KOMEN UW KINDEREN
IN AANMERKING VOOR
EEN TEGEMOETKOMING
IN STUDIEKOSTEN?
Pm
'rins Charles bekritiseert
Frankenstein- architectuur
an Joris Lamers weigert Van Dalsumprijs
Joordbrabants Museum
opt Mondriaan
Brandbel weer in
Utrechtse stadsbeeld
Honderste geboortedag van Albert Plesman
a.
^flJNST
EeidócSouoatit
DONDERDAG 7 SEPTEMBER 1989 PAGINA 17
ISTERDAM De re-
jseur Jan Joris Lamers
iplt zich „zeer vereerd"
het bestuur van het
ïsterdams Fonds voor
Kunst hem de Albert
i Dalsumprijs voor het
ieelseizoen 1988/89
;ft toegekend, maar
igert deze in ontvangst
nemen. In de brief
arin hij dat meedeelt
staat geen nadere toelich
ting op deze weigering.
De toneelleider zou de prijs
van 10.000 gulden kriigen voor
zijn regie van ..Kras' van Ju
dith Herzberg bij Maatschappij
Discordia. „Hij is altijd op zoek
naar het idee achter de tekst,
waardoor hij er als regisseur in
slaagt - zonder het respect
voor de auteur te verliezen -
extra dimensies in een stuk
aan te brengen en het publiek
aan het fantaseren te zetten",
aldus de adviescommissie van
het bestuur in het juryrapport.
In de adviescommissie hadden
zitting Gerda Havertong, Rob
Klinkenberg en Frans Lom-
merse.
De aanmoedigingsprijs toneel
van 5.000 gulden is toegekend
aan de acteurs van De Trust.
Zij besloten na het afstuderen
van de Arnhemse toneelschool
bij elkaar te blijven en hebben
volgens de adviescommissie
sindsdien een aantal „zeer in
teressante theaterprodukties"
gemaakt.
De aanmoedigingsprijs mimo-
grafie van eveneens 5.000 gul
den is toegekend aan de
mime-regisseurs Mike van Al-
fen en Nancy Nievaard. Hij
wordt gegeven als aanmoedi
ging voor een aanzet in sa
menwerkingsverband, aldus
het fonds. De adviescommissie
voor deze sector bestond uit
Pip Bek, Karina Holla en
Tjerk Risselada.
akké
escn
nk I
is BhNDEN Sommige na-
P*S rlogse gebouwen in
t ^joot-Brittannie zijn
[tnsters van Franken-
wejin. Ze zijn karakterloos,
eiijk>t in harmonie met de
^egeigeving en worden ge-
'ugdrt door iedereen behal-
c g de professoren die de
lig onsters in hun laborato-
doq hebben gebrouwen,
lorstl
riaar)t schrijft prins Charles
zijn boek 'A vision of
!itain', over architectuur
Groot-Brittannië, dat
hderdag verschijnt.
Igens de Britse zondags
int The Sunday Times valt
I Britse troonopvolger na-
jlogse architecten in zijn
Ik aan „in de meeste bele-
jdende termen" en zegt hij
I ze onderdeel uitmaken van
„schimmige wereld van
Ichtige belangengroepen".
verschijning van het boek
naar verwachting de dis-
pie over moderne architec-
r in Groot-Brittannie hoog
fn oplaaien. De Britse
Btsomroep BBC herhaalt
hderdag een televisiedocu-
ptaire van oktober vorig
r, waarin prins Charles ar-
ftecten ervan beschuldigde
met hun stedelijke ontwerpen
het aanzien van steden soms
„grote schade" toe te brengen.
De kroonprins kreeg na de
uitzending grote bijval uit het
publiek.
Vrijdag komen bij de BBC de
architecten aan het woord. Zij
zeggen in het programma dat
prins Charles geobsedeerd is
door gedateerde, klassieke ar
chitectuur.
De architect Richard Rogers,
die het Centre. Pompidou in
Parijs ontwierp, zei in een in
terview: „Je kunt niet, zoals
de prins wil, oude architecto
nische normen opnieuw invoe
ren. Architectuur is altijd on
losmakelijk verbonden aan de
cultuur van zijn tijd en hoort
de tijdgeest tot uitdrukking te
brengen".
Prins Charles geeft in zijn
boek tien grondregels, waar
aan volgens hem een ontwerp
voor een gebouw moet vol
doen. Een verantwoord ge
bouw is in de visie van de
prins onderdeel van zijn omge
ving, toont respect voor de
persoonlijke levenssfeer en
schoonheid en geeft een ge
voel van geborgenheid.
Uitgever Doubleday verwacht Prins Charles stelt zich hier op de hoogte van de architectuur in
500.000 exemplaren van het een oud gedeelte van Londen. De prins heeft grote kritiek op de
boek te zullen verkopen. hedendaagse architectuur. foto: ap
len te Heeswijk van Mondriaan, op een veiling in Londen aan-
ocht door het Noordbrabants Museum. foto: anp
BOSCH Het
ordbrabants Museum in
n Bosch heeft op een
iling in Londen voor
500 gulden het schil
lij „Molen te Heeswijk"
1904 van Piet Mondri-
aangekocht. Het is
olieverf op papier op
^ftk van 36 bij 26 centi-
^Hter. Het schilderij is
Hi 11 november tot 15 ja-
M|ari te zien op een ten-
instelling die het mu-
wijdt aan de Bra-
itse periode van Mon-
iaan.
kunstwerk is tot nu toe in
ticulier bezit geweest. Het
s tot 1975 in Nederland. Het
rd drie keer geveild: in 1975
Londen, in 1981 in New
irk en dit jaar opnieuw in
nden. Acht jaar geleden
het voor 24.000 gulden in
dere handen over. Dank zij
Vrienden van het museum
de provincie Noord-Bra
lt kon het geld ervoor bij-
worden gebracht.
thema molen als geïso-
rd object komt jarenlang en
ilmatig in het werk van
Wdriaan voor. Het is ook
tratief voor de ontwikke
ling die Mondriaan dan door
maakt en \vaarbij hij steeds ab
stracter gaat werken. In de
nieuwe aanwinst is de molen
het beeldvullend motief. De
schilder paste een sterke ver
eenvoudiging toe ten opzichte
van eerdere versies.
Mondriaan woonde een jaar in
Uden en werkte er in de om
geving. Uit die periode zijn on
geveer 25 werken bekend,
waarvan vier een molen tot
onderwerp hebben. Het aange
kochte werk is één van deze
schilderijen. De molen werd in
1778 gebouwd en brandde in
1949 af.
Behalve de werken uit de Bra
bantse periode worden nog 15
vroegere en latere werken ge
toond uit musea en particulie
re collecties, onder meer uit de
Verenigde Staten en Canada.
Daarmee wordt de kern van
de expositie binnen de artistie
ke ontwikkeling van Mondri
aan
Tegelijkertijd wordt in het
museum de documentaire ten
toonstelling Ontmoetingen met
Mondriaan gehouden. Foto's
tonen de kunstenaar in zijn
rijpe periode als vertegen
woordiger van De Stijlbewe
ging, in zijn ateliers in Parijs
en New York.
Hitzelbergen wil Pisuisseprijs niet
AMSTERDAM De Pisuisseprijs voor de meest veelbelovende
student van de Amsterdamse Akademie voor Kleinkunst, is dit
jaar geweigerd. De prijs van 2000 gulden was bedoeld voor Ist-
van Hitzelbergen. Hij weigerde de prijs omdat hij het onderwijs
aan de academie beschouwt als een groepsproces. Hij is het er
niet mee eens dat er één student wordt uitgekozen voor een der
gelijk eerbetoon. De leiding van de academie meent daarentegen
dat het zinvol is de artistieke top onder de studenten te belonen.
Eerdere prijswinnaars waren onder meer Karin Bloemen en Si-
mone Kleinsma.
Thracische schat in Nieuwe Kerk
AMSTERDAM In de Nieuwe Kerk te Amsterdam wordt van
16 november tot en met 7 januari de zogenoemde Thracische
Koningsschat van Rogozen geëxposeerd. De schat werd bij toe
val aangetroffen in een Bulgaarse tuin en bestaat uit 165 ten
dele vergulde voorwerpen uit de vierde en vijfde eeuw. De
vondst is van grote waarde voor de verdieping van de cultuur
historische kennis uit die periode. De schat was eigendom van
de konings-dynastie van de Triballiërs, een Thracische volks
stam ten noorden van het Balkangebergte. Er bestaat geen eens
luidend oordeel over het doel van het begraven. De konings
schat werd eerder geëxposeerd in onder meer de Hermitage in
Leningrad en het British Museum in Londen. De Nieuwe Kerk
is de laatste „stop" voordat de schat wordt geplaatst in het Natio
naal Historisch Museum in de Bulgaarse hoofdstad Sofia.
UTRECHT Op de landelijke
Monumentendag (9 september)
keert met de plaatsing van een
brandbel op de hoek van de
Nieuwe Gracht en de Eligen-
straat een stukje historie in het
Utrechtse stadsbeeld terug. De
brandbel dient alleen als decor
en zal geen onderdeel uitma
ken van het alarmsysteem van
de Utrechtse brandweer.
De laatste brandbel in Utrecht
verdween in 1935, nadat in
1921 het telefonisch alarmsys
teem bij brand was ingevoerd
en de brandbelllen toen niet
meer nodig waren. De bellen
stonden op verschillende plaat
sen in de stad, meestal op een
houten of hardstenen paal in
de buurt van een spuithuisje.
Sommige bellen waren afkom
stig uit in de 17de eeuw ge
sloopte kloosters.
Duikend in de geschiedenis
blijkt dat het Utrechtse stads
bestuur in de loop der eeuwen
steeds meer maatregelen tegen
brand heeft genomen. Zo kre
gen in 1368 huizenbezitters met
leien daken een premie van het
gemeentebestuur. Enkele tien
tallen jaren later mochten huis
eigenaren in het centrum van
de stad geen stro meer aan
brengen op hun daken. Zak
kendragers kregen de plicht
opgelegd te helpen bij het blus
sen van een brand. In 1455 be
paalde het stadsbestuur dat een
kerkklok die dicht bij een
brand stond moest worden ge
luid.
Bij het verstrijken van de tijd
kreeg de brandbestrijding in
Utrecht langzamerhand meer
en meer vorm. De brandbestrij-
dingsploegen gingen uit een
vaste bezetting bestaan. De
spuitgasten ontvingen een vast
„tractement". Zo kreeg een
brandmeester in 1794 een be
drag van 4 gulden. Op 6 maart
1851 ontstond het Gezelschap
Utrechtse Brandweer dat enke
le jaren de beschikking kreeg
over een stoombrandspuit.
VEEMARKT DEN BOSCH Prijzen
slachtrunderen per kg geslacht ge
wicht zonder nier en slotvet, inklusiet
BTW (Volgens PVV): Aanvoer slacht
runderen 1472, waarvan mannelijk
209. Mann. Super 9,25-10,25. Mann.
extra kwal. 8,50-8,90. Mann. 1e kwal.
7,75-8,50. Handel redelijk en prijzen
gelijk. Mann. 2e kwal. 6,80-7,75,
Mann. 3e kwal. 6,40-6,80. Handel re
delijk en prijzen gelijk. Vrouwelijk Su
per 10.25-12,25. Vrouwel. extra kwal.
8,60-10,25. Vrouwel. 1e kwal. 7,65-
8,60. Handel willig en prijzen iets ho
ger. Vrouwel. 2e kwal. 6,80-7,65.
Vrouwelijk 3e kwal. 6,20-6,80 en
worstkwaliteit 5,95-6,60. Handel willig
en prijzen iets hoger.
Gebruiksrunderen per stuk inklusief
BTW: Aanvoer gebruiksrunderen 932,
waarvan graskalveren 192. Melk- en
kalf koeien 1e soort 2025-3100, 2e
soort 1600-2025. Handel stil en prij
zen gelijk. Melk vaarzen 1e soort
1750-2250 en 2e soort 1475-1750.
Handel flauw en prijzen gelijk. Kalf-
vaarzen 1e soort 2200-3150 en 2e
soort 1850-2200. Handel redelijk en
prijzen gelijk. Guste koeien 1e soort
1825-2200 en 2e soort 1450-1825.
Handel redelijk en prijzen gelijk.
Enterstieren 1175-2050. Handel rus
tig en prijzen gelijk. Pinken 1250-
1950. Handel rustig en prijzen gelijk.
Graskalveren 1000-1450. Handel rus
tig en prijzen gelijk.
Vleeskalveren per kg levend gewicht
inclusief BTW: Aaanvoer vleeskalver
en 26. Vleeskalveren 2e soort 6,30-
7,20; 3e soort 5,20-6,30. Handel re
delijk en prijzen iets hoger.
Nuchtere kalveren voor de mesterlj,
inklusief BTW: Aanvoer roodbont
762. Stierkalveren extra kwaliteit 745-
915, 1e kwaliteit 615-740 en 2e kwali
teit 440-615. Handel traag en prijzen
gelijk. Vaarskalveren extra kwaliteit
465-580, 1e kwaliteit 340-465, 2e
kwaliteit 280-340. Handel traag en
prijzen lager. Aanvoer zwartbont 452.
Stierkalveren extra kwaliteit 640-740,
1e kwaliteit 540-640, 2e kwaliteit 360-
540. Handel traag en prijzen gelijk.
Vaarskalveren extra kwaliteit 410-
465, 1e kwaliteit 315-410 en 2e kwali
teit 280-315. Handel traag en prijzen
lager. Aanvoer vleesrassen 121.
Vleesrassen 1e kwaliteit 725-950 en
2e kwaliteit 550-725. Handel flauw en
prijzen>gelijk.
DEN HAAG Vandaag
is het honderd jaar gele
den, dat Albert Plesman,
grondlegger van de KLM
en daarmee van de Neder
landse burgerluchtvaart,
in de Haagse Balistraat
werd geboren. Zijn ouders
hadden daar een winkel
voor brood en eieren. Na
de lagere school, de drie
jarig hbs en de Cadetten
school in Alkmaar te heb
ben doorlopen, werd de
toen twintigjarige Albert
in 1909 toegelaten tot de
Koninklijke Militaire Aca
demie te Breda. Daar zag
hij voor het eerst een
vliegtuig.
Plesman schreef daarover: „Ik
kon mijn gevoelens van en
thousiasme nauwelijks beheer
sen toen ik me realiseerde dat
daar, hoog in de lucht, een
mens in een machine voortbe
woog. Het schouwspel maakte
een diepe indruk op me".
In augustus 1911 werd Albert
Plesman beëdigd tot tweede
luitenant en ingedeeld bij de
infanterie te Amersfoort. In
1915 werd hij overgeplaatst
naar een bataljon wielrijders
in Gouda, waar hij zijn vrouw,
Susanne van Eijk, leerde ken
nen.
Plesman wilde letterlijk
hogerop. Hij greep dan ook
met beide handen de kans om
in de winter 1915/16 een
waarnemerscursus te volgen
op het vliegkamp Soesterberg
en in april 1917 begon hij met
een opleiding tot vlieger. Maar
het vliegen zelf zat hem niet
echt in het bloed; het waren
andere talenten die in die
Soesterbergse tijd naar boven
kwamen, de talenten van Al-
bert Plesman de organisator.
ELTA
In 1918 kwam Plesman op het
idee een nationale luchtvaart-
tentoonstelling te organiseren
om, nu de oorlog ten einde
liep, het Nederlandse volk, de
zakenman en de industrie, te
interesseren voor de burger
luchtvaart. „Dit vliegen, dat
€;en hel is geweest, zou een he
mel kunnen worden", zo stel
de Plesman.
Hij vond steun voor zijn plan
nen in invloedrijke kringen,
hetgeen leidde tot de oprich
ting van een comité, dat eerst
een tentoonstelling zou organi
seren en daarna een lucht
vaartmaatschappij zou oprich
ten.
De „Eerste Luchtverkeers
Tentoonstelling Amsterdam"
(ELTA), die werd gehouden in
augustus en september 1919,
was een enorm succes. In de
42 dagen dat de tentoonstelling
was geopend, werd de ELTA
bezocht door meer dan 500.000
mensen. Van die bezoekers
maakten 4000 een rondvlucht
voor het in die tijd aanzienlij
ke bedrag van 40 gulden. De
kranten stonden bol van de
luchtvaartartikelen; Neder
land was „luchtvaartminded"
geworden.
KLM
De oprichting van de KLM op
7 oktober 1919, nog geen
maand nadat de ELTA haar
poorten had gesloten, vond
plaats „onder een goed ge
sternte". Plesman werd be
noemd tot Administrateur van
de nieuwe onderneming, die
voluit Koninklijke Lucht
vaartmaatschappij voor Neder
land en Koloniën NV heette.
Op 17 mei 1920 vond de eerste
KLM-vlucht uit Londen
plaats, uitgevoerd met een ge
huurde De Havilland DH-16.
Dat was het begin van het le
venswerk van Albert Ples
man, die de maatschapij gedu
rende de eerste 34 jaar van
haar bestaan leidde en die
daarmee een solide basis legde
voor de huidige KLM.
De eerste KLM-vlucht naar
het toenmalige Nederlands-In-
dië vond plaats in de herfst
van 1924. De vlucht werd, on
danks een langdurig opont
houd in Bulgarije tengevolge
van een motorstoring, een suc
ces. Op 24 november 1924, 55
dagen na het vertrek uit Ne
derland, arriveerde de Fokker
F7 met als lading de eerste
luchtpost voor Indië op het
landingsterrein Tjililitan bij
het voormalige Batavia (Ja
karta). Het duude echter nog
tot de herfst van 1929 voordat
de proefvluchten naar Indone
sië werden omgezet in een ge
regelde dienst.
Plesmans KLM vierde ook in
de jaren dertig een aantal
triomfen. De bekendste waren
wel de recordvlucht Amster-
dam-Batavia v.v. van de Fok
ker F18 „Pelikaan" in decem
ber 1933, de deelname van de
eerste DC-2 van de KLM, de
„Uiver", aan de luchtrace
Londen-Melbourne en het be
halen van de eerste prijs in de
handicap-sectie van deze race
in oktober 1934 en de eerste
KLM-vlucht over de Atlanti
sche Oceaan met de Fokker
F18 „Snip" in december van
dat jaar. Maar er waren ook
tegenslagen. Zo verongelukten
in juli ,1935 in één week drie
KLM-vliegtuigen.
Plesman was ervan overtuigd/
dat Nederland niet recht
streeks bij de Tweede Wereld
oorlog zou word,en betrokken.
Het was voor hem een enorme
schok, toen dat op 10 mei 1940
toch gebeurde. De gevolgen
voor Schiphol en de KLM wa
ren bijzonder ernstig. Het
grootste deel van de KLM-
vloot werd op de grond ver
woest.
Na de capitulatie van Neder
land droeg Plesman de leiding
van de KLM over aan de heer
Versteegh, directeur van de
Koninklijke Nederlands Indi
sche Luchtvaart Maatschappij
(KNILM). In 1941 werd Ples
man door de bezetters gevan
gen gezet in Scheveningen en
na zijn vrijlating voor de rest
van de oorlog verbannen naar
Twenthe.
Wederopbouw
De oorlog was nauwelijks af
gelopen of Plesman zat al op
de boot naar Amerika om daar
zijn plannen voor de wederop
bouw van de KLM uiteen te
zetten. Hij slaagde erin presi
dent Truman te overtuigen
van de noodzaak om vliegtui
gen aan de KLM te leveren.
Plesman keerde terug met de
toezegging voor de levering
van enkele tientallen Douglas
DC-3 (C47) en DC-4 (C54)
vliegtuigen. Door deze slag
vaardige opstelling liet hij de
concurrentie achter zich. Het
gevolg was, dat de KLM reeds
in september 1945 de eerste
naoorlogse vluchten, aanvan
kelijk alleen op het binnen
landse routenet, kon uitvoe-
Op 28 november 1945 kon de
Amsterdam-Jakarta dienst
worden heropend en in mei
1946 opende de KLM als eerste
luchtvaartmaatschappij van
het Europese vasteland na de
oorlog een geregelde dienst
naar New York.
In de jaren die volgden bouw
den de KLM'ers onder leiding
van Plesman de KLM voor de
tweede keer op tot één van de
belangrijkste internationale
luchtvaartmaatschappijen met
een wereldwijd routenet. Voor
zijn verdiensten voor de ont
wikkeling van de Nederlandse
burgerluchtvaart ontving Ples
man in 1947 een eredoctoraat
van de Technische Universi
teit in Delft. Zijn proefschrift
bestond uit slechts drie letters:
„KLM".
Gedurende de laatste jaren
van zijn leven werd Albert
Plesman opnieuw geconfron
teerd met zowel voor- als te
genspoed. Bij een ongeval ver
loor hij in oktober 1948 twee
van zijn naaste medewerkers:
Koene Dirk Parmentier en
Henk Veenendaal, zijn moge
lijke opvolger. Ruim een half
jaar later, in juni 1949, veron
gelukte zijn zoon Hans, die bij
de KLM in dienst was als vlie
ger. Tijdens de oorlog had hij
al zijn zoon Jan, die bij de
RAF vloog, aan de luchtvaart
verloren.
In Plesmans laatste levensjaar,
1953, vervoerde de KLM
600.000 passagiers en 17.200
ton post en vracht. In het eer
ste operationele KLM-jaar,
1920, waren dat 345 passagiers
en 25 ton vracht en post ge
weest. Op 31 december 1953
overleed dr. Albert Plesman,
op 64-jarige leeftijd te Den
Haag. Zijn werk was gereed,
dat van de KLM ging door.
Of het nu om voortgezet of hoger
onderwijs gaat, studerende kinderen kosten
geld. Geld voor boeken, geld voor reiskosten,
lesgeld, collegegeld en - in sommige gevallen -
geld voor huisvesting, als de kinderen niet
meer thuiswonen.
Het aardige is dat er mmm
een regeling bestaat die u tege
moet kan komen in dit soort
studiekosten. Niet verwonder
lijk heet deze regeling "Tege
moetkoming Studiekosten".
Ze is er voor leerlin
gen van 17 jaar of jonger in
m.a.v.0., h.a.v.o., v.w.o., l.b.o.,
m.b.o., h.b.o. en w.o.
Leerlingen in het M
Een tegemoetkoming in studiekosten hangt
af van het inkomen en vermogen van de ouders
en het aantal financieel afhankelijke kinderen.
Wilt voor deze regeling in aanmer
king komen, dan is het zaak nu al een aanvraag
formulier in te sturen
(tenzij u dat al gedaan
heeft, uiteraard).
Na 31 de
cember 1989 is het
niet meer mogelijk
de Tegemoetkoming
Studiekosten 1989-
1990 aan te vragen.
Het aan
vraagformulier en 'n
uitgebreide brochure
TEGEMOETKOMING
STUDIEKOSTEN 1989/1990
DEFINITIEVE NORMEN
Té-
speciaal onderwijs of het voortgezet speciaal
onderwijs kunnen alleen in aanmerking komen
voor een tegemoetkoming in het lesgeld.
kunt u krijgen bij de scholen, kantoren van
de Rabobank en alle regionale Steunpunten
Studiefinanciering.
MINISTERIE VAN ONDERWIJS EN WETENSCHAPPEN
INFORMATISERINGSBANK
