Duits-Duitse oplossing
vluchtelingen mislukt
„Tijd van landrovertje spelen is voorbij"
„Kwaliteit arbeid
moet verbeterd"
,iN{ BINNENLAND/BUITENLAND
CetdóeSomant
VRIJDAG 29 SEPTEMBER 1989 PAGINA
I Nijpels „snuffelt"
verder in Hongarije
CZERNIAWA Bij de opening en over-
I dracht van het door Nederland gebouwde
meetstation, gisteren in het Poolse Czer-
I niawa, heeft minister Nijpels van milieu-
I beheer zich uitgesproken voor een Euro-
I pees netwerk van meetpunten voor de
I luchtverontreiniging. Hij kondigde aan
I dat Nederland in samenwerking met
I Hongarije volgend jaar eenzelfde meet-
I station in dat land gaat plaatsen. Tevens
I zullen in 1990 de meetnetten van Neder-
I land, België en de Bondsrepubliek Duits-
I land aan elkaar worden gekoppeld. Het
I is, aldus minister Nijpels, de bedoeling
I dat binnen vier a vijf jaar alle systemen
J voor het meten van de luchtverontreini-
I ging in Europa met elkaar in verbinding
I staan.
West-Afrika bang
voor besmet vlees
LOME Zes staten in West-Afrika heb
ben deze week hun grenzen gesloten voor
vleesprodukten uit Europa. De aanleiding
vormden geruchten dat Europese sche
pen zouden willen proberen bevroren
vlees te lossen uit onder meer Nederland,
dat door het ongeluk met de kerncentrale
van Tsjernobyl in 1986 radioactief is be
smet. De invoer van vlees uit Europa is al
verboden door de regeringen van Togo,
Gabon, Sierra Leone, Ghana, Ivoorkust
en Liberia. Andere staten zouden hetzelf
de overwegen. Volgens deskundigen
worden de geruchten over de vleeszen
dingen naar West-Afrika niet door de
feiten geschraagd en is er sprake van een
geval van massa-hysterie.
Dees staat onderzoek
foetaal weefsel toe
DEN HAAG Staatssecretaris Dees (volksge
zondheid) heeft geen bezwaar tegen het onder
zoek met foetaal weefsel dat na abortussen in de
Bloemenhove-kliniek vrijkomt. In antwoord op
vragen van het kamerlid Van der Vlies (SGP)
zegt hij dat de inspecteur van de volksgezond
heid instemt met de procedure en de voorwaar
den die in acht genomen zullen worden. Twee
ethische commissies hebben positief geadviseerd.
Een van de belangrijkste voorwaarden is, zoals
de Gezondheidsraad ook adviseerde, dat de
vrouw toestemming moet geven. Omdat hieraan
bij de Bloemenhove-kliniek zal worden voldaan,
vindt Dees het onderzoek aanvaardbaar. De libe
rale fractie in het Europees Parlement heeft aan
gedrongen op een snelle totstandkoming van een
Euopese wet die de handel in donororganen on
mogelijk moet maken.
Baker legt vredeskansen
Midden-oosten bij Israel
NEW YORK De Amerikaanse minister van
buitenlandse zaken, Baker, heeft gisteren in
New York gezegd dat de vooruitzichten op
een vredesregeling voornamelijk afhangen
van de opstelling van het Israëlische kabinet.
Baker voerdee besprekingen met de ministers van
buitenlandse zaken van Israel en Egypte. Na afloop
zei Baker de indruk te hebben dat er enige vooruit
gang mogelijk is in de onderhandelingen over een re
geling voor de Palestijnen in de door Israel bezette
gebieden. Hij beklemtoonde echter er niet in geslaagd
te zijn de voornaamste obstakels weg te nemen, zoals
de weigering van Israel om met Palestijnen van bui
ten de bezette gebieden te onderhandelen.
Polen moeten
broekriem
strak aanhalen
WARSCHAU De Pool-
se regering heeft gisteren
een plan ontvouwd dat de
economie er weer boven
op moet helpen.
De uitwerking van het plan
zal een hard gelag zijn voor de
Poolse bevolking, zo heeft Ma-
rek Dubrowski, vice-minister
van financiën, verklaard te
genover parlementsleden. Het
zal minstens een jaar duren
voordat een begin van herstel
van de economie merkbaar is.
Tot die tijd zal de levensstan
daard flink dalen.
De regering wil snijden in de
voedselsubsidies, een einde
maken aan enkele staatsmo
nopolies en een deel van de
staatsbedrijven privatiseren.
Verder zal de totstandkoming
van sommige prijzen worden
I overgelaten aan de markt,
komt er één wisselkoers voor
de zloty en gaan volgende
week de energieprijzen al om
hoog. Een hervorming van het
belastingsysteem en het op-
j richten van een effectenbeurs
laten nog wat langer op zich
wachten.
De hervormingen moeten de
hollende inflatie in toom hou-
den en het enorme begrotings-
j tekort verminderen. Het is een
I illusie te stellen dat deze maat-
regelen kunnen worden geno
men zonder pijn te veroorza-
I ken, aldus vice-minister Du-
Ibrowski.
Lech Walesa heeft er voor ge
waarschuwd dat het wel eens
zou kunnen komen tot onbe-
I heersbare arbeidersprotesten
I als de prijsstijgingen doorgaan.
I „Noch Lech Walesa noch de
nieuwe regeringsleider zal de
mensen in toom kunnen hou-
den. Ik weet niet of een bur-
geroorlog kan worden voorko-
I men", zo verklaarde de voor-
I man van de vakbond Solidari-
f teit.
Minister Ruding van financiën
heeft gisteren in Washington
I gezegd geen heil te zien om
voor de westerse hulpverle-
ning aan Polen een aparte in-
1 stelling in het leven te roepen.
„Het is beter gebruik te maken
van de bestaande kanalen, zo
als het Internationale Monetai
re Fonds (IMF). Daar zit de
deskundigheid", aldus Ruding
gisteren in Washington.
Tijdens de jaarvergadering
van.het IMF bepleitte de top
man van de Deutsche Bank,
Alfred Herrhausen, in War
schau een bank onder wester
se leiding te vestigen voor co
ördinatie van de hulp en toe
zicht op de besteding daarvan.
Herrhausen zou een Nederlan
der, in casu Ruding, als presi
dent van zo'n bank willen
hebben.
DRIEDUIZEND OOSTDUITSERS OP AMBASSADETERREIN PRAAG
■PRAAG Het Duits-
Duitse recept om het
DDR-vluchtelingenpro-
bleem op de Westduitse
ambassadeterreinen in
Praag en Warschau tot
een oplossing te brengen
is onwerkzaam gebleken.
Het aantal vluchtelingen
neemt alleen maar toe.
In zowel de hoofdstad van
Tsjechoslowakije als die van
Polen hechten heel weinig
DDR-burgers geloof aan de
toezeggingen, die de Oostber-
lijnse advocaat Wolfgang Vo
gel namens de regering van
hun staat heeft gedaan.
Vogel gaf hen de garantie dat
ze binnen een half jaar legaal
de DDR uit mogen, met me
deneming van hun familiele
den en een deel van hun bezit
tingen. Voor de nog geen
tweehonderd die vanuit Praag
de thuisreis hebben aanvaard
en de naar schatting vijftig die
dit vanuit Warschau doen, is
de laatste dagen een veelvoud
aan nieuwe vluchtelingen
doorgedrongen tot de ambassa
deterreinen in de beide hoofd
steden. Vooral in Praag is
sprake van een ware bestor
ming van de ambassadetuin.
Alsof het ging om een winkel
in de DDR waar bananen te
koop zijn, stonden de uitreis
gegadigden gisteren in de rij
om over^het hek om de tuin
van de ambassade van de
Bondsrepubliek Duitsland te
klimmen. Hun aantal zal dit
weekeinde oplopen tot drie
duizend.
Blubberpoel
In die ambassadetuin heersen
intussen mensonwaardige toe
standen. Tot de enkels bagger
den de duizenden vluchtelin
gen door tot wat voor kort een
goed onderhouden tuin was.
In de al dagenaanhoudende
plensregen is de grond in een
grote blubberpoel veranderd.
Er staan veel te weinig tenten
op het terrein. De bedden wor
den in ploegendienst beslapen.
Ook in de open lucht staan
bedden. En menigeen probeert
in zijn slaapzak op een restje
Oostduitsers tillen een kinderwagen over het hek van de ambassade van de Bondsrepubliek in
Praag. Naar verwachting zal het aantal DDR-vluchtelingen op het Westduitse ambassadeterrein dit
weekeinde tot drieduizend oplopen.
FOTO: AP
gebeuren is drukkend. Een op
lossing naar Hongaars model -
waarin de ambassadebezet
ters ongehinderd de grens met
Oostenrijk mochten passe
ren - zit er in Tsjechoslowa
kije niet in. Te zeer acht de re
gering hier zich gebonden aan
de overeenkomsten met de
DDR.
gras een oog dicht te doen.
Slechts grote vellen plasticfo
lie moeten de openluchtslapers
tegen de ergste regen en wind
beschermen.
Speelruimte voor de honder
den kinderen is er niet. De sa
nitaire voorzieningen zijn on
voldoende en de arts, die zich
om de gezondheid van de
vluchtelingen bekommerde,
heeft zich teruggetrokken. En
kele kinderen zouden ernstig
ziek zijn.
De stemming op de meer dan
overvolle „camping" in Praag
is een getrouwe afspiegeling
van het weer: bestendig triest.
Vooral de onzekerheid over
wat er nu verder gaat en moet
CDU maakt
Duitse kwestie tot
verkiezingsthema
(Van onze correspondent
Rink Drost)
DÜSSELDORF De
Westduitse christen-demo
craten hebben de kwestie
van de Oostduitse vluchte
lingen tot politiek thema
gemaakt. Niet alleen van
de Bondsdagverkiezingen
van eind volgend jaar,
maar ook van de stembus
strijd van overmorgen in
Nordrhein-Westfalen. De
ergernis hierover bij de so
ciaaldemocratische con
currentie, de SPD, is groot.
De SPD-ministerpresident
van de deelstaat, Johannes
Rau, meent dat de CDU op
deze manier de DDR-
vluchtelingen tot een
„partijpolitieke speelbal"
maakt. Volgens Rau is het
juist te danken aan de ont-
spanningspolitiek van de
vroegere SPD-bondskan-
seliers Willy Brandt en
Helmut Schmidt, dat de
mensen uit de DDR nu de
kans krijgen naar het
Westen te komen. De
CDU-politici lijken echter
niet wakker te liggen van
de kritiek. Ze nemen het
de SPD kwalijk, dat deze
partij ook onder de huidi
ge omstandigheden verder
wil praten met de leiding
van de DDR.
Gisteren zijn staatssecretaris
Irmgard Adam-Schwaetzer
van het Westduitse ministerie
van buitenlandse zaken en
voorzitter Prinz zu Sayn Witt
genstein van het Westduitse
Rode Kruis naar Praag gereisd
om persoonlijk poolshoogte te
nemen van de wantoestanden
op het ambassadeterrein. Het
Rode Kruis overweegt nu ma
teriaal voor „rampenhulp"
naar Praag te sturen.
Van de kant van de Oostduitse
regering mag niet worden ver
wacht dat zij met meer toezeg
gingen komt dan tot nu toe
zijn gedaan. Veel hangt af van
de overtuigingskracht van
Westduitse politici. Zij moeten
de DDR-vluchtelingen overre
den naar huis terug te keren
en te vertrouwen op de toezeg
gingen uit Oost-Berlijn. De
hoop van de vluchtelingen is
gevestigd op de haast die het
Oostduitse regime heeft. Vol
gende week zaterdag moet op
grootse wijze het veertigjarige
bestaan van de DDR worden
gevierd. Oost-Berlijn is veel
aan internationaal aanzien ge
legen. Dat aanzien lijdt al ern
stig door de stroom jonge bur
gers die via Hongarije en Oos
tenrijk het land heeft verlaten
(sinds mei al bijna 30.000). Een
open kwestie Praag/Warschau
schaadt nog meer.
Gedetineerden in opstand
Franse oproerpolitie gaat de gevangenis van Draguignan binnen.
In deze strafinrichting zijn zo'n tweehonderd gevangenen in op
stand gekomen. Ook in andere gevangenissen in Frankrijk zijn
acties van gedetineerden aan de gang. Zij protesteren tegen de
in hun ogen slechte bezoekregelingen.
FOTO: EPA
PROFESSOR ADRIAANSENS:
UTRECHT Er zal in
Nederland meer betaald
werk gecreëerd moeten
worden om de crisis in de
verzorgingsstaat af te
wenden. Het Bruto Natio
naal Produkt van Neder
land wordt door een zo
kleine groep werkenden
gegenereerd, dat de werk
druk voor hen onaan
vaardbaar wordt. Er moet
dus een grote ruimte zijn
voor een kwaliteitsverbe
tering van de arbeid in
Nederland.
Dat stelde prof. dr. H.P.M. A-
driaansens gisteren in zijn
rede bij zijn aanstelling als
hoogleraar Algemene Sociale
Wetenschappen aan de Rijks
universiteit te Utrecht. Adri-
aansens is tevens lid van de
Wetenschappelijke Raad voor
Regeringsbeleid (WRR). Zijn
inaugurale rede handelde over
het thema „arbeid en burger
schap". Volgens de hoogleraar
zijn in Nederland de komende
tien jaar nog zo'n miljoen ar
beidsplaatsen nodig om de toe
stroom van met name vrou
wen te kunnen opvangen.
„Door arbeid minder duur te
maken, lonen en uitkeringen
beter aan te passen aan moder
ne gezinssamenstellingen en
de individualisering en door
bijvoorbeeld het vrijwilligers
werk betaald te maken, zou de
kwaliteit van de arbeidsbele
ving van veel werkenden ver
hoogd kunnen worden", sprak
Adriaansens gisteren.
V rijheden
Hij stelde dat de huidige ver
zorgingsstaat steeds verder
achterblijft bij andere Europe
se landen. Verhoging van de
kwaliteit van arbeid zou vol
gens hem kunnen leiden tot
het niveau van Zweden, dat 30
procent meer betaald werk
kent dan Nederland. „De toe
komstige verzorgingsstaat zal",
zo stelde Adriaansens, „een ac
tiverende moeten zijn; hij zal
de burger vrijheden moeten
aanreiken om zelfstandig te
functioneren, zijn eigen be
stemming te bepalen". Zoals
de samenleving een leerplicht
kent, zo zou onze maatschap
pij, volgens de professor, ook
een arbeidsplicht moeten 'ken
nen. Voorwaarde is dan wel
dat de kwaliteit van de arbeid
voor de werkende wordt ver
hoogd. Instrumenten daarvoor
zijn volgens Adriaansens flexi
bele arbeidsbemiddeling, en
om- en bijscholingsmogelijkhe
den. „We hebben arbeid duur
en schaars gemaakt en op die
manier ingesnoerd tot een
smal formeel circuit en er on
nodig kwaliteit van afge
roomd. Dat vliegwiel moet nu
de andere kant opdraaien", al
dus Adriaansens
JEAN-PIERRE GEELEN
NIEUW MIDDEL REMT AIDS
WASHINGTON In de Verenigde Staten komt een experi
menteel middel tegen aids op de markt, dat nog niet officieel is
goedgekeurd. Het middel, DDI (dideoxyinosine), wordt gratis
geleverd aan aids-patiënten die niet goed reageren op azt, het
enige andere medicijn dat remmend werkt op de ziekte en dat
wel is goedgekeurd. Het medicijn zou helpen bij mensen die wel
geïnfecteerd zijn, maar nog geen ziekteverschijnselen vertonen.
Azt heeft echter zulke nare bijwerkingen, dat veel patiënten het
middel niet verdragen of slechts in kleine hoeveelheden. Beide
middelen werken overigens slechts remmend op de ontwikke
ling van aids in het lichaam; genezen doen zij niet.
ROTTUMEROOG EN ROTTUMERPLAAT
WORDEN AAN NATUUR PRIJSGEGEVEN
DEN HAAG Stormen
kunnen in de. toekomst
rustig de kusten teisteren
van de Groningse wad
deneilanden Rottumeroog
en Rottumerplaat. Vloed,
springtij en sterke stro
mingen kunnen voortaan
ongestoord stukken grond
doen verdwijnen. Als het
aan de dienst Natuur, Mi
lieu en Faunabeheer van
het ministerie van land
bouw en visserij ligt,
wordt de natuur niet lan
ger lastig gevallen.
Het ministerie is niet meer
van plan om telkens wanneer
er een duin verdwijnt bulldo
zers en een legertje werkne
mers op de eilanden af te stu
ren om de schade te herstel
len. De eilanden kunnen maar
het beste aan hun lot worden
overgelaten.
„Deze waddeneilanden hebben
zich de afgelopen eeuwen ook
zonder menselijk ingrijpen
kunnen ontwikkelen. Mochten
er stukken van de eilanden
verdwijnen dan groeien ze el
ders wel weer aan", zo luidt in
het kort de visie van de dienst
Natuur, Milieu en Faunabe-
heer van dit ministerie.
Dr. J. de Vlas, als bioloog ver-
bonden aan dit ministerie -
dat het samen met Rijkswater
staat in feite voor het zeggen
heeft op de Groningse eiland
jes - vat deze visie op de toe
komstige ontwikkeling van de
eilanden samen onder de noe
mer „vrije dynamiek".
De twee eilanden, gelegen in
het oostelijke en stilste deel
van de Waddenzee, worden nu
nog wel summier onderhou
den om te voorkomen dat ze
wegspoelen. Er wordt door
Rijkswaterstaat helmgras ge
plant en de duinen worden af
en toe verstevigd.
Rottumerplaat, opgekomen als
klein duineiland in de vorige
eeuw, groeit gestaag en is in
middels een acht kilometer
langgerekt eiland.
Rottumeroog is een veel ouder
eiland: het behoorde in de
middeleeuwen tot het klooster
van het Groningse kustplaatsje
Rottum en werd door Gro
ningse kooplieden gebruikt,
die er pakhuizen hadden. In
de loop der eeuwen is het
eiland door de stromingen en
stormen steeds verder in Oos
telijke richting opgeschoven,
maar ook steeds kleiner ge
worden. Inmiddels is het onge
veer vier vierkante kilometer
groot en gevaarlijk dicht bij de
diepe Eemsmonding aanbe
land. De vraag is of het eiland
daar uiteindelijk in verdwijnt
of dat het in een punt enigs
zins in de richting van de Gro
ninger kust groeit.
Waarde
Dat bioloog De Vlas de beide
eilanden aan de elementen wil
overlaten betekent niet dat hij
de waarde van die eilanden
niet in zou zien. Integendeel:
hij vindt beide onbewoonde ei
landen juist bijzonder waarde
vol voor het Nederlandse wad
dengebied. Zó waardevol zelfs
dat hij vindt dat de natuur er
ongestoord haar gang zou
moeten kunnen gaan. En dat
is op de andere Nederlandse
Waddeneilanden die wel wor
den bewoond minder goed mo
gelijk.
„Rottumerplaat en Rottume
roog zijn schitterende eilan
den. Zo rustig en zo ruim. Je
hebt het idee dat de aarde hier
voortleeft zonder dat er men
sen zijn. Op beide eilanden
heb je echt het idee dat je in
een ongerept gebied bent",
zegt hij enthousiast. Hij vindt
beide 'eilanden van groot be
lang voor de vogels en de zee
honden die er niet gestoord
door mensen moeten kunnen
broeden".
Of de „vrije-dynamiek" op de
twee eilanden kan worden
toegestaan en wat daarvan de
gevolgen zijn is het onderwerp
van een studie die momenteel
wordt verricht door Rijkswa
terstaat in Groningen. De re
sultaten van de studie, die van
invloed kunnen zijn op de toe
komst van beide eilanden,
worden over enkele weken
verwacht.
Niet alleen deze studie van"
Rijkswaterstaat is van belang
voor de toekomst van deze
Groningse eilanden. Ook is er
momenteel een onderzoek
gaande naar de toekomst van
de Nederlandse kustlijn. Mi
nister Smit-Kroes heeft in een
discussienota „Kustverdedi
ging na 1990" vier alternatie
ven aangegeven voor de wijze
waarop in de toekomst de 1
derlandse kusten moeten ww-
den beschermd. Deze week
heeft de Technische Advies
commissie voor de Waterke
ringen een keuze gemaakt uit
Storm slaat geregeld grote stukken duin weg.
die vier alternatieven. De
commissie kiest voor een kust
lijn „die in een zo natuurlijk
mogelijk evenwicht met de
krachten van de zee verkeert.
Enige flexibilietit bij het hand
haven van de kustlijn is ge
wenst. Het is belangrijker de
kustlijn als evenwichtig geheel vertoont overeenkomsten met
in stand te houden, dan elke de visie van De Vlas. Hij vindt
kilometer op zich", aldus deze dat de tijd van het „landvero-
commissie. Dit uitgangspunt vertje" spelen voorbij is en dat
niet ten koste van alles gepro
beerd moet worden om land te
winnen bij de twee eilanden.
Kokkelvisserij
Een bedreiging voor de eilan
den vormt momenteel nog de
visserij, en dan met name de
kokkelvisserij. Kokkels zijn
schelpdieren die vooral in
Spanje door de liefhebbers van
een goede paella bijzonder
worden gewaardeerd. Er is de
laatste jaren een grote kokkel
visserij industrie ontstaan. On
geveer 35 gemechaniseerde
kokkelvissers zuigen over de
bodem van de zee en halen de
kokkels op. Daarbij wordt de
bodem nogal omgewoeld.
Sinds dit jaar mogen ze echter
niet meer op Rottumerplaat en
Rottumeroog komen. De bo
dem rond de eilanden is tot
..bodemfauna-reservaat" ver
klaard. De bodemfauna - wor
men, kokkels, mosselen en tal
van andere dieren - vormt de
basis van de voedselketen voor
vogels en zeehonden.
Dank zij die maatregel zijn er
in dit gebied nog steeds goede
kokkelbanken aanwezig, ter
wijl die in de rest van de Wad
denzee veelal zijn weggevist.
De zeehonden, voor wie de
oostelijke Waddenzee de
kraamkamer is en die dit jaar
volgens een telling ongeveer
honderd jongen hebben voort
gebracht, worden ook in de
toekomst vermoedelijk niet
meer door de kokkelvissers uit
hun slaap op de zandbanken
FOTO: SP gestoord, want De Vlas ver
wacht dat de maatregel ook
het volgend jaar wel van
kracht zal blijven.
HANS DE PRETER
