Ovaties voor Residentie Orkest
in Oostenrijkse muzieksteden
fW
Musica Transalpina mist speelplezier
Mark van de Veerdonk al heel volwassen
Residentie-Orkest sluit
HF met Diepenbrock af
Actrices maken Opheliavan F Act mooi
Christie's veilt kostbare
Atlas van Amsterdam
Fine Arts Kwartet
op hoge toppen
van kwartetkunst
GEEN KOSTBARE PRODUKTIES
SOS-Kinderdorpen
UNST
CetdaeSomorit
MAANDAG 23 OKTOBER 1989 PAGINA 7
,Televizier" over Aids-virus koeien
JILVERSUM AVRO's „Televizier" (Ned. 2 om 22.15 uur)
rengt vanavond een reportage van Alfred Edelstein over Ne-
rlandse koeien die zijn besmet met een aan aids verwant vi-
us. De ontdekking werd gedaan in Amerika bij proeven met
iet bloed van Nederlandse koeien. Volgens de reportage levert
iet virus geen gevaar op voor de Nederlandse volksgezondheid.
)at het virus zo lang onopgemerkt is gebleven, komt omdat het
ij koeien geen herkenbaar ziektebeeld oplevert. In de reportage
leit de Utrechtse hoogleraar Horzinek voor een diepgaand, we-
nschappelijk onderzoek om onder meer na te gaan hoe het vi-
is wordt verpreid.
Musica Transalpina m.m.v. Fred Oldenburg, hammerkla-
vier, met werken van J.C. Bach, Haydn en Mozart, Dili-
gentia, gisteren.
Het is niet voor niets dat bij de orkestopstelling,
die in de eerste helft van de negentiende eeuw
door de inspanningen van Carl Maria von We
ber een min of meer vaste vorm kreeg, de
houtblazers achter de stijkers opgesteld zijn
(van de zaal uit gezien). Het hout is immers lui
der dan de strijkinstrumenten.
In het gisteravond door Musica Transalpina uit
gevoerde kwintet voor hobo, viool, altviool, cel
lo en pianoforte van Johann Christian Bach
stond Frank Wolters met zijn zelfgemaakte
hobo, een kopie van een achttiende eeuws in
strument uit het Haags Gemeentemuseum, vóór
de andere musici, waardoor hij de balans be
hoorlijk verstoorde. De op zich prachtige hobo-
toon was te doordringend om de andere instru
mentalisten nog een redelijke kans te geven,
hoewel zij er zelf ook erg weinig aan deden
zichzelf te laten gelden. De musici speelden
veel te introvert. Het geheel klonk bovendien
enigszins stijQes en „beschaafd", zeker niet de
bedoeling in Johann Christian Bachs werken,
die zo vol spannende contrasten en bijzondere
wendingen zitten. De om accentuering schreeu
wende punten van Bachs partituur gingen zon
der merkbare opwinding voorbij. Speelplezier
was afwezig.
Wat dat betreft moet wel een uitzondering ge
maakt worden voor pianist Fred Oldenburg,
voor dit concert te gast bij Musica Transalpina.
Hij trad gisteren ook als solist op in Haydns so
nate in C, gespeeld op een mooi klinkende ko
pie van een Stein hammerklavier uit 1787. Nu
eens staarde de pianist verbaasd naar het pla
fond, dan weer luidde hij bijna schaterlachend
een nieuwe frase in. Oldenburg heeft lol in het
maken van muziek, iets waarvan de vaste le
den van Musica Transalpina veel zouden kun-
In het na de pauze gespeelde hobokwartet in F
van Mozart kwam het ensemble gelukkig een
beetje los, de strijkers speelden vuriger en lie
ten zich daardoor minder snel overstemmen
dan in Bachs kwintet. Nog steeds was de balans
niet helemaal in orde - Wolters stond weer
vooraan - maar nu was dat minder storend door
de verbeterde muzikaliteit.
ARTHUR VAN DER DRIFT
AMSTERDAM Christie's in Amsterdam
veilt op 20 november de „Atlas van Amster
dam". afkomstig uit het bezit van G.E.A.M. Le-
onhardt-Pilz von Wernhof in Zwitserland. De
atlas bevat een verzameling tekeningen, pren
ten, kaarten en boeken uit de 16de tot en met
de 19de eeuw, waarin de hoofdstad centraal
staat. De collectie is vanaf circa 1860 opge
bouwd door de Amsterdamse familie Leon-
hardt. die een niet onaanzienlijke rol heeft ge
speeld in het culturele leven van de stad, aldus
het veilinghuis. De werken zijn geschat tussen
de 200 en 20.000 gulden. De kijkdagen zijn van
15 tot en met 19 november van 10.00 tot 16.00
uur. Een dag later veilt Christie's een collectie
Hollandse, Vlaamse en Duitse tekeningen van
oude meesters. Te zien vanaf 15 tot en met 20
november.
iet Residentie Orkest maakt een toernee van twaalf dagen door
hstenrijk, Zwitserland, Frankrijk en Luxemburg. Adriaan Ha
ir is voor onze krant meegegaan en houdt het thuisfront nauw-
eurig op de hoogte.
WENEN/SALZBURG/
- 'JNZ De leden van het
Residentie Orkest lopen
- ?r niet mee te koop, maar
als de meereizende bui-
3it) tenstaander vraagt naar
de ervaringen bij het con-
eert zoals dat woensdaga
vond in de Weense Musik-
- vereinsaal werd gegeven,
lan blijken ook de door-
- gewinterde orkestleden -
6 lie met „bloedgroep RO"
k trots te zijn.
Trots, om weer gespeeld te
lebben, in een zaal waarin
_men bij wijze van spreken de
historie kan ruiken. Trots ook
Dmdat het verwende Weense
5 publiek niet alleen het sublie
me Musikverein heeft beju
beld, maar ook het orkest.
Deze start van de 12-daagse
tournee was ondankbaar: een
koorbegeleiding, en dan nog
wel in het langademig oratori
um van Franz Schmidt. Maar
het voltallige publiek betaalde
grif 80 tot 100 gulden en de
vele jongeren die ruim 12 gul
den neertelden om achter in
de zaal tussen ijzeren hekken
het-concert staande mee te be
leven applaudiseerden om het
hardst.
In het Groszes Festspielhaus
van Salzburg waar het oratori
um donderdag en vrijdag werd
uitgevoerd was er twee maal
een vol huis. Ook hier begon
nen de concerten evenals in
Wenen om half acht, want, zo
is de motivatie voor dat vroege
tijdstip, dan heb je nog wat
aan je avond. Dirigent Aldo
Ceccato en de orkestleden
kunnen het goed met elkaar
vinden. Weliswaar is men
over het algemeen van me
ning dat het jammer is dat
Alain Lombard de tournee
niet leidt, zoals de bedoeling
was, en dat zijn plotselinge
vertrek voorkomen had
moeten worden, maar de me
ning over Ceccato is: een char
mante Italiaan die zijn vak
verstaat.
Zijn weergave van Schmidts
werk wordt ook in Salzburg
goed ontvangen. De prestatie
van de Singverein, der Gesell-
schaft der Musikfreunde
wordt bejubeld, Christoph
Homberger als Johannes is
ook hier de ontdekking en Ro
bert Holl - wat is hij toch een
formidabel bas - wordt door
het Oostenrijkse publiek op
handen gedragen. De koorle
den zijn zo enthousiast over
het spel van het orkest dat zij
voorstellen Schmidt ook in
Den Haag uit te voeren. Het
lijkt mij geen gelukkige ge
dachte. Het nu en dan pom
peuze, opgeblazen werk,
ademt toch wel nadrukkelijk
de Oostenrijkse geest uit de ja
ren dertig. Maar het publiek
adoreert Schmidt, sommige
concertbezoekers kunnen in
het slotdeel hun emoties en
tranen niet bedwingen. Als ik
dat aan een van de orkestle
den vertel reageert hij: „maar
zo slecht hebben we toch niet
gespeeld?". Nee, na alle repeti
ties en de drie uitvoeringen
vinden de orkestleden het wel
genoeg, maar ze geven zich
steeds weer optimaal.
Gelukkig blijft oolf voor de
musici tijd over om door Salz
burg, de Mozartstad bij uitstek,
te dwalen. Binnen een straal
van enkele kilometers valt er
veel te zien en bewonderen.
Tot al de bezienswaardigheden
behoort zeker niet het Fest
spielhaus, van buiten uitge
sproken lelijk, van binnen
stijlvolle gangen en foyers,
maar een zaal met een matige
droge akoestiek en met een
onaangenaam warme tempera
tuur. Toch was dit de zaal
waar Von Karajan triomfen
vierde. Opvallend is dat zo
kort na zijn overlijden, Salz
burg hem vergeten lijkt te zijn:
niets roept herinneringen aan
hem wakker, zelfs geen foto's
in de platenzaken.
Is Salzburg Mozartstad, Linz
mag zich de Brucknerstad bij
uitstek noemen. In 1863 werd
hij benoemd tot organist van
de Dom en vanaf die tijd
drukte hij zijn stempel op het
muziekleven van de stad. Va
der Bruckner was vele jaren
lid van Der Gesellschaft der
Musikfreunde. Het Residentie
Orkest concerteert in het
Brucknerhaus, het is zoals de
orkestleden het noemen „een
thuiswedstrrijd spelen", want
het orkest wordt hier steeds
opnieuw uitgenodigd.
Het Linzer publiek wacht een
schitterend concert, met als
hoogtepunt de vertolking van
het tweede pianoconcert van
Saint Saens door de Franse
pianiste Cecili Couchet, een
musicienne met grandeur, fa
belachtige techniek, adembe-
nenemende virtuositeit en
meeslepende musiceervreugde
De samenwerking met het or
kest verloopt perfect en Cecca
to geeft de soliste alle ruimte
om te schitteren. Pianist en or
kest krijgen een stormachtige
ovatie van het Linzer publiek,
en - zo weet men mij in de
pauze te vertellen - ongeloof
lijk nadrukkelijk en langdurig.
Ze speelt als toegift een etude,
eveneens van Saint Saens,
zeldzaam virtuoos maar bo
venal verrukkelijk muzikaal.
Het zal niet lang duren of zij
concerteert ook in Den Haag.
Bij vorige concerten in Linz
speelde het orkest Bruckner.
Ceccato bracht zaterdagavond
Berlioz, Wagner en Ravel. Het
is in de Brucknerzaal het eer
ste in een serie met onder
meer de Wiener Symphoniker
en de Wiener Philharmoniker.
In de kamermuziekserie staat
een optreden van het Amster
dam Baroque Orchestra van
Ton Koopman aangekondigd.
Het publiek reageert opval
lend lauw op de muziek uit
Tristan en Isolde van Wagner.
Toch speelt het orkest perfect
en geïnspireerd. Maar het të
een feit dat Verdi de Italiaan
Ceccato meer in het bloed zit
dan Wagner. De ouverture
Carnaval Roma van Berlioz
valt uitstekend in de smaak,
en dit werk, destijds een van
de glansnummers van Willem
van Otterloo, werd dan ook
kleurrijk en spiritueel ge-
Aldo Ceccato.
DEN HAAG Twee jaar
geleden was Mark van de
Veerdonk afgereisd naar
zo'n multi-functioneel
dorpsgebouw in het
Zeeuwse Heinkenszand.
Met zijn team, bestaande
uit geluidsman en belich
ter, meldde hij zich daar
vol goede moed voor een
voorstelling, maar Hein
kenszand had het laten
afweten.
Naast twee lokale media-ver
tegenwoordigers hadden twee
Zeeuwen zich aan de kassa ge
meld. „We hebben toen met
die mensen gepraat", herin
nert cabaretier Van de Veer
donk zich. „Die persjongens
hadden er geen moeite mee.
Die kwamen nog wel een an
dere keer terug. Die twee be
talende toeschouwers vonden
het ook niet zo'n ramp. Ze
kregen hun geld tenslotte te
rug. Voorstelling afgelast".
Die ervaring staat Utrechte
naar Van de Veerdonk nog
haarscherp in het geheugen
gegrift. „Dat was een diepte
punt", vertelde hij zaterdaga
vond in jeugdcentrum OLS
aan de Loosduinsekade in Den
Haag. Daar had de inmiddels
twee jaar als beroeps in het
vak zittende cabaretier er net
een aflevering van zijn tweede
voorstelling „Blond Elastiek"
opzitten. Voor zegge en schrij
ve elf toeschouwers, onder wie
vijf betalende. „Ik moet nu ge
woon veel spelen", verklaarde
Van de Veerdonk zijn beslis
sing om er niet net als in
Heinkenszand de brui aan te
geven. „Op 3 november heb ik
m'n première in Concordia in
Enschede. En dan moet het
programma wel staan als een
huis".
Welnu, Blond Elastiek stond
zaterdagavond al bijna als een
huis in de OLS, waar Mark
van de Veerdonk een hoogst
volwassen cabaret-voorstelling
gaf. De 30-jarige Utrechter, die
twee jaar geleden in Delft bij
het bekende Cameretten-festi-
val de persoonlijkheidsprijs in
de wacht sleepte, bewees dat
hij kan. worden beschouwd als
één van de grotere talenten in
het tegenwoordig enigszins
aan bloedarmoede lijdende va
derlandse cabaret-wezen. De
ex-free lance-journalist, die af
gestudeerd geoloog is, treedt
inmiddels drie a vier keer per
week op. „En dat is voor ie
mand in mijn categorie een
behoorlijk groot aantal optre
dens. In de theatertjes, waar ik
sta, willen ze me meestal wel
terughebben. En dat is een
goed teken".
De ontwikkeling van Van de
Veerdonk mag er inderdaad
zijn. De Utrechter, geassisteerd
door Jack Cortenraad (licht)
en Leo Paul (geluid), liet zich
zaterdagavond geenszins ont
moedigen door het feit dat zijn
gehoor zo gering in aantal was.
Hij kortte wel zijn programma,
dat om 22.00 uur zou beginnen,
met een half uur in door een
aantal liedjes te schrappen.
Het resterende deel van het
programma („Ik improviseer
voor vijftien procent") haalde
een dikke voldoende.
Rode draad in zijn show is het
gat, dat een boer uit Maasland
nog niet zo lang geleden in zijn
weiland vond. „Dat vond ik
wel een leuk uitgangspunt",
vertelt Van de Veerdonk, die
naast een aantal leuke techni
sche trucjes vooral verbaal in
druk maakt. Het enige be
zwaar is wellicht, dat de
Utrechtse cabaretier net wat te
veel Mona-toetjes trekt. Maar
dat minpuntje wordt meer dan
goed gemaakt door zijn op ac
tualiteit gebaseerde grappen.
Dat Van de Veerdonk kén im
proviseren bewees hij eens in
het Waagtheater in Delft.
Daar werd hij na zijn opko
men letterlijk vastgeklampt
door een ietwat beschonken
toeschouwer, met wie hij toen
noodgedwongen een hele act
opvoerde. In de pauze werd
het lastpak verwijderd, waar
op na afloop aan Van de Veer
donk wewrd gevraagd: „Waar
is je maat gebleven?".
Van de Veerdonk noemt zijn
inmiddels met optreden ge
stopte collega Jozef van den
Berg, die veel met poppen in
zijn voorstelling werkte, zijn
voorbeeld. „De graad van per
fectie van hem zou ik graag
wilen bereiken", aldus de ca
baretier. Sinds april 1988 is
Van de Veerdonk dus beroeps.
Voor die tijd was hij journalist,
die zich vooral in derde-we-
reldonderwerpen had gespe
cialiseerd. „Vandaar dat ik in
mijn programma nog wel de
nodige keren terugkom op de
milieu-beweging", aldus Van
de Veerdonk, die met „Natte
Voeten" tweemaal het Haagse
Pepijn-theater halfvol wist te
krijgen. Op grond van zijn ta
lent verdient hij meer publiek.
Vanaf januari gaat hij volop op
toernee. met pianist Marcel
Schmidt. Op 25 november
treedt hij op in het Voorburgse
Camuz.
FRANK WERKMAN
Object Nelleke Konijn
in Galerie De Zaal
DELFT In Galerie De Zaal
Delft is tot en met 19 no
vember een kunstwerk van
Nelleke Konijn te bezichtigen.
Op de vloer van de expositie
ruimte is een object opge
bouwd, samengesteld uit veer
tien driehoekige transparante
perspex vlakken die via hon
derden gaten met elkaar zijn
verbonden door wilgentwij
gen.
(ADVERTENTIE)
KONINKLIJKE
SCHOUWBURG
Den Haag
maandag 30 okt. - 20.15 uur
Een van Frankrijks beste actrices in een
schitterende voorstelling over de
ouderdom in de moderne samenleving
Reserveren: tel. 070-469450
(dageli|ks 10-15 uur,
zon- en feestdagen 11-15 uur)
Vraag ook naar de folder met
informatie over Frans toneel in
de Komnkliike Schouwburg.
Deze voorstelling werd mede mogelijk
gemaakt door
de Banque Nationale de Paris.
Het Fine Arts Kwartet: Sjostako-
witsj, Borodin en Schumann. Dili-
gentia, zondagmiddag.
Het is een bijzondere belevenis
om binnen drie dagen in Dili-
gentia twee topkwartetten te
horen spelen die beide met el
kaar gemeen hebben dat de
musici oude Italiaanse instru
menten bespelen. Het feit dat
de tweede viool van het Fine
Arts kwartet als enige niet
vroeg-Italiaans is maar in 1830
in Parijs werd gebouwd door
Vuillaume, doet hier nauwe
lijks aan af omdat .deze bouw
meester zich sterk naar zijn
grote Italiaanse voorgangers
richtte en het instrument in
derdaad gaaf bij de andere
drie aansloot.
Het Amerikaanse Fine Arts
kwartet beschouwt zich als het
oudste strijkkwartet ter we
reld omdat het sinds 1946 on
afgebroken bestaat. Uiteraard
hebben er inmiddels vele per
soonswisselingen plaatsgevon
den, maar desondanks blijken
de huidige vier nog steeds de
oude tradities van dit kwartet
uit te dragen. Wie dan ook
misschien gedacht zou hebben
dat dit Amerikaanse kwartet
zich bijvoorbeeld van het ook
al weer 25 jaar oude Melos-
kwartet -uit Duitsland- zou
onderscheiden door bijvoor
beeld een wat meer exuberan
te stijl kwam bedrogen uit.
Qua interpretatie en uitvoe
ringsstijl liggen beide kwartet
ten dicht bijelkaar. Zacht spel
blijkt het uitgangspunt. Disso-
nante intervallen worden niet
extra sterk onderstreept. De
opbouw naar een climax wordt
eerder uitgedrukt door een
verhevigde intensiteit dan
door een belangrijke vergro-
Fine Arts Kwartet
ting van de dynamiek. Bij het
Fine Arts kwartet dringt zich
de klankschoonheid van de in
strumenten bijzonder sterk op.
De eerste viool is zilverig en
licht in de hoogte en warm in
de lagere regionen.
De andere drie proberen el
kaar te overtreffen in een
stralende warmte die het
sterkst tot uiting kwam in
Schumanns derde kwartet in
A op 41 nr.3. Ook het Melos-
kwartet speelde dit kwartet.
De keuze is moeilijk maar ik
denk toch dat ik uiteindelijk
voor de uitvoering van het
Fine Arts kwartet kies, omdat
de klankschoonheid die van
het Meloskwartet leek te over
treffen. Het samenspel en
klankevenwicht is dermate ge
perfectioneerd dat men bijna
zou vergeten dat deze uiterma
te belangrijke facetten van het
kwartetspel pas na heel lang
samenspelen in optima forma
kunnen worden bereikt.
Het concert opende met een
licht en zacht gespeelde vertol
king van het eerste kwartet
van Sjostakowitsj in C op.49.
In het daarop volgende tweede
kwartet in D van Borodin was
de prachtige liedmelodie zoals
die door de cello in het langza
me deel werd gespeeld èen
van de hoogtepunten.
ERIK BESIER
DEN HAAG Het Haag
se programma in het ko
mende Holland Festival
wordt geconcentreerd in
de periode 22 t/m 30 juni;
de afsluiting van het Fes
tival 1990 zal plaatsvinden
in de vorm van een bij
zonder concert door het
Residentie-Orkest, met
een programma gewijd
aan de Nederlandse com
ponist Alphons Diepen
brock.
Van hem wordt in het Mu
ziektheater aan het Spui uitge
voerd Te Deum en Missa, vol
tooid door Hendrik Andries-
sen. Solisten zijn onder ande
ren Charlotte Margioni en
Linda Finney. Voor het HF
van volgend jaar wordt voor
gesteld een serie van vier bal
letvoorstellingen door bekende
balletscholen uit Londen en
Parijs te geven in het Dansthe
ater en zes toneelvoorstellin
gen (drie produkties) door een
bekende toneelgroep uit We
nen; dit binnen het thema van
kunst uit duitstalige gebieden.
Het voorstel om een of meer
vermoedelijk zeer kostbare
voorstellingen aan het pro
gramma toe te voegen wordt,
helaas, om financiële redenen
niet haalbaar geacht, tenzij
voor een uitvoering door de
Berliner Schaubühne (Kersen
tuin of Drie zusters) extra
fondsen kunnen worden ver
wacht. De Off Holland-pro
grammering zal van ongeveer
dezelfde omvang als dit jaar
zijn.
Directeur Ad 's-Gravesande
heeft wel oren naar twee pro
jecten in Den Haag: dansers
van de toekomst die van scho
len uit Parijs en Londen af
komstig moeten zijn (Dansthe
ater) en drie verschillende
voorstellingen van theater
groep Der Kreis uit Wenen,
die in de Koninklijke Schouw
burg kunnen worden uitge
voerd, onder regie van de re
gisseurs Tabori en Peymann.
„Alleen al met het vervolg op
het project Dansers van de
Toekomst' is de bijdrage uit
Den Haag al ten volle benut",
deelt 's-Gravesande schrifte
lijk mee.
De programmering van het
Off Holland-festival voorziet
voor Den Haag in twee dans-
produkties en één theaterpro-
duktie en twee concerten. Het
vorig jaar begonnen 'Off on
solo', danssoli vervaardigd
door jonge choreografen onder
wie een Nederlander, wordt
gecontinueerd. De concerten
zullen werk omvatten van de
nieuwe generatie Nederlandse
componisten, geboren in of na
1960.
F Act: „Ophelia". Regie: Joe van
Kan. Muziek: Peter Vermeersch.
Choreografie: Feri de Geut. Decor:
Johan Simon#. Met o.a. Lieke Rosa
Altink, Elsie de Brauw, Tineke
Schrier, Arjan Kindermans Harijono
Roebana. Korzo, zaterdag 21 okto
ber. Lak, Leiden, 27 en 28 oktober.
F Act produceert gewoonlijk
theaterprojecten waarin een
beginnend regisseur de kans
krijgt met vier of vijf acteurs
een stuk te spelen. Bij „Ophe
lia" heeft regisseur Jos van
Kan kennelijk veel vriendjes
gehad die voor niets mee wil
den doen: drie actrices en een
acteur, vijf dansers, zes musici,
een choreograaf en een com
ponist hebben zich ingezet
voor dit project.
Ophelia, weten wij, is het
meisje dat zo verliefd werd op
Shakespeares Deense prins
Hamlet. Toen de laatste haar
echter uit paranoia afwees en
zich steeds meer bezig ging
houden met de dood van zijn
vader, koos ze het water als
laatste rustplaats. Ze verdronk
in emoties.
Bij Jos van Kan doen er maar
liefst drie Ophelia's mee en
vijf dansers als koor geven
weer wat de drie slechts voe
len. Een man fungeert als ver
teller om verloren ideeën te
verhelderen. Hij spreekt tek
sten die ik onder andere als
van Shakespeare. Heiner Mul
ler en Van Eeden herkende.
Van Kan moet erg gretig zijn
geweest: honderden vondsten
in een voorstelling die toch
onsamenhangend blijft.
Wat de actrices doen, benadert
het prachtige. Elsie de Brauw
bloost echt als ze door de man,
Arjan Kindermans, wordt ge
streeld. Als Lieke Rosa Altink
als Ophelia haar lichaam aan
Hamlet aanbiedt, speelt ze de
perfecte onschuld, schaamte
en vernedering ineen. Als het
trio met bloemen tegen de
borst gedrukt stilstaat en de
zaal inkijkt of als het steeds
heftiger „wil je mijn hart eten,
Hamlet?" roept, bereikt het
emotie en ontroering bij het
publiek. De heftige muziek, de
intense dans, het gedreven de
clameren en decor en kos
tuums doen de beker echter
overlopen. PETER SNEL
(ADVERTENTIE)
Gisteren gezien op TV?
De kans van uw leven
om 'n leven te redden!
Steun: |j^j
Giro 2280, Abcoude
