jevardnadze steelt show
075
O"
Slechts 130
vluchtelingen
gaan in op
voorstel DDR
£etdóc@oivuvnt
PRACHTIGE
POSTER
995
Hongaars parlement gaat
akkoord met vrij reizen
)E AVONTUREN VAN KAPITEIN ROB
EG: Voor 1,4 miljard aan
hulp Polen en Hongarije
Onwil
BUITENLAND
WOENSDAG 27 SEPTEMBER 1989 PAGINA 5
Mogelijk relatie
tussen aanslagen
Niger en Lockerbie
PARIJS Volgens twee Franse dag
bladen zou er een verband kunnen
bestaan tussen de aanslag op de DC 10
van de Franse luchtvaartmaatschappij
UTA boven Niger afgelopen week en
die op een toestel van de Amerikaan
se se maatschappij PanAm, afgelopen
lili december boven de Schotse plaats
inl Lockerbie. Daarbij kwamen 270 men
sen om. In resten van het Franse toe
an stel, waarvan alle 170 inzittenden om-
i kwamen, is dezelfde explosieve stof
na gebruikt als in het PanAm toestel. Het
am zou gaan om het in Tsjechoslowakije
loe gefabriceerde Semtex.
Rouw
Bloemen voor de
vermoorde Griek
se parlementariër
Pavlos Bakoyan-
nis. De afgevaar
digde van de con
servatieve partij
Nieuwe Democra
tie is gisteren
dood geschoten
door twee leden
van de terreur
groep November
17. Bakoyannis
was de schoon
zoon van de leider
van Nieuwe Demo
cratie, Constantine
Mitsotakis.
FOTO: AP
Amerikaanse dr. Morgan
vrij na twee jaar cel
WASHINGTON De 41-jarige Ameri
kaanse arts Elizabeth Morgan, die al
twee jaar in de gevangenis zat omdat zij
haar ex-echtgenoot niet wilde toestaan
hun zevenjarig dochtertje te zien, is
vrijgelaten. Haar gevangenschap was
aanleiding voor het Congres om een
speciale wet aan te nemen, die de ge
vangenisstraf voor burgerlijke onge
hoorzaamheid beperkt tot een jaar.
Over de zaak is in de VS veel te doen
geweest. Mevrouw Morgan beschuldigt
haar vroegere echtgenoot ervan hun
dochterje seksueel te misbruiken. Daar
om kwam zij niet tegemoet aan het door
de rechter toegekende recht van haar
man, het kind te bezoeken.
Deportatie Palestijnen
beter dan executeren
WASHINGTON Israel houdt vast
aan zijn beleid leiders van de Pale
stijnse opstand het land uit te zetten,
omdat het enige alternatief is hen te
executeren. Dit heeft vice-premier Pe
res in de VS gezegd. De leider van de
Arbeiderspartij zei dat Israel er trots op
is, dat het nooit de doodstraf heeft vol
trokken aan Arabieren. De enige per
soon die in Israel gerechtelijk ter dood
is gebracht, was in 1962 oorlogsmisda
diger Adolf Eichmann. Israel heeft in
middels een zestigtal Palestijnen uitge
wezen, omdat zij zouden behoren tot de
leiders van de opstand in de bezette ge
bieden.
NIEUWE VOORSTELLEN CHEMISCHE EN KERNWAPENS
EW YORK De Sovjet-
gaat onverdroten
[voort met het lanceren
ontwapeningsplan-
[nen. Voor het forum van
[de algemene vergadering
/an de Verenigde Naties
ivam minister van bui-
bnlandse zaken Sjevard-
gisteren met nieu
we voorstellen over che
mische wapens en de
tern wapens voor de korte
fstand in Europa. Hij stal
in New York de show
[aandag had Amerika's presi-
;nt Bush al voorgesteld de
inalen chemische wapens
beide landen met tachtig
icent te verminderen. Sje-
irdnadze nam de uitdaging
lan en ging zelfs nog een stap
rerder dan Bush.
'amens zijn regering stelde hij
roor dat de VS en de Sovjetu-
ïie hun voorraden opruimen
er :n de produktie van nieuwe
v hemische wapens staken, in-
w lusief de aanmaak van zoge-
h< löemde binaire wapens. Dat
ijn wapens geladen met stof-
en die op zichzelf ohgevaar-
i'k zijn, maar giftig worden
s ze met elkaar in aanraking
tomen.
Iet besluit zou moeten wor-
M In genomen, ongeacht de
raag of er op dat moment al
en internationaal verdrag is
ver een algeheel verbod op
hemische wapens, aldus Sje-
ardnadze. Daarover wordt
ïomenteel in Genève door
eertig landen onderhandeld,
jevardnadze vindt dat beide
upermachten het aan hun
tand verplicht zijn om bij de
ntmanteling van chemische
Minister Sjevardnadze tijdens zijn toespraak tot de VN.
wapens het goede voorbeeld te
geven.
Bush had voorgesteld dat alle
landen die chemische wapens
bezitten het verbod zouden
moeten onderschrijven, voor
dat de VS en de Sovjetunie
hun strijdgassen zouden kun
nen vernietigen. Moskou is het
daar niet mee eens, omdat op
die manier één enkel land de
chemische ontwapening kan
tegenhouden.
Buiten deze twee landen heeft
alleen Iraq openlijk toegege
ven dat het over de „atoom
bom van de arme landen" be
schikt. Ook Iran heeft volgens
velen chemische wapens en er
zijn sterke aanwijzingen dat
ook Libië, Syrië en nog zo'n
vijftien andere landen die
kunnen maken. De zorg van
beide supermachten wordt in
gegeven door het steeds fre
quentere gebruik van chemi
sche wapens in regionale con
flicten. Die worden daardoor
een reële bedreiging van de
wereldvrede, zei Bush maan
dag.
Positief
Het Witte Huis reageerde posi
tief op het aanbod van de Sov
jetunie. „Ik ben zeer ingeno
men met hoe de zaken lopen",
was de reactie van president
Bush na de rede van Sjevard
nadze. Ook andere westerse
landen toonden zich zeer inge
nomen met het voorstel.
De verbetering van de betrek
kingen tussen Washington en
Moskou wordt ook weerspie
geld in het vandaag versche
nen jaarrapport van het Pen
tagon over de militaire macht
van de Sovjetunie. De toon in
het rapport is voor het eerst
sinds jaren gematigd van toon
geworden. Er zijn ingrijpende
veranderingen aan de gang in
het land, zo wordt gesigna
leerd. „Wij moeten Moskou
aanmoedigen om zijn beleid
gericht op bevordering van
pluralisme in het binnenland
en van internationale stabili
teit buiten het land te bevor
deren", aldus minister van de
fensie Cheney.
Wel herhaalt hij in het rapport
beschuldigingen dat Moskou
zijn strategische kernwapens
moderniseert en nog geen uit
voering heeft gegeven aan de
krachtige vermindering van
1 conventionele strijdkrachten,
die Sovjetleider Michail Gor-
batsjov heeft beloofd. „Het mi
litaire potentieeel van de Sov
jetunie blijft een belangrijke
bedreiging vormen van onze
veiligheid". Maar veel van de
scherpe retoriek van vroegere
rapporten, die verschijnen
sinds 1981, ontbreekt ditmaal.
Samenwerking
In zijn rede van gisteren prees
Sjevardnadze op-zijn beurt de
samenwerking tussen de twee
supermachten. Verder deed hij
nog een belangrijke toezegging
over de kernwapens voor de
korte afstand in Europa.
De NAVO meent dat het War
schau Pact op dit terrein een
groot overwicht heeft en is
niet bereid over deze wapens
te onderhandelen zolang het
Oostblok ook een overmacht
heeft op het terrein van de
conventionele wapens. Deze
opvatting werd bevestigd tij
dens de NAVO-topconferentie
van het afgelopen voorjaar in
Brussel.
Maar als de NAVO-landen be
reid zijn tot onderhandelingen
over vermindering van kern
wapens voor de korte afstand,
wil de Sovjetunie onmiddellijk
starten met een eenzijdige ver
mindering van haar arsenaal.
De gehele ontwikkeling in Eu
ropa, aldus Sjevardnadze, wijst
in de richting van spoedige
onderhandelingen over tacti
sche kernwapens. Als de Sov
jetunie, de Verenigde Staten,
Frankrijk, het Verenigd Ko
ninkrijk en de landen waar
korte-drachtwapens zijn gesta
tioneerd besluiten tot diep
gaand overleg over deze pro
blemen, kunnen wederzijds
aanvaardbare oplossingen
worden gevonden, aldus de
Russische minister.
Collega's
Na zijn toespraak in de alge
mene vergadering had minis
ter Sjevardnadze ook een ont
moeting met zijn collega's uit
de twaalf landen van de Euro
pese Gemeenschap. Sjevard
nadze,- zo verklaarde minister
Van den Broek na afloop,
schetste een relatief gunstig
beeld van de hervormingen
die in de Sovjetunie worden
doorgevoerd. Hij leek de in
druk te willen wegnemen dat
het beleid van president en
partijleider Gorbatsjov gevaar
Minister Sjevardnadze zei zich
te kunnen voorstellen dat ve
len zich afvragen óf de doelen
die Gorbatsjov zich heeft ge
steld wel haalbaar zijn. Maar
zij zouden zich ook moeten re
aliseren dat 1989 het eerste
jaar is dat de Sovjet-economie
volgens nieuwe regels functio-
(ADVÊRTENTIE)
Superposter!
Van uw mooiste
negatief maken
wij een Super
poster van
40 x 60 cm.
Foto
afdrukken.
Keuze uit mat
of glanzend.
Groot formaat
10x15 cm
Standaard for
maat 9x13 cm.
PRAAG Slechts 130
van de 1.200 Oostduitsers
op het terrein van de
Westduitse ambassade in
Praag zijn gisteren naar
de DDR teruggekeerd.
Zij besloten daartoe, nadat de
Oostduitse jurist Wolfgang Vo
gel hen in opdracht van' partij
leider Honecker schriftelijk de
belofte had gedaan, dat zij.na
terugkeer niet zullen worden
vervolgd en binnen zes maan
den de DDR alsnog via legale
weg kunnen verlaten.
Het merendeel van de ambas
sadevluchters vertrouwt het
aanbod niet en is niet van plan
het complex te verlaten. De
vluchtelingenstroom naar de
ambassade blijft overigens
aanzwellen. Terwijl aan de
ene kant 130 Oostduitsers in
de bus stapten, arriveerden bij
het hek aan de andere kant
120 nieuwe vluchtelingen,
vooral gezinnen met kinderen.
Ook twee Westduitse staatsse
cretarissen en de chef van de
„permanente vertegenwoordi
ging" van de Bondsrepubliek
in Oost-Bèrlijn, Franz Bertele,
maakten gisteren hun opwach
ting in de ambassade om van
hun kant te pogen de impasse
rond de vluchters te doorbre
ken. Naar in regeringskringen
in Bonn verluidde, zouden bei
de staatssecretarissen, Walter
Priesnitz en Jtlrgen Sudhoff,
ook naar Warschau reizen. Bij
de Westduitse ambassade daar
zitten intussen ruim vierhon
derd Oostduitsers die naar de
Bondsrepubliek willen.
Een Oostduitse familie verlaat de ambassade van de Bondsrepu
bliek in Praag nadat de regering in de DDR hen een legale emi
gratie naar West-Duitsland heeft toegezegd.
FOTO: AP
Val van duizend meter
overleefd
Op de foto is ze nog in betere
conditie: de 24-jarige Alison
Davis, die gisteren met talloze
botbreuken is opgenomen in
het ziekenhuis. Ze overleefde
wel een val van meer dan 1000
meter toen haar parachute
weigerde open te gaan tijdens
een sprong boven Bridligton in
het noorden van Engeland.
FOTO: EPA
BUDAPEST Het Hon
gaarse parlement heeft
gisteren een wetsontwerp
aanvaard, dat Hongaren
het recht geeft vrij te rei
zen en te emigreren en
uitgewezen Hongaren de
mogelijkheid geeft naar
hun vaderland 'terug te
keren. Het was het eerste
wetsontwerp in een reeks,
die de weg moet banen
voor een meerpartijenstel-
sel en de eerste vrije ver
kiezingen in meer dan 40
jaar.
Vorige maand heeft de Hon
gaarse communistische partij
een akkoord gesloten met de
oppositie waarin de grondslag
werd gelegd voor de terugkeer
naar een meerpartijenstelsel.
Er staan in het parlement zes
belangrijke wetsontwerpen ter
dicussie, die onder andere tot
onderwerp hebben de organi
satie van het meerpartijenstel
sel, een nieuwe kieswet, de be
noeming van een gerechtshof
dat wetten moet gaan toetsen
aan de grondwet, en een aan
tal wijzigingen in het wetboek
van strafrecht.
Ook ligt een voorstel ter tafel,
om alle verwijzingen naar de
leidende rol van van de com
munistische partij uit de
grondwet te schrappen.
Het parlement zal deze week
naar wordt verwacht ook de
datum vaststellen voor presi
dentsverkiezingen. De nieuw
gekozen president komt in de
plaats van het huidige collec
tieve landsbestuur van 21 per
sonen. Van veel kanten wordt
druk uitgeoefend om de presi
dentsverkiezingen te laten
plaastvinden nog voor het
eind van dit jaar, zodat ten tij
de van de verkiezingen in juni
de politieke situatie in het
land stabiel zal zijn.
Namens de eerste vier niet-
communistische parlementsle
den, die in juli bij tussentijdse
verkiezingen een zetel hadden
verworven, zei Gabor Roszik:
„De democratie is na 40 jaar
ballingschap teruggekeerd in
het parlement. Dit is een van
belangrijkste stappen in de re
volutie die gaande is in Hon
garije, dat bezig is te verande
ren van een dictatoriaal socia
listisch geleid land in een de
mocratie. De Hongaren heb
ben nog nooit zoveel belang
stelling getoond voor het werk
van het parlement als nu".
Gewapend offensief
verzet El Salvador
SAN SALVADOR Guernl-
lastrijders van het FMLN in El
Salvador hebben gisteren op
verscheidene plaatsen aanval
len ondernomen op het rege
ringsleger. Het offensief zou
een vergelding zijn voor de ar
restatie van vakbondsleden en
de marteling en verkrachting
van arrestanten op het hoofd
kwartier van de Nationale Po
litie. Het Front zei dat, on
danks de recent gehouden vre
desbesprekingen die volgende
maand worden voortgezet, op
de repressie van het leger en
de regering gereageerd zal
worden met opvoering van
hun strijd. Volgens militaire
bronnen zouden bij de gevech
ten 64 guerrillastrijders en sol
daten de dood hebben gevon-
Zuidafrika wil praten
over non-proliferatie
WENEN Zuidafrika heeft
aangekondigd dat het op korte
termijn met Amerikaanse,
Russische en Britse diploma
ten besprekingen zal voeren
over mogelijke toetreding tot
het non-proliferatie verdrag.
De regering in Pretoria heeft
een boodschap gezonden naar
de directeur-generaal van het
Internationale Bureau voor
Atoomènergie. Daarin wordt
de bereidheid uitgesproken om
in december over de kwestie
een ontmoeting te hebben.
HET GEHEIM VAN DE BOSPLAAT
N481 Dank zij de duisternis weet een van de schurken te
itsnappen. Hij stormt de trappen af, op de tast zijn weg zoe-
ïnd en half vallend komt hij tenslotte beneden. Hijgend en be-
feet staat hij even stil aan de voet van de 'Brandaris', scherp
listerend. Wordt hij niet achtervolgd? Neen, de vuurtorenwach-
irs hebben zijn vlucht niet opgemerkt. Nu snel er van doorl Hij
int naar de haven, springt in een boot en roeit naar de 'Vrijheid
II'. Daar zullen ze hem toch'zeker niet zoeken! Hij sluipt over het
dek en opent zacht een luik van het vooronder. „Als die ellendige
hond zich nu maar koest houdt", mompelt hij, maar Skip is er de
hond niet naar om zo'n indringer zijn gang te laten gaan. Hij is
wakkeer geworden, toen de schurk aan boord klom en is direct
op verkenning uitgegaan. Ah, daar ziet hij de man! Grommend
komt hij naderbij. Dan springt hij naar voren.
BRUSSEL Tijdens een bij
eenkomst van 24 industrielan
den in Brussel heeft de Euro
pese Commissie voorgesteld
volgend jaar 1,4 miljard opzij
te leggen voor hulp aan Polen
en Hongarije. De twaalf EG-
landen moeten de helft van
het bedrag leveren. De overige
landen de rest.
De plannen zijn gericht op de
herstructurering van de Poolse
en Hongaarse economie. De
eerste reactie van de 24 be
trokken landen was positief,
aldus een woordvoerder van
de EG-commissie. Om investe
ringen in Polen en Hongarije
te bevorderen wil de commis
sie die twee landen de moge
lijkheid bieden aan te kloppen
bij de EGKS en de Europese
Investeringsbank (EIB). De
weg naar deze kredietsinstel
lingen was tot dusver versperd
voor leden van het Warschau
Pact. De commissie wil verder
de toegang tot de EG-markten
vergroten en via trainingspro
gramma's voor ambtenaren en
managers begrip kweken voor
de vrije-marktprincipes in Po
len zelf, met name in het
bankwezen. De woordvoerder
van de Commissie kon niet
precies zeggen in hoeverre het
EG-plan, dat volgende week
nog door de EG-ministers van
buitenlandse zaken moet wor
den goedgekeurd, tegemoet
komt aan de Poolse en Hon
gaarse verlangens. Hongarije
heeft tijdens het bezoek dat
EG-commissaris Frans An-
driessen (buitenlandse handel)
vorige week aan Budapest
bracht, vooral gepleit voor een
betere toegang tot de EG-
markt.
Voormalige
zwarte activist
nu adviseur
rechtse senator
WASHINGTON Het kan
verkeren. James Meredith, die
27 jaar geleden wereldnieuws
schreef toen hij als eerste niet-
blanke student werd inge
schreven aan de universiteit
van Mississippi, is sinds enkele
weken medewerker van de
extreem-rechtse senator Jesse
Helms.
De Republikeinse senator voor
North Carolina heeft de 58-ja-
rige Meredith aangetrokken
als medewerker voor de on
derwerpen rassenkwesties, on
derwijs, verdovende middelen
en problemen van de steden.
Meredith is bepaald van me
ning veranderd sinds hij op de
bres stond voor de burgerrech
ten van zwarte Amerikanen
en onder veel publiciteit in
1962 ging studeren aan de Ole-
Miss-universiteit. De integratie
van de zwarten beschouwt hij
nu als „het grootst mogelijke
boerenbedrog".
In de kring van zwarte activis
ten is met verbijstering gerea
geerd. Volgens hen is senator
Helms één van de meest extre
me leden van het hele Con
gres. „Jarenlang leidde hij de
oppositie van rechts tegen alle
wetten over burgerrechten",
aldus Ralph Neas, voorzitter
van de Leadership Conference
on Civil Rights.
Helms is ook, in tegenstelling
tot Meredith, nooit van me
ning veranderd. Als hoofdre
dacteur van een lokaal televi
siestation oefende hij in de ja
ren '60 al felle kritiek op de
emancipatiebeweging van
zwarte Amerikanen. Sinds zijn
verkiezing tot senator in 1972
stemde hij tegen alle wetten
inzake gelijke burgerrechten,
verdedigde hij de blanke min
derheidsregering in Zuidafri
ka, verzette zich ertegen dat
de geboortedag van Martin
Luther King als nationale
feestdag gevierd wordt en oe
fende kritiek op zwarte leiders
als Jesse Jackson.
Meredith ging in 1962 stude
ren aan de Universiteit van
Mississippi, na negen jaar te
hebben gediend bij de Ameri
kaanse luchtmacht. Bij rellen
die indertijd uitbraken door
zijn komst naar de universi
teit, die tot dan toe alleen voor
blanken was gereserveerd,
vielen twee doden.
door Alexander Münninghof
MOSKOU In de ongeveer
drie jaar die ik nu in Moskou
woon heb ik wel begrepen, dat
het met die perestrojka toch
niet zo vlot zal gaan als velen
in het Westen hopen of
denken. Daar zijn redenen
voor aan te wijzen: er is geen
geld, er is geen know-how.
Maar ook wordt genoemd dat
de Sovjetburger niet meer in
staat is tot het ontplooien van
initiatief en zelfstandig
denken en werken.
Twintig jaar geleden wees
Sacharov er al op, dat zonder
vrijheid de wetenschappelijke
vooruitgang in het gedrang
komt. Maar wat je ook van de
perestrojka kunt zeggen, een
veel grotere vrijheid is er
zeker uit voortgekomen.
Alleen is het zo, dat er nu
zeeën van tijd verknoeid
worden met het beschimpen
van Stalin, Brezjnev en de
communistische partij.
Maar wat ik, gewoon om me
heen kijkend, ook constateer is
een gebrek aan goede wil. Er
zijn eenvoudige verbeteringen
mogelijk die geen geld kosten,
maar geld en tijdwinst
opleveren. Tot mijn
voortdurende verbazing
schijnt echter niemand te
overwegen om die ook uit te
voeren.
Twee voorbeelden. In Moskou
kun je als automobilist vrijwel
nergens links afslaan, zeker
niet op de ringweg rond het
centrum. Het gevolg van dit
belachelijke verkeersplan is
dat je gedwongen bent om
enorme lusvormige omwegen
te maken teneinde je doel te
bereiken. En omdat die
toegangswegen vaak geen
dwarsverbindingen hebben
ben je eindeloos onderweg.
Wat een besparing aan
benzine, tijd en ergernis zou
het opleveren - ik spreek nu
namens geheel autobezittend
Moskou - als een deskundige
verkeerscommissie even wat
handige lijntjes op de
stadsplattegrond trok. Maar
het gebeurt eenvoudig niet.
Ook een raadsel is het, voor
mij althans, waarom men het
idiote systeem van de dubbele
rijen in de winkels niet opheft.
We volgen mijn vouw op haar
gang naar de melkwinkel om
de hoek. In dit morsige,
stinkende etablissement zijn
vijf produkten verkrijgbaar:
Melk, eieren, kaas, zure room
en kwark. Zij komt om melk,
eieren en zure room. De melk
en de kwark staan in de
zelfbedieningsafdelingDa t
wil zeggen: je kunt de
ongekoelde pakken zelf
pakken en je dan in de rij voor
de kassa scharen. Om de een
of andere reden schieten rijen
in dit land nooit op. Een boos
kijkende dame in de
voorgeschreven witte
doktersjas houdt de stroom
nieuwe kopers tegen, totdat de
cassière de rij heeft afgewerkt.
Waarom die boze dame niet
achter de tweede kassa
plaatsneemt om het tempo van
de afhandeling op te voeren is
weer zo 'n typisch Sovjet-
raadsel. Nu zijn er dus twee
rijen, waarvan de ene
langzaam slinkt en de andere,
die van de nieuwe klanten,
snel aangroeit. Pas als de hele
eerste rij is weggewerkt, mag
de volgende ploeg het
„melkvak" binnen. Waarna,
zoals men raden kan, het hele
gedoe opnieuw begint
Nu zei ik dat mijn vrouw
behalve melk, ook eieren en
zure room nodig had. Voor dat
laatste produkt, dat in de niet-
zelfbedieningssector wordt
geleverd, had ze een schone
jampot meegenomen, die eerst
wordt gewogen en dan wordt
volgekwakt, waarna de
kwaadkijkende verkoopster de
