Bevolking is zelf bezig
rede mogelijk te maken
orbatsjov schuift partijleider
Jekraïne persoonlijk aan de kant
Apo MARCOS
Aquino: geen begrafenis
Marcos op de Filipijnen
Sovjetunie wil
twee Europese
topconferenties
DIT MOET U WETEN
VÓÓR U UW CV-KETEL
LAAT VERVANGEN
Van den Broek geeft De Klerk één jaar
E AVONTUREN VAN KAPITEIN ROB
■GI1 UITENLAND
CeidócSouAfuit
VRIJDAG 29 SEPTEMBER 1989 PAGINA 5
:oi
'te lappen
i [d«
i eei )S]
rges^e
ek,
e pr
nie|r
lijk
raad
loet
-end
rreenpeace nu
ok in Moskou
)SKOU De milieu-organisa-
Greenpeace heeft gisteren
ar eerste vertegenwoordiger
ir de Sovjetunie gestuurd om
Moskou een kantoor te ope-
De Academie der Weten-
n van de Sovjetunie no-
lê Greenpeace in juli hiertóe
Het is de bedoeling dat in
ikou een permanente staf van
vier mensen wordt ge-
stigd. Vanaf oktober zullen
eenpeace en de Academie sa-
;n een onderwijsprogramma
milieu-activisme startten
achttien scholen - zes in de
vjetunie, zes in Europa en zes
Noord-Amerika.
Roemeense politie
bedreigt dissidente
WENEN Roemeense politieman
nen in burger hebben onlangs de
dissidente Doina Cornea met de
dood bedreigd. Dit hebben Roe
meense emigranten in Parijs gezegd.
Volgens de Roemeense Liga van de
Rechten van de Mens ontving Cor
nea de dreigementen op 24 septem
ber bij het verlaten van een kerk
hof in de stad Cluj, waar zij het graf
van haar moeder had bezocht. Cor
nea, een voormalig professor Frans
aan de universiteit van Cluj en
vooraanstaand mensenrechtenacti
viste, heeft bij herhaling geprotes
teerd tegen de politiek van de Roe
meense president en partijleider Ni-
colae Ceausescu.
Israel verbiedt
moslimgroepering
JERUZALEM De Israëlische au
toriteiten hebben de islamitische
groepering Harnas verboden. Daar
mee is de weg vrijgemaakt voor de
gerechtelijke vervolging van de ge-
vangenzittende leiders van deze mi
litante tak van de Moslim Broeder
schap. De groepering wordt verdacht
van de moord op twee Israëlische
militairen die eerder dit jaar waren
ontvoerd. In een in 1988 gepubli
ceerd pamflet van Harnas staat dat
de groepering uit is op de vorming
van een islamitische staat in geheel
Palestina en geen enkel compromis
wil met Israel. De afgelopen maan
den is de invloed van Harnas steeds
groter geworden.
Concorde verliest
deel landingsgestel
PARIJS Een Concorde van
Air France uit New York
heeft bij de nadering van het
vliegveld Charles de Gaulle bij
Parijs een deel van zijn lan
dingsgestel verloren. Volgens
Air France betrof het een stuk
van de buitenbekleding van de
deur van het linker landings
gestel en leverde het ontbre
ken hiervan bij de landing
geen problemen op. De maat
schappij liet het onderdeel bij
haar overige Concordes overi
gens met spoed inspecteren.
Eerder dit jaar moest een Con
corde de vlucht afbreken om
dat er scheurtjes waren ont
staan in een venster.
Griekse regering:
taak is volbracht
ATHENE De regering van Grie
kenland treedt volgende week vrij
willig af, nu het Griekse parlement
heeft besloten oud-premier Andreas
Papapandreou voor de rechter te da
gen in verband met een bankschan
daal. De regering Tzannetakis, een
unieke coalitie tussen communisten
en conservatieven, werd begin juli
geformeerd met de bedoeling drie
maanden aan te blijven. Deze periode
zou worden gebruikt om grote
schoonmaak te houden onder de
Griekse politici, van wie velen be
trokken zijn bij corruptieschandalen.
Verder heeft het kabinet nieuwe ver
kiezingen voorbereid. Die worden op
5 november gehouden.
Vulkaan Etna
spuwt lava
CATANIA Uit een
scheur van 150 meter op
een hoogte van 2600 meter
op de oostflank van de
Etna op Sicilië stroomt
sinds gistermorgen zeer
hete lava, overigens in een
richting waar geen mens
woont.
Tevoren deed zich een se
rie schokken voor, aldus
het vulcanologisch insti
tuut in Catania. De vul
kaan is al weken actief in
de vorm van ontploffin
gen, spuwen van as en ste
nen en het lozen van lava
in de noordoostkrater.
Basis op Zuidpool lekt
duizenden liters olie
CANBERRA De Australische mi
nister van buitenlandse zaken Evans
heeft bevestigd dat er olie heeft ge
lekt uit een pijpleiding van een Ame
rikaanse basis op Antarctica. Evans
zei dat zijn regering het incident zal
gebruiken om de noodzaak van een
verbod op de oliewinning op dat con
tinent nog eens te onderstrepen. De
uitlatingen van de minister kwamen
nadat het Nieuwzeelandse persbureau
NZPA had gemeld dat uit het Ameri
kaanse lek niet minder dan 167.000 li
ter olie was weggestroomd over
Antarctica. Inmiddels zou het lek zijn
gerepareerd.
et t
R IS WEER EEN SPRANKJE HOOP IN EL SALVADOR
\G Geweer-
oten, doffe dreunen
bombardementen,
;tachtige moorden
sidsf01* doodseskaders, brute
isdragingen van het le-
jr, terreur van de guer-
dag llabeweging. Geweld
Twihoort tot de normale
werlng van zaken in El Sal-
£rajdor. De onderhandelin-
1 ekJn tussen regering en
ïpasftzet hebben daar (nog)
van|en einde aan gemaakt,
plusj
ar* lt kleine, dichtbevolkte Mid-
tokiamerikaanse land leeft al
Den eer dan tien jaar in de greep
i dau een burgeroorlog. Angst is
;entj dagelijkse metgezel van de
.wo4 miljoen Salvadoranen.
Ögeslar ook de enorme sociale
lV- jenstellingen en schrikba-
r orhde armoede bepalen er het
aan ien £ij vormen de wortels
ne"p de oorlog, die al meer dan
Dudq,entigduizend slachtoffers
is (jeft gemaakt.
°f jlgens dominee Edgar Pala-
etsviL kan aan het bloedvergie-
aire t alleen een einde komen als
structurele veranderingen
de samenleving plaatsvin-
p. Met de onderhandelingen
|sen de regering en de ver-
reisbeweging FMLN bloeit een
^■tankje hoop op. „Maar de
ru/P naar vrede zal een lange
tWl moeizame zijn", zegt de se-
ptaris-generaal van het „De
in 'te Nacional por la Paz".
"baloog
n wlacios is momenteel in Ne-
om Hand om uitleg te geven
gey?r de grote rol van deze
t Jfcuwe groepering. Meer dan
ventig organisaties, die ruim
p miljoen Salvadoranen ver-
rwjjjenwoordigen, werken hier-
Ds. Edgar Palacios, secretaris-generaal van het „Debate Nacio
nal", een platform van ruim zeventig organisaties die strijden
voor vrede in El Salvador.
foto: cees verkerk
Damas is vorig jaar september
het politieke platform opge
richt. Als een onafhankelijke
organisatie die via bemidde
ling tussen de regering en het
Nationaal Bevrijdingsfront Fa-
rabundo Marti (FMLN) de
vrede wil bevorderen. Maar
het Platform beperkt zich niet
tot bemiddelen alleen. Zij zegt
ook een rechtvaardige samen
leving na te streven. Daarom
kon de r.k.-kerk, in haar rol
van een boven alle partijen
uitstijgende macht, zich niet
langer verbinden aan „Debate
Nacional".
in samen. Met als doel: vrede
door middel van dialoog. Het
„Debate Nacional" bundelt
alle georganiseerde groepen in
El Salvador: kerken, universi
teiten, vakbonden, bedrijven,
met uitzondering van de poli
tieke partijen en de rooms-ka-
tholieke kerk (hoewel katho
lieke basisgemeenschappen
wel deel uitmaken van het
platform). Palacios: „De poli
tieke partijen hebben nooit iets
gedaan aan de structurele pro
blemen van het land. Zij func
tioneren alleen maar rond de
verkiezingen. Hun tijd is ge
weest. Nu is het volk aan bod".
De rooms-katholieke kerk
stond wel aan de basis van
„Debate Nacional". Op initia
tief van aartsbisschop Rivera y
Grondbezit
„Wij beschouwen de sociale
onrechtvaardigheden in de
Salvadoraanse samenleving als
de oorzaak van de burgeroor
log. In het bijzonder het onge
lijke grondbezit. Armoede,
werkloosheid, analfabetisme
zijn andere grote nationale
problemen. Vrede is dan ook
alleen maar mogelijk in com
binatie met gerechtigheid. De
burgeroorlog heeft die niet ge
bracht. Noch de regering, noch
de FMLN kan vrede en ge
rechtigheid brengen. Daarom
hebben we nu alle verant
woordelijke sectoren in de sa
menleving gemobiliseerd. In
plaats van toeschouwer en
slachtoffer is het volk bezig
zelf vrede in El Salvador mo
gelijk te maken".
Ondanks hun angsten durven
Salvadoranen de straat op te
gaan en te betogen. Omdat
kerkautoriteiten, onder wie se
cretaris-generaal Palacios, de
demonstraties leiden en zij op
deze manier een religieus ka
rakter dragen, grijpt de op
roerpolitie niet in.
Mede dank zij de rol van het
„Debate Nacional", zijn ge
sprekken tussen de extreem
rechtse regering Christiani, en
de FMLN tot stand gekomen,
die uiteindelijk geresulteerd
hebben in het Akkoord van
Mexico.
Volgens Palacios is het geen
sinecure om het staakt-het-vu-
ren te bereiken, dat volgens
het Akkoord van Mexico op 31
januari 1990 tot stand moet
zijn gekomen. „De FMLN
kiest voor de weg van de dia
loog. Zij heeft ingezien dat de
sociale kosten van de oorlog te
hoog zijn. De regering wil ook
wel een einde aan de oorlog,
maar alleen onder de voor
waarde dat de FMLN de wa
pens inlevert. Dat is voor de
verzetsbeweging onaanvaard
baar. Bovendien ziet het leger
nog altijd weinig heil in on
derhandelen. Zij streeft naar
de militaire zege en wordt
daarin gesteund door de Vere
nigde Staten. Niet voor niets
heeft de regering Bush de di
recte hulp aan de militairen
verhoogd tot negentig miljoen
dollar".
Omkeren
Als de regering van El Salva
dor echt naar vrede streeft, zal
zij volgens Palacios haar poli
tiek volledig moeten omkeren.
„Momenteel is men via het
Hooggerechtshof bezig de
landhervormingen ongedaan
te maken die onder de vorige
president tot stand zijn geko
men. De regering wil de be
langrijkste gronden terugge
ven aan de voormalige eigena
ren. De boeren die nu de
grond bezitten weigeren ech
ter te verdwijnen. Ze zeggen
eerder te zullen sterven dan
hun coöperaties te verlaten".
Wanneer het de regering ernst
is met het vredesproces, zou
het geld dat nu wo^dt besteed
aan de oorlogseconomie ge
bruikt kunnen worden voor
sociale voorzieningen, onder
wijs, gezondheidszorg, woning
bouw en steun aan dorpsge
meenschappen en landbouw
coöperaties. Momenteel wordt,
aldus Palacio, niet minder dan
veertig procent van de natio
nale begroting besteed aan de
bestrijding van het FMLN.
Daarom is hij voorzichtig wan
neer het om westerse hulp
gaat. „Politiek-morele steun
aan het vredesproces is prima.
Geld voor particuliere organi
saties ook. Maar geef geen fi
nanciële hulp aan de regering-
Christiani. Want geld dat ten
goede komt aan de regering
houdt alleen de oorlog gaan
de".
FRANS BOTHOF
foor
situ
enst
rwijj
indef
jardl
ilduL
JSKOU Geheel vol-
is de verwachting is
ds cfeteren in de Oekraïnse
achijofdstad Kiev de plaatse
lijke partijbaas Vladimir
erojpjerbitski van zijn func-
krijP ontheven. Zijn opvol-
ïn Sr is de tweede man in
;elmp hiërarchie, Ivasjko.
•esident Gorbatsjov was
iciaal naar Kiev overge-
ietël°gen' om zifting van
tt Centraal Comité van
f Oekraïnse Communis-
I jche Partij, waarop dit
les gebeurde, bij te wo-
£|tn en toe te spreken.
JCfh Sjtsjerbitski is, naar men
pen mag, een eind gekomen
n een lange periode, waarin
Dor e Oekraïne op ouderwetse
nze monddood werd ge
maakt. Weliswaar kreeg de
scheidende partijchef (die op
eigen verzoek aftrad, net zoals
hij amper een week eerder uit
het Politburo in Moskou ver
trok) van officiële zijde plicht
matig lof en dank toege
zwaaid, maar in de 17 jaar dat
hij in de korenschuur van de
USSR de scepter heeft be
roerd, is dit van nature rijke
land op een ernstige wijze in
de versukkeling geraakt. Van
Sjtsjerbitski kan gezegd wor
den, dat hij de bestaande no
menklatura (de kleine groep
werkelijke machthebbers) in
het zadel hield, de maffia liet
voortwoekeren en dissidente
geluiden efficiënt wist te on
derdrukken. Insiders menen,
dat Gorbatsjov hem om die
laatste kwaliteit nog zo lang
aan de macht heeft gelaten.
Maar met het onvermijdelijk
opkomen van de Oekraïnse
massavolksbeweging Ruch, af
gelopen zomer, was het duide
lijk dat een meer flexibele par
tijchef in het zuiden nodig was
om ongewenste nationalisti
sche uitbarstingen het hoofd te
bieden en te kanaliseren.
Ivasjko lijkt zo iemand te zijn
- hij is niet zo ernstig gecom
promitteerd door de Breznjev-
tijd als zijn voorganger, heeft
een zakelijke, tamelijk openlij
ke houding, en, wat heel be
langrijk is, hij is er een voor
stander van om de kernreacto
ren van de Krim (in aanbouw)
en Tsjernobyl te sluiten. En
daarmee vertolkt Ivasjko exact
de gevoelens van zijn angstige
volk, al is het nog lang niet ge
zegd dat het nu ook inderdaad
tot sluiting zal komen. Overi
gens bestaan er bij de Oek
raïnse milieubeweging „Groe
ne Wereld" plannen om
Sjtsjerbitski nu voor een tribu
naal te dagen wegens diens
onverantwoordelijk geachte
behandeling van de Tsjerno-
byl-catastrofe, waar vrijwel
niemand drie jaar na dato de
werkelijke omvang en gevol
gen van kent. In milieukrin
gen hoopt men dat Ivasjko nu
die gewenste openheid van za
ken wel zal geven.
Het vertrek van Sjtsjerbitski is
voor de binnenlandse Sovjet
consumptie zeker een histori
sche gebeurtenis. Hij was het
laatste prototype van de
Breznjev-generatie van macht
hebbers. Al was hij niet de al
lerlaatste nog door Breznjev in
de top gehaalde partijbons: dat
is namelijk president en partij
leider Gorbatsjov zelf. Maar
die heeft zich inmiddels al ra-
dikaal van zijn vroegere baas
afgekeerd. De postume herroe
ping, gisteren, van een besluit
van de Opperste Sovjet uit
1978, waarbij Breznjev de
hoogst zeldzame Orde van de
Overwinning kreeg uitgereikt,
is daar een bewijs van. De
kostbare onderscheiding, inge
legd met 28 briljanten, zullen
de nabestaanden van de ver
guisde leider nu aan de Sovjet
staat moeten teruggeven.
Gered
Joshua Dennis met de helm
die mijnwerkers van Utah Po
wer Light Co. hem hebben
gegeven. De tienjarige jongen
is gisteren door een reddings
ploeg gevonden nadat hij vijf
dagen in een verlaten mijn zat
opgesloten. Hij is nu opgeno
men in een ziekenhuis in Salt
Lake City.
foto: ap
WÊ
Ook na het overlijden van de oud-dictator Marcos blijven zijn aanhangers in de veronderstelling
dat Ferdinand Marcos nog terug zal keren naar de Filipijnen.
foto: ap
MANILA/HONOLULU
De Filipijnse president
Corazon Aquino heeft
kort na het bericht van
het overlijden van oud-
president Marcos laten
weten dat haar regering
voorlopig geen toestem
ming zal geven het stoffe
lijk overschot over te
brengen naar de Filipij
nen.
Aquino zei te vrezen dat een
begrafenis op de Filipijnen zal
leiden tot nieuwe maatschap
pelijke onrust en rellen tussen
de grote groepen voor- en te
genstanders van Marcos. De
Amerikaanse regering heeft
zich geheel achter het stand
punt van Aquino geschaard.
De Amerikaanse federale
luchtvaartdienst heeft voor
alle luchtvaartmaatschappijen
een officieel verbod uitgevaar
digd om de stoffelijke resten
van Marcos vanuit de VS naar
de Filipijnen over te brengen.
Marcos' weduwe en diens zoon
hebben verklaard dat zij er al
les aan willen doen om Aquino
op andere gedachten te bren
gen. De nabestaanden hebben
dan ook geen plannen ge
maakt om Marcos op Hawaii te
begraven. „Het is zijn recht
om op de Filipijnen te worden
begraven. Hij is een Filipino,
de grootste van allemaal," zei
de voorzitter van de op Hawaii
opgerichte vereniging „Vrien
den van Marcos".
Zijn vorig jaar mei overleden
moeder, Dona Josefa, ligt ook
nog altijd opgebaard in Ha
waii. De familie Marcos wil
haar alleen in de stad Batac, in
het noorden van Filipijnen,
begraven. Haar stoffelijk over
schot staat al ruim een jaar bo
ven de grond, is gebalsemd en
wordt, tegen de stank, voort
durend met parfum bespren
keld.
De vele Marcos-aanhangers op
de Filipijnen willen het er niet
bij laten zitten. Rolando Aba-
dilla, bestuurder in Marcos' ge
boorteprovincie Ilocos Norte,
zei „alle rechtsmiddelen" te
zullen aanwenden om de daar
nog altijd zeer populaire Mar
cos te kunnen begraven.
Zelfs sommige Filipino's die
niets van Marcos moesten heb
ben, menen dat diens dood een
goede gelegenheid is om hem
zijn zonden te vergeven. On
der hen is vice-president Lau
rel, ten tijde van het Marcos-
regime een belangrijke oppo
nenten. Laurel heeft Aquino
gevraagd om Marcos met alle
eer van een voormalig presi
dent in zijn geboorteplaats ter
aarde te laten bestellen. „La-
ten< we een pijnlijk hoofdstuk
van onze geschiedenis afslui
ten en alle bitterheid en wrok
die ons volk hebben verdeeld
overwinnen door de nationale
verzoening tot stand te bren
gen, waarin we tijdens zijn le
ven niet slaagden", zo betoog
de Laurel.
Tijdgenoot
In haar verklaring zei Aquino
verder dat Marcos het leven
van iedere Filipijnse tijdgenoot
had beïnvloed „zoals geen an
dere Filipijnse leider voor hem
heeft gedaan". Ze zei dat ze de
familie van Marcos persoonlijk
van harte condoleerde „want
ik en mijn kinderen weten
wat een dergelijk verlies bete
kent". De laatste opmerking
was een verwijzing naar de
dood van haar eigen echtge
noot, Benigno Aquino, die bij
zijn terugkeer op de Filipijnen
in augustus 1983 op het vlieg
veld werd vermoord» Een
groep militairen rond Marcos
was verantwoordelijk voor die
moord. De dood van Aquino
vormde het begin van een
groeiend verzet tegen de rege
ring, dat uiteindelijk zou uit
monden in de val van Marcos.
Het overlijden van Marcos
werd op de Filipijnen bekend
gemaakt na het sluiten van de
kantoren, en er was weinig te
zien van openlijke reacties op
het nieuws. De radiostations in
Manila onderbraken hun nor
male uitzendingen om het
nieuws te melden.
De dood van Marcos kwam
niet onverwacht. Sinds hij op
15 januari in het ziekenhuis
was opgenomen, hadden zijn
inwendige organen het een
voor een begeven, en was hij
geheel afhankelijk van medi
sche apparatuur om hem te
voeden en zijn lichaamsfunc
ties in stand te houden.
Woensdag had het hart van de
oud-president al enige tijd stil
gestaan, maar was met een uit
wendige pacemaker weer op
gang gebracht; na een half uur
begon het spontaan weer te
kloppen.
(vervolg van de
voorpagina)
NEW YORK Minister Van
den Broek meent dat de nieu
we Zuidafrikaanse regering
een jaar de tijd moet krijgen,
om door concrete maatregelen
te bewijzen dat zij inderdaad
een einde wil maken aan de
apartheid. Als veranderingen
uitblijven zal opnieuw moeten
worden overlegd of en hoe de
druk op Pretoria moet worden
opgevoerd, zo verklaarde hij
gisteren in New York tegen
journalisten. In zijn daarvoor
gehouden rede voor de Alge
mene Vergadering van de
Verenigde Naties sprak Van
de Broek niet over een -ter
mijn, druk of economische
sancties. „Als fundamentele
veranderingen uitblijven,
heeft de internationale ge
meenschap geen alternatief
dan haar positie jegens Zuid-
afrika te heroverwegen".
Deze uitspraak, aldus de mi
nister, is niet bedoeld als drei
gement, maar als signaal dat
de verklaringen van president
Frederik de Klerk over het
verdwijnen van de Apartheid
moeten worden omgezet in
concrete maatregelen. „De
rede die het nieuwe Zuidafri
kaanse staatshoofd bij zijn aan
treden heeft gehouden bevat
veel positieve punten. Maar
deze wijken niet veel af van
die welke al in 1984 door de
toenmalige heersers zijn ge
daan", aldus Van de Broek.
ET GEHEIM VAN DE BOSPLAAT
zaa
uufl483 In de bunker is inmiddels alles in rep en roer. De
ootste bedrijvigheid heerst in de grote hal, waar de raketten
aan opgesteld. Een groep matrozen, waaronder óók 'Karl', is
tig de wapens horizontaal te takelen om ze te kunnen vullen
iffisft de bacteriënlading. Dan zijn ze klaar om te worden afge-
K^Mhoten en de bedoeling schijnt te zijn, dat daarna de gehele be-
62 51 tinning van de bunker zich inscheept om te vertrekken. Waar-
ten? Dat kan Rob niet goed verstaan, ofschoon hij steeds zo'n
beetje om de SS-officieren heen draait. Maar als straks de raket
ten afgevuurd zullen worden drommels, bedenkt Rob, dan
zullen die kerels er tóch nog in slagen hun duivelse plannen ten
uitvoer te brengen. Dat moet voorkomen worden. En stiekem
sluipt hij weg. Gelukkig is iedereen zo hard aan het werk, dat
niemand er erg in heeft dat Karl zich verwijdert. Snel loopt Rob
de gangen door. Ah, daar is de kamer met de bacteriëncultures.
En daar is de kraanl Eén ruk.... zo, dat is gebeurd!
WENEN Moskou stelt
voor zowel een Europese
top te houden om een
overeenkomst te onderte
kenen over de beperking
van conventionele wapens
als een nieuwe conferen
tie te organiseren van de
landen die in 1975 hun
handtekening hebben ge
zet onder de Slotakte van
Helsinki (CVSE).
Dit zei Oleg Grinevsky, de
Sovjetafgevaardigde bij het
overleg over de conventionele
wapens in Europa, die in We
nen gehouden worden.
Sovjetminister Edoeard Sie-
vardnadze van buitenlandse
zaken zou bovendien, zo
maakte Grinevsky gisteren be
kend, tijdens zijn gesprekken
in de Verenigde Staten het
plan hebben voorgelegd om
een nieuwe topconferentie te
houden van de 35 landen van
de CVSE alle staten in Eu
ropa (op Albanië na), de Vere
nigde Staten en Canada.
(ADVERTENTIE)
WARM WATER. WARM WONEN
F rlSft HET GRATIS VAILLANT-BOEKjF
Vruo het un floor Dut bon m een ongettmkeenle «n*top te .tnöen I
POSTCODEPUUTS
MERK HUIDIGE CV-KETEL
s Vaillant
'A WARM WATER. WARM WONEN
