Een eeuw lang
niet rooms
maar katholiek
CeicLcSomcml
■a
Eerherstel voor een neotoffelemoon
ÊotdóeSou/umt
Bisschoppen vragen ascese van homoseksuelen
kerk
wereld
HONDERD JAAR OUD-KATHOLIEKE UNIE VAN UTRECHT
0
tEESTELIJK leven/opinie
ZATERDAG 23 SEPTEMBER
I5IN
UTRECHT De Nederlandse
rooms-katholieke bisschoppen
vinden dat homoseksuele
kerkleden op seksueel gebied
zelfbeheersing en ascese aan
de dag moeten leggen. Dit
blijkt uit een brief van kardi
naal dr. A.J. Simonis aan het
Werkverband van katholieke
homo-pastores. De bisschoppen
erkennen dat een leven vol
gens de normen van de kerk
voor homoseksuelen „soms
een zware en moeilijke opga
ve" kan zijn. Homoseksuelen
die zich daar niet geheel aan
houden, mogen daarom niet
veroordeeld worden. In zijn
brochure 'Tot zegen geroepen'
pleitte het Werkverband er
enkele maanden geleden voor
dat de leiding van de kerk af
stapt van haar opvatting dat
elke homoseksuele activiteit
ongeoorloofd is. De pastores
wilden ook ruimte voor de in
zegening van homoseksuele
relaties. De bisschoppen wiizen
dit af. Hoe verschillend bin
nen de RK kerk over homo
seksualiteit wordt gedacht
blijkt overigens uit het deze
week gepubliceerde manifest
van de RK homobeweging
Dignity in San Francisco. Deze
maakt de afstand tot de offi
ciële kerkelijke leer nog gro
ter. Homoseksualiteit wordt in
het manifest een „heilige gave
van God" genoemd. Het docu
ment ontzegt de kerk het
recht alleen nog te spreken
over seks binnen het huwelijk,
louter en alleen gericht op de
voortplanting, omdat deze vi
sie volgens Dignity op geen
enkele menselijke ervaring
stoelt.
Niets is wat het zou
kunnen zijn, Alles is
wat het zijn moet.
door Marinus van der Berg
De ouders van Martijn hebben
vanaf zijn geboorte extra
zorgen met hem. Hij is anders
dan de meeste kinderen, maar
voor de ouders zeker niet
minder. Martijn heeft hele
onverwachte dingen. Origineel
maar ook wel eens
zorgwekkend. Martijn gaat naar
een andere school dan zijn
leeftijdgenoten. Zijn
lichamelijke handicap, een
storing in het bewegen, geeft
concentratieproblemen. Een
andere school "De Wissel" is
wenselijk voor zijn ontwikkeling.
Helaas wordt al gauw van hem
gedacht dat hij niet goed bij is.
Elke ochtend wordt hij met een
taxi gehaald. Martijn heeft een
eigen aanvoelen van het leven.
Meer dan drie jaar was de jonge
buurvrouw van Martijn ziek. Een
ziekte die onlangs tot haar
sterven heeft geleid. De eerste
keer dat Martijn, toen ongeveer
4 jaar, alleen de straat overstak
om haar te bezoeken op het
ziekbed, bracht hij een steen
mee. Wat een aanvoelen! De
ziekte lag haar als een steen op
de maag. De ziekte had een
hoeksteen uit het huis van haar
leven getrokken. Haar huis en
haar toekomst wankelden.
Martijn werd een trouwe
bezoeker aan het ziekbed van
de buurvrouw. Soms bracht hij
snoepjes mee. Dan weer water.
Annette beter worden, zei hij.
Annette werd ook beter. Niet
van de ziekte, maar wel van zijn
korte bezoekjes. Die bezoekjes
deden haar goed. Ze kregen
een speciale band met elkaar.
Toen Annette was overleden,
wilde hij kijken. En nadat hij
haar gezien had, waren zijn
woorden kort en onverbloemd:
"Annette is doodAnnette
is dood." Hij kondigde haar
sterven aan zoals niemand van
ons dat kon. Op de middag na
de uitvaart stak hij de straat
over en zocht zich een weg
tussen de mensen in de
woonkamer en hij ging op de
bank zitten tussen de benen
van de man die zojuist zijn
vrouw had begraven. Martijn
zat er tien minuten zonder een
woord te zeggen. Toen ging hij
weer naar huis. Wie had er op
deze dag meer troost kunnen
brengen dan Martijn Hij was
er namens God. Ik geloof het
zeker. Kinderen als Martijn
worden vaak benoemd met
woorden die allereerst het
gebrek benadrukken. Woorden
als gehandicapt, achter,
afwijkend gedrag. Deze
woorden verbergen de kracht
en de eigenheid van kinderen
zoals Martijn. Wanneer ik er zo
met de moeder over spreek,
zegt zij met verdriet in haar
ogen: "En als je dan ziet wat
deze kinderen momenteel
wordt afgenomen, het
zwemmen, het schoolreisje, één
klasje staat al leeg, het wordt
zoveel moeilijker om voor deze
kinderen een plaats te krijgen in
het bijzonder onderwijs. Dat
allemaal door die
bezuinigingen. Juist deze
kinderen hebben het zo nodig."
Juist deze kinderen hebben ook
zo een eigen betekenis in ons
leven. In de ochtendkrant heb ik
weer eens gelezen over
zogenaamde pré-natale
diagnostiek. Eenvoudig gezegd:
er staat een toekomst voor de
deur waarin het zogenaamde
afwijkende kind niet meer het
levenslicht mag zien. Dat geeft
me zeer benauwde gevoelens.
Wat is afwijkend Wat is de
waarde van een kind Van
kinderen als Martijn zien velen
nauwelijks welke warmte, welke
liefde, welke genegenheid zij in
ons leven brengen. Ze zien
alleen de last. De last is één deel
van het verhaal. Voor Martijn en
voor zijn ouders dit gedicht:
Een kind zal ons troosten
Wie zal ons troosten
leder woord luistert.
Alles is gevoelig,
leder detail luistert.
Een woord is snel teveel.
Wie zal ons troosten
Niemand mag ons verdriet
minder maken.
Niemand mag ons zomaar
opbeuren.
Een kind komt bij ons zitten.
Een kind schuilt zich tegen ons
aan.
Een kind zit bij ons en kijkt
slechts.
Zonder een woord gaat het
weer.
Een kind zal ons troosten
UTRECHT „Ooit heb
ik mgr. Bar horen zeg
gen: verantwoording van
mijn bisschoppelijk func
tioneren leg ik allereerst
af in Rome. Referentie
punt is de heilige vader.
Kijk, zo'n opvatting van
het bisschopsambt wijzen
wij af. Ons standpunt is:
het Petrusambt is er als
dienst van de eenheid,
maar een bisschop is de
herder van zijn eigen
kerk en geen afdeling
schef van de paus". Aan
het woord is prof. Jan
Visser, de enige hoogle
raar van de oud-katholie
ke Kerk aan de Katholie
ke Theologische Univer
siteit Utrecht.
Met het pausschap is direct de
aanleiding genoemd van het
Utrechtse schisma van 1723
en tegelijk ook die tot de op
richting van de Unie van
Utrecht in 1889, die vandaag
met een plechtige eucharistie
viering, onder meer in aan
wezigheid van kardinaal Si
monis, wordt herdacht.
De verkiezing van een bis
schop buiten Rome om in 1723
en de gemeenschappelijke
verklaring van de oud-katho
lieke gemeenschappen van
Nederland, Duitsland en
Zwitserland hadden een ge
meenschappelijke oorzaak: de
wijze waarop in de rooms-ka
tholieke Kerk het pauselijk
primaat en de pauselijke on
feilbaarheid werden opgevat.
Om het te zeggen met de tekst
van het oratorium 'De
Utrechtse Kerk' uit 1895: „Ro
me's trots kent paal noch per
ken. De paus door vleierij
misleid, ontziet zich niet het
hoofd te dekken met 't siersel
der onfelbaarheid.
Machtsstrijd
Zo'n driehonderd jaar geleden
begon het allemaal met hevi
ge theologische twisten rond
het vraagstuk van genade en
vrije wel. De 'jansenisten'
verdedigden de genade, de je
zuïeten legden meer het ac
cent op de vrije wil van de
mens. Voor de toon van die
discussies en de heilloze af
loop ervan draagt de Sociëteit
van Jezus een zware verant
woordelijkheid. Meer dan een
inhoudelijke theologisch pole
miek werd het op den duur
een machtsstrijd. In onze
Noordelijke Nederlanden ging
het om de kerkrechtelijke po
sitie van de apostolisch vicaris
(de 'missiebisschop') en die
van de kapittels. Het kapittel
van Haarlem, dat nog be
stond, en dat van Utrecht, dat
onder 'n andere naam, die
van 'Vicariaat', de Reformatie
had overleefd. In 1704 werd
Petrus Codde, de toenmalige
apostolisch vicaris, door Rome
op verdenking van jansenis
me afgezet. Op een manier
die op zijn zachtst onelegant
mag heten. In ons land vroeg
men zich af: heeft de paus het
recht dat zomaar te doen? Na
veel nadenken, geschrijf en
geïntrigeer besloten de kapit
tels in 1723 tot de verkiezing
van een aartsbisschop over te
gaan, buiten Rome om. Dege
nen die tegen de Romeinse
strafexercitie tegen Codde
hadden geprotesteerd gleden
daarmee na verloop van zo'n
twintig jaar, bijna zonder dat
ze het merkten, het schisma
in. De schuld ervan exclusief
bij Rome of bij Utrecht leggen
heeft geen enkele zin. In tal
loze geschriften is dat al twee-
en-een halve eeuw gedaan en
er valt weinig meer aan toe te
voegen. Als slotsom kun je
zeggen dat Rome de kerkelij
ke situatie hier verkeerd
heeft beoordeeld, dat de hoge
re clerus weinig heeft nagela
ten om Rome te prikkelen en
dat de jezuïeten er alles aan
hebben gedaan om het vuur
tje verder aan te blazen. Ten
slotte heeft Rome de kleine
Hollandse groep gewoon laten
gaan, met nazending van de
banvloek. Dat is wellicht de
zwaarste schuld.
Onfeilbaarheid
De 'Oud-bisschoppelijk Clere-
sie', zoals de door Rome geëx
communiceerde groepering
zich noemde, wist haar be
staan door allerlei crisissitua
ties heen zo'n honderdvijftig
jaar te rekken. Daarna gingen
er stemmen op om maar weer
naar Rome terug te keren,
omdat de overlevingskansen
toch minimaal leken. De im
puls voor een nieuwe vitali
teit kwam van buiten. Als
protest tegen het dogma van
de algemene zeggingsmacht
en de onfeilbaarheid van de
paus in 1870 was er in Duits
land en Zwitserland een te
genbeweging op gang geko-
De aanhangers ervan betoog
den dat deze zaken, zoals ze
door het Eerste Vaticaans
Concilie waren vastgelegd, in
de oude Kerk ondenkbaar
waren. Omdat de oud-christe
lijke Kerk, zeg maar: die van
de eerste duizend jaar, model
stond voor deze vaak geleerde
opponenten werd hun bewe
ging 'oud-katholiek' genoemd.
Op grond van de contacten
met deze groepen is ook onze
'Cleresie' oud-katholiek gaan
heten. In 1889 sloten de drie
groepen na veel discussies -
ook hier! - in het Utrechtse
Bisschopshuis de 'Unie van
Utrecht', waarbij niettemin de
zelfstandigheid van de natio
nale kerken overeind bleef.
Later sloten zich ook nog
Poolse, Noordamerikaanse en
Tsjechoslowaakse groepen
aan. Sinds 1931 bestaat er een
volledige intercommunie met
de Anglicaanse gemeenschap,
terwijl met de Orthodoxie ge
sprekken worden gevoerd. Zo
gaat de oecumenische beteke
nis van de oud-katholieke
Kerk boven haar bescheiden
nummerieke aanhang uit.
Democratie
Hoewel los van Rome be
schouwt de oud-katholieke
gemeenschap zich toch, zoals
uit haar naam blijkt, als ka
tholiek. De grote rooms-ka-
tholieke Kerk leeft zij een de
mocratische structuur vóór.
Die structuur is episcopaal-sy-
nodaal: bisschoppen en syno
des spelen er 'n rol. Zo komen
bisschopsbenoemingen tot
stand niet alleen door clerus
en kapittels, maar ook door
het volk. In het oecumenisch
gesprek ligt de nadruk op het
erfgoed van de oude, onge
deelde Kerk en niet op de
leerstellige verschillen. Toch
schuwt men er het inslaan
van nieuwe wegen niet. Zo is
niet lang geleden de eerste
De oud-katholieke aartsbisschop A. Glazemaker
FOTO: MILAN KONVALINKA
vrouwelijke diaken gewijd en
gaat de discussie over de
vrouw in het apostolisch ambt
door. Meer nog dan het om
gaan met de ambtsvraag is
haar wijze van (over)leven
misschien wel een model. Met
haar 6000 tot 8000 leden in
ons land - er is ook hier een
afkalvingsproces gaande - laat
zij als Kerk in de diaspora
zien waar het met de christe
lijke Kerken in het Westen
naar toe gaat: als kleinschali
ge gemeenschap van gelovi
gen overleven in een gesecu
lariseerde maatschappij. Dat
vraagt een sterk gemotiveerd
geloofsleven: een welomlijnd
bewustzijn van de kern van
de evangelische heilsbood
schap. Dat dat niet kan zon
der een oecumenisch engage
ment is opnieuw een notie die
in de oud-katholieke Kerk
sterk leeft. De Unie van
Utrecht is geen onderonsje ge
bleven. Ze heeft getracht naar
allerlei kanten bruggen te
slaan, ook naar Rome.
Erkenning
Tijdens het pausbezoek heeft
de oud-katholieke aartsbis
schop Glazemaker de gele
genheid gehad zijn 'eerbied
waardige broeder in Christus',
Johannes Paulus II toe te
spreken. De ontdooiing heeft
vooral doorgezet sinds in 1966
aartsbisschop Andreas Rinkel
en kardinaal Alfrink samen
voorgingen in een verzoe-
ningsdienst in de oud-katho
lieke St. Gertrudis-kathedraal
in Utrecht. Het perspectief
dat toen werd geopend, dat
van een 'pastorale unie' tus
sen de oud-katholieke en de
RK kerk in ons land (d.w.z.
wederzijdse toelating tot el-
kaars sacramenten), is niet ge
realiseerd en de dialoog
kwam weer stil te liggen. Dat
was vooral te wijten aan de
blokkades van de Duitse oud
katholieken, en later ook aan
de hernieuwde centralistische
tendenzen in Rome. Toch is
daarna het respect wederzijds
gegroeid en is men meer en
meer over de formele grenzen
heen aan eikaars sacramente
le leven gaan deelnemen.
De tijd van schisma's is voor
bij. Mensen die zich niet meer
in de Kerk thuis voelen, ver
laten haar geruisloos. Ook cle-
ricale ruzies als die van rond
1700 zijn niet goed meer
denkbaar. Oud- en rooms-ka-
tholieken zien de oecumene
op dit ogenblik als de hoogste
prioriteit. Daarin zijn de grote
wereldkerk van Rome en de
kleine wereldkerk van de
Unie van Utrecht het dus met
elkaar eens.
TON VAN SCHAIK
Neotoffelemonen noemde Ka-
rel van het Reve misprijzend
die katholieken die de veilige
beslotenheid van de moeder
kerk hadden verlaten en haar
inruilde voor nieuwe dogma's.
Het was een euvel waaraan
zich volgens hem vooral de
studenten in Nijmegen bezon
digden. Nog voordat in 1968
in Parijs de studenten de
straat waren opgegaan, was
daar de verbeelding aan de
macht gekomen.
Wie nu op de Nijmeegse uni
versiteit komt, wrijft zich zijn
ogen uit. Van het revolutio
naire elan is geen spoor meer
De studenten volgen weer
vlijtig de colleges alsof er
nooit een Kritische Universi
teit is geweest en voormalige
voormannen als Regtien,
Boekraad, Van Nieuwstadt en
Hoeks, hebben na hun revolu
tionaire oprispingen nooit
meer van zich doen spreken,
hun vitaliteit lijkt uitgeblust
en ze teren kennelijk alleen
nog op dat kortstondige verle
den toen ze het katholieke es
tablishment de schrik in de
benen joegen. Toch blijft die
unieke Nijmeegse Sturm-und
Drang-periode intrigeren. Er
is zelfs een hele nostalgische
mythe rond die tijd en zijn
voornaamste protagonisten
ontstaan. Centrale figuur
daarin is Pé Hawinkels. Tij
dens zijn leven was hij al le
gendarisch, zijn döod in 1977
op nog geen vijfendertig iari-
ge leeftijd maakte het hem
rtog meer.
Hawinkels was echter zeker
niet op de eerste plaats een
gestaalde actievoerder, die
zich vastreeg in een marxis
tisch jargon zoals zijn compa-
nen uit de letterenfaculteit,
hij was in de eerste plaats een
dichter wiens verbeelding uit
stekend kon gedijen, toen de
al te lang gesloten gebleven
gelederen plotseling open gin
gen.
De taal van de Nijmeegse re
volutionairen is hopeloos ge
dateerd, de seculiere dogma's
van deze neo-katholieken is
onleesbaar geworden. Hawin
kels past niet echt in dat
straatje. Met de autoriteiten
en de autoritaire student aan
de Nijmeegse universiteit
heeft hij in zijn bijdragen aan
het Nijmeegs universiteitsblad
onnavolgbaar de spot gedre
ven, maar zijn persoonlijkheid
is groter dan de beweging die
mede op zijn instigatie is ont
staan, hij heeft haar ook gere
lativeerd.
Bewonderaars aan de Nij
meegse universiteit die Ha
winkels persoonlijk niet meer
hebben gekend, hebben voor
het eerst de gedichten die tij
dens zijn leven werden gepu
bliceerd, in een fraaie uitgave
bijeengebracht. (Pé Hawin
kels, Verzamelde gedichten,
uitgave De Stiel, Nijmegen.)
.tlndirect corrigeren zij daar
mee ook het beeld dat Hawin
kels' voormalige strijdmak
kers van hem in 1979 ont
wierpen in de omvangrijke
herinneringsbundel Moet dit
een wereldbeeld verbeelden?
(SUN, Nijmegen).
Hawinkels wereldbeeld is on
getwijfeld het best te recon
strueren met zijn eigen ge
dichten. Enkele titels: Bosch
en Bruegel, Het uiterlijk van
de Rolling Stones, de Haydn-
gedichten. Daarnaast de ver
talingen uit de oudere Engelse
poëzie die net als de originele
bundels wonderwel stroken
met de anti-autoritaire menta
liteit van de jaren zestig,
waarin directe saamhorigheid,
individuele vrijheid en onge
dwongen lichamelijkheid sa
mengaan. Ook naar de vorm
zijn de gedichten zo vrij mo
gelijk. Eigenlijk zijn het een
soort vertellingen die door
een speciaal persoonlijk ritme
bijeen worden gehouden. Poë
tische hulpmiddelen als een
vast maatschema en rijm ont
breken meestal.
De schilderijen van Jeroen
Bosch - een grote tentoonstel
ling uit 1967 in 's-Hertogen-
bosch werkte als belangrijke
gangmaker voor de interesse -
appelleerden in hun oncon
ventionele voorstelling van
zaken aan de mentaliteit van
die tijd. Hawinkels con
strueerde er .een eigentijdse
originele epiek omheen,
waarin hij de schilderijen op
een heel persoonlijke manier
„leest". Om ze ten volle te
kunnen waarderen zou je ei
genlijk ook de afbeeldingen
zelf moeten zien en die staan
helaas niet in deze uitgave.
Vijftigers
Lang niet altijd is overigens
de relatie tussen gedichten en
werkelijkheid zo eenduidig
als in het geval van de Bosch
gedichten. De thema's mogen
dan aan de jaren zestig zijn
ontleend, de manier van dich
ten doet denken aan de Vijfti
gers: het is vaak cryptische
poëzie waarin van allerlei te
lezen en te interpreteren valt,
ook al is de onderstroom van
vrijheid en opstandigheid on
miskenbaar.
Die ondoorzichtigheid heeft
als uiteindelijk effect een ver
lies van identiteit, dat bewust
is nagestreefd, niet alleen van
de dichter zelf - die zijn voor
naam Petrus reduceerde tot
Pé -, maar ook van de inhoud
van de gedichten: er is geen
program, de directheid van
het nu, de ontvankelijkheid
voor momentane indrukken
overheerst, er is een welbe
wust nagestreefde breuk met
het verleden.
Die opstandigheid richtte zich
- hoe kan het anders - ook te
gen zo'n centrale institutie als
toen nog de kerk. Maar wie in
het hart van die katholieke
cultuur geboren en opgevoed
is zoals de Zuidlimburger Ha
winkels kan haar niet zo
maar verlaten. Zij bestaat uit
talloze lagen. Zij biedt niet al
leen (ruime) mogelijkheden
voor conformisme maar even
zeer voor verzet.
Hawinkels werkte jaren lang
mee aan de zondagse liturgie
uitgaven van de Bron van
Christelijken geest, waar na
de invoering van het Neder
lands in de RK liturgie taal
virtuozen als Hawinkels meer
dan welkom waren. Deze reli
gieuze teksten/gedichten be
horen zeker niet tot zijn
sterkste werk. De losse toon
ervan was twintig jaar onge
twijfeld revolutionair, nu
heeft de kale omgangstaal die
Hawinkels gebruikt anno 1989
slechts een banaal effect.
De veelgesmade Huub Ooster
huis die voor dit werk op Ha
winkels had geattendeerd,
Pé Hawinkels.
blijkt veel duurzamer te zijn.
Hiermee stuit men trouwens
op het raadsel dat deze Ha
winkels met zijn grote talen
ten en kolossale productie
nooit echt is doorgebroken.
Niet als dichter noch als ver
taler is hij ooit bekroond. Was
het omdat hij altijd vertegen
woordiger is gebleven van de
katholieke subcultuur en dan
in zijn laatste geïsoleerde
vorm, zijn neotoffelemoniaan-
se variant? Hawinkels publi
ceerde het meeste van zijn
werk in links-katholieke bla
den als Raam en de Nieuwe
Linie. De echo daarvan was
beperkt, ook in katholieke
kring. Meer dan zijn vroege
dood is dat ondanks het lokale
succes dat hij oogstte zijn wer
kelijke tragiek en hij wist het.
PAUL VAN VELTHOVEN
[id<
ioe
Hulp voor
hervormingslanden
de
ar t<
In de Troonrede werd deze week gerefereerd aan de „b
moedigende veranderingen" in een aantal Oosteuropese lai et be
den. Veranderingen die volgens het demissionaire kabin mdsi
volop westerse steun verdienen, in woord en daad. Aan syr dien
pathieke woorden heeft het tot dusver niet ontbroken, ma 2
de daden vallen tegen. De VS en de EG aarzelen met h n
verlenen van financiële steun, die met name Polen en Hoi
garije uit het slop moet trekken. Dit tot grote teleurstellii
van de pas aangetreden democratische regering in Warsch;
en de hervormingsgezinde leiders in Budapest.
Polen en Hongarije zijn de koplopers in het perestrojkl
peloton en hebben relatief veel ervaring met de vrije-mar
teconomie. De Hongaren hebben zelfs in de donkerste tijdi
van staatsdirigisme en planeconomie het particulier initiati
nooit helemaal afgezworen, de Polen hebben een aantal k
pitalistische tradities in ere gehouden op hun zeer actie\
zwarte markt. Uitbouw van een bovengrondse vrije-marktf
conomie heeft in de twee landen de hoogste prioriteit,
hebben daarbij westerse deskundigheid en vooral westei
investeringen nodig.
TR
ank
De introductie van het concurrentiebeginsel betekent d
beide economieën volledig moeten worden gesaneerd,
ingrijpende maatschappelijke gevolgen zal hebben,
moeten steunfondsen komen om de zwaarste klappen voc0Or]
de bevolking op te vangen. Fondsen die slechts met westei
geld kunnen worden gevuld.
jn
EnIÓE financiële steun is inmiddels toegezegd, maar b 'eze
lange na niet voldoende. De Amerikanen aarzelen. Zij vii e i
den dat in eerste instantie de EG maar eens moet laten zie eft
wat Europese solidariteit betekent. 'Brussel' wil wel m<p
commissaris Andriessen voorop maar is afhankelijk va'e
wat de twaalf lidstaten besluiten.
eesi
Er zijn stromingen binnen de EG die een snel en zichtbaa }*ir
economisch succes van vitaal belang achten voor de overleDor'
vingskansen van de ontluikende democratie in Oost-Europ.
Dus moet onmiddellijk royale hulp worden geboden. Ande
ren stellen zich afwachtender op. Zij twijfelen aan de duur
zaamheid van glasnost en perestrojka en vrezen dat spontaai^e
al te veel westers geld wordt geïnvesteerd in een onzeke r. F
avontuur. Eerst moet de democratie blijvend zijn gevestig#1
daarna kan het geld loskomen.
In de Bondsrepubliek heeft de discussie zich toegespitst o n s
het voorstel van minister Genscher van buitenlandse zakeiin f.
om een internationaal Marshall-plan op te stellen voor d 1
hervormingsgezinde landen. Genschers defensiecollega Stol
tenberg vindt het daarvoor te vroeg. Hij behoort tot de part
van de 'afwachters'.
In de VS is een soortgelijk dispuut gaande. President Busfefli
heeft een vrij bescheiden bedrag uitgetrokken voor hulp aar
Hongarije en Polen. Met name de Democraten willen dat eil
een veelvoud van dat bedrag op tafel komt, en liefst in dej
vorm van giften in plaats van leningen. De Senaatscommis
sie voor buitenlandse betrekkingen heeft deze week, zeer te
gen de zin van de Republikeinse afgevaardigden, een voor
stel van de Democraten aanvaard om Hongarije en Polen ne
gen keer meer hulp te geven dan Bush heeft aangeboden
De vraag hoeveel miljoenen c.q. miljarden Brussel en WasL
hington moeten afschuiven, hangt samen met een anden
vraag: hoeveel geld kan ter plaatse op korte termijn nuttij jr(;
worden besteed? Voedselhulp en andere vormen van sociak c
ondersteuning zijn natuurlijk altijd welkom, maar de gam
mele economische infrastructuur van met name Polen kat
weinig beginnen met een plotselinge miljardeninjectie. D<
ervaringen van de jaren zeventig hebben dat bewezen. Rede
lijke gulle westerse steun verdween in een bodemloze put en
liet Polen achter met een torenhoge staatsschuld.
EeN Marshall-plan zoals voorgesteld door Genscher lijkt
het voor de hand liggende antwoord. Als de zinvolle aan
wending van westers steunkapitaal planmatig wordt gega
randeerd en gecontroleerd verliezen de huidige 'af
wachters' in het Westen hun recht van spreken.
Stuk koeler
DE BILT (KNMI) Vandaag
is het een stuk koeler dan gis
teren. De middagtemperaturen
liggen rond de 20 graden en
dat is zo'n 6 a 7 graden lager
dan gisteren. Ook bestaat er
een grote kans op het voorko
men van een regen- of on
weersbui. De wind is matig en
aan de kust af en toe vrij
krachtig uit westelijke richtin
gen. De weersomslag wordt te
weeggebracht, doordat een de
pressie zich via de Britse Ei
landen naar de noordelijke
Noordzee verplaatst, als gevolg
waarvan koele en onstabiele
lucht van de Atlantische
Oceaan tot het vasteland van
West-Europa kan doordringen.
Weersvooruitzichten voor diverse eu-
ropese landen, geldig tot en met zon-
Noorwegen: Veel bewolking en pe
rioden met regen, zondag ook enkele
opklaringen. Middagtemperatuur van
10 graden in het noorden tot 16 gra
den in het zuiden.
Zweden: In het noorden veel bewol
king en perioden met regen. In zuid-
Zweden zonnige perioden en op de
meeste plaatsen droog. Middag
ratuur van 10 graden in het r
tot 23 graden in het zuiden.
Dénemarken: Veel bewolking en bui
ig weer, mogelijk onweer. Middag-
temperatuur ongeveer 23 graden op
zaterdag en 20 graden op zondag.
Ierland en Schotland: Toenemende
bewolking gevolgd door nu en dan
regen. Middagtemperatuur ca. 17 gra-
Engeland: Zonnige perioden en over
wegend droog. Middagtemperatuur
ongeveer 18 graden.
Belgie en Luxemburg: wisselend be
wolkt en vooral op zaterdag enkele
regen- of onweersbuien Middagtem
peratuur ongeveer 18 graden.
West-Duitsland: Overwegend veel
bewolking en enkele regen- of on
weersbuien. Middagtemperatuur on
geveer 19 graden
Frankrijk: Van het westen uit gelei
delijk meer zon, in de oostelijke helft
van Frankrijk eerst nog enkele bui
en, kleine kans op onweer. Middag
temperatuur van 18 graden langs de
Portugal: Zonnig en droog. Middag Qr
temperatuur van 23 graden in hei
WEERRAPPORT
Singapore
