£cidóe6ourcm|:
Vergaderwoede is ramp voor kerk
Paus vraagt loyale houding
katholieken jegens overheid
brieuen van lezers
kerk
wereld
GEESTELIJK LEVEN/OPINIE
CfiidócGouoant
DINSDAG 10 OKTOBER 1989 PAGIN^J
Namibische kerken zwegen over S.WA PO - kampen Dominee wil volle kerk door topartiesten
WINDHOEK Volgens de krant 'Times of Namibia' heeft de
Namibische Raad van Kerken al sinds 1977 weet van de slech
te toestand van gevangenen in kampen van de bevrijdingsbe
weging SWAPO. De kerkelijke leiders hebben de natie echter
niet geïnformeerd over „deze tragedie" en „gaven er de voor
keur aan te zwijgen", zo staat in een voorpagina-artikel. De
krant zegt in het bezit te zijn van een brief van een predikant
aan bisschop Leonard Auala, waarin kerkleiders wordt opge
roepen de zaak serieus te nemen en te voorkomen dat er meer
bloed wordt vergoten. Ook andere geestelijken waren op de
hoogte van martelingen in de kampen, aldus de krant. Sinds de
terugkeer van gevangenen uit de kampen zijn de kerken, be
langrijke steunpilaren voor SWAPO, wegens hun zwijgen be
kritiseerd.
WAPSERVEEN - Dominee Miokh uit Wapserveen probeert
meer mensen naar zijn kerk te halen door een serie concerten
van allure te organiseren. Op die manier wil hij mensen ook op
een andere manier met de kerk laten kennismaken. Het kleine
kerkje waarin tweehonderd mensen kunnen moet bomvol
worden en daarom is voor het eerste optreden Laurens van
Rooyen gecontracteerd. De bekende pianist speelt 21 oktober
nieuw werk in Wapserveen. Daarna volgen o. a. nog Theo Olof
en Thijs van Leer. Dominee Miokh kwam vorig jaar naar
Wapserveen bevestigd. Daarvoor heeft hij twaalf jaar concer
ten georganiseerd in tien kerkjes in Noord-Holland. Herman
Krebbérs stak zijn enthousiasme voor de akoestiek van kleine
kerkjes niet onder stoelen of banken, zodat Miokh een uitge
breide muzikale kennissenkring kon opbouwen.
Een boek kan zoveel
aanstoot geven dat
iedereen het leest.
Brieven graag kort en duidelijk geschreven.
De redactie behoudt zich het recht voor ingezonder
stukken te bekorten.
Hongaarse onzekerheden j;
SCHRIL, en schrijnend is het contrast tussen de krampac;
ge gang van zaken in de DDR en de ontwikkelingen in 1^,
garije, waar het 'nieuwe denken' met enthousiasme isfv,
groet. Dat heeft gisteren geleid tot een verandering inD
binnenlandse politieke situatie, die mogelijk van historié.5
betekenis zal zijn. Radicaler dan in Budapest kan op het rj
ste gezicht nauwelijks worden gebroken met het verleg
Wie de ommezwaai met een optimistisch oog volgt, zal detn
druk hebben gekregen dat de politieke kloof met het Wej«
vrijwel is geslecht.
VAST staat dat de Hongaren in steeds grotere vrijheid! v
ven, niet meer achter prikkeldraad en met wachttorens L
de grens. De bevolking werkt hard om de nieuwe vervlr
venheden optimaal te kunnen ondergaan. Hongaarse asf
zoekers zijn al geruime tijd een zeldzaam verschijnsel in
Westen; in dat opzicht is er in elk geval geen grotere teg
stelling mogelijk dan met Oost-Duitsland.
A.NDERS ook dan hun Poolse kameraden hebben de Hi
gaarse communisten niet willen wachten tot hun partij y'
de kaart zou worden geveegd bij de eerste de beste vrije v
kiezingen die in hun land worden gehouden. De Hongaa
Socialistische Arbeiderspartij is door haar eigen congres o
bonden. De 'arbeiders' zijn geschrapt en de nieuwe rA
ringspartij krijgt een sociaal-democratisch beginselprogrJ
ma.
BlJ al het enthousiasme over de hervormingsgolf in O»
Europa is er bij de ontwikkelingen in Hongarije echter I
reden voor enig scepticisme. Het is nog onzeker welke coil
quenties deze historische stap op korte en langere terrl
krijgt. Het hangt er onder meer van af of de minderheid
traditionele communisten een onderkomen zoekt en krijgt
de 'Beweging Janos Kadar' of een vergelijkbare, tot eenl
staan als politieke splinterpartij veroordeelde oer-commul
tische partij. De totale liquidatie van het verschijnsel coma
nisme in een tot dusverre communistisch land kon wel el
averechts werken.
DaT zou koren op de molen zijn van de Oostduitse lef
Honecker en soortgelijke verkalkte figuren, die nog aP
menen dat zij de doos van Pandora kunnen sluiten en1
vrijheid duurzaam kunnen verbergen voor hun landgenoj
Het al dan niet slagen van de Hongaarse hervormingsgeÊ
den is ook sterk afhankelijk van hun economische politi
die op haar beurt sterk is aangewezen op hulp uit het W
Het gaat vrij slecht met de Hongaarse economie. ZienJ.
hervormingsgezinden geen kans daar verbetering in te br»{
gen, dan krijgen de conservatieve krachten de kans w{<
sterker te worden en de macht naar zich toe te trekken.P
ontwikkelingen sinds 1988 hebben aangetoond dat de
van een nieuwe politieke leider in Hongarije in zeer k^
tijd weer volledig kan ondergaan. Immers, partijleider K%
ly Grosz, die enkele maanden geleden nog werd bejubeld!
de grote hervormer van Hongarije, wordt nu wantrouwig!
keken als een van de conservatieven van de partij.
Molukkers
In onze krant lees ik, dat het
ministerie van wvc een deur
waarder dwangbevelen heeft
laten bezorgen om een deel
van de bewoners uit het Mo
lukse woonoord Lunetten bij
Vught te verdrijven. Ik vind
dit harteloos en onsympathiek.
De Molukkers wonen daar
naar hun zin. Het is naar mijn
mening een mensonterende
zaak jarenlang te proberen te
vreden mensen te verdrijven
uit Lunetten. Minister Brink
man straalt hierdoor kilheid
en harteloosheid uit. Laat de
Molukkers met rust!
J. Montaan,
POELDIJK.
Spellingsproblemen
Als oud-minister van onder
wijs wil de nieuwe kamer
voorzitter Deetman dat er
scherp wordt toegezien op
spelling en stijl van de schrif
telijke vragen van kamerle
den. Het is bekend dat plm.
70% van alle Nederlands spre
kenden boven de 17 jaar geen
brief kian schrijven zonder
fouten. Kennelijk behoren
hier ook kamerleden toe. Is dit
niet het beste bewijs dat de
spelling van onze taal, die
vastgelegd werd in 1804 door
prof. Siegenbeek, veel.te moei
lijk is?
Na de uitgifte van het Groene
Boekje zijn alweer ongeveer
30.000 nieuwe woorden aan
onze taal toegevoegd. De uitge
vers van woordenboeken zijn
druk bezig voor deze woorden
een spelling vast te stellen.
Wolters-Noordhof wil zoveel
mogelijk de spelling vasthou
den in de taal waaruit deze
woorden komen, 't Gevolg
hiervan is dat onze spelling
een rommeltje wordt: allerlei
soorten buitenlandse spellin
gen door elkaar. Het beste zou
zijn elk woord te spellen, zoals
het in 't Nederlands (ABN)
wordt uitgesproken. Dit geldt
ook voor alle reeds uit het
Frans, Engels en andere talen
overgenomen woorden: kado,
sjop, boetiek, roete enz. Het -d
of -t of -dt drama in de spel
ling van de werkwoordsvor
men kan in één slag word
vereenvoudigd door de rei
van de uitspraak (ABN) tod
passen. In 1980 werd de 1
derlands Taal Unie door I
derland en België in het led
geroepen die- o.m. de tl
heeft de spelling te sanerj
Onlangs werd een wanhopj
poging daartoe gedaan, m
de resultaten waren allermu
een vereenvoudiging. Geld
den zijn niet in staat een sp
ling te vereenvoudigen! Dal
niet alleen zo in Nederlaj
maar ook in het buitenland.
De Unesco heeft 1990 uitger
pen tot het jaar van het alfa
tisme. M.a.w. er wordt op)
regeringen een beroep geda
om vooral het leer-lees-ona
wijs energiek aan te pakld
Hoe? Juist, op de oude ij
nier Gevolg: geen resul
ten! Het aantal analfabeten!
vermeerderen! „Bestrijdt an
fabetisme met een spellings
eenvoudiging!". Ook onze sn
ling is onnodig moeilijk. La
ren en leerlingen weten dat
hebben geen lust meer onna
ge moeilijkheden te onderd
zen en te leren.
W.L.K. van Oosten,
BADHOEVEDORP.
Erfenis
Het ziet er naar uit dat
straks economisch en moil
stap voor stap naar de afgro
gaan. In economisch opzie
omdat straks de leuke ding
niet meer betaald worden
geld dat verdiend is, maar ii
geld dat gedrukt wordt. I
met een werkgelegenheid i
uit de lucht getoverd mi
worden, terwijl vele bedrijv
zitten te springen om vakmi
sen die er niet zijn. In moil
opzicht, omdat na de drieh(
derdduizend ongeboren kin(
ren die gedood zijn en de vj
tigduizend euthanasiegeval^
van de laatste zes jaar ra
daar mee door mag gaan. 1
onderscheidingsvermogen
de burgerlijke moraal,
staan met de christelijke
raai, heeft men bijna verlo
Is dat de erfenis waarmee
onze kinderen opzadelen?-
J. Steensma,
VOORBURG.
'Zijn dat ook
Mensen zoals Wij?'
Nederland telt meer dan 200.000
dak- en thuislozen. Tijdig begrip
kan veel ellende voorkomen. Voor
iedereen ligt informatie klaar.
Dak- sn thuislozen?
ZONDER ONZE 0PVANS
Kritiek
OJEC
steekt Raad
van Kerken
AMERSFOORT De
Raad van Kerken in Ne
derland heeft in een brief
aan het Overlegorgaan
voor Joden en Christenen
(OJEC) de recente reis
van een delegatie naar Is
raël verdedigd. De dele
gatie toonde zich bij te
rugkeer in Nederland
„geschokt" over het op
treden van Israël in de
bezette gebieden, wat het
OJEC de opmerking ont
lokte, dat christenen niet
bevoegd zijn een moreel
oordeel over Israël te vel
len.
In een brief aan het OJEC
vraagt de Raad zich af, of het
OJEC de kerken het recht
ontzegt door middel van een
reis naar Israël en de bezette
gebieden inzicht te krijgen in
de situatie daar en op te ko
men voor de zaak van Pales-
tijnen, „zoals wij ook altijd op
gekomen zijn voor de zaak
van de staat Israël". Als het
OJEC zo'n reis zinloos vindt,
dan heeft een gesprek daar
over ook weinig zin, zo meent
de Raad.
De Raad wijst het verwijt van
de hand dat de delegatie een
zijdig is geweest, omdat alleen
kritiek op Israël zou zijn gele
verd. Het terrorisme van de
zijde van de Palestijnen is on
derwerp van bespreking ge
weest bij de twee ontmoetin
gen die de Raad de afgelopen
jaren met de vertegenwoordi
gers van de PLO in Neder
land heeft gehad. Het terro
risme is ook tijdens de recente
reis ter sprake gebracht, zo
schrijft de Raad.
De brief van de raad is onder
tekend door voorzitter prof.
dr. D.C. Mulder en secretaris
ds. W.R. van der Zee.
VBOK - voorzitter
hekelt verhullend
taalgebruik in
medische
wetenschap
EDE De voorzitter van
de Vereniging tot be
scherming van het onge
boren kind, prof. dr. J.
Douma heeft het verhul
lend taalgebruik in de
medische wetenschap ge
hekeld. Technisch juiste
termen worden als dek
mantel gebruikt om bij
voorbeeld experimenten
met embryo's te recht
vaardigen.
Douma, hoogleraar aan de
Theologische Universiteit van
de Vrijgemaakte Gerefor
meerde Kerken te Kampen,
sprak het afgelopen weekein
de in Ede op de themadag van
de Vereniging tot bescher
ming van het ongeboren kind
(VBOK), waar de moderne
medische ontwikkelingen aan
de orde kwamen.
De „morning after" pil, die de
zwangerschap afbreekt (abor-
tivum), wordt nu een inter-
ceptivum (die de zwanger
schap onderbreekt) genoemd.
Verder is er de term pre-em-
bryo gekomen die de indruk
wekt dat het slechts om een
voorstadium van een embryo
gaat waarmee geëxperimen
teerd mag worden.
Douma benadrukte dat er
vanaf de conceptie sprake is
van een levende mens die be
schermd moet worden. In de
moderne theologie wordt
abortus in de eerste weken
niet bij voorbaat veroordeeld.
Douma keerde zich hier te
gen; alsof de beschermwaar
digheid van het leven toe
neemt met de ontwikkeling
van het embryo.
De VBOK, die bijna twintig
jaar bestaat, heeft het afgelo
pen half jaar dankzij een in
tensieve campagne het aantal
leden met 20.000 tot bijna
70.000 weten te verhogen.
Nederlandse Hervormde Kerk
Aangenomen naar Gouda H. Binne-
kamp te Oudewater. Bedankt voor
Oosterland (Zld) en voor Wannepeer-
veen/Belt-Schutsloot A.N. Rietveld
te Amerongen; voor Willemstad en
voor Zwolle J. Riemersma te Nij-
broek.
Gereformeerde Kerken
Beroepen te Loppersum (part-time)
rnw.drs.D. Ferwerda-Arends, kandi
daat aldaar, die dit beroep heeft
aangenomen; te Loppersum (part
time) drs.A. Ferwerda, l.l. zendings
predikant te Bangladesh, wonende
te Loppersum, die dit beroep heeft
aangenomen. Aangenomen naar Sint
Jansklooster Jac. P. Dondorp te IJ-
muiden. Bedankt voor Surhuister-
n K. Meijer te Nljverdal.
MGR. SIMONIS:
Poolse bisschoppen
stemmen indirect in
met verplaatsing
klooster
WARSCHAU/GDANSK
De Poolse bisschoppen heb
ben indirect ingestemd met de
verplaatsing van het Karme
lietessenklooster in Ausch
witz. In een communiqué, dat
is uitgegeven na afloop van de
vergadering van de bisschop
penconferentie in Gdansk, re
ageren zij positief op de ver
klaring van het Vaticaan dat
het mee wil betalen aan een
oecumenisch bezinningscen
trum ter vervanging van het
klooster. De bisschoppen zijn
ervan overtuigd dat het cen
trum, waarin de Karmelietes
sen een plaats krijgen, de dia
loog tussen christenen en jo
den „in de geest van weder
zijds respect en begrip" zal sti
muleren. Tegelijkertijd zal het
centrum ertoe bijdragen dat
de betekenis .van Auschwitz
voor „Polen, joden en andere
volkeren die slachtoffer van
het Hitler-nazisnie zijn ge
worden" meer nadruk krijgt.
Argentijnse
RK Kerk
steunt gratie
President Suharto wijst de paus op een bekende Indonesische schilder van wie het schilderij afkomstig is dat de paus toont
met een kind op de arm. De paus kreeg dit schilderij aangeboden. foto: ap
BUENOS AIRES Kardi
naal Raul Primatesta, voorzit-
JAKARTA Paus Jo
hannes Paulus II heeft op
ongewoon duidelijke wij
ze de Indonesische rege
ring opgeroepen de men
senrechten in het land te
respecteren. Tevens riep
hij de katholieken op
loyaal te zijn tegenover
het staatsgezag. „Ik bid
voor de dag, waarop de in
de grondwet aangegeven
idealen, die Uw natie
moeten leiden, volledig
worden verwezenlijkt",
aldus de paus bij een ont
moeting met president
Suharto.
De paus kwam gisteren voor
een bezoek van vijf dagen in
Indonesië aan. Nadat hij zoals
gebruikelijk de grond had ge
kust, werd hij op het vlieg
veld van Jakarta welkom ge
heten door de Indonesische
minister van buitenlandse za
ken, Ali Alatas, en de aposto
lische nuntius in Indonesië,
aartsbisschop Francesco Ca-
nalini.
Tijdens zijn ontmoeting met
Suharto noemde de paus het
een bijzondere taak van de
Indonesische regering de na
tionale eenheid te bewaren.
Hij pleitte voor respect voor
uiteenlopende meningen,
overtuigingen, gebruiken en
waarden. „Zoals ook de ge
schiedenis van Uw land leert,-
is de zekerste basis voor blij
vende eenheid en ontwikke
ling als natie een diep respect
voor het menselijk leven en
voor de onschendbare rechten
van de mens en de vrijheid
van de verantwoordelijke
burgers om zelf over hun toe
komst als volk te beslissen",
aldus de paus.
Deze laatste uitspraak werd in
Jakarta uitgelegd als een toe
speling op de situatie in de
voormalige Portugese kolonie
Oost-Timor, een merendeels
katholiek gebied dat in 1975
door het Indonesische leger
werd bezet. Het Vaticaan
heeft de annexatie van Oost-
Timor nooit erkend. De waar
nemend bisschop van Dili in
Oost-Timor, Carlos Ximenes
Belo, die herhaaldelijk felle
kritiek op het optreden van
het Indonesische leger heeft
geuit, maakt daarom geen
deel uit van de Indonesische
bisschoppenconferentie, maar
is direct aan het Vaticaan ver
antwoording verschuldigd.
De paus zal donderdagmorgen
een kort bezoek aan Oost-Ti
mor brengen. Portugal heeft
protest aangetekend tegen dit
voorgenomen bezoek; de paus
heeft gezegd dat het Vaticaan
daarmee nog niet de Indone
sische soevereiniteit over
Oost-Timor erkent.
Gezag
Voor ziin ontmoeting met Su
harto leidde de paus voor
120.000 mensen een eucharis
tieviering in het Senayansta-
dion in Jakarta. Hij drong bij
de vijf miljoen katholieken
aan op loyaliteit jegens de
staat. „Voor de gelovige heeft
elk gezag zijn oorsprong in
God, en degenen die het ten
bate van het algemeen belang
uitoefenen, moeten in gewe
ten worden gerespecteerd",
aldus de paus. Hij riep de ka
tholieken daarom op „als ech
te katholieken en echte Indo
nesiërs" mee te werken aan
de opbouw van een recht
vaardige en menselijke sa
menleving.
Het hoofd van de RK Kerk
prees Indonesië, omdat het de
vrijheid van godsdienst in de
grondwet heeft verankerd.
Dit recht garandeert de vrede
en de -samenwerking tussen
de leden van verschillende
godsdienstige tradities en
maakt het allen mogelijk zich
voor het algemeen belang in
te spannen, zo meende de
paus.
ter van de Argentijnse bis
schoppenconferentie, heeft
het besluit tot gratie van pre
sident Meném „een belangrij
ke bijdrage aan de vrede in
het land" genoemd. Primates
ta deed verder een beroep op
de bevolking de amnestie te
aanvaarden. President Raul
Meném kondigde afgelopen
weekeinde gratie aan voor
227 militairen en burgers die
bij de „vuile oorlog" waren
betrokken. Tienduizenden on
schuldige burgers zijn in die
tijd in kazernes en concentra
tiekampen gemarteld. De
protestantse kerken en de
mensenrechtenbewegingen
hebben krachtig bij president
Menem tegen zijn voornemen
tot gratieverlening geprotes
teerd.
Katholieke
Oekrainers willen
kathedraal terug
ROME De verboden Oek-
raïns-Katholieke Kerk heeft
de Russisch-Orthodoxe Kerk
gisteren gevraagd „als teken
van verzoening en wederzijd
se vergevingsgezindheid" de
St. Joriskathedraal in Lvov
terug te geven. Dat werd be
kendgemaakt na afloop van
de synode van de Oekrainse
bisschoppen in Rome. Het
verzoek is gedaan in een brief
aan patriarch Pimen en ande
re leiders van de Russisch-Or
thodoxe Kerk.
Lvov is het traditionele cen
trum van de Oekrains-Katho-
lieke Kerk. Meer dan 100.000
leden van de ondergrondse
kerk hielden er in september
j.l. een mars voor legalisering
van de kerk.
De St. Joriskathedraal is sinds
1946 in handen van de Rus
sisch-Orthodoxe Kerk. In dat
jaar dwong Stalin de .Oek-
rains-Katholieke Kerk op te
gaan in de orthodoxe kerk.
De Sint-Joriskathedraal in Lvov.
ROME De vergader-
woede als gevolg van de
democratisering van de
Nederlandse Rooms-Ka-
tholieke Kerk is volgens
kardinaal dr. A.J. Simo-
nis een „ramp". De bis
schoppen moeten zo vaak
met de gelovigen discus
siëren en vergaderen, dat
ze niet toekomen aan de
echte taak van de kerk:
de missie. „Wij spreken te
veel over onszelf, onze
moeilijkheden, onze span
ningen", aldus de kardi
naal in een interview met
het Italiaanse tijdschrift II
Regno.
Volgens mgr. Simonis kan de
kerk in Nederland veel leren
van de kerk in de Derde We
reld. „Daar heerst armoede.
Daar heeft men niet de tijd
steeds over zichzelf te praten,
omdat men iets tegen honger
en ziekten moet onderne
men". Mgr. Simonis meent
Kardinaal Simonis
FOTO: DIJKSTRA
dat de kerk in Nederland in
een „onbeteugelde luxe" ver
keert.
De kardinaal spreekt tegen
dat hij op herstel van de vroe
gere kerk 'uit is. „Ik ben een
gewone katholiek, maar als
men een gewone katholiek is,
als men het sacrament van de
biecht verdedigt, als men ach
ter de paus staat, wordt men
dadelijk als restauratief en
ouderwets bestempeld".
De aartsbisschop van Utrecht
erkent, dat er in de Mariën-
burgvereniging en de Acht
Mei Beweging „goede elemen
ten" schuil gaan, maar als ge
heel gaat het om negatieve
stromingen. Deze bewegingen
willen de zedenleer van de
kerk veranderen en alles aan
het zogenaamde persoonlijke
geweten overlaten, aldus mgr.
Simonis. Het is terecht, dat de
bisschoppen niet deelnemen
aan de bijeenkomsten van de
Acht Mei Beweging, want dat
zou bij de katholieken schade
aanrichten. Zij zouden dan
namelijk de indruk krijgen,
dat de bisschoppen de opvat
tingen van de beweging goed
keuren.
Mgr. Simonis geeft toe dat hij
zeer weinig contact met theo
logen heeft. Dat ligt niet al
leen aan de theologen, die
niet naar hem komen, maar
ook aan zijn eigen drukke
werkzaamheden. In tegenstel
ling tot landen als Frankrijk
en Duitsland heeft Nederland
volgens Simonis geen theolo
gen van naam meer. Prof. dr.
E. Schillebeeckx is intussen
oud en heeft nauwelijks meer
invloed.
Als vrucht van de bijzondere
synode van de Nederlandse
bisschoppen in 1980 noemt de
kardinaal onder meer dat de
positie van de pastoraal werk-
(st)ers nu duidelijk is. Verder
hebben de bisschoppen veel
meer contacten met de pries
ters en de pastoraal werk-
(st)ers en laten zij op dit mo
ment onderzoeken of de ka
tholieke theologische univer
siteiten aan de eisen voor een
priesteropleiding voldoen.
Spanningen
De bisschop van Roermond,
dr. J.M. Gijsen, neemt op be
paalde gebieden, zoals het on
derwijs en de samenwerking
met de landelijke missieorga
nisaties een ander standpunt
in dan zijn collega's. Dat ligt
volgens mgr. Simonis niet aan
een gebrek aan bereidheid om
met de andere bisschoppen sa
men te werken - „Gijsen kan
zeer constructief zijn' -, maar
aan het verschil dat er tussen
het bisdom Roermond en de
andere bisdommen bestaat.
„Het bisdom ligt tussen België
en Duitsland en heeft zijn ei
gen cultuur", meent de kardi
naal.
Er zijn nog wel spanningen
binnen de bisschoppenconfe
rentie, maar er bestaat vol
gens mgr. Simonis „een diepe
eenheid" in die zin, dat de
bisschoppen de situatie waar
in de Nederlandse kerk ver
keert, steeds beter begrijpen.
Zo zijn de bisschoppen het er
over eens, dat de katholiciteit
van de scholen moet verbete
ren, maar ze verschillen van
mening over de manier waar
op.
De aartsbisschop van Utrecht
noemt drie collega's van wie
hij veel steun heeft: de Belgi
sche kardinaal Godfried Dan-
neels, de Franse kardinaal
Jean-Marie Lustiger en de
Italiaanse kardinaal Carlo
Maria Martini.
