HOLLYWOOD-
TOLIR
p 87,50„
Formeren met aktentasje en een pakje brood
„Na genezing van kanker begint de ziekte pas"
Politiek
Partij
Parlement
Lezen
iservwe
lr'
Er «fSIJTHOFF PERS E«=
DEN HAAG Vorige
maand was het precies
acht jaar geleden dat
christen-democraten en
socialisten tezamen in een
kabinet stapten. Niemand
heeft er nu zelfs maar aan
gedacht die 11e september
1981 te herdenken. Dege
nen die de toenmalige foiv
matie hebben meege
maakt, weten waarom.
Die onderhandelingen
leidden tot het ongeluk
kigste kabinet uit de na
oorlogse geschiedenis.
Op de staatsiefoto ziet men
premier Dries van Agt en
vice-premier Joop den Uyl
aan weerszijden van koningin
Beatrix als het ware hun stilet
to's bij de hand houden. Er
was geen grammetje vertrou
wen tussen de toenmalige aan
voerders van de twee grote
partijen. Den Uyl had zelfs
heel lang geweigerd om samen
met Van Agt achter de rege
ringstafel te gaan zitten. „On
mogelijk. De mensen begrijpen
dat niet. Dat zou verloedering
van de politiek zijn". Hoezeer
Den Uyl daarin gelijk had,
bleek acht maanden later. In
een nieuwe nacht van de lan
ge messen dreef Van Agt de
socialisten het Catshuis uit.
Anno 1989 is Den Uyl niet
meer onder ons en vertoeft
Van Agt als EG-ambassadeur
te Washington. Eén van de ke
ren dat hij Den Haag aandeed,
betuigde de voormalige CDA-
leider spijt over de wijze waar
op hij zijn PvdA-tegenstander
placht te bejegenen. „Dat was
vaak unfair". En alsof hij wil
de boeten voor zijn politieke
zonden verklaarde Van Agt
onomwonden dat hij nu een
kabinet van CDA en PvdA
verwachtte en dat hij eigenlijk
best met die gedachte kon le-
Misschien is het mede daarom
dat de huidige formatiege-
sprekken tussen christen-de
mocraten en socialisten tot
dusver zo probleemloos zijn
verlopen. De oude rotten in de
parlementaire journalistiek er
varen de sfeer zelfs als wat on
wezenlijk. Na de nog enigszins
spectaculaire uitdrijving van
D66 door het CDA, dat geen
zin had ook maar één kabi
netszetel onnodig af te staan,
begon een ritueel zoals politiek
Den Haag nog zelden had zien
opvoeren.
Demissionair premier Ruud
Lubbers transformeerde zich
als informateur in een On
zichtbare Man, die ergens in
een vertrek van het gebouw
van de Eerste Kamer vier on
derhandelaars ontving. Dage
lijks meldden zich klokke tien
het PvdA-duo Wim Kok en
Thijs Wöltgens en het CDA-
koppel Bert de Vries en Elco
Brinkman. Drie uur later
kwamen zij naar buiten om te
gaan eten en om 14.00 uur
draafde het viertal weer op bij
het senaatsgebouw, om daar
tot rond de klok van zessen te
blijven. Werkdagen dus zoals
de gemiddelde bankemployé
die maakt.
Die indruk werd nog versterkt
doordat Kok onveranderlijk
een aktentasje bij zich droeg
van het model waar moeder
de vrouw 's ochtends een pak
je brood in stopt. Die vergelij
king werd heleméól onweer
staanbaar toen de PvdA-leider
tegen een tv-journalist de ver
wachting uitsprak dat de on
derhandelaars de voorstellen
van informateur Lubbers de
volgende week „aan hun
vrouwe eh fracties kunnen
voorleggen".
Voor de op het Binnenhof
wachtende pers waren dat
soort uitspraken „de snoepjes",
zoals Brinkman ze noemde in
zijn voor NRC-Handelsblad
bijgehouden dagboek. Voor
het overige viel er uit de mon
den van de vier onderhande
laars namelijk niets anders te
vernemen dan dat de sfeer
goed was en de gesprekstoon
constructief. En als er eens iets
wat minder gemakkelijk ver
liep, dan deden de onderhan
delaars alles om het publiek
daar onkundig van te houden.
De Vries zei een keer dat de
onderhandelingen over een
bepaald onderwerp zich be
vonden „ergens tussen een
doorbraak en een impasse".
Wat gebeurde er nu echt daar
binnen7 Volgens Brinkman
wilde Lubbers vóör alles tem
po maken. „We vliegen", zo
schreef hij in zijn krantedag
boek, „bijvoorbeeld van Zuid-
afrika naar de basisvorming in
het onderwijs. Het operfbaar
vervoer krijgt op hoge snel
heid aandacht. Kunstmatige
bevruchting heeft Europese
aspecten en nog te weinig
doordachte gevolgen voor per
sonen- en familierecht. Vrede
soperaties, individualisering,
democratisering. Zelfs al zou
ik mijn oude liefde, het bin
nenlands bestuur, meer tijd
willen gunnen, we zijn al weer
bij de jongeren langsgeweest
als we tenslotte geruime tijd
stilstaan bij het overleg met de
sociale partners. Vier econo
misch geschoolden voelen zich
als een vis in het water en ik
leg er mijn hengeltje bij".
Het resultaat van deze vlie
gende aktentasjes-formatie is
dat er na slechts drie weken
onderhandelen een vrijwel
compleet regeerakkoord op ta
fel ligt! Een intimus van Lub
bers legt uit waarom de pre
mier-informateur deze voor
Nederlandse begrippen wel
haast waanzinnige haast be
trachtte. Ten eerste is de infor
mateur een 'workaholic'. Als
hij kan werken voelt hij zich
in z'n element en als hij l ard
kan werken voelt hij zich
zielsgelukkig. Ten tweede was
er de noodzaak van overrom
peling. Hoewel het tweede ka-
binet-Lubbers door de VVD
ten val was gebracht en die
partij zwaar verlies leed bij de
verkiezingen, was nog lang
niet iedereen binnen het CDA
gereed voor een zwenking
naar de PvdA.
Lubbers zelf zag die koerswij
ziging als onontkoombaar,
vooral omdat het CDA zijns
inziens geen rechts imago mag
krijgen. De christen-democra
ten behoren zich voor alles in
het centrum te positioneren.
Daér ligt de macht. Dus zullen
zij af en toe ook met links
moeten regeren. De behouden
de vleugel in de fractie, be
staande uit de Matemannen,
de Paulissen en de Schartman-
nen, mocht eenvoudigweg niet
de tijd krijgen voor een tegen
offensief, zo redeneerde Lub
bers.
Fundi's
Hetzelfde gold uiteraard voor
Wim Kok met betrekking tot
diens linkervleugel. De kans
op moeilijkheden vanuit die
hoek was reëel aanwezig, om
dat tevoren vaststond dat de
PvdA heel wat van haar pro
gramma zou moeten inleveren.
Het CDA kon immers te allen
tijde besluiten nog maar een
keertje met de VVD in zee te
gaan. Hoe korter de onderhan
delingen waren, hoe minder
kans fundamentalisten als Els-
ke („belastingverhoging!") Ter
Veld, Jan Schaefer en Frans
Moor zouden krijgen om moei
lijk te gaan doen. Dat was te
meer zo omdat Kok zich, als
het maar niet te lang duurde,
wel kon permitteren om ook
in de fractie niets los te laten
over de door hem gedane con
cessies.
Zo kwam het dat medewer
kers van de Rijksvoorlich
tingsdienst afgelopen maandag
een concept-regeerakkoord
aansjouwden zoals men op het
Binnenhof nog nooit had ge
zien. Het barstte zózeer van de
tik-, taal- en stijlfouten dat
oud-kamervoorzitter Dick
Dolman voorstelde om
maar te gaan turven. Ook bij
het CDA waren sommigen
weinig gecharmeerd van de
wijze waarop Lubbers zijn
stuk had afgeraffeld. Volgens
Wim Mateman lag er helemaal
geen regeerakkoord doch een
beetje bijgestelde begroting
voor 1990.
Het kon Bert de Vries en Wim
Kok allemaal weinig schelen.
De CDA-onderhandelaar con
stateerde met tevredenheid
dat de belastingverlaging a la
Oort ongeschonden was geble
ven en zijn PvdA-collega las
met instemming dat de koppe
ling van de ambtenarensalaris
sen en sociale uitkeringen aan
de lonen 'in beginsel' hersteld
zou worden. Beiden hadden
dus althans voor het oog
van Neêrlands volk het
voor hen belangrijkste punt
binnengesleept.
Beiden verklaarden dus dat zij
bereid waren het stuk van
Lubbers, hoe verbrokkeld en
weinig samenhangend ook,
'voluit' in hun fractie te verde
digen. Per slot wordt het lot
van een kabinet, zo zei Kok,
niet bepaald door het regeer
akkoord maar door de wijze
waarop de coalitiepartners el
kaar bejegenen. Ook wat dat
betreft is er in acht jaar zeer
veel, veranderd.
RIK IN 'T HOUT
door het Gooi
en bezoek t.v. opname Peter Jan Rens
14 November a.s.
Maak kennis met ons omroepland, bezoek
het omroep-museum enmaak de
opname mee van het t.v. programma
'Doet-ie-'t-of-doet-ie-'t-niet' van
Peter Jan Rens
Programma:
's morgens vertrek uit de regio, ca. 12 uuj
aankomst in 't Gooi. Lunch, bezoek om
roepmuseum, Hollywoodtour, diner en 1
consumptie, bijwonen opname Peter Jan
Rens.
Prijs van dit unieke arrangement
Vertrek uit Den Haag 10.30-Gouda 11.00 uur.
Terugkomst ca. 00.30 uur.
BINNENLAND £oicLóe6ou/iant zaterdag 21 oktober i989 pagina
B
IV
Kamerlid zijn is een boeit ia
en leuk beroep, hoor je va „e
op het Binnenhof. Maar v> n
z'n oren beter te luisteren ve
verneemt ook wel eens mii
positieve geluiden, vooral
de monden van degenen ,g
net komen kijken. Zulke
oprispingen zijn overigens
begrijpelijk, zoals uit het
volgende zal blijken. Prob
u eens in de huid te kruip r
van een nieuwbakken
volksvertegenwoordiger v;
PvdA of CDA (kies maar
welke huid u het beste pas
die op 6 september voor h
eerst tot kamerlid werd
gekozen.
De eerste dagen verkeert 1
nog in een feestroes. Het t 1
geurt van bloemen, op hel I
dressoir staat een woud va
felicitatiekaarten en u dm
van roem, macht, invloed, jf
ragfijn politiek spel, zelf R
ontworpen moties, televisii
interviews, spannende
vergaderingen en interessa
gesprekken met grote man 11
als Lubbers en Kok. De di
van uw beëdiging zult u n
vergeten en evenmin de et l
keer dat u door een ervan 1
collega wordt rondgeleid in j,
doolhof van het
kamercomplex. Dan komt
fractievergadering waarin
wordt uitgemaakt welke ta
u krijgt. Dat valt een beet)
tegen. Van de portefeuilles
waar u uw zinnen op had
gezet (milieu natuurlijk - t
kun je lekker mee scoren -
ook verkeer en waterstaat
economische zakenkrijgt 1
maar ééntje (verkeer en
waterstaaten dan nog ma
een klein onderdeel daarv,
het goederenvervoer. Voor
overige werpt men u wat
onderwerpen in de schoot
waar u minder happig op v
Deemoedig beseft u echter
men als kamerlid klein mo
beginnen en u begraaft u tl
dan ook dapper in een hal
meter begrotingen en nota
om de u toegedachte terrei
te verkennen.
Een hele troost is het dat 1
inmiddels zeker weet strak
zullen behoren tot een
regeringspartij. Dan hebt
tenminste wat in de melk
brokkelen, nietwaar? d
Bovendien zit u dan lekker,
dicht bij het vuur. U hooA
natuurlijk alles wat er in l
kabinet wordt besproken 1
eerste hand en
vanzelfsprekend wordt u
betrokken bij alle zware
beslissingen die ongetwijfeJ
de komende vier jaar nog
moeten worden genomen.
Datzelfde geldt uiteraard v
de aan de gang zijnde
kabinetsformatie. Wat een
heerlijke gedachte: er zal d
tijdens de onderhandelingei
geen neus worden gesnoten
u weet ervan! En denk een
aan de kandidaten voor de
ministersposten. Als geen
hond in Nederland nog wet
wie waar komt, hebt u de
namen al via het intieme
fractiecircuit in uw oor hop
fluisteren!
Arm onschuldig kamerlid! J
een paar weken moet u tot
bittere conclusie komen dal
voor vrijwel al het nieuws
de kabinetsformatie
aangewezen bent op wat dt
media daarover berichten.
de fractie weet nauwelijks
iemand iets te melden en al
de ervaren oude rotten om
inlichtingen vraagt, hullen
zich in vage termen of halt
geheimzinnig hun schoudei
op. En wat nog erger is, uv
bloedeigen fractieleider zie\
in de wandelgangen vaak 1
eens stéén omdat hij veel t
druk met andere dingen bi
is. Zelfs een eenvoudig
babbeltje kan er niet af. Tl
houdt u zich nog groot. 't
Gaat goed hoor. Ik kwam 1
De Vries en Kok nog tegen
die staken lachend hun du,
tegen me op. Ach ja, zo ga,
dat onder ons hè?" Maar
ondertussen voelt u zich m
een kind dat z'n mond mot
houden als de grote mense,
praten en dat bovendien v,
de gevoerde conversatie ge
woord begrijpt.
Dan is daar eindelijk het
ontwerp-regeerakkoord! Hi
fijn, nu kunt u eindelijk m
eigen ogen lezen wat er
allemaal is bekokstoofd en
waar de komende vier jaai
aan gewerkt moet worden.
Gretig slaat u het stuk open
leest dan zinnen als: „Ten
aanzien van de
arbeidsmarktgerich te
projecten voor jongeren
worden ook de aanbeveling
in het kader van de
individuele trajectbenaderi
de netwerkvorming en
stroomlijning van activiteit
in het kader van oriëntatie
schakeling onderschreven
zucht diep en denkt, heel e
weliswaar, maar toch: Wa
ben ik aan begonnen?"
TRUBBELS
(c) Standaard UltfleverlJ/Wavery Productions
Veel mensen
„waanzinnig"
bang voor
de tandarts
AMSTERDAM De hoe-
veelheid mensen die in
plaats van een lichte ner
vositeit echt doodsangsten
uitstaan voor een bezoek
aan de tandarts heeft haar
zeer verrast, aldus de psy
choloog M. Stouthard, die
dinsdag promoveert op
een proefschrift over dit
onderwerp.
Zeker een kwart van de Ne
derlandse bevolking is altijd
bang voor ingrepen aan het
gebit, zo is uit eerder onder
zoek gebleken. Een milde
vorm van angst, dacht Stout
hard. Niets bleek minder
waar. „Veel mensen bleken
echt waanzinnig bang te zijn.
In 75 procent van de gevallen
is het angst die al is geboren in
de kindertijd".
De'angstigste groep is de cate
gorie 26- tot 35-jarigen. Het
minst bang zijn de mensen van
tussen de 16 en 25 jaar oud.
„De eerste generatie die op
groeide met fluoride tandpas
ta", aldus Stouthard. „Toch
nemen momenteel de bange
gevoelens onder de bevolking
nog steeds toe".
Vrouwen zijn banger dan
mannen, of zeggen dat eerlij-'
ker. Maar waar zijn tandart
spatiënten dan precies be
vreesd voor? Stouthard:
„Angst dat ze als een klein
kind op hun donder krijgen
wegens een slecht onderhou
den gebit. Of het onbekende,
het afhankelijke. De meeste
angst bestaat voor een als
„pijnlijk" bekend staande ze
nuwbehandeling". Tot de ex
treem bange mensen behoren
ook degenen die last hebben
van fobieën of die ooit het
slachtoffer zijn geweest van
seksueel geweld, zo ontdekte
Stouthard. In de opleiding van
toekomstige tandartsen kwam
aan het vak psychologie een
einde door de invoering van
de twee- fasenstructuur en de
bezuinigingen. Ziekenfondsen
en verzekeraars zouden ande
re regels moeten hanteren
voor de bange categorie pa
tiënten, die meer tijd vergen,
meent Stouthard. Vooral de
particuliere verzekeraars blij
ken daar weinig voor te voe
len. De platenspeler en de
rustgevende foto's op het pla
fond zijn in opmars. „Naar
mijn idee moeten tandartsen
nu ook nog hun witte jas uit
trekken", meent Stouthard.
„De behandeling moet uit de
medische sfeer worden ge
haald".
SUSKE EN WISKE SAGARMATHA
PURMEREND Henk
Miltenburg was 25 jaar en
politie-agent in Amster
dam toen hij zaadbalkan
ker kreeg. Ongeveer 99
procent van de gezwellen
op die plek zijn goedaar
dig. Hij behoorde net tot
die ene procent. In het
Antoni van Leeuwenhoek
Ziekenhuis werden uit
zaaiingen in de buik ont
dekt. Maar Henk Milten
burg had geluk. Had hij
de ziekte vijf jaar eerder
gekregen, dan waren er
geen medicijnen geweest.
Nu kon hij behandeld
worden.
Chemotherapie. „Ik wist niet
wat dat was. Toen ik het hoor
de was ik alleen thuis. Ik
dacht aan mijn oma die eens
had gezegd toen we langs het
Antoni van Leeuwenhoek lie
pen 'jongen, als je daar terecht
komt, kom je er nooit meer
uit'. Die woorden achtervolg
den mij. Toen ik er voor het
eerst naar binnen moest dacht
ik: er is geen weg terug. Je
moet. Je pakt alles wat er is
om je te genezen met beide
handen aan. Dus ook chemo
therapie"
Henk Miltenburg kreeg drie
keer chemotherapie. „Wat dat
betekent kun je haast niet aan
anderen vertellen. Misselijk
word je, je haren vallen uit,
mijn baard viel in mijn eten.
Je gaat echt door een tunnel,
je voelt je opgebaard, alleen de
kaarsen ontbreken. Na de eer
ste keer kreeg ik het te kwaad
toen ik het plaatje 'Memory, I
can dream of the old days'
draaide. Voor het eerst tranen.
En ik had nog twee kuren te
gaan".
In het Antoni van Leeuwen
hoek worden alleen kankerpa
tiënten behandeld. Henk: „Je
vraagt daar niet wat je hebt,
maar waar je het hebt. Naast
mij kreeg een n\an te horen
dat hij was opgegeven. Dat
ging nog al vreemd. Ik dacht
'die man krijgt een shock'. Dat
was ook zo, maar mij konden
ze ook afvoeren". Henk liep
tijdens zijn behandeling water
pokken op. Dat betekende iso
lement; het besmettingsgevaar
was immers groot. Vijftien da
gen werd hij in totale afzonde
ring behandeld. „Ik telde de
uren af. Op 16 juni 1983
schreef ik: nog 72 uren. Je
sliep niet, was zenuwachtig. Je
probeerde de moed er in te
houden, want je wilt je omge
ving niet deprimeren. Dan ben
je nog verder van huis".
Op 10 augustus 1983 werd
Henk van kanker genezen
verklaard. „Maar dan begint
de ziekte eigenlijk pas", zegt
hij. „Je merkt hoe je omgeving
op je reageert. Ift weet nog de
reactie van een parkeergara
gehouder. De machine had een
foutje gemaakt, dus ik recla
meer, maar hij wilde me niet
geloven. Dacht dat ik een junk
was met mijn kale hoofd, tot
dat ik mijn kaart van het Van
Leeuwenhoek liet zien. Dui
zend verontschuldigingen na
tuurlijk. Zo moet het toch niet?
Of op dat bankje op de Koe
markt. Ik dronk een pilsje,
maar de gasten naast me lie
pen wegt Nu vinden de men
sen dat ik op moet houden met
zeuren. Ik ben er toch vanaf,
zeggen ze steeds. Maar je hebt
behoefte erover te praten, ter
wijl anderen vinden dat je er
over op moet houden".
Daarom is Henk coördinator
van de Stichting Jongeren en
Kanker geworden. De politie
betaalt gewoon zijn salaris
door. Hij heeft inmiddels aan
de sociale academie gestudeerd
en is maatschappelijk werker.
De Stichting wil ook praktisch
hulp bieden aan ex-patiënten.
Henk: „Toen ik officieel gene
zen was kreeg ik een brief van
de begrafenisonderneming
Dela, dat men mij niet wilde
opnemen omdat ik een te
groot risico ben. Anderen heb
ben dergelijke ervaringen met
het aanvragen van levensver
zekeringen of met solliciteren.
De ziekte begint als de behan
deling stopt. Je denkt: alsje
blieft, begraaf me niet zolang
ik nog leef".
„Toen ik eenmaal was genezen
brak er in mij een enorme lust
los alles te willen meemaken.
Je hebt op het randje gestaan,
dus je wilt de kwaliteit van je
leven ineens honderd procent
verbeteren. Mijn toenmalige
verloofde kon dat tempo niet
bijbenen en liet mij schieten.
Nu ben ik getrouwd en boven
dien is onlangs vastgesteld dat
ik 'niet meer onvruchtbaar
ben. Het waren spanningen.
Niets staat ons meer in de weg
om kinderen te krijgen. Dat is
een prachtig vooruitzicht".
Henk wil nu een scriptie
schrijven over zijn ervaringen
met kanker. Door zijn werk bij
de Stichting Jongeren en Kan
ker blijft hij betrokken bij zijn
vroegere ziekte. Hij reist door
het hele land om zijn verhaal
te vertellen en om contactper
sonen in de regio's te zoeken
om gespreksgroepen van lotge
noten te vormen. Er wordt
ook over voeding gesproken,
bijvoorbeeld over het Moer-
man-dieet. Henk: „Als je een
maal ex-kankerpatiënt bent
blijf je nog lang zitten met de
angst dat je het terugkrijgt".
MARSCHA VAN NOESEL
De Nederlandse
Kankerbestrijding
bestaat veertig jaar.
Aan de stijging van
het aantal ex-
kankerpatiënten valt
af te leiden dat het
onderzoek zijn
vruchten afwerpt.
Eén van de vele ex-
patiënten is Henk
Miltenburg (31) uit
Purmerend.
Donderdagavond was
hij te zien in het
televisieprogramma
Overleven.
Henk is coördinator
van de Stichting
Jongeren en Kanker,
die thema-avonden
en groepsgesprekken
voor lotgenoten van
15 tot 40 jaar in het
land gaat organiseren
In deze reportage
vertelt hij zijn
verhaal. „Als je
genezen bent, begint
de ziekte pas."
Ex-kanker
patiënt Henk
Miltenburg:
„Je denkt dat
je.de enige
bent".
foto:
pers unie
