Het applaus
is voor
de directeur
nalë
Justine is
vertrouwen
beetje kwijt
R ZATERDAG 2 SEPTEMBER 1989 PAGINA 27
De voorbereidingen voor het nieuwe
Eurovisie Songfestival komen al
weer op gang: de uitnodigingen aan
componisten en tekstschrijvers om
een liedje te schrijven zijn op de
post. En het vorige is nog maar net
afgelopen! Wie won dat ook weer,
wie deed er voor Nederland mee, en
wat is er van haar geworden?
ZOETERMEER - Spijt dat ze heeft
meegedaan? O nee, ze heeft het fantas
tisch gevonden. En het heeft haar ook
geen kwaad gedaan. „Ik word overal ge
vraagd, ik heb optredens bij de vleet,
m'n naam is echt behoorlijk bekend ge
worden".
Zangeres Anneke Pelmelay, beter be
kend als de Justine die in mei in Lau
sanne ons land vertegenwoordigde met
het liedje 'Blijf zoals je bent' en die min
of meer roemloos op een vijftiende
plaats bleef steken, oogt nog even vro
lijk, probleemloos en spontaan als vlak
voor en tijdens het Eurovisie Songfesti
val. Heeft ze dan helemaal geen kater
overgehouden?
„Nou, jawel hoor, dat mag je toch wel
zeggen. Zo leuk is het niet om zo laag te
eindigen en dan in Nederland meteen
door iedereen bestookt te worden met:
dat viel wel even tegen hè, dat had je
niet gedacht zeker. Ik had wel even tijd
nodig om het te verwerken. Ook dat je
ineens buiten beeld bent. Eerst ben je
anderhalve maand reuze interessant
voor iedereen, en dan val je in een ver
schrikkelijk gat".
Een paar weken na het festival is Anne
ke echt ingestort. „Ik was aardig op hol
geslagen, ik had ze niet meer allemaal op
een rijtje. Daar kwam bij dat ik mot had
met m'n manager. Dat speelde toen al
een aantal weken. Ik had een beetje het
gevoel dat ik werd gebruikt, ik moest
maar opdraven, veel te veel dingen in
veel te weinig tijd. En echte steun kreeg
ik niet, ook niet tijdens die week in Lau
sanne, toen m'n vriend ook nog ziek
was".
„Toen we terug waren is de bom gebar
sten, een hoop herrie en trammelant.
Dat is eigenlijk de enige echte narigheid
die het festival me heeft bezorgd. Maar
dat beheerste wel m'n leven een poosje
op een nare manier".
Maar Pelmelay is niet iemand die bij de
pakken neerzit, meldt ze nu opgewekt.
„Je leert van die dingen, ook van zo'n
akkefietje met een verkeerd gekozen ma
nager, het is ook een beetje m'n eigen
schuld. Maar je verliest wel een beetje je
vertrouwen. Als er nu iemand stralend
op me af komt met een mooi voorstel,
denk ik eerst: wat moet je van me, en
diensten van een professioneel boekings
kantoor met goeie contacten in het
showwereldje. En ze heeft het weer druk:
optredens in het land met geluidsband
of orkest, bij openingen van winkels, bij
festiviteiten, op beurzen. Ze was te zien
als gast bij het spelletje 'Doet-ie 't of
doet-ie 't niet' van Peter Jan Rens
(VARA-televisie) en komt in het najaar
in de nieuwe serie terug als vaste gast.
Ze is middelpunt van een spelonderdeel
en doet elke keer een optreden in het
showblok.
„En wat ik heel leuk vind", voegt ze er
snel aan toe, „is dat ik ben gevraagd
voor het inspreken van een stem in de
nieuwe Disneyfilm. 'Oliver Co' heet-
ie, naar het verhaal van Dickens, en hij
komt met de kerst uit. Ik doe de stem
van Rita, enig vind ik het. Dan werk je
ineens met mensen als Arnold Gelder
blom, die heeft me fantastisch gecoacht,
en met een grootheid als Coen Flink, die
doet ook mee, en die zei dat hij het leuk
vond me te ontmoeten, en zoiets, weet
je, dat is echt hartstikke leuk".
En hoe gaat het op de platenmarkt? Dit
voorjaar was Pelmelay een elpee van
plan maar dat zal na 'Lausanne' wel niet
meer zo simpel liggen. „Nee, dat klopt
wel. Maar dit najaar komt er wel een
nieuwe single. Begin september kiezen
we definitief voor de a-kant, dat wordt
óf een liedje van Jan Kisjes óf een liedje
van Jurre Haanstra. Op de b-kant komt
een liedje van mijn vriend Nanouk".
In het Nederlands, zoals het festivallied
je? „Nee hoor, in het Engels, daarmee
denk ik toch de hoogste ogen te gooien.
En ook geen ballad, ik wil er stevig te
genaan, net zoals ik dat ook in m'n op
tredens doe. Daar wordt zelfs 'Blijf zoals
je bent' een feest, heel anders dan op het
festival".
De samenwerking met Kisjes is dus niet
van de baan na het schamele festivalre
sultaat met zijn 'Blijf zoals je bent'.
„Nee, dat hoeft toch ook niet? Hij
schrijft echt goeie liedjes; dat 'Blijf zoals
je bent' zit heel geraffineerd in elkaar,
het loopt over een hele toonladder, 't is
heus nog niet zo simpel te zingen. Maar
Jan is vrij dominant, eh\hij heeft nogal
een voorkeur voor computers, weet je
wel, synthesizers. En ik hou zelf meer
van échte instrumenten, een echte bas.
echte blazers. Dus daar zijn we nog niet
uit".
RENÉ DE COCQ
Anneke Pelmelay.
FOTO: DIJKSTR.4
de politieke onmacht
in het land van de
kleine marges
maskeren. Een
overzicht van twee
weken circus.
Joris, Wim, Hans en Ria zijn de
circusartiesten die de show moeten
opvoeren. CDA-lijsttrekker Lubbers
daarentegen doet nauwelijks mee aan de
campagne; de meeste tijd is de premier
hard aan het werk in zijn 'torentje'.
Merkwaardig genoeg blijkt die formule te
werken. Niet de artiesten krijgen het
applaus, maar de directeur. Het CDA
scoort in de opiniepeilingen beter dan
ooit.
Groen Links, die volgens de peilingen
als een phoenix uit de as van CPN, PSP
en PPR herrijst, staat een radicaal ander
milieubeleid voor.
Ballon
Doen alle partijen het dan zo goed voor
het milieu? De milieubeweging zélf heeft
daar in elk geval zijn twijfels pver. De
meeste partijen wijden in hun program
ma's vooral vage woorden aan het mi
lieu, constateren de Vereniging Milieu
defensie en Stichting Natuur en Milieu
in hun progqamvergelijking. Alleen
Groen Links en het GPV krijgen een
dikke voldoende voor hun plannen om
het milieu te redden. CDA, VVD, D66
en PvdA zouden zich stuk voor stuk rijk
rekenen als het gaat om het bijeensprok-
kelen van de nodige miljarden om het
milieubeleid mee te financieren.
De partijen die een keiharde garantie ge
ven dat óók bij een lagere economische
groei een goed milieubeleid wordt ge
voerd, zijn volgens Milieudefensie en
Natuur en Milieu met een kaarsje te zoe
ken. „Boterzacht", noemt directeur Nij-
hoff van de Stichting Natuur en Milieu
de financiering van milieumaatregelen.
Waar alle lijsttrekkers het wèl over eens
zijn is dat ons land moet streven naar
„duurzame groei". Maar daarbij wordt
gemakshalve vergeten dat duurzame
groei niet mogelijk is zonder een grondi
ge omvorming van onze economie, die
momenteel nog drijft op grote vervuilers
zoals het transport, luchtvaart, de land
bouw en chemie. Slecht nieuws is niet
populair tijdens een campagne.
Eindspurt
Na twee weken campagne nadert de cir
cusvoorstelling intussen zijn finale. De
artiesten gooien er nog een schepje bo
venop: de uitspraken worden gekruider,
de aanvallen feller, de standpunten har
der. In de eindspurt lijkt het voorwaar
of de jongleurs, clowns, koorddansers en
dompteurs absoluut niet meer met el
kaar overweg kunnen. Zelfs de directeur,
de verhevene, mengt zich in de ruzie.
Hoe moet dat bij de volgende voorstel
ling, vraagt hij zich vertwijfeld af.
Maar dan valt het doek en gaat het pu
bliek zijns weegs. Een merkwaardig ri
tueel voltrekt zich. Achter verschoten
gordijntjes worden witte stipjes rood ge
maakt. En zie: de harde woorden,
schimpscheuten en stoten onder de gor
del zijn plots vergeten en vergeven.
Koorddansers en jongleurs werken in
een sfeer van opperste geheimzinnigheid
eendrachtig aan een nieuw gezamenlijk
programma.
Er daalt een stilte neer in de anders zo
rumoerige circustent. De macht, in het
land van de kleine marges, is opnieuw
verdeeld. Ook in het regeerkasteel wordt
het allengs rustiger. Een enkeling sukkelt
in slaap. Tot een nieuwe prins, of een
volgende voorstelling, het ganse tableau
de la troupe weer wakkerschudt en tot
frisse zotheid aanzet.
PAUL KOOPMAN
Een stem op Ruud is
een stem op Wim,
dus stem Joris! Stem
Wim want anders
wordt Ruud
minister-president!
Stem Hans want
anders doen Wim en
Ruud het zonder
D66. En stem Ruud,
want met Ruud
moeten we verder.
TWEE WEKEN VERKIEZINGSCIRCUS:
Wie zijn oor dit jaar
bij de lijsttrekkers
van de vier grootste
partijen te luisteren
legt, wordt werkelijk
geen steek wijzer.
Stemmen op de één,
omdat je niet wilt dat
de ander met een
derde in zee gaat.
Gespierde taal en
holle frasen moeten
DEN HAAG - Wie ooit is begon
nen de verkiezingen met een circus
te vergelijken verdient een letteren-
prijs. Dan slaan Britten met hun
deftige 'rally', de Amerikanen met
het flitsende 'race' en de Duitsers
met de neutrale 'Hauptwahl' de
plank finaal mis. Nee, in Neder
land roepen de verkiezingen de as
sociatie op met artiesten in het
spotlicht en in de schaduw, de her
innering aan veel te fraaie aanplak
biljetten en opwinding over wat
komen gaat. Het circus heeft voor
al ééri ding met de verkiezingen ge
meen: het prikkelen van de zintui
gen op een onbeschaamde, over
dreven en opgeblazen manier.
Drie jaar lang hebben de honderdvijftig
kamerleden hun werk in betrekkelijke
rust en afzondering kunnen verrichten.
Af en toe een werkbezoekje afleggen,
soms een schriftelijke vraag formuleren
en héél, héél zelden, zoals bij de Twee
van Breda, een pittig en emotioneel de
bat voeren. Maar halverwege die avond
van de tweede mei komt er een dramati
sche verandering in die wat slaperige
toestand. Het is of Doornroosje wordt
wakkergekust en het hele kasteel ont
waakt.
De besnorde prins die dit alles op zijn
geweten heeft, heet Joris. Dr. ir. Joris
Voorhoeve. Een tenger en wat professo
raal mannetje, maar hij stuurt toch maar
mooi het voltallige kabinet naar huis als
of dat dagelijkse kost voor hem is. En
zie! Het kasteel komt tot leven! Terstond
rumoer in de kamerbankjes. „Leve de
duale politiek", roepen de kamerleden in
koor. „Het kabinet is gevallen!". Zorge
lijke gezichten zijn er óók: achterin de
vergaderzaal, vlakbij de groene gordij
nen. Je ziet de 'backbenchers' daar den-,
ken: „Zal ik het redden? Word ik weer
op een verkiesbare plaats gezet? Haalt
mijn partij voldoende zetels?".
Overuren
Zomertijd, stembusstrijd! Verkiezings
programma's worden geschreven en ge
presenteerd, folders en posters ijlings ge
drukt. De kilometertellers van het wa
genpark der parlementariérs maken
overuren. Overal in het land zijn de Ka-
mer-geleerden van Den Haag te vinden.
Ploegend door de zompige Zeeuwse pol
ders, 'canvassend' op Brabantse terras
jes, discussiërend in broeierige cafeetjes
en sprekend in vergaderzaaltjes voor ge
willig en opstandig publiek. Een enke
ling, zoals de VVD'er Jos van Rey,
stuurt als een bezetene duizenden brief
kaarten naar relaties en vrienden in een
poging ondanks een onverkiesbare plaats
op de lijst, zijn kamerlidmaatschap toch
nog een paar jaar te prolongeren.
Om de kiezersgunst draait het bij de ver
kiezingen, en de koorts die daar het ge
volg van is kan het vreemdste gedrag
veroorzaken. De mooiste dassen en jas
sen gaan weer uit de kast en de vriende
lijkste gezichten wórden opgezet. Wim
Kok, in de Tweede Kamer altijd de ernst
zelve, kan plots geamuseerd glimlachen
als er venijnige vragen worden gesteld.
Premier Lubbers wordt joggend met en
kele jeugdige partijgenoten in een Haags
park aangetroffen. Joris Voorhoeve
maakt een dansje met een schaars gekle
de zangeres en de gesoigneerde minister
Onno Ruding tooit zich met CDA-but-
tons. Intussen worden de vulpennen ge
vuld met azijn en vitriool. Want bij de
verkiezingen gaat het vooral om de an
der. Die doet het immers slechter en
rommeliger dan jij.
Een bloemlezing. Wim Kok tot zijn
'linkse zusje' Ria Beckers: „Ik waar
schuw je: de onderhoudskosten van
luchtkastelen zijn erg hoog". Wim Kok
over het CDA/VVD-kabinet: „Brekebe
nen en brokkenmakers". Joris Voorhoe
ve over Wim Kok: „Als de PvdA gaat
regeren begint het potverteren weer".
Wim Kok over Ruud Lubbers: „De pre
mier staat niet meer tussen de mensen".
Joris Voorhoeve tot Hans van Mierlo:
„D66 heeft maar één oud kanon dat en
kel nog losse flodders afschiet". - Hans
van Mierlo over Ria Beckers en Groen
Links: „Als men met elkaar in de nacht
wil schreeuwen moet men dat vooral
niet nalaten".
Gekissebis
Nieuw in deze campagne is de rol die de
grootste partij, het CDA, vervult. Lijst
trekker Ruud Lubbers, die graag met
zichzelf verder wil ('Verder met Lub
bers'), is klapwiekend boven het gekisse
bis van zijn politieke concurrenten uit
gestegen. Hoewel Wim Kok de ene na de
andere pijl op de premier richt, rolt geen
onvriendelijk woord van diens lippen.
Aan de campagne doet Lubbers ook al
nauwelijks mee. De meeste tijd brengt
de premier door in zijn 'torentje', spit
tend in dossiers.
In navolging van oud-premier Drees wil
Lubbers het volk laten geloven dat hij
de aan de dagelijkse politiek ontstegen
staatsman is. Analoog aan het circus is
Ruud de directeur die na afloop van de
voorstelling de centen telt. Joris, Wim,
Hans en Ria zijn slechts artiesten die af
en toe best wel lelijke dingen over hun
werkgever mogen zeggen. Ruud de direc
teur Iaat het zich allemaal welgevallen.
Kritiek op de baas: dat spreekt toch ei-
Duitse, Vlaamse en Franse pers is Ne
derland het eerste westerse land waar
een kabinet struikelde over het milieu en
is Nederland bovendien het eerste in
dustrieland waar het milieu inzet van de
verkiezingen is. Het Britse blad The Ob
server nam vorige week in een uitvoerig
artikel afscheid van het klompen- en
molentjescliché. In Nederland, zo con
stateerde het zondagsblad, heeft het mi
lieubewustzijn van het volk bijkans de
staat van verlichting bereikt. In het arti
kel werd het beeld geschetst van nijvere
Hollanders die de ganse dag bezig zou
den zijn met het opruimen van gifbelten
en het deponeren van glas en papier in
glas- en papierbakken. Zelfs directeuren
en bewindspersonen zouden op fietsen
van en naar hun meetings rijden.
In weerwil van deze optimistische gelui
den uit het buitenland gaan de verkie
zingen juist niet over het milieu. Hoewel
de statistieken aantonen dat ons land
een catastrofe nabij is die kan wedijve
ren met de vernietiging die tijdens de
tweede wereldbrand is aangericht, probe
ren de partijen vooral te scoren met be
legen onderwerpen zoals euthanasie en
commercièle televisie. Zo presenteerde
de WD-mediaspecialist Loek Hermans
op de valreep van de verkiezingen een
kansloos plan om de commercièle televi
sie vrij baan te geven. Premier Lubbers
nam in een interview met deze krant een
wat liberaler standpunt over euthanasie
in. En Groen Links werkte aan een illu
soir plan om het euthanasie-vraagstuk
buiten het CDA om te regelen.
Volgens premier Lubbers slaan de partij
en elkaar niet met hun milieuparagrafen
om de oren omdat op dit punt brede
overeenstemming zou bestaan. Ook mi
lieuminister Nijpels heeft laten weten
dat hij bij de formatie het milieuhoofd
stuk op een achternamiddag kan schrij
ven aan de hand van de bestaande ver
kiezingsprogramma's. Alleen de partij
genlijk vanzelf in de huidige Nederland
se arbeidsverhoudingen.
Merkwaardig genoeg blijkt die formule
te werken. Niet de artiesten krijgen het
applaus, maar de directeur. Het CDA
scoort in de opiniepeilingen beter dan
ooit. Vooral dank zij de VVD overigens,
die zich ondanks alle forse retoriek maar
niet in de peilingen wil herstellen. Als te
genwicht voor het gevreesde Lubbers-ef
fect brengt Voorhoeve het Wiegel-effect
in stelling. En dat blijkt volgens de en
quêtebureaus te werken. Als de grote ijs
meester uit Friesland de VVD-kar zou
trekken, zou de VVD meteen tien zetels
omhoog schieten.
Het Wiegel-effect illustreert hoe belang
rijk de lijsttrekker is voor de stembusuit
slag. Maar wie alleen maar luistert naar
de lijsttrekkers van de grote partijen,
wordt daar nauwelijks een steek wijzer
van. Bij gebrek aan inhoudelijke en prin
cipiële strijdpunten vermoeien ze de kie
zer met ingewikkelde verhalen over de
gevolgen van hun stemgedrag voor de
komende kabinetsformatie. Stemmen op
de één, omdat je niet wilt dat de ander
met een derde in zee gaat.
Joris Voorhoeve is gemeten naar de in
gewikkeldheid van zijn redenering de
absolute koploper. „Een stem op Ruud
is een stem op Wim, dus stem WD!",
echoot hij Wiegel na, die een dergelijke
verkiezingsleus al eens eerder had ge
bruikt. Wim Kok redeneert, ook wat
omslachtig: „Stem niet op Ria, want dat
gaat ten koste van de PvdA; dan wordt
Ruud sterker dan Wim en mag Wim
geen premier worden". Het verkoop
praatje van de grote intellectueel in de
Kamer, Van Mierlo, een stuk simpeler.
„Stem mij want anders doen Wim en
Ruud het zonder D66".
Gaan de verkiezingen anno 1989 dan
écht over niets? In het buitenland wor
den de verkiezingen in elk geval met
spanning gevolgd. Volgens de Britse,
£eidóc0oiuant
