[Topseizoen voor recreatie en toerisme
Keygene pikt graantje mee
op markt planten-biotech
7 Beurs van Amsterdam
<z>
<z>
7000000
Directie houdt vast aan
fusie Brabantse kranten
198U
-^CONOMIE
CeicbcSooiotit
DONDERDAG 7 SEPTEMBER 1989 PAGINA 11
Ihina verplicht arbeiders
ot kopen obligaties
'EKING De regering van China is van
an alle arbeiders in staatsbedrijven te ver-
ichten staatsobligaties te kopen. Dat zou
■beuren door later dit jaar iedereen een
aand loon in obligaties uit te betalen. De
ensen op het Chinese platteland, waar
chtig procent van de bevolking woont,
ijven buiten de maatregel. De Chinese re-
>ring heeft een groot liquiditeitstekort. De
■lastingopbrengsten en de winsten van de
aatsbedrijven zijn dit jaar laag en het pu-
iek houdt zijn geld vast. Vorig jaar haal-
in Chinese burgers massaal hun geld van
i bank omdat zij geen vertrouwen hadden
i de economische situatie. De regering
eeft aangekondigd voor het einde van dit
ar 1,2 miljard yuan (J 660 miljoen) nodig te
Werkgelegenheid in metaal rooskleurig
UTRECHT De werkgelegenheid in de metaalnijverheid,
de grootste bedrijfstak in de industrie, is vorig jaar fors toe
genomen met bijna 5 procent. Begin dit jaar telde de be
drijfstak circa 261.000 werknemers, bijna 12.000 meer dan
begin 1988. In de sector metaalbewerking nam de werkgele
genheid het sterkst toe. Alleen in de sector garages, twee-
wielers en in het isolatiebedrijf was er sprake van een lichte
daling.
Meer winst Wegener Tijl
APELDOORN Het uitgeversconcern Wegener Tijl heeft
over de eerste zes maanden van dit jaar een nettowinst ge
boekt die met 10,5 miljoen 16 procent hoger was dan die
over dezelfde periode van verleden jaar. De omzet nam met
1,4 procent toe tot 220,7 miljoen. Bij de dagbladen (onder
andere Nieuwe Apeldoornse Courant en Zwolse Courant,
die net als onze krant deel uitmaken van het redactionele
samenwerkingsverband Pers Unie) heeft het advertentievo-
lunme een lichte stijging ondergaan.
Wereldhave heeft baat
bij Britse beleggingen
DEN HAAG Het directe beleg
gingsresultaat van Wereldhave
(onroerend goed) heeft in de eer
ste helft van dit jaar 53,8 miljoen
bedragen tegen 36,8 miljoen in
dezelfde periode van 1988. Voor
gesteld wordt een onveranderd
interimdividend van 4,75 per ge
woon aandeel. De toeneming van
het directe beleggingsresultaat is
bijna geheel het gevolg van de
sterke uitbreiding van de beleg
gingen in Groot-Brittannië. De
beleggingsopbrengsten stegen van
62,1 miljoen naar 118,2 miljoen.
In deze opbrengsten zijn de resul
taten van de handelsportefeuille
verwerkt.
VERMOGEN RODAMCO
NEEMT FORS TOE
ROTTERDAM Het vermogen van het beleg
gingsfonds in onroerend goed Rodamco is in de
eerste helft van het lopende boekjaar gestegen met
1,7 miljard tot 9,5 miljard. Dit is naast het gun
stige beleggingsresultaat veroorzaakt door de plaat
sing van bijna 10 miljoen nieuwe aandelen.
Het totaal van de beleggingen groeide met 1,5
miljard tot 6,9 miljard. Nieuwe beleggingen zijn
vooral in Frankrijk, Duitsland, Engeland en de VS
verworven, terwijl op korte termijn nog enige
transacties in Engeland zullen worden afgerond
voor in totaal 300 miljoen.
Rodamco verwacht dat bij voortzetting van het
huidige beleid ook in het tweede halfjaar belangrij
ke acquisities mogelijk zullen zijn, waardoor het
belegde vermogen sterk zal toenemen. Er wordt
ook rekening gehouden met aanhoudende belang
stelling van de kant van particuliere en institutio
nele beleggers in binnen- en buitenland.
MERSFOORT Voor
e toeristisch-recreatieve
edrijven is het afgelopen
jizoen een van de beste
t de jaren tachtig ge-
eest. Dat kwam vooral
Dor het mooie weer. De
agrecreatiebedrijven, zo-
attractieparken en
irandbaden, kenden een
rotere toeloop dan in af-
felopen jaren. Maar ook
et aantal overnachtingen
ij bungalow- en kam-
Jeerbedrijven nam na een
lagnatie van enkele jaren
feer toe.
Voorlopige Adviesraad
lor de Openluchtrecreatie
Includeert dit op grond van
Izoeken aan een groot aantal
idrijven in ons land. Exacte
Ifers zijn nog niet bekend. De
■mpeerterreinen in de be-
Inde vakantiegebieden, zoals
l Friese meren, de Noordzee-
Lst, de Veluwe en de bosge-
jeden in Noord-Brabant en
Imburg, waren de afgelopen
leken volgeboekt. Ook de
fcmpeerbedrijven in de rest
|n het land profiteerden van
1 drukte.
foor een deel kwam dat door
overloop uit de al volge-
iekte gebieden. Kwaliteits-
Erbetering en promotie-acti-
teiten hadden echter ook
n positief effect, aldus de
iviesraad.
Iet aantal overnachtingen in
Jhs land nam toe doordat
peer Nederlanders hun va
kantie in eigen land door
brachten en omdat ze hun ver
blijf minder snel afbraken.
Ook brachten veel Nederlan
ders na een vakantie in het
buitenland nog enkele dagen
door op een kampeerterrein in
eigen land. Daarnaast besloten
mensen die niet van plan wa
ren op vakantie te gaan, er
toch enkele dagen op uit te
trekken als gevolg van het
mooie weer. Tot slot kwamen
veel meer buitenlanders naar
ons land. Naast Duitsers, Bel
gen en Scandinaviërs waren
dat vooral Italianen en Span
jaarden.
V akantiespreiding
Het toegenomen aantal vakan
tiegangers kon door de ^an-
tiespreiding over het algemeen
zonder veel problemen ver
werkt worden. Alleen tijdens
het hoogtepunt van de bóuw-
vakantie deden zich geduren
de één weekeinde wat proble
men voor, met name aan de
Zeeuwse kust.
Op veel terreinen met stacara
vans is de daling van de afge
lopen jaren tot stilstand geko
men, zo stelt de Adviesraad
verder. Vooral grotere bedrij
ven met een goed voorzienin
genniveau kenden weer een
grotere toeloop. Opvallend
noemt de raad de groeiende
belangstelling van Duitsers
voor stacaravan-terreinen aan
de kust van het IJsselmeer en
de Randmeren.
De verhuur van zomerhuizen
en bungalows loopt vooral
goed bij de wat kleinere be
drijven, die kwalitatief goede
Veel Nederlanders brachten deze zomer na een vakantie in het t
gen land.
huizen verhuren in een rustige krijgen. Dat komt doordat
omgeving. Voor de topbedrij- deze bedrijven zich sterk heb-
ven op dit vlak wordt het ben gericht op de korte vakan-
steeds moeilijker de zomer- tie in de rest van het jaar.
maanden volledig bezet te Een duidelijke toename trad
ook op bij het kamperen bij de van groei de top bereikt, stelt
boer Natuurkampeerterreinen de Adviesraad. De jeugd be
gaven eveneens een licht her- zocht vooral de campings aan
stel te zien. Bij de trekkershut- de kust, op de Waddeneilan-
ten lijkt na een aantal jaren den en bij de grote steden.
ADVERTENTIE
Dinsdag 19 september verschijnt bij deze krant de specie
Miljoenennota. Informatie over de adverteermogelijkheden
in deze special wordt u graag verstrekt door
bereikbaar onder telefoonnr. 071 - 122 244
CckLcSomcmt
OISTERWIJK Een mogelijke fusie tussen twee van de drie
kranten van Brabant Pers is nog niet van de baan. Gisteren
deelde de directie van het krantenbedrijf mee dat een bundeling
van het Brabants Dagblad in Den Bosch en het Nieuwsblad in
Tilburg „zeker perspectieven biedt". De directie kwam met de
mededeling nadat eerder het fusievoornemen op felle kritiek
was gestuit. De redacties van beide kranten, de ondernemingsra
den, de journalistenvakbond NVJ en het Genootschap van
Hoofdredacteuren spraken zich in februari tegen de fusie uit. De
directie van Brabant Pers ziet in fusie eep manier om de concur
rentie met de landelijke dagbladen aan te kunnen.
AGENINGEN De ac-
iegroep Ziedende Bintjes,
I ie enkele weken geleden
n Wageningen een proef
veld met genetisch gema-
ipuleerde aardappelplan-
n vernielde, heeft de
iron op een steenworp af-
and gemist. De activis-
n hadden de geestelijke
[ader van het erfelijk ma-
iriaal waarmee proeven
erden gedaan, binnen
landbereik.
let aangevallen aardappelveld
etrof een proef van het Insti-
voor Toepassing van
toomenergie in de Land-
duw Ital, een onderzoeksin-
ituut van de Landbouwuni-
ersiteit. Het erfelijk materiaal
aarmee het Ital proeven nam
ontwikkeld door het Belgi-,
he Plant Genetic Systems.
Ie oprichter en voormalig di-
?cteur van PGS, de Belg dr.
larc Zabeau, heeft met zijn
leuwe onderneming Keygene
jdelijk onderdak gevonden in
et gebouw van het Ital in de
ossen van Wageningen-Hoog.
e aanval van de ziedende ac-
egroep vond dus praktisch
tider zijn ogen plaats.
GS is in enkele jaren tijds
Itgegroeid tot een van de
akweg tien toonaangevende
edrijven in de wereld die op
nmmerciële basis erfelijk
lantenmateriaal in genen iso-
ren. Het bedrijf werd in 1983
ogericht door micro-bioloog
abeau. Daarmee maakte Za-
eau, naar eigen zeggen een
de eerste genetic engi-
eers van Europa, de overstap
an wetenschap naar indus-
'ie.
'orig jaar stapte hij uit de on-
erneming, begon in Gent een
igen adviesbureau maar werd
ervolgens gestrikt door een
onsortium van vijf Neder-
rndse plantenverdelaars en
e Rabobank om de leiding op
ich te nemen van het jongste
ommerciële Nederlandse
lanten-biotech bedrijf Keyge-
e. De Nederlanders hebben
"aarschijnlijk diep in de bui-
el moeten tasten om zo'n
oortastende directeur, zowel
wetenschappelijk als commer-
ieel gepokt en gemazeld, in
uis te halen. „Ay, wij zijn
iet goedkoop", zegt de inmid-
els 40-jarige Zabeau. De be
togen van de betrokken vere-
lelaars zijn dan ook niet ge-
ing.
De Belgische
micro-bioloog dr.
Mare Zabeau
leidt het jongste
commerciële
Nederlandse
planten-biotech
bedrijf Keygene.
FOTO: PERS UNIE
Erfelijk
Het meeste biotechnologisch
plantenonderzoek is op dit mo
ment gericht op het resistent
maken tegen ziekten. Het on
derzoek komt neer op het op
sporen van erfelijke eigen
schappen van een plant en het
isoleren ervan in een gen. Het
gen moet vervolgens worden
overgebracht naar een anders
oortige plant dat het van natu
re zonder die eigenschappen
moet stellen. Wereldwijd ge
ven chemische concerns en
plantenverdelaars er dit jaar
naar schatting een half miljard
gulden aan uit.
Zabeau verwacht niet dat de
wereldmarkt voor planten-
biotech explosief zal groeien.
„In vergelijking met de farma
ceutische industrie zijn de
middelen voor onderzoek en
ontwikkeling in de agro-in-
dustrie beperkt. Een verdub
beling in vijf tot zeven jaar
lijkt me reëel". Keygene moet
daar een graantje van meepik
ken.
De grootste van de vijf zelf
standige plantenveredelaars
die voor biotechnologisch
plantenonderzoek samenwer
ken in Keygene is het familie
bedrijf Royal Sluis uit Enkhui
zen. Volgens woordvoerder J.
van de Linde is Royal Sluis
met een omzet van 160 miljoen
gulden 's werelds grootste ver
edelaar van tuinbouw-zaden
voor voedingsgewassen als sla,
aubergines en tomaten. Het
bedrijf heeft tien buitenlandse
vestigingen waarvan de groot
ste in Californië, Tanzania en
Kenia staan. Meer dan 100 on
derzoekers knutselen in dienst
van Royal Sluis aan verbete
ring van het 'uitgangsmateri
aal' voor tuinders. Biotechno
logie is voor de veredelaars
„buitengewoon belangrijk" ge
worden, aldus Van de Linde.
Het traditionele veredelings-
onderzoek beperkt zich tot het
bestuiven van verschillende
rassen van dezelfde plante-
soort in de hoop dat er een be
ter ras tevoorschijn komt. Ge
netische manipulatie opent
nieuwe perspectieven, al zal
het volgens Royal SLuis de
traditionele bestuiving niet
kunnen vervangen. „Biotech
is een aanvulling".
Biotechnologie berivloedt niet
alleen planten maar ook de
veredelaars zelf. Biotech lijkt
uit te kunnen groeien tot een
nieuwe bottle-neck in de con
currentie van veredelaars on
derling. De kosten zijn hoog
omdat er veel dure specialisten
aan te pas komen, terwijl het
rendement onzeker is. En dat
is voor zelfstandige verede
laars als Royal Sluis vervelen
der dan voor chemie- en far-
maciereuzen die ook aan vere
deling doen.
Concentratie
De afgelopen tijd heeft er in
het Nederlandse veredelings-
wereldje een concentratie
plaatsgehad. Zaadlinie, Nic-
kerson en Nunhem vielen in
handen van respectievelijk
Sandoz, Shell en Hoechst.
Met Keygene proberen de vijf
Nederlandse veredelaars zich,
gesteund door de Rabobank,
staande te houden in het bio-
tech-geweld.
De Rabobank heeft het Bio
tech Venture Fund in de strijd
geworpen, een fonds waarmee
de riskante investeringen wor
den gedaan in biotechnologi-
sche bedrijven. In totaal on
dersteunt de Rabobank 13 pro
jecten in deze sector met 15
miljoen gulden aan durf-kapi-
taal. Naast Keygene onder
meer in Florigene (sierteeltge
wassen) en Embrytech (rund
vee). Die drie bedrijven vor
men met het Leidse Mogen de
vier belangrijkste particuliere
onderzoeksbedrijven in Neder
land. Daarnaast zijn er de re
searchafdelingen van de grote
petrochemische en farmaceuti
sche industrieën en de niet-
commerciële universitaire on
derzoeksinstituten.
Hoe onzeker het biotech-avon-
tuur kan zijn ondervindt het
commerciële Mogen. Gist-bro-
cades en de Leidse hoogleraar
Schilperoort hebben zich on
langs bij Mogen aangesloten,
nadat onderhandelingen over
samenwerking in Keygene
zonder resultaat bleven. Schil
peroort en Gist-brocades wil
den een bedrijf Greengene in
Wageningen beginnen.
Mogen maakte onlangs bekend
voor het vierde achtereenvol
gende jaar verlies te hebben
geleden. De directie van Mo
gen praat nog steeds over ge
calculeerde aanloopverliezen
en zegt in 1990 door meer on
derzoeksopdrachten een gelei
delijk verbetering van het re
sultaat te verwachten.
De initiatiefnemers van Key
gene rekenen echter uitdruk
kelijk niet op verlies uit het
biotech-onderzoek. Verede
laars en Rabobank hebben
volgens de Belgische genen-
bioloog Zabeau als aandeel
houders gezamenlijk een be
drijfskapitaal van „enkele mil
joenen guldens, voldoende om
de hardware te kopen" gestort.
Verder hebben ze zich voor
een periode van vijf jaar ga
rant gesteld voor in totaal vijf
tien miljoen aan onderzoek
sopdrachten. Daar blijft het
verder bij. Keygene moet zich
zelf kunnen bedruipen.
RUUD TEN HOEDT
Verlieslijdend ACF
neemt Brocacef
geheel in handen
MAARSSEN De farma
ceutische onderneming
ACF Holding, die over de
eerste helft van dit jaar
een verlies meldt van
10,5 miljoen vergeleken
met een winst van 9,9
miljoen over dezelfde pe
riode van 1988, krijgt Bro
cacef geheel in handen.
ACF heeft vandaag meege
deeld dat naar verwachting
met Gist-brocades overeen
stemming kan worden bereikt
over de verwerving van de
andere helft van Brocacef. Met
deze transactie komen alle
aandelen Brocacef in eigen
dom van ACF, „waarmee de
strategische positie van ACF
aanzienlijk wordt versterkt".
Brocacef vindt als gemeen
schappelijke onderneming
haar oorsprong in een samen
werkingsverband tussen Gist
en ACF uit 1969 op het gebied
van de farmaceutische groot
handel en de dientverlening
ten behoeve van de gezond
heidszorg. In 1988 boekte Bro
cacef een omzet van ruim 1
miljard. Er werken 1400 men
sen. Tot Brocacef behoren on
der meer de groothandel Bro
cacef, Laméris Instrumenten,
Blocklandpack, Hahmes, Mag-
nafarma, Genfarma, Biphar-
ma, Rowa Techniek en Cenda-
ta.
Bij ACF, waar 1900 mensen
werken, daalde de netto-omzet
in het afgelopen halfjaar van
f 445 miljoen tot 407,8 mil
joen en het bedrijfsresultaat
van 20,3 miljoen tot 7,1 mil
joen. Bij de vergelijking van
het bedrijfsresultaat dienen
volgens ACF de hoge aanloop-
en verhuiskosten van Uter-
möhlen, die naar Wolvega
trok, in aanmerking te worden
genomen, alsmede het wegval
len van het bedrijfsresultaat
van Yoko, welk elektronicabe
drijf werd afgestoten, en het
wegvallen van de uitvoer van
geneesmiddelen naar China.
Voor geheel 1989 verwacht
ACF dat als gevolg van de
verbetering van het resultaat
in de tweede helft van het jaar
het verlies wordt verminderd
tot ongeveer de helft. In 1990
rekent zij op een belangrijk
herstel van de resultaten tot
ten minste het niveau van
1988.
ACF heeft besloten tot de uit
gifte van 1,1 miljoen nieuwe
(certificaten van) aandelen
met recht van voorkeur voor
bestaande aandeelhouders en
tot de uitgifte van obligaties
die in aandelen kunnen wor
den omgezet.
Geen krant ontvangen? Bel
tussen 18.00 en 19.00 uur, za
terdags tussen 14.00 en 15.00
uur, telefoonnummer 071-
122248 en uw krant wordt nog
dezelfde avond thuisbezorgd.
GOUD Nieuw Vorige ZILVER
onbewerkt 25580 - 26080 25600 - 26100 onbewerkt
bewerkt 27680 27700 bewerkt
Opgave: Drtjthout, A dam
Veel vraag naar
Philips
AMSTERDAM Philips was
gisteren op de Amsterdamse
effectenbeurs en op de optie-
beurs de absolute favoriet van
de beleggers. Op de optiebeurs
werden maar liefst 44.000 con
tracten in dit fonds afgesloten.
Nog nooit eerder in de elfjari
ge gesshiedenis van de optie-
beurs werden in één fonds zo
veel contracten verhandeld.
Vorige records dateren uit de
zomer van 1987, toen in Kon-
klijke Olie en ook toen in Phi
lips zon 30.000 contracten per
dag werden verhandeld.
Ook op de effectenbeurs prijk
te Philips bovenaan de lijst
van meest verhandelde fond
sen met een forse afstand tot
nummer 2, Koninlijke Olie.
Een gunstige beleggingsanaly
se en veel vraag uit het bui
tenland werden genoemd als
oorzaken van de belangstelling
voor het elektronicafonds, dat
de markt verliet op 44,80,
een winst van 1,30. De hoog
ste dagnotering was 45,40.
Philips protiteerde ook, even
als de meeste overige aande
lenfondsen, van het goede sen
timent op de beurs. De meeste
handelaren en beleggers voel
den zich gesterkt door de uit
slag van de laatste opiniepei
lingen, die gunstig waren voor
het CDA. Men is op de beurs
nogal huiverig voor een kabi
net waarin de PvdA wat sub
stantieels zou hebben in te
brengen.
Na half vier sloeg de stem
ming overigens nogal om on
der invloed van winstnemin
gen en door de zeer zwakke
start van Wall Street. De gun
stige halfjaarcijfers die Ahold
de dag tevoren nabeurs publi
ceerde maakten weinig in
druk Het kruideniersfonds
verliet de markt twee dubbel
tjes lager op 143,30.
