Het leven als je mooiste droom
I
Kinderen slikken alles
Tachtig jaar
Elisabeth
VAN HUIS UIT CcidóCSouatMlt maandag is september 19s9 pagina
De wereld zal misschien
toch niet vergaan
Geert Boogaj jjje
We hebben het allemaal
vermoedelijk al weer uit omt
herinnering gebannen. Het
verhaal van de zwakzinnige
Yolanda Venema, die naakt
geketend in een isoleercel we
opgeborgen, omdat ze, v<
de berichtgeving, zich de klei)
van het lijf rukte en gevaarlik
was voor zichzelf. Daar zijn
commentaren op gekomen in
alle kranten. En - hoe
ontactisch en getuigend van
alles behalve fijngevoeligheid
er werd een foto bij
gepubliceerd. We mochten ee
vrezen dat de pers de zaken
erger voorstelt dan ze in feite
zijn. Maar wie van de lezers,
van ons allen, kon de
achtergronden bevroeden? Wi
heeft de kans gekregen met
haar verzorgers in gesprek te
lijk
Ik moest aan die affaire denk\
toen ik deze zomer in het
programma „Even alleen" op
een zondag de reportage oven
zwakzinnigeninrichting St.
Augustinus in Gennep op de
televisie zag. Ik had ons
etensuur verzet, bij
uitzondering. Ik wilde die
uitzending niet missen.
Diep onder de indruk ben ik i
daarvan geweest. Vooraf in d gx£
krant was er al melding van
gemaakt dat het c
wereldje zou gaan waar totaal j»
andere omgangsregels heersen p
dan elders. In deze
documentaire werd duidelijk
dat het vastbinden van pupilk
niet een soort strafmaatregel i
of dwangmiddel, maar dat he "c
gebeurt om hen tegen zichzeli r
te beschermen. Om meestal
onverklaarbare redenen neige jte
deze mensen tot automutilatie r
zelfverwonding. Op de film w r
dat herhaaldelijk te zien.
Zonder dat het de kijker
duidelijk werd waarom, sh
zichzelf.
Twaalf zwakzinnige mannen
van middelbare leeftijd die de.
in dat paviljoen al zo'n veerti, j
jaar bij elkaar wone
verzorgd worden...
Verschillende verzorgenden
kwamen aan het woord en h§
s opvallend hoe rustig en
vanzelfsprekend ze over dit
optreden verslag deden. Ze
vertelden dat nagenoeg in gei
van deze gevallen
communicatie via de normale
taal mogelijk is. Dat is ook i
verwonderlijk als we weten d jö,
zulke zwakzinnigen de
geestelijke rijpheid van een
baby zo tussen een half jaar e
een jaar niet te boven komen.
Toch, en dat bleek ook in de
uitzending, lukt het de
begeleiders
vaak contact te krijgen met hij j
pupillen. Zonder meer bleek d
zoiets alleen maar lukt via
lichamelijke benadering, door
aanraking. De verzorgenden
i terecht met deze mensen
om als waren ze heel jonge
babies. Jawel, dat schrijf ik m j
maar even heel gewoon. Toch
moet dat, geloof ik (als je er w
langer bij stilstaat komt dat bi
je boven) niet zo éénvoudig zij
Het vraagt niet alleen een
voortdurend bedénken dat je
niet met volwassenen te doen
hebt, hoe uitgegroeidhoe stei i
lichamelijk ze ook zijn. Het
vraagt óók daar voortdurend
rekening mee te houden, je J
zoveel mogelijk in te leven in
hun bestaan.
Het was niet minder dan
ontroerend te horen, dat als d
leiding van mening is dat uit
veiligheidsoverwegingen e
bescherming voor de pupillen
zelf, vastbinden noodzakelijk i
dat voor de verzorgende een
hard gelag is. Blijkens de
gedane uitspraken wordt dat
ook voor hem of haar niet
zomaar vanzelfsprekend. Ik
moest denken aan die berichtt
waarover ik het hierboven ha gd.
Zijn we toen misschien ook
maar weer niet te gemakkelijl it j
uitgedaagd tot een oordeel,
een veroordeling werd? r--„,
De uitzending over dit paviljot inai
van de St. A ugustin usstich tin$ oi
heeft me nóg iets doen
overwegen. Vroeger waren Aelvor
religieuzen, broeders en zustei eldj
die de verzorging van zulke
gehandicapten op zich namen
Maar die legioenen sterven ui
Het zijn jonge mensen-in-de-
wereld die zulke taken blijkbai n,
hebben overgenomen. En met
een toewijding en liefdevolle
aandacht die groot respect
afdwingen. Met - en dat is mijlinn
nog het allermeest opgevallen et
een blijmoedigheid die ze naai iroc
eigen zeggen ook ontlenen aan ied
de kinderlijke blijdschap om
alle kleine vreugden in het
leven van hun eigen pupillen
Wat moeten wij als samenlevin
zulke verzorgenden dankbaar
zijn. Wat een genade dat ook
bestaat in onze dagen. De
dichter heeft gelijk: De werel
zal misschien toch niet vergaat
c
die
medicijn zit hem in de dosis".
Huishoudmiddelen (Glorix, Alles-
reiniger etc.) zijn vaak bijtende
spullen. Op weg naar de maag ma
ken ze brandwonden in mond en
slokdarm. Dat is niet eens het erg
ste. Het lichaam probeert, op zich
verstandig, de schade met littekens
te herstellen, maar als die littekens
gaan krimpen kunnen ze de slok
darm afsluiten. Een zeer ernstige
complicatie. Braken na slikken
van die spullen is onverstandig,
want dan komt dat bijtende spul
nog eens een keer langs de ver
wonde plek. Dat geldt ook voor
petroleumprodukten en andere
vluchtige stoffen. Hoe vluchtiger,
hoe meer kans dat ze in de longen
terecht komen, alwaar ze een
longontsteking kunnen veroorza
ken. Zou je gaan braken, dan kun
nen ze opnieuw ingeademd wor
den. Tabak tenslotte, doet een aan
val op het zenuwstelsel. Hoe ge
vaarlijk dat is, is niet geheel duide
lijk, maar er zijn, ook in Neder
land, sterfgevallen na het slikken
van tabak gesignaleerd.
Voorkomen
Wat eraan te doen? Het antwoord
lijkt flauw, maar is het niet: voor
komen dat het zover komt. Ook al
vallen de gevolgen meestal mee,
toch zijn die, ook als er achteraf
'niets' aan de hapd is geweest, voor
ouders en kind tamelijk ingrij
pend. Stel nou dat een kind naast
een open pak machinewasmiddel
wordt aangetroffen met een plastic
maatlepeltje in de mond. Wat nu?
Elke ouder, en elke dokter, zal het
zekere voor het onzekere nemen.
Dat kan betekenen dat het kind
plotseling in het ziekenhuis wordt
opgenomen. Dat onder narcose
met een buis in slokdarm en maag
wordt gekeken. Voor een kind dat
in het geheel niet naar een zieken
huisopname is toegepraat, kan dat
een buitengewoon traumatische
ervaring zijn en de ouders maken
intussen ook niet zo'n beste tijd
door.
Dit is natuurlijk wijsheid achteraf
wanneer het eenmaal zover is.
Wat nu? Er bestaat een gifwijzer
(verkrijgbaar bij apotheek of Rode
Kruis) waarin precies beschreven
staat wat je precies moet doen bij
welk vergif. Dat is hele nuttige in
formatie, al betwijfelt de Stichting
Consument en Veiligheid het nut
ervan op het moment zelf. Dan sta
je met trillende vingers zo'n folder
te lezen, en daar kom je op dat
moment niet uit. De Stichting
raadt het volgende aan:
U moet proberen het kind een
glaasje water (beslist geen melk!)
te laten drinken.
Breng het kind zo spoedig moge
lijk naar een ziekenhuis of bel, in
geval van twijfel, de dichtstbijzijn
de arts of eerstehulppost van een
ziekenhuis. Daar kan men u -
eventueel na raadpleging van het
Nationaal Vergifigingen Informa
tiecentrum - het beste adviseren.
Neem verpakkingen met even
tueel overgebleven resten mee.
Dat maakt een juiste behandeling
zonder tijdverlies mogelijk.
U kunt de Stichting gratis bellen
voor informatie of voor het bestel
len van de volgende (gratis) fol
ders. 'De eerste stappen', folder
met algemene informatie over al
lerlei onheil in en om het huis. 'Je
kunt ze ook geen tel alleen laten',
folder over vergiftigingen en hoe
die te voorkomen.
Stichting Consument en Veilig
heid; Antwoordnummer 17035,
1000 SL Amsterdam (geen postze
gel nodig).
Advies- en Klachtenlijn: 06-
0220220
Zwakzinnig
„De mooiste belegen kaas
voor een spotprijs", pleegt
kaasboer Bart Bolle week in
week uit te roepen. „De
mooiste boeren belegen voor
bijna niks". Deze stijlfiguur
wordt door letterkundigen
aangeduid als die van de
'overdrijving'. De overdrij
ving of de exageratie. Het is
een middel om de boodschap
die men wil overbrengen een
duwtje in de rug te geven. Er
enige extra vaart aan te ver
lenen. De ontvanger van de
boodschap weet dit en stoort
zich er niet aan. Natuurlijk is
de kaas van Bolle niet dè
mooiste. Maar tamelijk mooi
is-ie wel en duur zeker niet.
Zoals onze vaste kaasboer
zijn waren slijt, zo doet dat
ook de Amerikaanse psycho
therapeut dr. Wayne Dyer.
Sinds 1976. Aan alle nuance
ringen omtrent een „tamelijk
mooie kaas" en een „redelijk
prijs" maakte hij toen in één
klap een einde. Weg met de
middelmatigheid! Voortaan
ging hij de móóiste kaas ver
kopen voor een absolute
weggeef-prijs. In zijn bran
che: het totale geluk zonder
noemenswaardige inspan
ning. Of in dr. Wayne Dyers
eigen woorden, in de inlei
ding van zijn in 1976 ver
schenen „Your Erroneous
Zones", dat in het Neder
lands is vertaald onder de ti
tel „Niet morgen, maar nu":
„Je kunt een keuze maken
wat je emoties betreft. Begin
je leven te onderzoeken in
het licht van de keuzen die je
hebt gemaakt of niet hebt ge
maakt. Hiermee neem je zelf
de verantwoordelijkheid
voor wat je bent en hoe je je
voelt. Gelukkiger en effectie
ver worden zal betekenen: je
meer bewust worden van de
keuzen die je kunt maken. Je
bent de som van je keuzen en
ik durf te stellen dat je met
een zekere mate van motiva
tie en inspanning kunt wor
den wat je wilt".
Worden wat je wilt? Geluk
kig dus. En een zekere mate
van motivatie en inspanning
kan ook de meest willoze
junk van deze planeet nog
wel opbrengen!
Goede zaken
Bart Bolle mag dan goede za
ken doen, het boek „Niet
.morgen, maar nu" ging we
reldwijd over de toonbank in
een oplage van dertig miljoen
exemplaren, in zesentwintig
verschillende talen. Geïnspi
reerd door dit succes werkte
Dyer zijn centrale thema „je
kunt worden wat je wilt"
vervolgens uit in een reeks
andere werken, waarvan al
leen al de titels een zonnig
humeur afdwingen. Deze va
riëren van „Het heft in eigen
handen" via „Geen zee te
hoog" tot het welgemeende
„Prettige feestdagen". Totale
oplage van Dyers oeuvre tot
nu toe over heel de wereld:
40 miljoen. Totale oplage in
ons goede koninkrijk: 400.000
stuks.
Deze maand is er van de blij
moedige Amerikaan opnieuw
een boek in het Nederlands
uitgekomen. Getiteld „Waar
een wil is is een weg"? Neen.
Al moet onmiddellijk worden
toegegeven dat deze aandui
ding de lading uitnemend
zou hebben gedekt. Nee, de
titel van Dyers jongste werk
heeft het diepzinniger motto
meegekregen „Eerst geloven,
dan zien". Het thema is op
nieuw de stelling dat „je kunt
worden wat je wilt". Maar
ditmaal is het veel abstracter
uitgewerkt. Zo abstract dat
een groot deel van Dyers
lezerspubliek flink zal
moeten kauwen om de 220
pagina's zonder indigestie
problemen te verwerken.
In „Eerst geloven, dan zien"
brengt de auteur zijn bood
schap in verband met alle
mogelijke denkers, onderzoe
kers en mystici die zich base
ren op wat met een filosofi
sche vakterm het „idealisme"
heet. Populair gezegd gaat
het hierbij om de zienswijze
dat het heelal niet is opge
trokken uit stof maar uit
geest. Niet uit de materie
komt de geest voort, maar de
geest schept de materie.
Bewustzijn
Wayne Dyer trekt, voortbor
durend op andere sympathie
ke eigenheimers, deze opvat
ting radicaal door naar het
niveau van elk individu. En
stelt dan dat niet de hersens
het bewustzijn produceren,
maar dat het bewustzijn de
hersens maakt. Het leven is
een droom, zegt Dyer, en ie
der individu creëert zijn ei
gen droom. De kunst van het
gelukkig worden vereist ei
genlijk niet meer dan dit in
zicht. Vervolgens kieze men
die droom die het meeste ge
noegen biedt. Wie gelooft in
zijn droom, zal hem ook gaan
zien.
Een beetje eigenaardig? „Ja",
antwoordt Wayne Dyer
ronduit. „Maar stel je eens
voor wat een machtig idee
dat in je leven zou kunnen
zijn. Je leert afstand nemen
van je lichaam. En je leert al
les wat je hebt of niet hebt, al
je bezittingen, al je relaties, al
je zakelijke ondernemingen
te bezien als iets dat je voor
deze droom hebt geschapen.
Nu kun je leren je creaties
ervoor te laten zorgen dat dit
de beste droom wordt die ie
mand ooit heeft gehad
.'Zoals Wayne Dyer in „Niet
morgen, maar nu overdrijft
door in plaats van een rede
lijk gelukkig leven meteen
maar het absolute geluk in
het vooruitzicht te stellen, zo
lijkt hij ook in zijn jongste
werk weer gigantisch door te
draven. In plaats van genoe
gen te nemen met een zekere
of zelfs een grote invloed van
de geest van een individu
over de materiële wereld,
wordt die geest gelijk maar
tot absolute entiteit verhe
ven. Verbonden met de kos
mische goddelijke energie en
geheel vrij op de koop toe.
Kritische lezers van Dyers
werk lopen het risico door
deze overdrijving van de wijs
te worden gebracht en het al
dan niet geërgerd terzijde te
schuiven. Maar dan missen
ze een schat aan vruchtbare
inzichten die Dyer, zij het
nogal chaotisch bijeenge-
veegd uit eigen leven en an
dermans boeken', ook aan
biedt. Beter is daarom de
overdrijving te verstaan als
stijlfiguur. Zoals ook de klan
ten van Bart Bolle dat doen
met diens bewering dat hij dè
beste 'boeren belegen' ver
koopt.
Is deze stap gemaakt, dan
kan men zich heel wel laten
inspireren door Dyers accen
tuering van de kansen die
het leven biedt om er iets
moois van te maken. En ze
ker liggen deze in die ge
heimzinnige faculteit van de
mens die we met „geest" aan
duiden.
Onthechting
Het is de geest die een feno
meen als bijvoorbeeld ont
hechting heeft geschapen.
Waarover Dyer schrijft:
„Werk er iedere dag aan om
degenen die je dierbaar zijn,
gewoon te laten zijn. Hoe
minder jij je gedraagt als ie
mand die hen bezit, hoe na
der jullie tot elkaar zullen
komen. Probeer met je part
ner te genieten van de ver
schillen tussen jullie, en laat
je wederhelft vergissingen
maken zonder een lange tira
de van jou daarachteraan.
Reageer op je partner vanuit
een integriteitsgevoel, en
oordeel niet".
„Help mensen als ze daarom
vragen, stel hen desgewenst
gerust, maar raak niet van
streek als zij besluiten dingen
te doen die jij dwaas of wal
gelijk vindt. Bedenk dat ook
jij fouten maakt. Leef je le
ven in jouw eigen tempo, op
de weg die jij hebt gekozen,
maar verwacht niet dat an
deren net zo ver zijn als jij.
Dat is de essentie van ont
hechten".
Origineel of niet raadge
vingen als deze zijn het
waard ter harte te worden
genomen. Zoals ook Dyers il
lustratie van de vormloos
heid van gedachten te den
ken mag geven:
„Stel je een container voor
met de afmetingen van een
grapefruit, met een deksel.
Raad nu eens hoeveel mun
tjes je in die container zou
kunnen opbergen. Zo'n drie
honderd, zou je kunnen con
cluderen. Als ik je zou vra
gen: 'hoeveel gedachten kun
je in die container opbergen,
waarbij je het deksel stevig
moet kunnen sluiten', zou je
waarschijnlijk antwoorden:
'Hoe kun je nu gedachten in
een container opbergen? Ge
dachten hebben vorm noch
dimensie. Je kunt in een con
tainer niet iets opbergen dat
geen vorm heeft'.
„Stel jezelf nu de volgende
vraag: 'Wat is een geheugen?'
Je zult tot de conclusie
moeten komen dat een ge
heugen niets anders dan ge
dachten is. Dus waar zijn di-
mensieloze gedachten opge
borgen, zodat wij uit ons ge
heugen kunnen putten? Veel
mensen geloven echt dat het
geheugen in je hersenen is
opgeslagen, en toch zijn die
hersenen een container met
de afmetingen van een gra
pefruit. Hersenen zijn vorm-
hebbend. Kun je gedachten,
die vormloos zijn, opbergen
in een vormhebbende contai- 1
ner? Natuurlijk niet. Dus wat
is een geheugen en waar is
dat, als het niet in de herse-
nen is opgeslagen?"
Wayne Dyers pretentie dat
bij hem de mooiste kaas te
koop is voor een spotprijs,
gaat te ver. Maar het is de
moeite waard ook deze kaas
eens te proeven.
Paracelsus, die eigenlijk Theofras-
tus Bombastus von Hohenheim
heette, was een beroemde dokter
in de zestiende eeuw. Naast veel
daverende onzin, heeft hij ook wel
eens iets aardigs gedebiteerd. Een
beroemde uitspraak van hem is:
„Alle stoffen zijn vergiften. Er is
geen stof die, als de dosis maar
hoog genoeg is, geen vergif is".
Dit is nog steeds waar, en zo moge
lijk nog meer voor kinderen. Want
kinderen kunnen vanwege hun
kleine lijfje minder gif aan, en nog
belangrijker, ze stoppen, niet ge
remd door enige kennis, alles in de
mond wat ze te maar pakken kun
nen krijgen.
Dat blijkt wel uit de cijfers. Men
schat, want zeker weten doet men
niet, dat per jaar vierduizend kin
deren in het ziekenhuis terecht
komen omdat ze iets giftigs heb
ben geslikt. Dat is nog niet alles.
Bij huisartsen en poliklinieken
(maar de cijfers daarover zijn nog
schimmiger) melden zich jaarlijks
vierduizend, respectievelijk drie
duizend kinderen en hun ouders.
Gelukkig valt de schade betrekke
lijk mee: per jaar overlijden vier
kinderen aan de gevolgen ervan
en dat zijn er, als je bedenkt hoe
veel gif er in onze huizen staat op
getast, niet eens zo veel.
Kleine kinderen exploreren tot
een jaar of drie, vier - zoals dat
deftig heet - de buitenwereld
oraal. Minder deftig: alles wat ze
tegenkomen stoppen ze in de
mond. Met 'alles' bedoel ik echt al
les. Ze snoepen onbekommerd van
wc-reinigers, after-shave, soda, na
gellak-remover (aceton), haarver-
steviger, lampenolie, ammonia, ko
perpoets, batterijvloeistof, benzine
enzoverder.
De kinderartsen Drexhage en
Sukhai turfden onlangs wat er
zoal aan vergiftigingsgevallen in
hun streekziekenhuis Walcheren
was binnengekomen. Van de 448
kinderen die in 5 jaar in dat zie
kenhuis waren behandeld (dus
honderd per jaar, en elke drie da
gen één!) had 30 procent uit de
medicijnkast gesnoept, was 20 pro
cent zich te buiten gegaan aan
huishoudmiddelen, had 12 procent
gedronken van petroleumachtige
stoffen, 28 procent tabak gegeten
en de rest van alles en nog wat ge
slikt. De meeste kinderen waren
tussen de twee en drie jaar en na
het vierde jaar komen vergifti
gingsgevallen stukken minder
voor.
Het viel hen ook op dat de aard
van de vergiftiging veranderde
met de actie-radius van het kind.
Als het kind nog kruipt vindt het
tabak „in de vorm van sigaretten
en peukjes" op de grond en op de
(lage) salontafel. De huishoudmid
delen en petroleumprodukten
staan veelal binnen bereik van het
inmiddels lopende kind. Het al
meer 'zelfstandige' kind kan al
aardig op een stoel klimmen om
het medicijnkastje te openen. De
kleuter die inmiddels vier jaar is
geworden, is zich er kennelijk van
bewust dat niet alles in de mond
genomen dient te worden. Die
vindt niet alles meer lekker.
Top-vier
Laten we eens de top-vier nalo
pen: geneesmiddelen, huishoud
middelen, petroleumprodukten en
tabak. Hoe gevaarlijk een ingeslikt
geneesmiddel is hangt af van dat
middel. Maar ook 'onschuldige' as
pirientjes kunnen vervaarlijk uit
pakken, want, zei Paracelsus al,
„het verschil tussen een gif en een
door Joke Forceville-Van Rossum
Arden is in de
wereld der cos
metica een be
grip: 'Sugar and
spice and all that
is nice' (suiker
met pep en alles
wat fijn is). Om
het 80 jaar de
markt verkennen
te vieren vult het
Huis de 'Luxury
Colour Collection
(lipsticks, nagel
lakken) aan met
heel mooie dozen
(zwart/goud in
golfbeweging-mo
tief), waarin de
oogschaduw en de
poeder compact,
Sommige stijlen sterven niet
De mode is altijd in ontwikkeling. Landen gluren bij elkaar
wat speciaal en nieuw is, nemen items over en gaan soms
leentjebuur spelen bij stammen in Afrika of cowboys in At
lanta. Ideeën komen uit verre streken: Western laarzen. In
diaanse franjes, Tirools borduursel, hoeden uit Peru. Ont
werpers reizen veel.
Marianne David is vaak onderweg en voor de winter liet ze
haar gedachten gaan over de plannen van Verenigd Europa
na 1992. Ze husselde stoffen door elkaar als een voorschot op
het samengaan van landen, al of niet met één munt
Combineren van Shetland wol met puur Italiaanse change
ant taft is bij haar dit seizoen heel typerend. Ook multicolor
Engelse ruitjes met gewassen wol huwen met een bedrukt
mannenvest en tweeds vinden het goed met bloemig be
drukte taft in warme Palazzo-kleuren. Verder koele tinten
voor rokken, blazers óf driekwartjasjes in de paardrijstijl,
gemaakt van opgeruwd laken. Marianne komt goeddeels
voor de winter met donkere bottoms bij een juichend ge
kleurde top. Veel shawls in de collectie en een nieuwe 'Da-
vid-werktas' in enveloppe-model met buitenvakken, geslo
ten door een rits voor een blocnote enerzijds en bijvoorbeeld
creditcards anderzijds. Vrouwelijk en ook klassiek zijn de
kleren van Laura Ashley voor 1989/90. Ze komt met mooie
zijden crêpe en flanellen bouses en bijpassende rokken uit
gabardine, winterkatoen, ribfluweel en warme wol in don
kere tinten. Truien en vesten zijn versierd met folkloristi
sche broderie en de zakenvrouw mag van haar een witte
blouse dragen onder een wollen blazer.
TINY FRANCIS
Twin-set van fijne, soepele wol, waarbij een gebloemde
shawl en een hoed naar het voorbeeld van Peruaanse hoofd
deksels.
FOTO: PR
Dr. Wayne
Dyer: „Je
leert alles wat
je hebt of niet
hebt, al je
bezittingen,
ai je relaties,
al je zakelijke
onder
nemingen te
bezien als
iets dat je
voor deze
droom hebt
geschapen".
warempel ook in
vier kleuren, als
golfjes kabbelend
langs de zuidkust
van Frankrijk
zijn verpakt.
Heel grappig en
verfijnd. Deze
toevoeging aan de
serie 'Luxury col
lection in estheti
sche vormgeving
bevat voor de ey
eshadow de
voch tregulerende
ingrediën tenle-
cithine en squale-
ne die de kleuren
grijs/violet,
blauw/groen,
geel/violet (dus
samengaan van
koele en warme
nuances) fris
houdt. De 'Luxu
ry Cheek Colour'
is er in rood, n
traal, koraal, pink
en plum; de poe
der compact
een doorzichtige
lichte basis,
ook helpt
make-up gedu
rende de dag goed
te houden. Al dit
golvend heerlijks
is in oktober bij
de dépositairs
verkrijgbaar.
Een woord van
lof voor Shiseido
die voor de herfst
drie eyeshadows
brengt: voor de
klassieke möde
Burnt Cobalts',
voor de oriental
look 'Saffron Se
pias' en voor de
vele grijzen van
komend seizoen
'Red Embers'. Bij
passend trio lip
sticks: warm brui
nige tinten 'Ha
vanna 'Golden
COLLÏCTIOV
Elisabeth Arden
Siennaen 'Red
Shadow' (in com
binatie met nagel
lakken).
TINY FRANCIS
