1 Bouw nieuw klooster kan vele jaren duren Openheid in Oost- Europa ongekende kans voor ons kerk wereld Nijmeegse hoogleraren: „Verklaar kardinaal Glemp tot ongewenst persoon' NIEUWE DIRECTEUR KERK IN NOOD: Historici kijken met „gereformeerd oog" naar geschiedenis ÊeidócSomont Ruimte rechterlijke macht i lijn* brieuen lezers GEESTELIJK LEVEN/OPINIE Ccidóc Souiant DINSDAG 26 SEPTEMBER 1989 PAGINA [NI ,Geen sprake van overeenstemming over nieuwe relatie tussen overheid en scholen" UTRECHT Het lijkt er vooralsog niet op dat overheid en het bijzonder onderwijs het eens worden over een nieuwe relatie tussen „Zoetermeer" en de scholen. Die constatering sprak drs. Gerard Voortman, voorzitter van het Christelijk Pedago gisch Studiecentrum (CPS), gisteren uit in Utrecht. Hij was een van de sprekers op een congres over het advies van de Staatscommissie Hirsch Ballin over de „Nota 2000". Daarin presenteert de minister van onderwijs een nieuwe besturingsfiloosfie. De huidige relatie tussen centrale overheid en scholen wordt ge kenmerkt door een veelheid van regels en voorschriften vanuit Zoetermeer, waardoor het onderwijs verstart en ver strikt raakt in de regelgeving. De Staatscommissie heeft net als vrijwel alle onderwijsorga nisaties fundamentele bezwa ren tegen de nota, onder meer omdat de vrijheid van onder wijs onvoldoende recht wordt gedaan. Ook wordt in de nota teveel bedrijfsmatig tegen on derwijs aangekeken. Voortman herinnerde eraan hoe in de Memorie van Toe lichting op de nieuwe onder wijsbegroting niet wordt inge gaan op de fundamentele kri tiek. En blijkens correspon dentie met de partners in het onderwijsoverleg „vergeet" de minister (staatssecretaris Gin jaar-Maas) die fundamentele kritiek gewoon. „Op deze manier is een con sensus over een nieuwe rela tie tussen overheid en scholen wel heel erg ver weg", aldus Voortman. Prijs niemand wegens zijn groot aanzien en veracht niemand wegens een gering voorkomen want de hij is onaanzienlijk onder de dieren en geeft nochtans de allerzoetste vrucht VATICAANSTAD De klaard. Karmelietessen zullen het omstreden klooster in Auschwitz pas verlaten als het nieuwe bezin ningscentrum gereed is. Dit heeft de generaal overste van de onge schoeide Karmelieten, pater Felipe Sainz de Ba- randa, tegenover het rk persbureau CIC ver- In Polen werd er eerder deze maand rekening mee gehou den dat de bouw van het be zinningscentrum pas over zes of zeven jaar voltooid zal zijn. Nu het Vaticaan zelf financië le hulp heeft aangeboden, be staat de mogelijkheid dat een en ander sneller zal gaan. De (orthodoxe) rabbijn L.B. van de Kamp uit Amsterdam en de (liberale) rabbijn A. Soetendorp uit Den Haag heb ben gisteren nog een gesprek gehad met de pauselijke pro nuntius, waarin ze aange drongen hebben op een zo snel mogelijke uitvoering van de overeenkomst over het klooster in Auschwitz. Ze gin gen ondanks de toezeggingen van het Vaticaan alsnog naar mgr. A.J. Backis omdat het jongste incident naar hun me ning heeft aangetoond dat de RK Kerk nog steeds weinig oog voor het Jodendom heeft. Elk incident (de ontvangst van Arafat door de paus, die van Waldheim, de weigering Israël officieel te erkennen, het aanvankelijke zwijgen van de paus over het klooster) is op zichzelf begrijpelijk vol gens de regels en wetten van het Vaticaan, aldus rabbijn Soetendorp. Maar, zo vroeg hij zich af, is er inmiddels niet zoveel gebeurd dat het Vati caan eens iets verder denkt dan de strikte interpretatie van de eigen wetten. Het feit dat dat niet gebeurt, komt pijnlijk over bij de joodse ge meenschap, zo had hij de nun tius voorgehouden. FOTO: MILAN KONVALINKA NIJMEGEN De Katho lieke Universiteit Nijme gen moet kardinaal Glemp tot ongewenst persoon verklaren. Ook moet de KUN publieke lijk afstand nemen van de „uiterst antisemitische" uitlatingen van de Poolse kardinaal. Dit schrijven twintig hoogle raren van de Nijmeegse uni versiteit aan het college van bestuur, dat zich dinsdag be raadt op de uitnodiging aan Glemp. Zij verzetten zich met klem tegen het mogelijke be zoek van Glemp aan de KUN. De publieke uitspraken van Glemp over joden hebben de hoogleraren ertoe hebben be wogen stelling te nemen. De Amerikaanse kardinaal Bernardin, aartsbisschop van Chicago, zond een brief aan Glemp waarin hij hem waar schuwde dat hij bij een be zoek aan de Verenigde Staten op demonstraties moest reke nen. Bernardin verwoordde in die brief ook zijn eigen af keuring van Glemp's antise mitische uitlatingen. Glemp zegde daarop zijn voorgeno men bezoek aan de Verenigde Staten af. De twintig hoogleraren zijn: H.H. Beneker Kolmer, J. Ber den, H. Bloemendal, H.P.J. Bloemers, F.H.M. Corstens, F.J.M. Daemen, C.A.M. Haan- en, R.A.P. Koene, A. van 't Laar, H. Loonstein, J.W.M. van der Meer, J.H.E.Th. Meu- wissen, D.J. Ruiter, A.G.H. Smals, J.H.M. van Tongeren, J.M.F. Trijbels, W.J.M. van de Ven, G.P. Vooijs, D.J.Th. We gener en T. van der Werf. 's-HERTOGENBOSCH „De openheid in Oost-Eu ropa is voor ons een on gekende kans. Het com munistisch systeem is ka duuk. De jongeren gaan zich steeds meer vragen stellen. Ook voor de godsdienst betekenen dat nieuwe mogelijkheden. Het is voorgekomen dat wij per dag wel zeshon derd brieven uit het oost- blok kregen met verzoe ken om informatie over bijbels, katechismussen en religieuze liederen, vaak van jongeren. Die jongeren realiseren zich dat ze zijn voorgelogen, ook op het terrein van de godsdienst". Dat zegt pater Roman Vanas- se (57), de nieuwe directeur van Kerk in Nood/Oostpries- terhulp bij een bezoek aan de Nederlandse vestiging van deze organisatie in 's-Herto- genbosch. Sinds begin dit jaar is Vanasse de opvolger van pater Werenfried van Straa- ten, bijgenaamd de spekpater die in de jaren vijftig vanuil een fel anti-communistische instelling RK gelovigen in de Oostbloklanden met zijn ka pelwagens terzijde wilde staan. Vanasse heeft sinds 1984 met Werenfried van Straaten sa mengewerkt op het hoofd kwartier van de organisatie in Königstein. Voordat hij Van Straaten leerde kennen, leid de hij in New York de Ameri kaanse instelling voor de ver breiding van het rooms-ka- tholieke geloof. Zijn werk voor Kerk in Nood verschilt daarvan in zoverre dat deze organisatie op 'we reldschaal opereert en overal tussenbeide wil komen waar katholieken worden vervolgd. De organisatie die Werenfried van Straaten heeft opgezet is al lang geen privé-activiteit meer, maar als enige in zijn soort officieel door het Vati caan erkend. Vanasse werd dan ook officieel door het Va ticaan benoemd. Over Oost-Europa en in het bijzonder de Sovjetunie zegt hij: „We moeten er nu bij zijn, want je weet nooit hoe lang die openheid daar duurt. Denk maar aan China waar het fout ging. Dat kan ook in de Sovjetunie gebeuren". Een van de werktuigen van Kerk in Nood is radio Blago- fest in Brussel dat uitzendin gen verzorgt voor Oost-Euro pa. Dank zij dit station berei ken Kerk in Nood ook vele verzoeken om religieuze in formatie. In België zijn on langs 120.000 bijbels gedrukt die door bemiddeling van het Vaticaan in de Sovjetunie verspreid konden worden. Wijselijk werd daar de naam van kerk in Nood niet mee verbonden omdat deze orga nisatie bij de autoriteiten daar geen al te beste naam heeft. Vanasse die die vele jaren in Rome heeft doorgebracht en vloeiend Frans en Duits spreekt, bestrijdt echter dat zijn organisatie uit communis tenvreters bestaat. „Wij will- len alleen maar de kerk ver dedigen, overal waar zij in het gedrang komt. Hier in het westen is er veel onverschil ligheid jegens de kerk door het consumeergedrag en het materialisme. We willen daar onze eigen spiritualiteit tegen over stellen, want ook hier wordt het geloof bedreigd. We komen overal tussenbeide waar katholieken worden vervolgd". Kerk in Nood beperkt zich Roman Vanasse echter al lang niet meer tot Oost-Europa. Heel de wereld is haar werkterrein. Zij krijgt haar geld uit veertien landen, in de eerste plaats de westelij ke en rioordelijke Europese landen en daarnaast uit de Verenigde Staten en Canada. Jaarlijks kan ze beschikken over een bedrag van 50 mil joen dollar. Auschwitz Een woord wil Vanasse nog wel kwijt over de kwestie van het klooster in Auschwitz. Door toedoen van Werenfried van Straaten kwam er in 1984 geld en steun los voor een klooster in Aiuschwitz, waar de Poolse kardinaal Machars- ki het initiatief voor had ge- FOTO: PR nomen. Zijn voorganger paus Woytila, had ook al zulke plannen gekoesterd, aldus Vanasse die Macharski per soonlijk kent. Volgens hem zijn het louter praktische om standigheden gewest die de keus voor het oude theater, vlak naast het concentratie kamp hebben bepaald. „Wie het kamp bezoekt, ziet het klooster niet eens". Als „man van de kerk" zegt Vanasse zich graag neer te leggen bij de beslissing het klooster te verplaatsen. „We zijn niet uit op een strijd tussen de gods diensten, we willen slechts de vrede. Het enige dat we ver langen is dat de zusters die daar slechts zijn om te bidden waardig behandeld zullen worden". UTRECHT „Het is niet de geschiedenis van mjn vaderland". Die uitspraak deed de katholiek Anton van Duinkerken over het vaderlands-historisch werk van de gerefor meerde Hendrik Algra. Van Duinkerken had grote waardering voor de „volkshistoricus" Algra, maar herkende in diens geschiedschrijving niets van zijn eigen blik op het vaderlands verleden. Bovenstaande uitspraak werd in Utrecht uit het verleden opgediept door de Haagse his toricus dr. G. Puchinger, tij dens de oprichtingsvergade ring van de Vereniging van Christen-Historici (VHC). Het citaat gaf precies aan waarom enkele historici uit de gereformeerde gezindte zijn overgegaan tot het op richten van de vereniging: te weinig historici belichten naar hun oordeel de geschie denis van volk, samenleving en kerk vanuit de visie van de gereformeerde gezindte. De rijke erfenis van de gere formeerde traditie in ons land wordt nauwelijks meer her kenbaar gemaakt en „als de band met het verleden verlo ren gaat, komt de tijdgeest er voor in de plaats", aldus voor zitter drs. R. Kuiper uit Veen- dendaal. Hij meent dat hoewel gerefor meerde historici zich bedie nen van dezelfde methoden van onderzoek als niet-gere- formeerde collega's, dingen anders zien en andere dingen zien. Puchinger gaf daarvan in zijn toespraak een treffend voorbeeld: Kossmann wiens historisch werk staat in de humanistische traditie, heeft in zijn handboek „De Lage Landen 1780-1940" letterlijk geen oog voor de Afscheiding (protestantse kerkscheuring, red.) van 1834: de gebeurtenis komt er niet in voor. En dat terwijl de Afscheiding tot aan vandaag toe doorwerkt in het bestaan van grote en kleine kerken van de Reformatie. Geestelijke waarden De nieuwe vereniging er waren enkele tientallen be langstellenden op de oprich tingsvergadering probeert een „gereformeerd oog" te hebben voor het verleden en hoopt historici te stimuleren om dat verleden sprekend te maken voor het heden. Drs. Kuiper: „Geschiedenis is een geestelijk vak; het gaat ons om geestelijke waarden van de protestants-christelijke ge schiedenis". Hij verduidelijkt: „De marxist kijkt naar het verleden in de overtuiging dat economische factoren het belangrijkst zijn; ,de mens wordt daardoor bepaald. Wij kijken anders naar dat verle den, namelijk vanuit de over tuiging dat de mens in zijn handelen door geestelijke waarden wordt gedreven". De gereformeerde gezindte kan naar zijn oordeel veel baat hebben bij bestudering van de (eigen) geschiedenis. „De actualiteit van het be staan krijgt er reliëf door en het maatschappelijk handelen van christenen kan door his torische kennis worden gesti muleerd". Kuiper voegt hieraan toe dat veel vakgenoten niet meer toekomen aan maatschappe lijk engagement en aan het overzicht; hun vak verliest zich in detail-kwesties. Hij kreeg steun voor die opvat ting van Puchinger, die op zijn beurt Huizinga citeerde (1937): „Het accent komt al te zeer te liggen op de geschied- vórsching en détail, op de analytische monografie, tot schade van de geschiedschrij ving en samenvattende be handeling". De vereniging komt in janua ri met het eerste nummer van een tijdfschrift. Dat nummer zal vooral gaan over het vak vrouwengeschiedenis dat de komende jaren een rol zal spelen op de scholen voor voortgezet onderwijs. Kuiper: „De overheid heeft dat zo ge wild vanuit emancipatiedoel stellingen. Er valt veel over te zeggen, bijvoorbeeld over de vooronderstelling achter het begrip „vrouwengeschiede nis". Alsof vrouwen in bij voorbeeld militaire geschiede nis of in economische geschie denis geen rol spelen. Maar afgezien daarvan, we gaan uit van het feit dat daar onder werpen over komen en we proberen daar vanuit onze kijk goed materiaal voor aan te bieden". Er zijn al enkele gezelschap pen en stichtingen die zich op een (deel)terrein van de gere formeerde traditie bewegen; de VCH wil voor al die clubs een ontmoetingsplaats zijn. In het comité van aanbeveling hebben enkele historici van naam plaats genomen; behal ve dr. Puchinger onder ande re prof. dr. A.Th. van Deur- sen (Vrije Universiteit). Het adres van de Vereniging van Christen-Historici is Van Amerongenweg 19, 3771 LM Barneveld. LÜTSEN KOOISTRA ïstas ONDER de verzoekschriften die informateur Lubbers he,cei ben bereikt, is er een van de rechterlijke macht. De rech 'rt^ pleging is in zorgelijke toestand, zo hebben de magistraten 5 meermalen aan minister Korthals Altes laten weten, werkdruk in de paleizen van justitie is groot. Jging 45. OFFICIEREN van justitie en rechters hebben de laatste j^. ren hun werkterrein flink zien uitbreiden. Daarvoor zijn nl dei alleen de strafzaken verantwoordelijk. Ook vreemdelinge ukst zaken en fiscaal recht vergen veel tijd en daarmee ook ge]jke De financiële toestand van rechtbanken en gerechtshoven,r al eerder reden geweest tot aanvaringen met het minister dat inmiddels de zorgelijke toestand ook wel heeft erkendj^ ANDERS dan bij een willekeurige dienst is hier een van pijlers van de samenleving in het geding en dat maakt situatie nog ernstiger. Op steeds meer terreinen wordt rechter gevraagd zijn bindend oordeel te geven: in cao-co flicten bijvoorbeeld en in de strijd tussen studenten en de nister van onderwijs. De rechter wordt tevens geacht onde tussen een jurisprudentie op te bouwen op het gebied van arbortuswetgeving en de euthanasie. HeT probleem onderkennen is een, een oplossing vinden twee. Jarenlang is op de rechterlijke macht ingeteerd snelle uitbreiding is niet goed mogelijk. Op allerlei nieuij, terreinen moet deskundigheid worden opgebouwd, maar tijd voor studie heeft het de laatste jaren ontbroken. Ook h Openbaar Ministerie lijdt onder de werkdruk, waardoor fo ten worden gemaakt die niet anders dan tot maatschappeli onaanvaardbare beslissingen of uitspraken moeten leiden. HeT is dringend noodzakelijk dat rechterlijke macht en nisterie tot afspraken komen over meer faciliteiten en betere aanpak van het werk. Daarin moeten studie en wer belasting een redelijke mate van évenwicht hebben. Rustig herfstweer DE BILT (KNMI) Er staan ons enkele dagen met rustig hefstweer te wachten. Verant woordelijk hiervoor is een At lantisch hogedrukgebied dat nog in betekenis toeneemt en langzaam naar de Britse Eilan den trekt. Rond dit hoog trek ken storingen met grote snel heid via IJsland naar Scandi navië. De neerslaggebieden die bij deze storingen horen berei ken ons niet, wel trekken er van tijd tot tijd wolkenvelden over onze omgeving die afge wisseld worden door zonnige perioden. Weersvooruitzichifen voor diverse eu- ropese landen, geldig tot en met woensdag: Noorwegen: Af en toe zon en vooral in de kustgebieden enkele buien en vrij veel wind. Landinwaarts meer zon. Middagtemperaturen van 13 gra den aan zee tot 17 graden in het bin nenland. Zweden: Veranderlijk bewolkt en vooral in het noorden een enkele bui. Middagtemperaturen in zuid-Zweden rond 18 graden, maar elders aanmer kelijk koeler. Denemarken: Droog en zonnige pe rioden. Middagtemperaturen rond 19 graden. Britse Eilanden: Wolkenvelden, maar vooral in Engeland ook zonnige pe rioden. Aan de Schotse westkust nog een kleine kans op een bui. Middag temperaturen van 17 graden in Schotland en Ierland tot rond 21 gra den in zuidelijk Engeland. Belgie en Luxemburg: Droog en zon nige perioden. Middagtemperaturen rond 21 graden. West-Duitsland: In zuid-Duitsland nog kans op een bui. Verder droog en perioden met zon. Middagtempera- Amsterdam Eindhoven Oen Helder 26 20 er. Stockholm i heel Duitsland rond 22 gra- Frankrijk: In het zuidoosten van Frankrijk perioden met zon, maar nog een flinke kans op eèn regen- of onweersbui. Elders droog en overwe gend zonnig. Middagtemperaturen rond 24 graden, maar in het kusthge- bied aan het Kanaal iets koeler. Spanje en Portugal: Flinke zonnige perioden, maar in de middag en avond vooral in midden- en zuidoost- Spanje kans op een regen of on weersbui. Middagtemperaturen in de kustgebieden aan de Atlantische Oceaan omstreeks 25 graden, aan de Middellandse zee ongeveer 27 gra den. In de binnenlanden oplopend tot rond 30 graden. Zwitserland: Veranderlijk bewolkt en enkele buien. Middagtemperatu ren in de dalen en de laagvlakten on geveer 21 graden. Oostenrijk: Perioden met zon, maar vooral in het westen van het land kans op een bui Middagtemperatu ren in de dalen en de laagvlakten omstreeks 22 graden. Italië: Onbestendig weer met een veranderlijke bewolking en enkele regen- of onweersbuien. Middagtem- peratuur rond 26 graden, maar in het noorden enkele graden lager Joegoslavië: Zonnige perioden. In het binnenland in de middag en avond een kleine kans op een regen- of on weersbui. Middagtemperaturen onge veer 26 graden. Griekenland Overwegend zonnig, maar in de middag en avond in het binnenland van het Griekse vaste land mogelijk een regen-of onweers bui. Middagtemperaturen ongeveer 27 graden, maar op de kleinere eilan den iets koeler. Filippijnse kinderen zoeken pleegouders; op-afstand terre des hOmr ■dl:M&Mi!.Iil BEEKLAAN 414 2562 BJ - DEN HAAG TELEFOON 070-637940* (ADVERTENTIE) Medische artsen informeren u acne/puistjes: di. nekkramp: vr. za. zc 06-320.322.52 pb. 132 L'dorp 50 ct. p.m. wtTdc in rn lil Brieven graag kort en duidelijk geschreven De redactie behoudt zich het recht voor ingezon den stukken te bekorten Kabel- tv Hou het zuiver, zou ik de kabelexploitanten willen vra- Commissariaat voor de Media de uitzendingen van TV10 en Veronique op de kabel ver biedt. Het ruikt volgens de ex ploitanten „naar censuur als de staat tegenhoudt wat de burger wil zien". Wat de ex- filoitanten bedoelen is natuur- ijk „wat wij willen zien". Im mers, als Jos Brink en andere lolbroeken niet via de kabel de huiskamers binnen mogen, dan zouden sommige mensen wel eens schotelantennes op hun dak kunnen gaan zetten, waardoor ze de kabel niet meer nodig hebben. Daarom willen de exploitanten geen verbod. Maar als ik als „bur ger" even namens mijzelf mag gen. Zij overwegen naar de spreken: Ik heb geen behoefte rechter te stappen als het aan nog meer commerciële pulp op de televisie en namens mij hoeven de kabelexploitan ten dus niet naar de rechter. A.M. d'Hondt, DEN HAAG. Centrum-links Het is te betreuren dat bij de huidige kabinetsformatie voortdurend gesproken wordt van een regering van 'cen trum-links'. De kiezers hebben geen 'centrumpartij' aan de overwinning geholpen, maar een 'Christelijk Democratisch Appèl'. De 'c' staat niet voor 'centrum', maar voor 'christe lijk'. Een nieuw kabinet moet een CD A-stempel dragen, waaraan 'links' mag meewer ken. De CDA-fractie behoort tegen het gebruik van het woord 'centrum-links' te pro testeren. Dr. W.J.A. Visser, DEN HAAG. Milieu vervuiling „Niet alle hoop is verloren", aldus de veelbelovende kop boven een artikel over een congres van de Nederlandse Vereniging van Reinigingsdi recteuren. Hondepoep is inder daad een probleem, maar niet alleen de honden vervui len 't milieu. Neem al de smeerboel die op straat gede poneerd wordt. Kijk maar eens bij sommige tramhaltes. Laten ze de mensen beboeten die al die troep op straat gooi en. En wat er als „huisvuil" neergezet wordt als de vuilnis man komt; dieptreurig. Ik ben dierenvriend maar heb zelf geen hond. Ik kan me inden ken dat er mensen zijn die graag een hond hebben en er best goed voor zijn en ook op letten als de hond z'n behoefte doet. Maar vergeet de zwerf honden niet, die maar raak poepen en zakken vuil open ritsen om er nog wat eetbaars uit te zoeken. „Mensen" zijn milieuvervuilers en niet de „honden". „Mensen" moeten opgevoed worden ook voor wat het gooien op straat be treft van allerlei troep. Kijk maar eens naar wat er op straat gegooid wordt als er een demonstratie is of een optocht. Bakjes patat, stukken worst, plastic bekers, blikjes en de ge meentemensen kunnen 's a- vonds laat in actie komen om de rotzooi die de „mensen" achterlaten, op te ruimen. Okee hondenbelasting: prima, maar niet de alleenstaanden, eenzamen die aanspraak aan zo'n beestje hebben, hoger be lasten. A. Klepman, DEN HAAG. Woordenboeken Indien recensent Paul van Velthoven zich bij de bespre king van het etymologisch woordenboek van P.A.F. van Veen had beperkt tot dat boek, dan was een reactie mijner zijds niet nodig geweest. Maar waar hij schrijft dat het enige andere verkrijgbare etymolo gisch woordenboek dat is van dr. J. de Vries in de Aula reeks, moet ik hem toch uit de droom helpen. Nooit gehoord van het grote Nederlands Ety mologisch Woordenboek (977 blz.) van Jan de Vries, in 1971 door Brill te Leiden uitgege ven? En wat het etymologisch woordenboek in de Aula-reeks betreft, loopt de klok van de recensent beslist achter. Wat hij daarover schrijft is absoluut niet van toepassing op de door ondergetekende bewerkte 13e druk van de Aula Pocket, die in 1983 verschenen is, tevens in een betere uitvoering Prisma Handwoordenboi Hoe dan ook, mijn Aula P< ket van 1983 was niet slecht, of P.A.F. van V± vond het nodig tussen de 80 93 procent van mijn dateri gen der oudste vindplaat zonder toestemming van uitgever of schrijver, zont enige bronvermelding o eenvoudig over te schrijven F. de Tollenaere, WARMOND. dt Geen krant ontvangen? Er tussen 18.00 en 19.00 uur, z$f terdags tussen 14.00 en 15.IW uur, telefoonnummer 07&J 122248 en uw krant wordt n<fó dezelfde avond thuisbezorgd, Rabbijn Soetendorp

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1989 | | pagina 2