Oecumenische kerkendag lijdt onder ernst en versnippering kerk wereld Kerkendag volgend jaar nog niet zeker beroepingen Kerkedag openen zonder gebed, hoe kan dat"? £eidóe Soman) GEESTELIJK LEVEN/OPINIE QeidoaQowumt MAANDAG 18 SEPTEMBER 1989 PAGINJ^ Raad van Kerken „diep geschokt" na bezoek bezette gebieden AMERSFOORT Een zware delegatie van de Raad van Kerken in Nederland is „diep geschokt" door de wijze waarop in de door Israël bezette gebieden de men senrechten door Israëlisch optreden wor den geschonden, „hoezeer de delegatie ook onder de indruk is van Israels be dreigde situatie". Voortduring van de huidige toestand is ten nadele van zowel Israëliërs als Palestijnen. Dit heeft de de legatie onder leiding van voorzitter prof. dr. D.C. Mulder na afloop van een tien daags bezoek aan Israel en de bezette ge bieden in een verklaring meegedeeld. De overige delegatieleden waren de rk bis schop van Haarlem, mgr. H. Bomers, se cretaris-generaal dr. K. Blei van de Ne derlandse Hervormde Kerk, praeses ds. E. Overeem van de Gereformeerde Ker ken in Nederland en mevr. ir. M. Zeelen, bij het Hervormd Werelddiakonaat belast met het Midden-Oosten. Het bezoek vond plaats op uitnodiging van de Raad van Kerken in het Midden-Oosten en de La tijnse patriarch van Jeruzalem. Doel er van was een beter inzicht te krijgen in de positie van de christen-Palestijnen en van de Palestijnen in het algemeen. Om zo breed mogelijk geïnformeerd te worden is er ook contact met joodse Israëliërs ge weest. De delegatie heeft een bezoek ge bracht aan Gallilea, Jeruzalem, de Weste lijke Jordaanoever en de Gazastrook. Zij heeft gesproken met leiders van de ker ken en met christelijke zowel als islamiti sche Palestijnen. Ook bezocht zij instellin gen en vluchtelingenkampen rondom Je ruzalem en in de Gazastrook. Vermetelheid is een koningschap zonder kroon (Vervolg van de voorpagina) UTRECHT Het is nog niet zeker of er volgend jaar weer een kerkendag wordt georganiseerd. Volgens prof. Mulder, voorzitter van de raad van kerken is de raad hier voor onvoldoende geëquipeerd. In hun slotverklaring onder schrijven de leiders van de zestien kerken de prioriteiten die de Stuurgroep Conciliair Proces van de Raad van Ker ken heeft aangehouden. Het gaat om bevordering van maatschappelijke gelijkwaar digheid van mannen en vrou wen, het verlichten van de honger en schuldenlasten in tweederde van de wereld, het bestrijden van racisme en dis criminatie, het tegengaan van verarming in Nederland, het afbreken van muren van vij andschap en vervreemding door met elkaar in strijd zijn de politieke systemen en, ten slotte. het werken aan een nieuwe verhouding met het milieu. De verklaring is getekend door de RK Bisschoppencon ferentie (kardinaal Simonis), de Nederlandse hervormde Kerk (ds. B. Wallet), de gere formeerde Kerken in Neder land (ds. E. Overeem), de Oud-katholieke kerk, de Al gemene Doopsgezinde Socië teit, de Evangelisch Lutherse Kerk, de Remonstrantse Broederschap, de Evangeli sche Broedergemeenten, het Religieus Genootschap der Vrienden, de Syrisch-Ortho- doxe Kerk, de Nederlandse Protestantenbond, Leger des heils, de Basisbeweging van kritische groepen en gemeen ten, de Bond van Vrije Evan gelische gemeenten en twee kleine Molukse kerken. Mgr. Damen (80) overleden ROERMOND Mgr. J.W.L. Damen, voormalig rector van het Nederlands College te Rome, is zaterdag op 80-jarige leeftijd in zijn geboortestad Roermond overleden. Jos Damen was van 1952 tot 1976 zowel rector van het Ne derlands College als procura tor van de Nederlandse bis schoppen in Rome. Tevens vervulde hij de functie van ambassaderaad voor kerkelij ke aangelegenheden aan de Nederlandse ambassade bij de Heilige Stoel. Daarvoor was Damen, pries ter van het bisdom Roer mond, hoogleraar in de filoso fie aan het priesterseminarie Rolduc. Van 1946 tot 1952 was hij vice-rector van het Neder lands College. Bij zijn 40-jarig priesterjubi leum in 1972 benoemde paus Paulus VI hem tot erekanun nik van de Sint Pieter in Rome. Ook was mgr. Damen erekanunnik van het kathe draal kapittel van het bisdom Roermond. Kerken DDR willen snel politieke hervormingen EISENACH De Evangeli sche Kerk en de Rooms-Ka- tholieke Kerk in de DDR hebben de regering opgeroe pen snel de oorzaken van de massale uittocht van burgers uit de weg te ruimen. Als er niet op zeer korte ter mijn politieke en economische hervormingen worden door gevoerd in de DDR, komt de stabiliteit van het land ernstig in gevaar, zo zei bisschop Werner Leich tijdens de syno devergadering van de Evan gelische Kerk in Eisenach. De synodevoorzitter somde de eisen van zijn kerk nog eens op: een open discussie over de problemen in de DDR, een nieuw mediabeleid, de vrij heid om vreedzaam te demon streren, een andere kieswet en meer mogelijkheden om te van protestanse en kat! christenen dat de mensen de DDR niet verlaten, aldus Wanke. Hij wees erop dat het land ook van de christenen is en niet overgelaten mag wor den aan mensen „die God niet kennen". „Wij kunnen niet zomaar weglopen voor onze opdracht, omdat veel dingen bij ons moeilijker zijn dan el ders". Pag. 4: Hongarije zal grens niet meer sluiten UTRECHT Ernstige gezichten, massaliteit, langdurige podiagesprek- ken over diepsnijdende onderwerpen, steeds plechtig ingeleid en afge sloten, een overdosis aan organisatie, maar weinig begeesterende sprekers. Dat liet zaterdag de Utrechtse oecumenische kerkendag zien, een dag van het maatschappelijk geëngageerde, kerkelijk voetvolk. De deelnemers waren voor het overgrote deel van protes tants-christelijke huize. Haas tig en meestal zwijgend baan den zij zich een weg naar een van de zestig probleemvelden die de organiserende Neder landse Raad van Kerken in de vele tenten en hallen op het immense terrein van de Utrechtse veemarkthallen aan de orde stelde. Om ernst werd nadrukkelijk gevraagd. Twee narren die voor een vleugje lichtvoetig heid moesten zorgen bij het door professor Lamme Leer touwer geleide gesprek over de kerken samen naar het jaar tweeduizend, kwamen er op verzoek van het publiek nauwelijks meer aan te pas, omdat zij storend zouden zijn voor de discussie. Veel bezoekers van de ker kendag kwamen pas in de Veemarkthallen aan, toen de manifestatie al bijna een vol uur aan de gang was. Op ver zoek van de organisatoren waren de meeste mensen per openbaar vervoer gekomen, maar het duurde uren voordat zij vanaf het Utrechtse cen traal station via speciale bus sen, waarin iedereen afzon derlijk een kaartje moest ko pen, bij de Veemarkthallen gearriveerd waren. Zij misten de inleiding van IKON-programma-maakster Mary Michon en professor dr. D.C. Mulder, voorzitter van de Raad van kerken. Mulder sprak van een mijlpaal omdat voor het eerst in Nederland een kerkendag werd gehou den, die bovendien oecume nisch van opzet was. Beeld van een van de Utrechtse Veemarkthallen met een aandachtig publiek. tegenwoordigers van 2500 kerkelijke gemeenten en pa rochies aanwezig waren, waarvan een derde katholiek was en de overigen afkomstig waren uit de vele protestantse kerken. Dat de meeste mensen in een nadrukkelijk vertegenwoordi gende rol de kerkendag be zochten was duidelijk te mer ken: hun aanwezigheid sloeg geen golven van enthousias me en spontaniteit los, zo ken merkend voor de katholieke Acht-Mei-manifestaties met hun warme uitstraling en saamhorigheid. Niet alleen het publiek was anders, het werd ook niet gedragen door één ideaal en het ontbrak eveneens aan een spreker of een centrale doelstelling die daarvoor kon zorgen. Het veelvormige conciliair proces dat reikt van feminisering van de kerk tot de problema tiek in de Pacific, bood daar voor te veel en te weinig. En dr. Akuila Yabaki, lid van de raad van Kerken in de Paci fic, die direct na professor Mulder aan het woord kwam, kon dat enthousiasme ook niet uitdragen. Daar ging het de organisato ren dan ook niet op de eerste plaats om. „Wij brengen bij elkaar wat er in vele plaatse lijke en regionale activiteiten al bedacht en besproken is", aldus prof Mulder in zijn in leiding die daar aan toevoeg de dat op de kerkendag ge probeerd zou worden „met gerechtigheid, vrede en heel heid van de schepping verder te komen". Geen impuls Maar van een vernieuwende impuls was geen sprake. Beleidsmensen uit de kerken moesten uitgaande van het conciliair proces samen een zeven-stappenplan formule ren voor de gezamenlijke ker ken op weg naar het jaar tweeduizend. Welke prioriteit koos elk van de zeven forum leden op de eerste plaats? Een greep. Mevrouw M. van der Veen-Schenkeveld van de Gereformeerde Kerken: je verzetten tegen discriminatie; mevrouw M. van den Muij- senbergh-Geurts, kersverse voorzitter van de Katholieke Raad voor kerk en samenle ving,: iemand in je eigen om geving winnen voor het con ciliair proces zodat de volgen de kerkendag dubbel zo groot kan worden. Dr. K. Blei van de Hervormde kerk: er voor zorgen dat wat er onder de jongeren leeft stem geven in de kerk (een overigens te rechte wens, want de jonge ren waren op deze kerkendag met 21 procent verre in de minderheid). Nog een andere deelnemer aan het forum, mr. Chr. Kok namens de Oud-Ka tholieke Kerk, vond als eerste „Heilige dans", zo noemden de dansende deelnemers aan de kerkendag hun bijdrage, foto: anp prioriteit dat je als kerklid moest letten op de prioriteiten in je eigen omgeving. De aanwezigen konden door middel van kaarten aangeven of zij het met die wensen eens waren of niet. Afzijdig in de zaken van het conciliair pro ces kon je volgens gespreks leider prof. Leertouwer on mogelijk zijn, maar twee bis schoppen, kardinaal Simonis en bisschop Bomers van Haar lem, die op de eerste rij zaten, bleken in het geheel geen me ning te hebben. Zij waren niet vóór en ook niet tégen de prioriteiten die door de ker kelijke beleidsmakers werden gepresenteerd. Zij zaten daar slechts als genodigden van de Raad van Kerken, niet als deelnemers aan het conciliair proces. Zij illustreerden daar mee de plichtmatige betrok kenheid van de officiële RK kerk bij de oecumenische ker kendag. Het had trouwens maar weinig gescheeld of de officiële rooms-katholieke kerkelijke delegatie had bij de kerkendag verstek laten gaan omdat- zij aanvankelijk geen vertrouwen had in de finan ciële afwikkeling daarvan. Doordat echter elke plaatselij ke kerk door de kerkendagor- ganisatie dringend verzocht was een delegatie af te vaar digen en elk deelnemer twin tig gulden moest betalen, werd een financieel fiasco voorkómen. Boegeroep Echt vervelend werd het trouwens voor de aanwezige bisschoppen, toen door Leer touwer de machtsongelijkheid tussen man en vrouw (een van de vele thema's van het conciliair proces) aan de orde werd gesteld. Er ging een lang gerekt boegeroep door de im mense hal, toen dr. H. van Munster, secretaris-generaal van de RK kerk, zei dat je in de kerk niet in termen van macht moest denken. Vervol gens wees hij op de eeuwen lange traditie in allerlei gods diensten waarin de man de bedienaar van het heilige was. Mevrouw Bosman van de Re monstrantse Broederschap vond dat niet eerlijk zolang de vrouw uit het ambt werd geweerd. De zaal onder schreef dat ten volle. De bis schoppen zaten er onthutst bij te kijken. Snel daarna verliet kardinaal Simonis de zaal. Bosman meende dat als man nen de enige representanten blijven van het heil er nog een lange weg te gaan is naar de realisering van de droom van een kerk. Hoe die ene kerk er uit moest zien, bleef tenslotte volstrekt onduide lijk. Ook de voornaamste podium discussie in de middag, die tussen vertegenwoordigers van kerkelijke bewegingen en politici van PvdA, PPR en CDA, werd bepaald door be kende problemen en gehak ketak. Deelnemer daaraan was onder mee dominee Van der Zee, die zijn voldoening over de kerkendag niet onder stoelen of banken stak („de afgelopen twee jaar ben ik met het conciliair proces en de voorbereiding van deze kerkendag opgestaan en naar bed gegaan"). Als dominee was het volgens hem moeilijk aan politiek te doen, maar als voorzitter van de stuurgroep conciliair proces „hoefde je dat nu eindelijk eens niet stie kem te doen". Jeltien Kraaije- veld-Wouters, voormalig CDA-kamerlid, moest van haar collega-politici spitsroe den lopen, toen zij medever antwoordelijk werd gesteld voor de „nieuwe armoede" in Nederland, maar zij wist zich bij haar beantwoording boege roep te besparen. Weinig animo Voor de nieuwe armoede die in een van de tenten exclusief aan de orde kwam, waren trouwens zeer veel bezoekers te vinden. Zeer weinig animo was er daarentegen voor de machtsongelijkheid tussen mannen en vrouwen, die in een andere tent aan bod kwam. Dominee Van der Zee vond dit op een speciaal be legde persconferentie, „tussen alle positieve elementen van deze dag door", een duidelijk minpunt. Hij kondigde daar om aan dat de Raad van Ker ken een aparte werkgroep zou gaan instellen om hiervoor meer aandacht los te krijgen. Politici waren er niet alleen in de podiumgesprekken (veelal van linkse signatuur), in de zaal waren zij er ook volop en dan meestal van CDA-huize. Minister Van Dijk (CDA) was namens het kabinet aanwezig. Tijdens de slotviering die werd opgeluis terd met fraaie muziek van het Marker Blaas Ensemble en liederen van Huub Ooster huis, werd het „Getuigenis vanuit Utrecht" voorgelezen, een verklaring waarin de lei ders van zestien Nederlandse kerkgenootschappen ver klaarden dat de bezinning op gerechtigheid, vrede en heel heid van de schepping hen bijeen had gebracht. Het was een verklaring die ruim van- tevoren was opgesteld en de zes prioriteiten vermeldde die de Raad van Kerken voor het conciliair proces heeft opge steld. Opmerkelijk was dat de eerste prioriteit een concessie inhield aan de RK kerk: in plaats van gelijkwaardigheid van man en vrouw zonder meer, was er nu sprake van maatschappelijke gelijkwaar digheid. De kerkendag wilde een sig naal geven aan de politiek, maar tot duidelijke verplich tingen aan het adres van de politici kon noch wilde de kerkendag niet oproepen. Ter verontschuldiging zei domi nee van der Zee: „We hebben in de kerken net een jaar van bezinning achter de rug. Aan een confrontatie met de poli tiek zijn we nog niet toe". Versnippering en onduidelijk heid bleven tot het einde toe overheersen. PAUL VAN VELTHOVEN Nederlandsse Hervormde Kerk Beroepen te Besoijen G. van Goch, kand. te Barneveld; te Zoetermeer A. van Vuuren te Alblasserdam. Aange nomen naar Wildervank W. Veltman te Oosternijkerk en Morra-Lioessens en Paesens. Bedankt voor Vollenho- ve W.Wagter te Rijnsburg. Gereformeerde Kerken Beroepen te Katwijk aan Zee drs.W.J.W. Schellens te Haren (Gr.). Beroepbaarstelling drs.L. van Wijk, Kleine Houtstraat 4 b, 2011 DM Haarlem. Nederlandse Gereformeerde Ker- Beroepen te Enschede-Noord G. Vrooland, kand. te Apeldoorn.-Be roepbaarstelling G. Vrooland, Genti aanstraat 496. 7322 CH Apeldoorn. Christelijke Gereformeerde Kerken Aangenomen naar Doornspijk D. Slagboom te Katwijk aan Zee. UTRECHT De span ning tussen wat gezien wordt als echte geloofs vragen en het bezig zijn met politieke/maatschap pelijke problemen was ook op de kerkendag voelbaar. Dat bleek sterk op het ingelaste forumge sprek tussen kerkmensen die gegrepen zijn door het conciliaire proces en criti- Voor dit programma-onder- deel bestond grote belangstel ling. Onder leiding van ds. Barend Wallet, voorzitter van de hervormde synode, wer den de standpunten verduide lijkt, maar men kwam niet nader tot elkaar. In het programma voor de kerkendag werd door de criti ci „de breedte van de geloofs gemeenschap niet herkend", zo vatte ds. Wallet de bezwa ren samen. Wat gemist werd was vooral de oproep tot per soonlijke bekering. Ir. Jan van der Graaf, seceta- ris van de Gereformeerde Bond in de Hervormde Kerk, zei dat die bekering allereerst moet plaatsvinden tot de le vende God. Van der Graaf had kritiek op de manier waarop de dag was geopend: "Hoe is het in Gods naam mo gelijk dat we een kerkendag openen zonder gebed?" Daar werd tegenin gebracht dat de opening wel het karakter van een gebed had en dat er sa men was gezongen. De gereformeerde predikant dr. Jan Vlaardingerbroek vond: „Wie z'n milieu bederft, is niet zozeer goddeloos, maar dom". Als er sprake is van „bekering" van de ondeugd naar de deugd, dan is dat zijns inziens niet genoeg. Als dat de boodschap van de kerk is, loop je het gevaar dat de ei genlijke boodschap verdwijnt. Van der Graaf brak een lans voor de in bondsgemeenten kenmerkende „bevindelijk heid", de verborgen omgang met God. „Dat mis ik op de kerkendag". Ds. Vlaardinger broek: „We beginnen aan de verkeerde kant. Er wordt be kering geroepen, als het over milieu gaat". Ds. Verhoef probeerde beide standpunten bijelkaar te bren gen: „God is niet los te maken van de solidariteit met we reldse verhoudingen. We moeten leren de taal weer zo te gebruiken, dat mystieke taal niet iets anders is dan po litieke taal". HAITZE DE BOER Milieu en beleid In het verleden heeft minister Ruding van financiën zich eens sceptisch uitgelaten over de bereidheid van burgers bedrijven om daadwerkelijk de hoge kosten van de komen jjè milieuschoonmaak voor hun rekening te nemen. De plann zijn mooi en noodzakelijk, zo vindt ook deze demissiona en bewindsman, maar reken erop dat het milieu-enthousiasi eei zeer snel kan bekoelen zodra wij allen de beurs moeten trele ken. Ministers van financiën, en zeker de huidige, zijn kee[. ners bij uitstek van de gevoelige relatie tussen het indivi g6l werkgever of werknemer en zijn portemonnee. Ri Si ding heeft vermoedelijk dan ook een waar, waarschuwe woord gesproken. De vertegenwoordigers van het bedrijfsleven, de vakbo den en de Kroon die samen de Sociaal Economische Ra (SER) vormen, mogen zich kenners noemen van de zie roerselen van ministers van financiën in het algemeen van die van het Ruding-type in het bijzonder. Ook zij zi sceptisch over het Nationaal Milieubeleidsplan (NMP). Hi gezamenlijke angst heeft echter vooral betrekking op de ii mer aanwezige graaihanden van 's lands schatmeester, wel politieke kleur deze functionaris straks ook zal hebben. MINISTERS van financiën willen niets liever dan financ ringstekorten terugdringen en overheidsbegrotingen op laten uitkomen. De verleiding om de groene geldstroom in. de nabije toekomst loskomt, mede daarvoor te gebruik! en slechts ten dele voor milieubeheer kon wel ee zeer groot worden, aldus de SER. In het NMP wordt drukwekkend aantal „bestemmingsheffingen" opgevoerd o het totaal van ruim zes miljard gulden bij elkaar te krijgt dat de eerstkomende jaren voor aanvullend milieubeleid uitgetrokken. Het uitgangspunt is dat de vervuiler betaa En dat zal die vervuiler weten ook. AUTOMOBILISTEN worden aangeslagen via onder mei een verhoging van de dieselaccijns en de fameuze afschaff» van het reiskostenforfait. De landbouwsector krijgt een extB mestheffing voor de kiezen. De grootste industriële verviM Iers moeten investeren in schone milieutechnologie. De cok sument tenslotte, mag rekenen op een verhoging van rio<É en reinigingsrechten. Al met al levert dat een smak geld I waarmee allerlei in het NMP aangegeven milieumaatregelP worden bekostigd. n De kritiek van de SER is dat het specifieke doel van elr; doelheffing onvoldoende duidelijk wordt gemaakt. Op dj11 manier verdwijnt het rechtstreekse verband tussen een laj tenverzwaring en het positieve milieu-effect dat daarmr wordt beoogd, uit het zicht van de belastingbetaler. Te vef€ wordt weggestopt onder de blanco hoofdstukken „bestaan2 beleid" en „nieuw beleid", meent de SER. Met het levensgr?6 te risico dat het daarbij plotseling niet om echt milieubelerl zal blijken te gaan. De kritische kanttekeningen van de SER mogen dan una niem door de leden zijn geplaatst, erg overtuigend en consL quent zijn ze niet. De Raad maakt zich sterk voor een ment/ liteitsverandering bij burgers en ondernemingen, en votj een milieuvriendelijke herinrichting van ons totale produt, tie- en consumptiepatroon. Dat zou vooral moeten geschied® via de uitvaardiging van strenge milieuvoorschriften en, Jc automatisch gevolg daarvan, de invoering van 'prijsprikkeF milieu-onvriendelijke produkten worden zo duur (gemaak'r dat ze zichzelf spontaan uit de markt zullen prijzen. <Hr NMB, zegt de SER, is vooral een financieel-technisch velf haal, gebaseerd op symptoombestrijding en het opdweil^j van kennelijk onvermijdelijk geachte milieurommel. De mp lieuproblematiek wordt niet bij de wortels aangepakt. L I6 NiEMAND zal het Grote Gelijk van de SER betwiste] maar in dit stadium van politieke en maatschappelijke bP wustwording is zijn verhaal te makkelijk. De inhaalratf, waaraan ons land op milieugebied moet beginnen, vergt a„ lereerst een pragmatische, financieel goed onderbouwde aai), pak. En die levert het NMP. Geen middel is beter voor hé aankweken van milieubewustzijn dan de gerichte doelhelr fing. En het alternatief, dat in enigerlei vorm altijd neerkort op de recentelijk nog door FN V-voorzitter Stekelenburg b§ pleite „groentax", vergroot slechts het risico dat de opgehoef, te milieuguldens in de toekomst echt in de pot van de rijk] begroting verdwijnen. DE BILT (KNMI) De de tijd van het jaar zeer war me lucht wordt de komende nacht verdreven door koelere, van de oceaan afkomstige lucht. Langs de scheidingslijn van deze 2 luchtsoorten kun nen zich enkele onweersbuien vormen. Deze passeren in de komende avond en nacht ons land. In de loop van morgenochtend trekt de met deze buien sa menhangende bewolking naar het oosten weg. Met een mati ge, aan zee af en toe krachtige, wind stroomt dan koelere oce- aanlucht over ons land. Bij een droog weertype met flinke zonnige perioden blijft het kwik bij zo'n graad of 20 ste ken. In de nacht van woensdag op donderdag wordt het bij flinke opklaringen en een opklarin gen en een afnemende wind aanzienlijk kouder dan wij de laatste dagen gewend zijn. Mo gelijk koelt het dan in het bin nenland tot rond 6 graden af. Toch betekent dit geen einde van het nazomerweer. Een nieuw hogedrukgebied nadert snel en gaat op woensdag en donderdag opnieuw voor een zonnig weertype zorgen met stijgende middagtemperaturen. Weersvooruitzichten voor di verse Europese landen, mede gedeeld door het KNMI, geldig tot en met morgen: Noorwegen: wisselvallig weer met buien, maar ook opklaringen. Mid dagtemperaturen van 16 graden in de kustgebieden tot 19 graden landin- Zweden: af en toe zon en een enkele bui. Middagtempera tuur 19 tot 23 graden. penemarken: af en toe zon, maar ook een enkele bui. Middagtemperatuur ongeveer 22 graden.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1989 | | pagina 2