Astra-schotel
beperkt het zicht
PTT gelooft sterk in
elektronisch winkelen
£cidóc Qowumt
„ROND 1995 ZULLEN ER ZEKER 140
SATELLIETZENDERS TE ONTVANGEN ZIJN'
Quickscan'92 licht bedrijven door
PTT beschermt bellers
van 06-telefoonnummers
Riga ECONOMIE
DONDERDAG 28 SEPTEMBER 1989 PAGINA 21
Duur gemak, een schotel op je dak.
Wanneer buitenaardse wezens ons
zonnestelsel onderzoeken zouden ze -
net als 'onze' Voyagers dat deden rond
Jupiter, Uranus en Neptunus - wellicht
een ring om de aarde ontdekken. Een
opmerkelijke ring van piepkleine
maantjes, allemaal voorzien van (zonne
panelen, allemaal op een hoogte van
precies 35.864 km boven de evenaar en
allemaal met een snelheid van 11.090
km per uur, waardoor ze het draaien
van de aarde om zijn as precies bijhou
den en exact boven dezelfde plaats blij
ven hangen. Het zijn de 'geo-stationaire'
satellieten, die als reusachtig voordeel
hebben dat er op vaste plaatsen een an
tenne op kan worden gericht.
De toepassingen zijn legio; denk alleen
maar aan de weerbeelden in het jour
naal. Slechts een deel van de satellieten
is bestemd voor het doorgeven van tv-
signalen. En daarvan is een (nog) zeer
beperkt aantal bedoeld voor recht
streekse ontvangst door de consument.
De Astra, gelanceerd in september 1988,
had daarvan de primeur. De eerste
Duitse omroepsatelliet werkt ook al. In
de toekomst zijn er nog aanzienlijk
meer te verwachten.
In het dichtbekabelde Nederland is de
mogelijkheid van tv-ontvangst via de
schotel plotseling actueel geworden.
Niet alleen voor kijkers die in onrenda
bele gebieden wonen, maar ook voor
wie Jos Brink niet wil missen wanneer
hij niet op de kabel mag. „Dat hoeft ook
niet", zei TV10 deze week. „Voor ruim
een tientje per maand leveren wij een
schotel". Maar is dat aanbod echt aan
trekkelijk? FOTO: PR
- HILVERSUM Tot voor
__.kort werden tv-program-
ma's uitsluitend uitgezon-
den via zendtorens in Lo-
I pik, Markelo, Arnhem en-
I zovoort. Het tv-signaal
1 plant zich rechtlijnig voort
en iets voorbij de horizon
verdwijnt het in de ruim
te. Daarom zijn er relatief
veel televisietorens nodig,
I die elk een gebied bedie-
nen tot op een afstand van
40 a 60 km.
Daarom ook is de ontvangst
van België, Duitsland en/of
Engeland op de meeste plaat
sen in Nederland moeilijk of
onmogelijk. Veel moeilijker
dan bijvoorbeeld van de Itali
aanse zender RAI Uno, want
die gebruikt een satelliet. Dat
de meeste kabelabonnees naar
de tv-programma's van de
buurlanden kunnen kijken is
uitsluitend te danken aan het
feit dat het signaal ergens aan
de grens wordt opgevangen,
langs een ingewikkelde weg
aan de exploitant doorgegeven
en uiteindelijk op het net ge
zet.
„Het onderhoud van tv-torens
is een zeer kostbare zaak. Bo
vendien kan het signaal in
bergachtige gebieden zoals in
Duitsland, Zwitserland en
Oostenrijk lang niet alle plaat
sen bereiken. Bekabeling is in
minder dichtbevolkte gebie
den economisch niet haalbaar.
Ook is het onmogelijk om in-
uitgestrekte landen als Noor
wegen en de Sovjetunie op
korte afstand van elkaar tv-to
rens neer te zetten", vertelt
Henk Bouwman uit Elburg,
die vorig jaar, samen met
scanner-expert Hans Maas, het
eerste Nederlandse handboek
schreef voor satelliettelevisie.
Dat was niet zonder eigenbe
lang, want Bouwman, direc
teur van Bouwman Communi
catie in Elburg, verkoopt tv-
schotels.
Verouderd
Het boek bevat een ook voor
leken heldere beschrijving van
de techniek en biedt een over
zicht van de in 1988 beschik
bare en verwachte tv-satellie-
ten. Het is dus alweer verou
derd. In oktober komt een
nieuwe versie uit.
„Een tv-satelliet is in feite een
tv-toren van 36.000 km hoog",
legt Bouwman uit. „Het sig
naal kan worden gericht op
elk deel van de aarde waar de
kunstmaan 'zichtbaar' is. De
techniek is nu zo ver gevor
derd dat satellieten zijn ont
wikkeld met een vermogen
van 40 a 50 watt, 'medium po
wer', die een groot aantal tv-
kanalen kunnen verzorgen die
met een vrij kleine schotel zijn
te ontvangen. De Astra en de
Duitse Kopernikus zijn daar
de belangrijkste voorbeelden
van. Opvolgers zijn in voorbe
reiding, zoals de Europese Eu-
telsat en de Amerikaanse
Orion. Ik waag de voorspelling
dat er in het midden van de
jaren '90 rond 140 tv-satellie-
ten met een normale schotel te
ontvangen zullen zijn".
Zover is het echter nog lang
niet. En de commotie van het
ogenblik wordt niet veroor
zaakt door de wens een zo
groot mogelijk buitenlands tv-
aanbod te kunnen ontvangen,
maar door de vrees de twee
Nederlandse commerciële
zenders te zullen missen wan
neer het commissariaat voor
de media een stokje steekt
voor doorgifte van TV 10 en/of
Veronique via de kabel.
Wie Jos Brink straks toch wil
zien, kan echter een schotel op
z'n dak zetten. Dat leek al een
aantrekkelijk alternatief voor
de 430.000 huishoudens die in
een voor de kabel onrendabel
gebied wonen en daardoor, so
wieso buiten de boot vallen.
Maar straks misschien voor
bijna iedereen.
De Amsterdamse wethouder
Etty nam vorige week al het
voortouw met zijn aanbod ka-
belbezitters van schotels te
voorzien wanneer de schep
pingen van Joop van den
Ende en Lex Harding niet mo
gen worden doorgegeven. En
dinsdag ontkende TV10 in alle
toonaarden paniekvoetbal te
spelen toen zij, „speciaal voor
de niet-bekabelde kijkers",
zo'n schotel in de aanbieding
deed. „Naast TV10 en Veroni
que biedt de Astra-satelliet
ruimte aan nog veertien zen
ders'!, zo werd het lokkertje
nog eens aantrekkelijk ver
pakt.
Astra
Het samenwerkingsverband
van zender TV10, antennele
verancier Amstrad, satellietbe
heerder Astra en Filmnet-ex-
ploitant Esselte bood de Astra-
schotel van 60 cm breed te
koop aan voor ƒ899. Dat was
een tegenvaller, want dat kost
te hij al in de winkel en alge
meen werd een behoorlijke
prijsdumping verwacht.
Er zou bovendien per week
nog 4,25 bijkomen voor de
huur van een decoder, „want
een groot deel van de signalen
van TV10 wordt vervormd,
'gescrambled', zoals al met
Filmnet gebeurt. Ze moeten
worden vertaald om de pro
gramma's op de tv zichtbaar te
maken". Ook Veronique had
al bekendgemaakt met name
Amerikaanse series te moeten
coderen in verband met de
uitzendrechten.
Maar, troost, de schotel kon
ook worden gehuurd, „voor
iets meer dan een tientje per
week, inclusief de decoder",
en zou dan na 42 maanden
(voor dus 1820) eigendom
worden. Of dezelfde decoder
voor de programma's van Ve
ronique kan worden "gebruikt
bleef nog onduidelijk.
Het aanbod lijkt het overwe
gen waard voor kijkers die al
leen maar vrezen TV 10 en Ve
ronique te moeten missen.
Voor hen zijn de kanalen die
de Astra-satelliet er 'gratis' bij
levert alleen maar meegeno
men. Maar wie echt wil gaan
profiteren van het tv-aanbod
vanuit de ruimte zal zich met
de Astra-schotel al snel be
kocht voelen.
Aanbod
Het potentiële aanbod van zes
tien kanalen klopt. Maar daar
van zijn er op het ogenblik
slechts elf verhuurd. Aan de
vier Sky-programma's Sky
One, Eurosport, Sky News en
Sky Movies, met respectieve
lijk 18 uur amusement, 18 uur
sport, 24 uur nieuws en 8 uur
film per dag; en aan Screen-
sport (14 uur sport), Lifestyle,
een programma voor de vrouw
(6 uur), Filmnet (24 uur), MTV
Europe voor popmuziek (24
uur) en The Childrens Chan
nel (6 uur). Na Veronique op 2
en TV10 op 28 oktober is van
af november ook nog de zen
der TDS te ontvangen, die be
stemd is voor de Turken in
West-Europa.
Het gecodeerde Filmnet en
MTV zijn al bekend van de
kabel. Sky One en Eurosport
ook; 's avonds wijkt het puur
voor de Britten bestemde pro
gramma van Sky er voor de
sport. Het ziet er naar uit dat
'One' binnenkort geheel van
de kabel verdwijnt, zodat er
twee concurrerende sportpro
gramma's overblijven.
Grotere keuze
De Astra-schotel, die gemak
kelijk te monteren is, is vast
gericht op de Astra-satelliet,
die zich op 19,2 graden ooster
lengte boven de evenaar in
Zairevbevindt. Maar de kunst
maan is niet alléén in de ruim
te. Een eindje verder boven
dat land, op 23,5 graden oost,
hangt sinds februari de Duitse
Kopernikus 1 met tien kana
len, waarvan er tot nu toe vier
gebruikt worden: door RTL-
plus, Eins Plus, Sat 1 en 3 Sat.
Hun programma's zijn op de
Westduitse teletekst en aan
het eind van de tv-uitzendin-
gen te vinden. Bovendien is
voorzien in de lancering van
een Kopernikus 2, op 28,5 gra
den oost.
Om ze alflemaal te kunnen
ontvangen zijn drie schotels
nodig. En nog veel meer wan
neer straks elders boven de
horizon nog andere omroepsa-
tellieten verschijnen. Een
schotel die wendbaar is, die
gericht kan worden op ver
schillende plaatsen in de ring
van satellieten boven de eve
naar, kan dat bezwaar onder
vangen. Maar die is natuurlijk
ook duurder.
Het aanbod van TV 10 gaat dan
ook voorbij aan de potentiële
ontvangstmogelijkheden die
nu al aanwezig zijn en naar
verwachting op korte termijn
nog aanzienlijk zullen worden
uitgebreid.
ANDRÉ HORLINGS
AMSTELVEEN De
PTT verwacht dat binnen
vier jaar tussen de 500.000
en 700.000 consumenten
gebruik zullen maken van
videotex-systemen. Met
zo'n systeem is het moge
lijk thuis per beeldscherm
boodschappen te doen,
geld over te maken of in
formatie op te vragen. Het
aantal gebruikers van vi
deotex bedraagt momen
teel 25.000, voornamelijk
bedrijven.
Dit zei ir. W. Dik, voorzitter
van de raad van bestuur va"
de PTT, gisteren bij de stait
van een nieuw project in Am
stelveen. In het kader van dat
project, A'tel geheten, werden
aan 500 Amstelveense huis
houdens gratis minitel-termi
nals ter beschikking gesteld.
Via het toetsenbord en een te
lefoonaansluiting kunnen de
huishoudens gebruik maken
van verschillende diensten.
Boodschappen kunnen worden
besteld bij een Ahold-maga-
zijn, „thuisbankieren" kan met
de Girotel-dienst van de Post
bank. Via een informatie-bank
van Philips kunnen berichten
en advertenties worden gele
zen en uitgewisseld en PTT-
Telecom levert een elektro
nisch telefoonboek aan de con
sument.
Het A'tel-project zal worden
begeleid door wetenschappe
lijk onderzoek van prof. F. van
Raaij van de Erasmus univer
siteit van Rotterdam. Hij zal
vooral onderzoeken of de aan
schafkosten van de videotex-
apparatuur een belangrijke
drempel vormen voor de con
sument. De initiatiefnemers
van A'tel leken het antwoord
op die vraag gisteren bij de
start van het project al te we
ten. Allen voorspelden zij een
grote toekomst voor dergelijke
systemen.
Bezorgkosten
Volgens Ahold-president P. E-
veraert is het weinig zinvol
zich af te vragen wat de con
sument eigenlijk moet met
A'tel. „De telematica komt,
hoe dan ook", stelde hij. Eve-
raert zei dat nu reeds 15 pro
cent van de Ahold-klanten
boodschappen doet via de per
sonal computer. De prijzen
van de artikelen liggen niet
hoger dan in de winkels; wel
moet een tientje bezorgkosten
betaald worden. „Nu gaat het
nog grotendeels om hobbyis
ten, maar dat zal veranderen".
De Ahold-topman roemde de
vele mogelijkheden die syste
men als A'tel in de toekomst
kunnen bieden: „Bij de vol
gende verkiezingen is het mo
gelijk dat u uw stem vanuit
uw eigen luie stoel uitbrengt.
En wat te denken van een ge
meentelijk referendum?"
H. Verkoren, lid van de raad
van bestuur van de Postbank,
voorziet. „Zijn" Girotel-dienst
startte in juli 1988 met 1200
abonnees, die samen rond de
2000 rekeningen beheerden.
„Nu zijn er al meer dan
twaalfduizend particuliere en
De familie
Henrichs uit
Amstelveen
ontvangt als
eerste een
computer bij
de start van
het A'tel-
project.
FOTO: ANP
tweeduizend zakelijke reke
ninghouders bij Girotel aange
sloten". Maandelijks worden
volgens Verkoren circa 1500
nieuwe abonnees aangesloten,
waarvan 10 procent zakelijk.
Verkoren ziet in A'tel een goe
de steun voor een nog snellere
groei van het elektronisch
thuisbankieren.
Hoofddirecteur van Philips
Nederland, J. d'Elfant, over
handigde gisteren officieel de
eerste minitel-apparatuur aan
een Amstelveens inwoner.
D'Elfant ziet toekomst in de
produktie van dergelijke appa
ratuur. Vooral 'de combinatie
met andere apparatuur, zoals
cd-spelers, biedt volgens de di
recteur ongekende mogelijk
heden. „Wat bijvoorbeeld te
denken van een talencursus op
een normale compact disc
waarbij tegelijkertijd beeld en
geluid beschikbaar zijn via de
minitel?"
JEAN-PIERRE GEELEN
ZWOLLE Vier adviesorga
nisaties hebben met'financiële
hulp van de provincie Overijs
sel en de EG een methode ont-
II wikkeld om bedrijven te advi
seren wat ze met het oog op
het wegvallen van de Europe
se binnengrenzen moeten doen
en laten.
Voor de diverse branches is
een specifieke Quickscan'92
gemaakt. Het gaat om metaal-
en elektrotechnische bedrij
ven, de bouwnijverheid en de
industrie die zich bezig houdt
met de produktie van voe-
dings- en genotsmiddelen, tex
tiel, chemie en kunststoffen.
Ook de groothandel en de
transportsportondernemingen
kornen in aanmerking voor
analyse. Vooral kleine en mid
delgrote ondernemingen be
schikken doorgaans niet over
gegevens die hun informatie
kunnen verschaffen over de
gevolgen van de op handen
zijnde Europese harmonisatie.
Dank zij op bedrijfsniveau toe
gesneden onderzoeken, waarin
tevens een sterkte-zwakte
analyse van de onderneming is
opgenomen, krijgt de onderne
mer die gegevens wel. Boven
dien krijgt de ondernemer via
Quickscan'92 aangegeven op
welke punten zijn bedrijf 'ge
voelig' is voor 1992 en worden
hem oplossingen aangereikt
voor mogelijke problemen.
DEN HAAG De PTT gaat te ontstuimige gebruikers van tele-
foonseks hulp bieden. Vanaf 1 januari kunnen zij zichzelf in be
scherming nemen door tegen eenmalige betaling van 35 gulden
hun toestel te laten blokkeren voor de zogeheten 06-koopnum-
mers, waarop de seks- en babbellijnen te vinden zijn. Naar
schatting van de PTT komen dit jaar ongeveer duizend mensen
in betalingsmoeilijkheden door het bellen van dit soort num
mers.
Slotkoers woensdag 27 september
grasso 11400
grolsch c 148.00
gti hold 194.00
hagemeyer 127.00
340.00H
104.50 103.50
120.00 115.00
beeis 165.50 161.00
begemann 119.00 113.40
beiindo c 373.00 373.00
berkel 6.55B 6.60
blyd wille 31.70 31.30
bobel 8.50 8.20
boer druk 417.00 417.00
boef wink c 69 30 68.70
bos kalis c< 14 70 14.60
braat bouw 51.00 51.50
breevast 24.00 23.00
breevast c 24.00 23.00
burg heybr 3650.00B 3800.00
calvè 1025.00 1010.00
calvéc 1025.00 1010.00
calve 6 pr 5890.00 5825.00
calve6pre 5890.00 5825.00
62 40 61.00
79.50 78.50
enks hold c 451.00 445.00
gamma hold 90.50
gamma h 5 pr 5 90
getronics 3270 Uü.fli
geveke 4500 45.00
giessen 297 00 287.00
goudsmit 415.00 416.00
132.50 129.50
hoekloos 203.50
holee 38.80
holland sea 1.30
holl.kloos 587.00
hbg 237.00
vd hoop 10.20
hunter d pr 5.95
•ca hold c 20.80
ihccaland 38.90
industmij 243.00
ibb-kondor 672.00
landre gl c 58.00 57.20
maas beh c 87.80 86.60
macintosh 49.50 49.30
marwei! 697.00 693.0QX
3200.006 3200 006
moeara 1235.00
moeara opr 160500.
moeara c op 16000.0
moeara wb 17250.0
vd moolen 33,50 33.50
mulder bosk 82.00 83.50
1225 00
160500.S
16050.0
17000.0S
iv.bnk 615.00 614.50
•amstel 20.40 20.30
p 377.50 376.50
-.st c 10800.0S
Old c 364.50 364.00
983.00 980.00
text twenthe 351.00
tulip comp 54.50
tw kabelh c 157.00
ubbink 101.90
unilever 155.00
1125.00
11100H
103.00
uml 7 pr.
un»l.4 pr
349 00
verglas nb
v.trans.hyp. 600.00B
verto c 65.00
vosk stev c 62.50
volmac 57.40
vredest e 16.90
vrg
wgnr-tijl c
189.00
Nieuw Vorige ZILVER
24920 - 25420 25120 - 25620 onbewerkt
27020 27220
bethlehem
boetng
chevron cor
cons edison
cons nat ga
Meeste koersen
Damrak omlaag
AMSTERDAM Op de Am-
sterdamsche effectenbeurs zijn
de meeste koersen gisteren ge
daald. Ruim 66 procent van de
aandelen was lager, meer dan
20 procent was onveranderd
en slechts 13 procent zocht het
hogerop. De CBS koersindex
algemeen zakte van 206,5 tot
204,1. De stemmingsindex ver
loor 1,6 punt op 195,3.
Als oorzaak van de zwakke
stemming werd de gestadig
doorzakkende dollar genoemd
terwijl ook een verdere rente
stijging, die zich in lagere obli-
gatiekoersen weerspiegelde,
een nare uitwerking had.
De internationale aandelen
werden samen met enkele an
dere waarden het stevigst aan
gepakt. Zo verloor Koninklij
ke Olie ƒ2,30 op 144 en Uni
lever 1,60 op ƒ154,50. Hoogo
vens zag zich ƒ2,30 ontnomen
op ƒ96,70. Van de banken zak
te NMB 2 tot 272,50. Verze
keraar Aegon verloor ƒ1,60
terrein op 112.
Ook uitgever VNU moest het
loodje leggen met een achter
uitgang van ƒ2,20 op ƒ112,50.
Bols werd eveneens 2,20 ach
teruit gezet tot 173. Flauw
lag ook Wessanen met 1,80
verlies op 82. Ahold, die een
proces van Asko aan de broek
heeft zakte 2 tot 135,50.
Een van de uitzonderingen
was Océ-van der Grinten die
op ƒ330 vier gulden bijboekte
Borsumij-Wehry deed het ook
behoorlijk met ƒ2,30 winst op
125. Ook op de lokale markt
waren er lichtpunten. Zo trok
Ahrend weer eens ƒ6 aan tot
284 en boekte Porceleyne
Fles een winst van ƒ5,50 op
188. Union was vriendelijk
met ƒ0,40 avance op ƒ24.
Scherp lagër was daartentegen
HES Beheer die 16 minder
waard werd op ƒ203. De job
stijding van de deelneming
GEM begint steeds meer tot de
beleggers door te dringen.
Beers was 4,50 in reactie op
161 en Begemann werd 5
goedkoper op 114.