsruimte. In Utrecht heet dit Hoog-Cat- harijne. Als oud-bewoner van o.m. Nijmegen, Haarlem, Brus sel en Amsterdam stelde ik te vreden vast dat Den Haag het juiste midden hield tussen de bloembakkenterreur van pro vinciale winkelpromenades en het megalomane gigantisme, waaronder miljoenensteden als Brussel te lijden hebben ge had. De binnenstad in haar huidige vorm biedt grootscha ligheid op menselijke maat, d.w.z. dat zij goed toegankelijk is gebleven voor alle verkeers- categorieën, evenals het huidi ge stadhuis, dat zo nodig moet verdwijnen; je reinste kapi taalvernietiging. Het valt te vrezen dat het bij de huidige plannen niet zal blijven. On dergrondse tramsleuven (waarom niet meteen een me tro?), parkeergarages, ontziel de binnenruimten, bij nacht en ontij onveilig gemaakt door jongeren over wie ouders of samenleving alle controle heb ben verloren: dat is wat ons te wachten staat. En bovendien: de gloednieuwe postmoderne gevels binnen de kortste tijd overdekt met graffiti, de sym bolen van de nieuwe bescha- Voetbalgeweld Dat het voetbalgeweld n steeds bestaat en zelfs in oi vang en ernst toeneemt is vi gens mij te wijten aan het oi breken van de politieke hier iets aan te doen. Het l treft een zeer moeilijke ma rie; waarvoor heel moei! een goede oplossing te is, maar een gecoördinee werkverband van mensen zich hierover op creatieve w ze het hoofd breken is er ni Gebrek aan coördinatie v ook de oorzaak van het jai merlijk falen van het id voor een voetbalpas. G.J. Vermeer, DEN HAAG. Voetbalgeweld (2) Het is absoluut noodzakel dat er een commissie in het! ven wordt geroepen die z» serieus met het voetbalvand lisme gaat bezighouden, kan me voorstellen dat hier verschillende disciplines vr tegenwoordigd zijn: de polit psychologen, sociologen e Tegelijkertijd lijkt het me b zonder nuttig een ideeënbus het leven te roepen waar vindingrijke geesten in dl lande hun ideeën kunnen c poneren. Tenslotte moet 1 den afgesproken dat een ander binnen het half jaar I resultaten moet leiden. P.F. Groenlo, Leidschendam. Graffiti

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1989 | | pagina 2