Jenny Pisuisse blij met
brieven van haar vader
O
NOS vraagt duidelijkheid
Multatuliprijs voor Armando
Laurèl
Modefestival:
Met Shows Die U
Niet Mag Missen!
KUNST
£efclóe(Sou/UMit
DINSDAG 5 SEPTEMBER 1989 PAGINA 16
Marijke van der Lugt overleden
DEN HAAG De zangeres
en pedagoge Marijke van der
Lugt is zaterdag in haar wo
ning in Den Haag op 70-jarige
leeftijd overleden. De woens
dag tevoren was zij het mid
delpunt van een feest dat het
Kroonstadkoor in Den Haag
haar had bereid. Zij heeft het
koor achttien jaar gedirigeerd.
De begrafenis heeft donderdag-
plaats in Netterden, waar zij
haar jeugd doorbracht. Me
vrouw Van der Lugt genoot
als dramatisch sopraan vooral
internationale bekendheid als
zangeres in opera's en na 1965
vooral als vertolkster van de
muziek van Wagner. Zij had
sedert 1975 in Den Haag een
privé-zangschool met twintig
leerlingen.
Ze had hoofdrollen bij de Ne
derlandse Opera en bij Opera
Forum voor zij in 1963 de eer
ste Nederlandse zangeres was
die in de arena in Verona op
trad. Zij had de titelrol van La
Giaconda van Ponchielli met
als tegenspelers de tenor Carlo
Bergonzi en Teresa Berganza.
Haar internationale carrière
bracht haar op de grote podia
van de grote steden van West-
Europa waaronder Covent
Garden in Londen en de
Staatsopera in Wenen. Het
aanbod om dit terrein uit te
breiden met Amerika sloeg ze
af, omdat ze een gezin met
vier kinderen had.
Werk beeldende kunstenaars op 06-lijn
DEN HAAG Van oktober tot en met
februari kan in ons land werk van beel
dende kunstenaars op een 06-lijn wor
den beluisterd.
Het is geluidswerk dat de eerste Nederlandse
Geluidsgalerie biedt met elke maand een ander
programma op 06-32032899, dat gemiddeld van
vijf tot tien minuten duurt en 50 cent per mi
nuut kost.
Dit heeft de Stichting Kunststation maandag
bekendgemaakt. Het project is een initiatief
van deze stichting met als gangmakers de
kunstenaars Heiner Holtappels uit Den Haag en
Adriaan Netten uit Amsterdam. Voor de proef
is 25.000 subsidie verkregen van de gemeente
Amsterdam voor aanschaf van apparatuur,
voor een bescheiden honorarium voor de vijf
kunstenaars die er werk voor maken, voor de
presentatie van elk nieuw programma, en voor
andere noodzakelijke kosten als advertenties.
In de loop van vijf maanden worden de resulta
ten bekeken en de activiteiten zo nodig bijge
steld. Uiteindelijk moet blijken of het initiatief,
al dan niet in gewijzigde vorm door anderen,
eventueel commercieel, kan worden voortgezet,
aldus Holtappels.
Het is de bedoeling dat de geluidsgalerie op de
06-lijn dag en nacht zeven dagen per week
open staat. Van elke 50 cent per minuut gaat
een kwartje naar de PTT. De andere helft
wordt besteed aan uitvoering van het project
Geluidsgalerie. Vijf kunstenaars zijn uitgeno
digd speciaal voor het project een wérk te ma
ken. Het zijn: Peter Zegveld en Peter Bogers,
beiden uit Amsterdam, Holtappels uit Den
Haag, Cas de Marez uit Rotterdam en Toine
Horvers uit Tilburg.
Simone Wiegel
gaat naar Avro
HILVERSUM Simone Wie
gel stapt per 1 oktober over
van Veronica naar AVRO. Zij
gaat samen met Amanda Spoel
en Tineke de Groot het mid
dagprogramma AVRO Service
Salon presenteren, dat ko
mend seizoen op maandag en
donderdag tussen 15.30 en
17.00 uur wordt uitgezonden.
Simone Wiegel presenteerde
bij Veronica onder meer het
televisieprogramma Veronica
Sport en het radioprogramma
Nieuwsradio. Op donderdag 5
oktober maakt zij haar debuut
in AVRO Service Salon.
Conflict rond
presentator
Martin Gaus
ZWOLLE Martin Gaus,
presentator van het televisie
programma .Dierenmanieren',
is vandaag door de rechtbank
president in Zwolle gehoord
tijdens een voorlopig getuigen
verhoor. Reden voor het getui
genverhoor, aangevraagd door
Gaus en de Stichting Dieren-
raadsman, is een conflict dat is
ontstaan tussen de producer
van Dierenmanieren, The
Production People uit Hilver
sum, Gaus en de Stichting.
The Production People eist ze-
véft ton in verband met mon
delinge toezeggingen rond de
produktie van 36 afleveringen
van het tv-programma voor
hét seizoen 1989/1990 en ko
mende jaren. De- TROS wil
echter dat Johnde Mol de pro
ductie overneemt. The Pro
duction People heeft beslag la-
teb leggen op de banksaldi van
G^us en de Stichting. Om dit
beslag opgeheven te krijgen
hébben beide het voorlopig ge
tuigenverhoor aangespannen.
Uit de verhoren zou moeten
blijken of inderdaad toezeg
gingen gedaan zijn.
Ozzy Osbourne
voor de rechter
wegens bedreiging
LITTLE CHALFONT De
zanger Ozzy Osbourne (40) is
gisteren door het Britse ge
rechtshof beschuldigd van het
met de dood bedreigen van
zijn vrouw Sharon (37). Os
bourne, de voormalige zanger
van de groep Black Sabbath,
werd zaterdagnacht in zijn
huis bij Londen gearresteerd.
Op voorwaarde dat hij uit de
buurt van- zijn vrouw en drie
kinderen zou blijven en op 25
September weer voor de recht
bank zou verschijnen werd hij
op borgtocht vrijgelaten. Vori
ge maand keerde Osbourne na
een tournee in Japan terug
naar huis. Sinds hij de groep
Black Sabbath de rug keerde,
is Osbourne een solo-carrière
begonnen. Tijdens zijn vroege
re optredens met Black Sab
bath beet Osbourne op het po
dium soms de kop van een le
vende vleermuis af.
CORRESPONDENTIE JEAN LOUIS PISUISSE AAN FIE CARELSEN GEPUBLICEERD
AMSTERDAM „Is Jen-
neke Pisuisse het er mee
eens dat de privé corres
pondentie van haar vader
met de actrice Fie Carel-
sen wordt gepubliceerd?
Dat vindt Jenneke goed.
Zet dat in godsnaam in je
verhaal, want anders blij
ven de mensen'zeuren."
Jenny Pisuisse, dochter van de
beroemde cabaretier Jean-
Louis Pisuisse (Swiepje voor
wie hem liefhad) en de zange
res Jenny Gilliams, kwam
aanvankelijk in verzet toen in
1985 het idee ontstond om de
brieven van Pisuisse in druk
uit te geven. Na een eerste be
zoek van Anke Hamel van het
Nederlands Theater Instituut
was Jenny voor het idee ge
wonnen- Ze zegt: „We hebben
na dat eerste contact ontzet
tend veel en fijn samenge
werkt. Ik heb er een vriendin
aan over gehouden."
Als Jenny morgen het eerste
exemplaar officieel in ont
vangst neemt, gebeurt dat tij
dens een bijeenkomst die het
karakter van een 'familiereü
nie' zal hebben. Uit oost en
west zullen de nazaten van
Jean-Louis toestromen.
In het begin huiverde Jenny
voor het idee van dit boek. Ze
zegt: '„Stel het je maar eens
voor: de liefdesbrieven van je
vader voor iedereen te kijk.
Het respect evenwel waarmee
Anke Hamel ze heeft omringd,
heeft me ervan overtuigd, dat
het goed is om dit boek uit te
geven. Het gaat namelijk niet
alleen om liefdesbrieven. De
totale correspondentie tussen
Fie Carelsen en mijn vader
omvat veel meer en geeft een
goed beeld van het leven van
een beroemd rondtrekkend ca
baretier in het begin van deze
eeuw".
Jenny Pisuisse is er door Anke
Hamel niet bij gehaald om
Fie Carelsen.
censuur te plegen. Jenny: „Er
is geen letter in de teksten
veranderd. Integendeel. Ik be
klaag de correctoren die de
drukproeven moesten corrige
ren, want Anke wilde alles in
de authentieke spelling en
schrijfwijze overnemen, inclu
sief de eventuele schrijffouten.
Het is aan de ene kant nog een
geluk dat het alleen om de
brieven van mijn vader gaat.
Hij had namelijk een prachtig
handschrift. Duidelijk en re
gelmatig. Als de brieven van
Fie Carelsen hadden moeten
worden gezet, waren de lee
sproblemen niet te overzien
geweest. Ze had niet alleen
een grote mond met grote tan
den maar ook een groot chao
tisch handschrift. Twintig
woorden op één kantje was al
veel voor haar. Haar brieven
moeten komplete pakketten
geweest zijn".
Ondanks dat de brieven van
Fie ontbreken, veroorzaakt
dat geen onduidelijkheden
volgens Jenny: „Dat is een ge
volg van de voor ons mis
schien ouderwetse manier van
corresponderen in die tijd.
Men 'beantwoordde' eikaars
brieven op een enigszins 'zake
lijke' manier. Punt voor punt
ging mijn vader in op hetgeen
Fie hem geschreven had. Uit
de brieven van mijn vader
wordt dus duidelijk wat Fie
hem schreef".
De briefwisseling tussen Jean-
Louis Pisuisse en Fie Carelsen
dateert van het begin van deze
eeuw. Ze leerden elkaar om
streeks 1908 kennen. De eerste
brief is tenminste uit dat jaar.
Jean-Louis was toen 29 en Fie
tien jaar jonger. De aanhef van
die eerste brief luidt heel for
meel: Hooggeachte Mejuf
frouw Carelsen.
Lieve man
Fie Carelsen werd na dit for
mele begin de Grote Liefde in
het tumultueuze leven van Pi
suisse. Ze schreven behalve
over veel dagelijkse en zakelij
ke dingen uiteraard over hun
gevoelens voor elkaar. Jenny:
„Erotische passages soms,
maar zoals je straks zult lezen,
bezigde mijn vader daarin een
bijna literaire schrijfwijze. Hij
is nergens obsceen of vulgair.
Zo zorgvuldig en spontaan als
hij in zijn werk was, zo was hij
ook in zijn relaties. In zijn
werk was hij een perfectionist,
een talenwonder, streng voor
zichzelf, veeleisend en goed
voor z'n artiesten. Daarnaast
lief voor z'n familie. Een
goeie, lieve man".
Zo herinnert Jenny zich haar
vader en zo wil ze dat hij in de
geschiedenis voortleeft, on
danks z'n gewelddadige dood
in 1927, toen hij en zijn vrouw
Jenny Gilliams door een voor
malige lyrische tenor uit de
groep van Pisuisse, op het
Rembrandtplein werden dood
geschoten. De dader, Tjakko
Kuiper, benam na zijn daad
met een derde schot zichzelf
het leven. Een gebeurtenis die
de familie en heel Nederland
in 1927 diep schokte.
De brieven die Fie Carelsen
aan Pisuisse terugschreef, zijn
niet bewaard gebleven. Na de
scheiding van Jean-Louis en
Fie, vroeg zij haar brieven te
rug. Vermoedelijk heeft zij ze
vernietigd. Ze bewaarde daar
entegen de brieven van Pisuis
se. In haar testament wees ze
het Nederlands Theater Insti
tuut als erfgenaam aan, onder
voorwaarde dat de brieven pas
tien jaar na haar dood open
baar mochten worden ge
maakt. Fie Carelsen overleed
in 1975 en in 1985 mocht het
NThl tot publikatie overgaan.
Dat het nog tot 1989 heeft ge
duurd, voordat het boek uit-
Jean Louis Pisuisse.
komt, heeft te maken met de
zorg die het instituut aan de
uitgave wilde besteden.
De naam Pisuisse zegt jonge
mensen misschien niet zo veel
meer. Zijn betekenis als klein
kunstenaar in het eerste kwart
van onze eeuw, is te vergelij
ken met die van mensen als
Jasperina de Jong, Wim Son-
neveld, Wim Kan, Freek de
Jonge, Kees van Kooten en
Wim de Bie.
Journalist
Fie Carelsen was voor Jenny
'tante Fietje'. Want ondanks
dat Jenny's vader van Fie was
gescheiden, behoorde ze toch
nog tot de familie. Jenny:
„Tante Fietje heeft voor mij
veel betekend. Ze was mijn
sprookjesprinses, ook later nog
toen ik al wat ouder was. Ze
was de Grande Dame van de
Haagsche Comedie. Een jaar
voor haar dood las ze me voor
uit de brieven die mijn vader
haar had geschreven. Zelf was
ik toen al 55, maar het voelde
alsof ik nog een kind was.
Haar voordracht getuigde nog
altijd van de liefde die tussen
die twee mensen had bestaan.
We hebben gelachen en ge
huild. Tante Fietje zei opeens:
Je vader zou ons zo moeten
zien zitten, zijn liefste vrouw
en zijn liefste kind, huilend
om z'n brieven. Fie heeft me
bij die gelegenheid gevraagd
of ik het goed vond dat ze de
brieven naliet aan het Toneel
museum en ik heb ermee inge
stemd. Het waren ontroerende
momenten. En nóg. Bij lezing
van alle brieven in verband
met de uitgave van dit boek,
heb ik de ogen niet altijd
droog kunnen houden. Mijn
lieve vader heeft een moeilijk
leven gehad, ondanks zijn
GE TOL
bioscopen
Dinsdag 5 september
DEN HAAG Koninklijke
Schouwburg (Korte Voorhout 3
tel. 469450) 20.15: Het Nationale
Toneel: 'De tijd en het vertrek' van
Botho Strauss; regie Hans Croiset;
met o.a. Josèe Ruiter, René van
Asten, Bart Kienen, Hugo Maerten,
Jules Royaards en Guusje van Til-
borgh (openb. rep.).
Theater aan de Haven (West
duinweg 230, tel. 543202) 20.30:
20.30: Het Nationale Toneel: 'Een
hond begraven' van Karst Woud
stra; regie Albert Lubbers; met
Jacqueline Blom, Gijs Scholten yan
Aschat en Leopold Witte.
Omniversum (Pres. Kennedyl. 5
tek 545454) 11.00: 'Het heelal,
onze oerbron' en 3D-film 'We are
born of stars'; 12.00, 14.00, 16.00
en 20.00: 'De vier jaargetijden';
13.00, 15.00, 17.00, 19.00 en
21.00: 'To the limit, de mens in
topvorm'
kunstagenda
ALPHEN AAN DEN RIJN EU
ROCINEMA I (Van Boetzelaerstraat
6. tel. 01720-20800): Lethal wea
pon II (16); wo. 13.45, 18.45,
21.30. ma. di. do. 18.45, 21.30. EU
ROCINEMA II: Road House (16);
wo. 13.45, 18.30, 21.15. ma. di. do.
18 30, 21.15. EUROCINEMA III:
Leviathan (al); 18.45, 21.15. Plat
voet en zijn vriendjes (al); wo.
14.00. EUROCINEMA IV: Licen
ce to kill (al); wo. 13.30, 20.30.
ma. di. do. 20.30.
LEIDEN LUXOR (Stationsweg
19, tel. 071-121239): Road House
(al); 19.00, 21.15. wo. ook 14.30.
LIDO en STUDIO (Steenstraat
39, tel. 124130): Lethal weapon II
(16); K-9 (al); 14.30, 19.00, 21.15.
Beaches (al); 18.45, 21.15. Licen
ce to kill (al); 14.15, 18.45, 21.15.
Wilde harten (12); 19 00, 21.15.
Taran en de toverketel (al);
14.30. Platvoet en z'n vriendjes
(al); 14.45. «TRIANON (Breestraat
31, tel. 123875): Dance academy
(al); 19.00, 21.15. wo. ook 14.30.
REX (Haarlemmerstraat 52, tel.
071-125414): Come with me my
love (16); 14.30, 19.00, 21.15.
KATWIJK CITY THEATER I
(Badstraat 30. tel. 01718-74075):
Karate Kid III (al); 19.00. Roof
tops (al); 21.15. wo. ook 14.45.
CITY THEATER II: New cannon-
ball fever (al); 19.00, 21.15. Nieu
we avonturen van Pippi Lang
kous (al); wo. 14.45.
DEN HAAGASTA: 1 (Spui 27. tel.
463500) Roadhouse (16); 14.00,
18.45, 21.30. ASTA 2: Licence
to kill (al); 14.00, 18.45, 21.30.
ASTA 3 My stepmother is an
alien (al); 14.00, 18.45, 21.30.
BABYLON 1 (naast Den Haag
Centraal tel. 471656): The adven
tures of Baron Munchausen (al);
14.00, 19.15, 21.45. BABYLON
2: Beaches (al); 14.00, 19.00,
21.30. BABYLON 3: Running on
empty (al); 19.00, 21.30. ma. di.
ook 14.00 CINEAC 1 (Buitenhof
20. tel. 630637): Lethal weapon 2
(16); 14.00, 18.45, 21.30. CINE-
AC 2: K9 (al); 14.00, 18.45, 21.30.
CINEAC 3: The naked gun (al);
18 45, 21 30. ma. di. do. 00k 14.00.
METROPOLE 1 (Carnegielaan,
tel. 456756): Wilde harten (al);
14.00, 18.45, 21.30. METROPO
LE 2- Rain man (al); 14.00, 18.45,
21.30. METROPOLE 3: Licence
to kill (al); 14.00, 18.45, 21.30.
METROPOLE 4 Dangerous
liaisons (al); 14.00, 18.45, 21.30.
METROPOLE 5: A fish called
Wanda (al); 18.45, 21.30. ma. di.
do. ook 14.00.
TOEKOMST WIL SATELLIET-TV"
HILVERSUM In een
gisteren verbonden notitie
aan de Tweede Kamer
heeft het NOS-bestuur
dringend verzocht om
duidelijkheid met betrek
king tot het toekomstige
omroepbestel.
En met name om duidelijkheid
wat betreft de toekomstige
plaats van de NOS, nu de op
ons land gerichte commerciële
satelliet-omroep wel heel actu
eel begint te worden. Binnen
veertien dagen zal de NOS bo
vendien zijn wensen op tafel
leggen bij de informateur van
het nieuwe kabinet.
Drs. J.P. van der Reijden,
voorzitter van de NOS, bege
leidt het standpunt van zijn
organisatie nog voorzichtig. De
afgelopen vijftien jaar betitel
de hij gisteren nog, in een toe
lichting op de notitie, als een
„hoogst interessant tijdperk",
al bleek gedurende die jaren
wel steeds duidelijker, dat er
iets aan het omroepbestel moet
gebeuren. Maar Van der Reij
den, die aandringt op grote
spoed, wanneer het gaat om
het nemen van een beslissing
inzake commerciële televisie,
houdt het voorlopig rustig,
door de Tweede Kamer slechts
standpunten en meningen
voor te leggen. Hij spreekt
over een nieuwe periodé van
herbezinning en de vraag, of
de opgebouwde omroepstruc-
tuur de technologische ont
wikkelingen wel kan bijbenen.
Nee dus. Niet alleen omdat sa-
telliet-tv commercieel aan
trekkelijk kan zijn, maar ook
omdat de kwaliteit van het
beeld thuis in de huiskamer
enorm verbeterd kan worden,
hetgeen met 'aardse' zenders
technisch vrijwel onmogelijk
is. „Maar hoe gaan we daar
mee om", wil de NOS-voorzit-
ter graag weten en hij gaf grif
toe dat niet de omroep, maai
de Tweede Kamer daar een
antwoord op moet vinden.
Maar dat het NOS-bestuur
weldegelijk een standpunt
heeft en dat een meerderheid
van drie tegen een tegen com
merciële televisie is, wilde hij
de Kamer wel laten weten.
Ook, dat wanneer commercië
le omroepen op de Nederland
se markt worden toegelaten,
geen sprake mag zijn van 'ge
dogen', maar dat een en ander
gewoon heel goed wettelijk ge
regeld moet worden. En wan
neer bij herziening van de me
diawet wettelijk ruimte wordt
gemaakt voor commerciële
omroep, in dat geval financiële
en bestuurlijke garanties
Drs. J. van der Reyden.
moeten worden gegeven aan
de publieke omroep.
Satelliet-televisie wordt steeds
goedkoper, aldus de NOS-
voorzitter, die van mening is
dat omschakeling op satelliet
technieken in de nabije toe
komst onafwendbaar is. Ook
plaatste hij vraagtekens bij de
noodzaak van subsidie en om
roepbijdrage, in een niet eens
zo heel verre toekomst. Maar
de NOS, die volgend jaar met
satelliet-tv wil beginnen, kan
voorlopig geen kant op, zolang
AMSTERDAM Het be
stuur van de stichting
Amsterdams Fonds voor
de Kunst heeft besloten
de Multatuliprijs 1989 toe
te kennen aan Armando
voor zijn boek „De straat
en het struikgewas". De
prijs bedraagt 10.000 gul
den.
Armando keert in het be
kroonde boek terug naar het
landschap van zijn jeugd. Hij
herinnert zich wat daar in de
oorlogjaren en vlak daarna
voorviel. De adviescommissie
van het bestuur, waarin zitting
hadden Harry Bekkering, An
ton Haakman en Janet Luis,
noemt de schrijver en schilder
„een meester in de nuance".
„Een alomvattende visie op de
voorbije tijd geeft hij niet. Hij
geeft enkele van zijn indruk
ken, niet zelden erbij aanteke
nend dat hij het fijne van de
zaak niet weet. Op deze ma
nier schept hij ruimte, niet al
leen voor zichzelf, maar ook
voor zijn lezers", aldus het ju-
ryrapport. Hij kiest daarbij
toch partij, „voor gewone
mensen die het niet voor het
zeggen hebben, voor de mach
teloze natuur, voor alles wat
geen stem heeft, of dreigt weg
te raken".
duidelijke beslissingen van de
overheid in de actuele om
roepproblematiek uitblijven.
„Door de recente initiatieven
tot commerciële satellietom
roep (Cable One, Radio 10,
Sky Radio, TV 10 en Véroni-
que) die zich alle specifiek op
het Nederlandse publiek rich
ten, is de vraag opnieuw actu
eel of er zendmachtingen
moeten worden verleend aan
andere, dan in de Mediawet
beschreven omroepinstellin
gen. Indien hiertoe wordt be
sloten, betekent dit de invoe
ring van enigerlei vorm van
een duaal omroepbestel in Ne
derland", aldus de NOS, die
van een dergelijk bestel geen
voorstander is. En daarom
aandringt op een wettelijk
goed geregeld bestel, waarin
voor iedere partij duidelijk
heid wordt verschaft. „De
brief die wij aan de Kamer
hebben verzonden is zeker
niet defensief, maar heeft een
offensieve houding ten opzich
te van de omroep in Neder
land", aldus Van der Reijden,
die de Kamer niet wil voor
schrijven hoe het allemaal
moet, maar wel duidelijkheid
wil. En dat zo spoedig moge
lijk.
Sci®C>&
gardeur
ESPRIT
IKM1-.AU
/aJk&rJko
Als u nieuwsgierig bent naar de mode voor
de komende herfst en winter, kom dan naar het
modefestival voor o.a. wervelende mode
shows die ieder uur worden gehouden.
De dagen zijn; donderdag 7 en
14 september, vrijdag 8 en 15 september
en zaterdag 9 en 16 september.
(De Bijenkorven Amsterdam en Den Haag ook
op zondag 10 september van 11.00 tot 17.00 uur.)
De aanvangstijden van deze modeshows
zijn in de filialen aangegeven.
In deze shows wordt mode getoond van o.a.
Alexon, Brandtex, Bijenkorf Huis Collectie,
Cartoon, Country Casuals, L'Espoir, Esprit,
Gardeur, Gispa, In Wear, KL. by Karl Lagerfeld,
La Kerko, Laurèl, Max Mara, Mexx, Micha,
Mondi, Monique Brouns, Ravens,
Soap Studio, Tru, Visconti en Wahls. Verder
kunt n rekenen op leuke attenties van
diverse grote merken. Natuurlijk geven ook de
bekende cosmeticahnizen acte de presence.
Met premières van nieuwe genren en
introducties en demonstraties van de najaars
make-np! Vanaf donderdag 7 september a.s. een
bruisend modefestival in alle Bijenkorven!
ALEXON
ELKE DAG EEN ANDERE BIJENKORF.
apiooi^ ^5 '"esp0'1*
MICHA