„Mijn hart gaat uit naar
ontwikkelingslanden"
£eidóe SouAO/nt
Lichtvoetigheid kenmerkt Waalse kerken
brieven van lezers
Gewogen
kerk
en
wereld
>weer
GEESTELIJK LEVEN/OPINIE
CetcbcSommit
ZATERDAG 2 SEPTEMBER 1989 PAGINA 2 j:
door Marinus van der Berg
Als de burgerlijke gemeente
opgeeft hoeveel inwoners ze
heeft, dan wordt er gesproken
over het aantal gewogen inwo
ners. Een voor mij vreemde wij
ze van zeggen. Of toch niet zo
vreemd, want dagelijks worden
mensen gewogen. De een
wordt te licht bevonden en
weer een ander wordt gezien
als iemand van groot gewicht.
Gewichtige mensen. Mensen
die zichzelf gewichtig vinden en
mensen aan wie gewicht wordt
gegeven. Als die iets zegt, legt
dat meer gewicht in de schaal
dan wanneer die ander iets
zegt. Dat is maar een lichtge
wicht. Zo wordt er heel wat af
gewogen. Ook lijden en ver
driet worden gewogen. Je
weegt zelf en zegt: die hebben
het toch zwaarder dan ik. Maar
er wordt ook vóór jou gewo
gen: dat is toch erger. Dat an
deren voor je wegen, meestal
om je te troosten, kan je heel
zeer doen. Er kwam een me
neer naast me zitten en hij zei:
„Geestelijk gehandicapten wor
den eigenlijk niet serieus geno
men. Dat heb ik deze week er
varen. Mijn broer die mongool
was is gestorven. Hij was het
zonnetje in huis. Zelfs mensen
van wie je het niet verwacht,
geven je het gevoel: niet zo
erg. Ze geven je het gevoel dat
zo'n leven minder is. Dat doet
zeer, wilt u dat wel geloven",
zei hij en keek me indringend
aan. Ik zag het aan zijn ogen.
Er wordt gewogen maar wie ijkt
de schaal eigenlijk en wat is de
maat? Wat maakt het ene le
ven meer waard dan het ande
re? Zijn verhaal deed me nog
eens weer denken aan wat ik
vanuit mijn geloof en levensvi
sie belijd als de unieke waarde
van elke mens. Of als het an
ders wegen in de ogen van
God. De armen, de overbodi-
gen, de uitgestotenen, de naar
achteren geplaatsten zijn in
Zijn ogen, de eersten. Dat is
toch wel een heel andere kijk,
die de wortels van de gebruike
lijke kijkwijze raakt. De gebrui
kelijke kijkwijze is een wijze van
kijken die verdeelt in hoog en
laag, boven en beneden, ho-
gergeplaatsten, lagergeplaat-
sten, vooraanstaanden en mar
ginalen. Was het toevallig dat
de meneer die mij aansprak
zei: „Het is alsof het leven van
mensen zoals mijn broer niet
als een menselijk leven maar
als een dierlijk leven wordt ge
zien". Het klinkt hard, maar hij
uitte zijn gevoel, zoals het bij
hem overkwam. De mens heeft
zichzelf ih de schepping wel
een erg centrale plaats gege
ven en is gaan heersen over al
les wat als minder wordt ge
zien: mensen met een handi
cap, mensen met minder ver
stand, de dieren en de natuur.
De verwoesting van het leefmi
lieu laat de schrijnende gevol
gen zien van deze wijze van kij
ken. Deze wijze van kijken be
schouwt de mens onvoldoende
als een gast in de Schepping,
als een behoeder van alle le
ven, die is uitgenodigd om de
Schepping mee zo op te bou
wen dat ze een bewoonbaar
huis wordt en bewoonbaar
blijft voor planten, dieren en
mensen. Dat stelt grenzen en
dat vraagt om een eerbiedige
omgang in verwondering. Dat
betekent ook dat ieder lijden
serieus wordt genomen en niet
wordt afgewogen tegen ander
lijden. Wie lijdt, wie verdriet zelf
voelt kan dat niet verdragen.
Wie verdriet voelt, vraagt om
eerbied voor dat verdriet, zo
dat het gevoeld, doorleefd en
tot verhaal kan komen. Zoveel
mensen getroffen door verdriet
ervaren dat ze van anderen blij
moeten zijn als ze niet blij kun
nen zijn of dat ze blij moeten
zijn met dingen waarmee ze
niet blij kunnen zijn. Wie ande
ren opdringt dat hij toch blij of
dankbaar moet zijn, gaat bo
ven de ander staan en niet er
naast. Wie boven de ander
gaat staan, blijft in het schema
van hoog-laag, meer-minder.
Het verhaal van de bevrijding
betekent juist dat de verhou
ding hoog-laag onderuit wordt
gehaald. De ónderdrukten krij
gen een nieuwe ruimte, met als
verleiding dat ze zelf heersers
worden. Maar onderdrukten
die worden bevrijd krijgen de
kans dat ze solidaire mensen
worden. Mensen die met elkaar
het verdriet delen kunnen el-
kaars bondgenoten worden. Ze
komen in een nieuwe verhou
ding tot elkaar. In die nieuwe
verhouding heeft ieder zijn ei
gen waarde, de een is het zon
netje in huis, de ander degene
die zaken gaande houdt, weer
een ander de stille, maar nie
mand kan gemist worden. Het
meest griezelige is het huidige
sleutelen aan een zogenaamde
volmaakte mens. De zogeheten
genetische manipulatie. Dat
hieraan zoveel geld en tijd be
steed kan worden, terwijl in de
directe zorg voor zorgbehoefti
ge mensen bezuinigd wordt,
stelt ernstige vragen aan de
gehele samenleving en vereist
een zwaarwegende publieke
discussie. Maar het lijkt roepen
in de woestijn.
Eerste bijzonder hoogleraar hedendaags jodendom benoemd
AMSTERDAM Dr. R.G.
Fuks-Mansfeld is met ingang
van vrijdag benoemd tot de
eerste bijzonder hoogleraar in
het hedendaags jodendom,
zijn geschiedenis en zijn cul
tuur aan de Universiteit van
Amsterdam (UvA). De bijzon
dere leerstoel is een initiatief
van de in 1986 opgerichte
Stichting Bijzondere Leerstoel
Joodse Studiën.
De financiële middelen wor
den voor een periode van drie
jaar gegarandeerd door de
Stichting Joods Maatschappe
lijk Werk, aldus gisteren een
bekendmaking van de uni
versiteit.
Fuks-Mansfeld (58) studeerde
geschiedenis aan de Universi
teit van Amsterdam. Zij is
sinds 1978 universitair docenf
jiddisj en sinds 1979 universi
tair docent joodse geschiede
nis aan het Juda Palache In
stituut van de UvA. In mei
van dit jaar promoveerde zij
aan de Rijksuniversiteit van
Leiden op het proefschrift
„De Sefardim in Amsterdam".
De nieuwe bijzonder hoogle
raar wil dit jaar college geven
over het thema „Diaspora tus
sen vloek en zegen" en zal in
februari 1990 haar oratie hou
den.
Aan menig mens is
niets zo erg als zijn
masker
JONE BOS, VOORZITTER COMMISSIE HERVORMD WERELDIAKONAAT:
DEN HAAG Op een
leeftijd waarop velen al
uitzien naar de 'vut' gaat
drs. Jone Bos (57), voor
zitter van de commissie
werelddiakonaat van de
Hervormde Kerk, een
nieuwe uitdaging aan. Hij
is benoemd tot tijdelijk
zaakgelastigde van Ne
derland in Sudan. Giste
ren had er ter gelegen
heid van zijn afscheid in
het Hervormd centrum
Hydepark te Doorn een
symposium plaats over
het werelddiaconaat
waarin Bos de afgelopen
twintig jaar zo'n belang
rijke rol heeft gespeeld.
"Ik wilde per se naar een ont
wikkelingsland waar wat te
doen is. Er had op het ministe
rie een lijst gecirculeerd waar
op onder andere Sudan stond.
Ik heb toen van mijn belang
stelling blijk gegeven en tot
mijn verbazing was het twee
maanden later voor elkaar",
vertelt hij.
"Ik voel me te jorig om nu
maar tot het einde toe in de
zelfde tredmolen door te gaan.
Ik heb toch al m'n hele leven
afwisseling gezocht. Steeds in
perioden van acht jaar ge
werkt. In 1949 kwam ik van
de HBS. Daarna heb ik acht
jaar in het zakenleven gezeten.
Toen acht jaar zending, zestien
jaar directeur van ICCO en de
laatste acht jaar op het minis
terie van buitenlandse zaken".
Bos deed zijn eerste buiten
landse ervaring op in Indone
sië. Van 1951 tot '56 werkte hij
in het zakenleven in dat land.
Later ging hij, samen met zijn
vrouw, voor de zending naar
Nieuw Guinea. In 1963 trad
hij, terug in het vaderland, in
dienst van SOH (Stichting Oe
cumenische Hulp aan kerken
en vluchtelingen). Ook ging
hij opnieuw aan de studie: po
liticologie aan de Vrije Uni
versiteit In 1964 werd ICCO
(Interkerkelijke Coördinatie
commissie Ontwikkelingspro
jecten) opgericht en Bos werd
directeur. In 1981 volgde de
benoeming tot ambtenaar.
Als directeur van de afdeling
op het ministerie van ontwik
kelingsamenwerking, dat zich
onder meer bezighoudt met de
toedeling van gelden aan de
medefinancieringsorganisaties
(ICCO, Cebemo, Novib), had
hij tot taak minister Bukman
te adviseren.
Kom over de brug
In de Hervormde Kerk is hij
al een kwart eeuw actief. In
de jaren zestig organiseerde hij
de acties 'Brood voor het hart'
(voor christelijk lectuur werk
overzee) en 'Kom over de
brug' (opbrengsten 59 miljoen
gulden). Bos betreurt het tot
op de huidige dag dat deze ac
tie nooit een vervolg heeft ge
kregen. Van de sectie interna
tionale hulpverlening, een or
gaan van de synode, werd hij
twintig jaar geleden bestuurs
lid; in 1978 werd de sectie ver
anderd in de commissie we
relddiaconaat en Bos de eerste
voorzitter. "En ik heb dat met
groot genoegen gedaan", zegt
hij. "Al ben je natuurlijk nooit
helmaal tevreden met wat er
gedaan kan worden, bij gebrek
aan geld. Maar het is een voor
recht voorzitter te zijn van een
club, die de gehele kerk, van
vrijzinnigen tot bonders, om
spant".
Van zijn overgang van het
kerkelijk naar het ontwikke
lingswerk van de overheid
heeft hij 'nooit één moment'
spijt gehad. "Het betekende in
vergelijking met het werk bij
ICCO een enorme verbreding
van mijn horzizon". Hij vertelt
dat hij indertijd samen met
zijn vrouw het plan had ge
maakt om als de kinderen
groot zouden zijn naar een
ontwikkelingsland te gaan. Nu
gaat hij echter alléén naar Su
dan. Want zijn vrouw heeft
een baan waar ze aan gehecht
is. Wel brengt hij de komende
vier jaar - voor die periode is
hij benoemd - regelmatig met
verlof in Nederland te zijn.
Over zijn voorkeur voor Su
dan: „Ik zou graag willen bij
dragen aan de verbetering van
de verhoudingen in dit land.
En dat kan ook, omdat wij
daar zoveel ontwikkelings
werk doen. Nederland is het
tweede land wat dat betreft
voor Sudan, na de Verenigde
Staten. Het is zo, dat er naar
ons geluisterd wordt, we tellen
mee. Vorig jaar is er door ons
land voor 118 miljoen gulden
besteecT'.
Ondanks de burgeroorlog
meent hij dat er veel gedaan
kan worden. "Er zijn forse de
len van het land, die met de
oorlog niet direct te maken
hebben en waar veel gedaan
kan worden". Over die bur
geroorlog zegt hij dat de situa
tie ingewikkelder is dan te
denken dat het een strijd is
tussen moslims en christenen.
Het is ook een strijd tussen di
verse culturen. Het zuiden, dat
Afrikaans is en gedeeltelijk
gekerstend, is economisch ach
tergesteld bij het meer Ara
bisch georiënteerde en over
wegend islamitische noorden.
Als ambtenaar moet je loyaal
zijn ten opzichte van degenen
die het beleid bepalen. Bos
zegt daar nooit moeite mee te
hebben gehad. "De minister
beslist en dat is dan voor de
ambtenaar het einde. Die mag
de discussie niet voortzetten op
een openbaar of kerkelijk po
dium". Hij geeft wel toe dat hij
als PvdA'er niet altijd even
gelukkig was met wat er be
sloten werd, maar daar nooit
echt gewetensproblemen mee
g^had te hebben.
Betrokkenheid
In de periode dat Bos voorzit
ter van het hervormd wereld
diaconaat is geweest, is het
werk sterk gegroeid. "Veel
meer hervormde gemeenten
dan vroeger zijn betrokken bij
hun verantwoordelijkheid in
de wereld. Veel meer informa
tie komt in de gemeenten en
maakt de mensen steeds be
wuster Toch sta ik vaak ver
steld over het aantal gemeen
ten dat hier nog niet aan mee
doet. Soms houdt men alleen
de collecte en bestemt deze
dan voor organisaties als Fos
ter Parents Plan, de Novib en
de reformatorische actie
'Woord en Daad'. Wat wij in
geld doen, heeft nog absoluut
niets te maken met een echt
offer. De kern van ons geloof'
behoort de verzoening door
het lijden van de Heer te blij
ven. Zending en werelddiaco
naat behoren daar de onver
biddelijke uitdrukking van in
de wereld te zijn".
HAITZE DE BOER
Vaticaan gelast sluiting .seminaries in Brazilië
RECIFE Het Vaticaan heeft de sluiting bevolen van twee
opleidingsinstituten voor bevrijdingstheologen in Brazilië. Het
Theologisch Instituut en het Regionaal Seminarie, beide in
Recife in het noordoosten van Brazilië, voldoen niet aan de
minimumeisen voor een priesteropleiding. Voor het einde
van het jaar moeten beide instituten zijn gesloten. De instel
lingen gelden als opleidingen voor de progressieve vleugel
van de rooms-katholieke kerk in Brazilië. Ze waren indertijd
opgericht door de vorige bisschop van Olinda en Recife, Dom
Helder Camara.
Reformatie
vraagt aparte
bestudering
APELDOORN - De oprich
ting van een wetenschappelijk
instituut waar de reformatie
bestudeerd wordt, komt steeds
dichterbij. Het bestuur van de
Stichting ter bevordering van
de kennis van de Reformatie
spreekt deze maand met het
bestuur van één van de Theo
logische Universiteiten. Het
geld zal voorlopig op tafel ge
legd moeten worden door de
kerken die de stichting willen
steunen. Daarnaast zal een
beroep worden gedaan op be
paalde fondsen en particulie
ren. In een later stadium
hoopt men op overheidssteun.
Dit vertelde de secretaris van
de stichting, dr. W. de Greef,
op het eerste congres van de
stichting dat gehouden werd
in de christelijke gerefor
meerde theologische universi
teit te Apeldoorn. Hij wilde
nu nog niet zeggen met welke
Theologische Universiteit ge
sproken wordt.
Het bestuur van de stichting
bestaat uit voorzitter prof. dr.
W. van't Spijker '(chr. geref.),
dr. W. Balke (hervormd), drs.
E.A. de Boer (geref. vrijg.),
drs. M. van Campen (her
vormd), dr. W. de Greef (her
vormd), prof. dr. O.J. de Jong
(hervormd) en drs. H. Selder
huis (chr. geref.).
Volgens De Greef moet de
studie naar de Reformatie
heel breed worden opgezet.
Niet alleen de gebeurtenissen
.uit de zestiende eeuw zouden
onder de loep genomen
moeten worden, maar ook de
wortels van de beweging en
de doorwerking in latere eeu
wen. De grondslag van de
stichting garandeert een or
thodoxe benadering.
Volgens De Greef die zich
toelegde op de bestudering
van het werk van Calvijn, zal
bestudering van de Reforma
tie onder meer duidelijk ma
ken „waarom wij bepaalde
dingen in de kerkdienst doen
zoals wij ze doen". Hij denkt
bijvoorbeeld aan de liturgie
en de wijze van bijbeluitleg.
DE VELE
WONINGEN
over (kleine) kerken
en kerkgemeenschappen
DEN HAAG Op de
lange gecalligrafeerde
lijst in de consistorieka
mer van de Waalse kerk
aan het Noordeinde
waarop alle voorgangers
van de Waalse gemeente
sinds haar stichting in
1591 zijn vermeld, is zijn
naam als laatste bijge
schreven. Pasteur G.
Staal bedient sinds 1987
de Waalse gemeente in
Den Haag, nadat hij daar
voor, zoals daar in het
Frans aan wordt toege
voegd, in Rotterdam
heeft gestaan.
In tegenstelling tot wat soms
wel wordt gedacht is de Waal
se gemeente een volbloed Ne
derlandse kerk, zo onder
streept Staal. De meeste pre
dikanten die de Waalse ge
meente in Den Haag hebben
bediend, komen echter uit het
buitenland, meestal Frank
rijk. Staal is zelf is daarop een
uitzondering. Hij is geboren in
Nederland maar zijn ouders
emigreerden kort daarna naar
Frankrijk waar hij zijn kin
derjaren heeft doorgebracht
en zijn opleiding kreeg aan
onder meer de Franse Prote
stantse Faculteit van Parijs.
Nederlands spreekt hij met
een Frans accent en hij be
dient zich van die taal ook
wel in zijn contact met ge
meenteleden.
De Waalse gemeente in Den
Haag vormt samen met veer
tien andere Waalse gemeen
ten in het land een aparte
classis in de Hervormde Kerk.
In de zestiende eeuw stichtten
Franstaligen uit de zuidelijke
Nederlanden die in de Repu
bliek een goed heenkomen
zochten voor de vervolging
door Alva hun eigen gemeen
ten. Zij werkten samen met
de andere gereformeerden en
Ds. G. Staal, voorganger van de Waalse gemeente, voor de kerk aan het Noordeinde in Den
Haag- FOTO: CEES VERKERK
werden vervolgens als apart
onderdeel van de gerefor
meerde kerk erkend. Ruim
een eeuw later kregen de
Waalse gemeenten een aan
zienlijke versterking m«t de
komst van de Hugenoten.
Sindsdien hebben velen zich
geassimileerd en slonk het
aantal kerken weer.
Traditie
Het Nederlandse karakter
van de Waalse gemeenten
moet blijken uit de hervorm
de geloofsbelijdenis die ze
deelt met de andere hervorm
de gemeenten en de onder
schrijving van de kerkorde
van de Hervormde kerk. Bij
de Waalse gemeente in Den
Haag zijn, aldus dominee
Staal, rond de 270 gezinnen
aangesloten. Liever spreekt
hij niet van het aantal leden.
De meesten van hen zijn Ne
derlanders. Een kleine dertig
procent zijn Franstalige bui
tenlanders, diplomaten uit
Franstalige landen, maar ook
werknemers bij buitenlandse
ondernemingen of het inter
nationale octrooibureau.
De Nederlanders staan vol
gens Staal nog steeds in de
Waalse traditie van hun voor
ouders. Zij hebben de Franse
taal in ere gehouden, en niet
alleen voor gebruik in de
kerk. Toch komt het steeds
vaker voor dat hij in contact
met hen zich moet bedienen
van het Nederlands. Vooral
bij jongeren is de overdracht
van de Franse taal een pro
bleem.
Staal vindt het geen goede af
spiegeling van zijn kerk om
alleen maar af te gaan op de
vrij matig bezochte kerkdien
sten in de fraaie, maar hoog
nodig aan restauratie toe zijn
de Empire-kerk aan het
Noordeinde. „De gewoonte
om zondag naar de kerk is
verdwenen. Onze moderne
manier van leven heeft er toe
geleid dat mensen zich ver
vreemd hebben van het gees
telijk leven". Toch is Staal
niet somber gestemd. De
Waalse predikant onderhoudt
nauw contact met zijn ge
meenteleden, ook al komen
zij dan lang niet altijd in de
kerk. Hij leidt gespreksgroe
pen en bijbellezingen in het
Caspard de Colignyhuis, een
verzorgingstehuis in Den
Haag waar een aantal activi
teiten van de Waalse gemeen
te plaats heeft. Ook geeft hij
godsdienstles op de Franse
middelbare school in Den
Haag Deelname aan die acti
viteiten is goed. Daaruit blijkt
volgens hem ook dat „zijn"
mensen behoorlijk bijbelvast
Stroef
Samenwerking is er ook met
de katholieken, vooral ook
door. het relatief groot aantal
gemengde huwelijken. Maar
het nieuwe orthodoxe klimaat
in de RK kerk maakt die re
latie volgens Staal niet altijd
even gemakkelijk. „De men
sen willen vaak wel, maar
uiteindelijk stoot je toch op
taaie structuren. Vooral in de
gemengde huwelijken leidt
dat tot problemen. De kinde
ren uit zo'n huwelijk prefere
ren dan toch het protestantis
me vanwege zijn vrijheid".
Wat de Waalse gemeenten en
in het bijzonder de Haagse ge-
mmente kenmerkt is wat
Staal noemt een „esprit wal-
lon". Grote conflicten heeft
de kerk niet gekend. In de
diensten staat prediking van
het evangelie centraal en niet
de politiek. Dat wil overigens
volgens hem niet zeggen dat
politieke of maatschapppelijke
consequenties uit het oog ver
loren worden. „De rapporten
van de Nederlands Hervorm
de Kerk hebben we hier alle
maal besproken. En daarbij is
de vraag steeds: wat zegt het
evangelie, niet letterlijk na
tuurlijk, maar naar de geest".
De apostel Paulus citerend om
de sfeer in zijn kerk te karak
teriseren zegt hij „Tout est
permis, mais tout n'est pas
utile (alles is mogelijk, maar
.niet alles is nuttig). Een sterk
vasthouden aan de evangelie
verkondiging gaat gepaard
met een grote mate van vrij
heid.
Staal vindt het niet juist zijn
gemeente als een soort elite
kerk te zien. De kerk aan het
Noordeinde ligt schuin tegen
over het paleis Noordeinde en
toen koningin Wilhelmina
daar nog resideerde was zij en
over de situatie nu: „Onze le
den zijn afkomstig uit alle la
gen van de maatschappij, dat
kun je geen elite noemen.
Door het instandhouden van
het Frans als kerktaal kun
nen we een functie vervullen
voor de buitenlanders hier.
Mensen die hier neerstrijken
ervaren dat als een groot
goed." Ook om andere rede
nen ziet hij een functie in het
voortbestaan van aparte
Waalse gemeenten. „Het ge
bruik van het Frans geeft een
lichtvoetigheid en vrolijkheid
aan de kerkdiensten die men
elders in protestantse kerken
mist".
Ook als is het aantal Waalse
gemeenten steeds verder ge
slonken, - van de tientallen
gemeenten die er in vorige
eeuwen bestonden waren er
in 1980 nog zestien en in 1989
nog vijftien over - toch maakt
Staal zich over de toekomst
geen zorgen. „De kerk van de
Heer heeft wel een toekomst,
maar mensen zouden zich wel
zorgen kunnen maken over
hun eigen geloof en over de
manier waarop ze het doorge
ven. Natuurlijk, wij vragen
ons altijd weer af, wat zal het
opbrengen wat we doen. We
denken aan oogsten. Maar dat
moeten we maar aan de Heer
overlaten. In die zin ben ik
erg orthodox".
PAUL VAN VELTHOVEN
Pleidooi voor beter onderwijs
Het pleidooi van een aantal wetenschappers voor een in
grijpende vernieuwing van het onderwijs in ons land zal veel
betrokkenen uit het hart zijn gegrepen. De groep deskundi
gen wil dat kinderen op school beter worden voorbereid op
de plaats die zij later in de maatschappij zullen krijgen. Niet
alleen beroepsmatig, maar ook sociaal en cultureel.
ONDANKS de ingrijpende veranderingen die in de afgelo
pen jaren in het onderwijs zijn opgetreden, wordt vooral aan
dat laatste nog veel te weinig gedaan, concluderen de onder
zoekers. Nodig is daarom een nieuwe school, met een nieuw
klimaat, een nieuwe cultuur en een nieuwe organisatie. -
Waarin bovendien het onderwijzend personeel weer in staat
is professionele bezieling uit te stralen.
VOORAL die laatste voorwaarde is van grote betekenis. In
de afgelopen jaren is er door alle bezuinigingen en reorgani
saties met de daarbij behorende stroom van 'orders en te
genorders' in de onderwijssector een grote aanslag
pleegd op het uithoudingsvermogen en de motivatie van de
leerkrachten. Wanneer er steeds opnieuw moet worden ge
snoeid, terwijl het takenpakket zich blijft uitbreiden, dan is
het moeilijk om met enthousiasme aan de slag te blijven. Ge
lukkig zijn velen daarin, ondanks alles, geslaagd. Maar het
aantal 'uitvallers' groeit en voortzetting van het huidige be
leid van verkrapping zal die tendens alleen maar versterken.
Er moet dus weer worden geïnvesteerd, zo concluderen de!
onderzoekers terecht. Hun advies is de onderwijsuitgaven!
weer op het peil van 1975 terug te brengen. Dat betekent eenl
relatieve stijging met een derde vergeleken met het huidige!
uitgavenpeil. Vrijwel zeker is dat zoveel, dat het volgende!
kabinet de uitvoering ervan over een lange reeks van jaren Ri
zal moeten uitsmeren.
Op zichzelf is dat niet erg. Veranderingen in ons onderwijs
systeem en de daarbij behorende cultuur moeten bij voor
keur niet schoksgewijs en geforceerd worden doorgevoerd,
maar via de weg van de geleidelijkheid. Er zou daarom al
veel gewonnen zijn wanneer een nieuw kabinet zou begin
nen met vast te stellen dat er, zodra mogelijk, méér geld be
schikbaar moet komen voor het onderwijs. Alleen al zo'n
principe-uitspraak kan zorgen voor het nieuwe élan, dat
voor de toekomstige vorming van onze jeugd keihard nodig
Een enkele bui
DE BILT (KNMI) In de
loop van de ochtend trekt een
koufront met af en toe regen
over ons land naar het zuid
oosten. Na de frontpassage zijn
er, het eerst in het noordwes
ten van het land, ook perioden
met zon. Wel is er ook de rest
van de dag nog een enkele bui
mogelijk. De temperatuur
loopt vanmiddag op tot onge
veer 18 graden. De wind
draait van zuidwest naar
noordwest en is matig, kracht
3 a 4. Aan de kust en op het
IJsselmeer is de wind vrij
krachtig. Mprgen is de kans op
buien kleiner, de zon laat zich
geregeld zien en de middag-
temperatuur is vergelijkbaar
met die van vandaag.
Weersvooruitzichten voor diverse eu-
ropese landen, geldig tot en met zon
dag:
Noorwegen: Eerst veel bewolking en
af en toe regen. Zondag opklaringen
en wat zon Middagtemperatuur rond
15 graden, zondag in het noorden en
kele graden lager Nabij Oslo rond 20
graden
Zweden: Veel bewolking en regen,
zondag opklaringen en wat zon. Mid
dagtemperatuur van 15 graden in het
noorden tot 20 in het zuiden.
Denemarken: Zaterdag bewolkt en
wat regen, zondag opklaringen en
wat zon. Middagtemperatuur rond 17
graden
Ierland en Schotland: Wolkenvelden
maar ook af en toe zon, op zondag
kans op wat regen. Middagtempera
tuur rond 18 graden, maar in het
noord-Schotlana iets lager
Engeland en Wales: Perioden met
zon, eerst nog een enkele bui. Mid
dagtemperatuur omstreeks 18 graden
Bondsrepubliek Duitsland: Half tot
zwaar bewolkt en af en toe regen.
Middagtemperatuur van 17 graden
aan de kust'tot 20 graden in het zui
den, maar in het zuiden zondag koe-
ler.
België en Luxemburg Wolkenvelden
en een enkele bui. Middagtempera
tuur omstreeks 18 graden.
Frankrijk Perioden met zon, maar
zondag vanuit het noorden wolken
velden en droog. Middagtemperatuur
langs de Atlantische kust van 17 tot
22 graden, aan de Middellandse Zee
rond 27 graden en in het binnenland
20 tot 24 graden.
Spanje en Portugal: Perioden met
zon, maar ook enkele buien. Middag
temperatuur aan de noordkust rond
20 graden, maar geleidelijk iets war
mer. Aan de oostkust rond 28 graden,
langs de Middellandse Zee omstreeks |c
28 graden en in het binnenland
r. Middagtem-
1 het laagland
in, later buii- 1
30 tot 35 graden
Zwitserland: Buiig.we
peratuur In de dalen
rond 20 graden.
Oostenrijk Eerst nog
en Middagtemperatuur rond 22 gra
den langzaam dalend naar omstreeks
18 graden.
Italië Buiig. Middagtemperatuur
rond 26 graden.
Joegoslavië: Perioden met zon afge
wisseld met buien. Middagtempera-
tuur rond 25 graden.
Griekenland Zonnig, maar boven
het vaste land ook enkele buien
Middagtemperatuur rond 28 graden.
WEERRAPPORT
u
16 13 0.3
Brieven graag kort en duidelijk geschreven
De redactie behoudt zich het recht voor ingezonden
stukken te bekorten.
Loonma tiging
De minister-president heeft
het dezer dagen nog eens uit
gelegd. Toen het eerste kabi-
net-Lubbers aantrad moest er
op economisch gebied een straf
herstelbeleid worden gevoerd
om de rijksfinanciën op orde
te brengen. De overheidsuitga
ven moesten worden terugge
drongen. Dat de uitkeringsge
rechtigden daaronder zeer te
lijden hebben gehad, staat bui
ten kijf. Tijdens het tweede
kabinet-Luboers was van een
zodanig herstel sprake dat de
mensen met een uitkering een
koopkrachtgarantie kon wor
den geboden. En doel van een
eventueel derde kabinet-Lub-
bers is de koppeling tussen lo
nen en uitkeringen te herstel
len, zodat ook de niet-werken-
den kunnen profiteren van de
te verwachten economische
Gelukkig maar, aangezien de
kloof tussen lonen en uitkerin
gen de afgelopen jaren erg
groot is geworden. Nu lijkt het
er dus op dat die kloof in elk
geval niet groter hoeft te wor
den (en misschien komt er ook
een tijd dat de achterstand kan
worden ingelopen). Dan is het
echter wel zaak dat de wer
kenden het beetje geld dat nu
voor die koppeling beschik
baar is, niet voor de neus van
de uitkeringsgerechtigden
wegkapen door forse looneisen
te stellen. En dat is wat er op
dit moment gebeurt. Vak
bondsman Van de Scheur eist
voor alle ambtenaren mini
maal vijf procent loonsverho
ging, welke deels bedoeld is
om het verschil tussen ambte
narensalarissen en de lonen in
het bedrijfsleven te verklei
nen. Een verschil dat er inder
daad is. Maar als hij zijn zin
zou krijgen, is de koek al gauw
op en kan een herstel van de
koppeling tussen lonen en uit
keringen waarschijnlijk wel
vergeten worden. Dergelijke
looneisen (van zowel ambtena
ren als werknemers in het
bedrijfsleven) zijn dan ook
verre van solidair tegenover
die mensen van wie, volgens
kerken en vakbonden, er ve
len in armoede leven.
A.M. Hubregtse,
DEN HAAG.
