Westerse bankiers maken zich
zorgen over schuld Colombia
GELD GOED
Beurs uan Amsterdam
'Hiswa te Water'
verplicht nummer
voor watersporters
Zanzibar verslikt zich in kruidnagel
ECONOMIE
SaidwOowuvnt
ZATERDAG 2 SEPTEMBER 1989 PAGINA 11
Greenpeace koopt
schadeclaim Bayer
voor ruime ton af
ITZEHÖ De milieu-organisatie Greenpea
ce heeft zich tegenover de firma Bayer ver
plicht 120.000 mark over te maken aan de
liefdadigheidsinstelling „Brot für die Welt",
om daarmee te voorkomen dat het chemie
concern aanspraak maakt op een schadever
goeding van rond de 400.000 mark. De rechts
zaak die tot de schikking leidde betrof een
actie van Greenpeace bij Bayer op 16 juli
1987, waarbij actievoerder Harald Zindler een
gat boorde in een lozingspijp van de Bayer-
fabrieken in Brunsbuttel, om er een kraan
aan te bevestigen voor „openbare afname van
monsters".
Samenwerking Wolff
Vlees en Coveco
TWE1LO/VELP Wolff Vlees Ne-
derland in Twello en Coveco in Velp
willen samenwerken op het gebied
van de rundvleesproduktie. Coveco
neemt voor de helft deel in Wolff en
streeft ernaar alle commerciële rela
ties in de rundvleessector over te
dragen aan Wolff. Wolff Vlees
noemt zich het modernste en het
grootste rundvleesbedrijf van Neder
land met een omzet van ƒ300 mil
joen en een personeelssterkte van
200 mensen. Coveco, die op het ge
bied van varkensvlees toonaange
vend is, zet jaarlijks 1 miljard om
en heeft ongeveer 1600 mensen in
dienst.
Beleggingsfondsen
Amro blijven stijgen
AMSTERDAM De Amro Bank
meldt een waardestijging over de
eerste helft van het huidige boekjaar
voor de beleggingsfondsen Amro
Aandelen Fonds, Amro Aandelen
Kombinatie en Amro Obligatie Kom-
binatie. De waarde per participatie
van het Amro Aandelen Fonds steeg
met 10,5 procent, van de Amro Aan
deden Kombinatie met 6,4 procent en
van Amro Obligatie Kombinatie met
4,3 procent. De beleggingsactie be
stond voornamelijk uit winstnemin
gen op het flink gestegen koersni-
veau op de diverse beurzen. In Ja
pan, waar het koerspeil wat achter
bleef bij Europa en de VS, werden de
belangen uitgebreid in op het bin
nenland georiënteerde sectoren.
Vernietiging
overheids
archieven
geprivatiseerd
BREDA Lignac
Levison, onder
deel van het con
cern Bührmann-
Tetterode, neemt
alle gebouwen, ma
chines en medewer
kers van het Bu
reau Vernietiging
Overheidsarchieven
over. Een hiertoe
gesloten overeen
komst is door het
kabinet bekrach-
tigd.
Overname Haagse Ford-
dealer doet AIR goed
ROTTERDAM De nettowinst van het
Ford-dealerbedrijf Automobiel Industrie
„Rotterdam" (AIR) heeft over de eerste helft
van dit jaar 863.000 bedragen tegen 502.000
over dezelfde periode van 1988. Ondanks
deze stijging van 72 procent handhaaft de on
derneming de verwachting dat het moeilijk
zal zijn de winst van vorig jaar {f 1,7 miljoen)
te evenaren. De resultaten van de dit jaar
overgenomen Haagse Ford-dealer Centraal
Auto Bedrijf zijn vanaf 1 mei in de geconsoli
deerde cijfers opgenomen. De verkoop van
nieuwe auto's in Nederland nam over het ge
heel bezien met één procent toe, maar bij
AIR deed zich een stijging van 30 procent tot
2430 stuks voor. De verkoop van gebruikte
wagens werd bij de onderneming met drie
procent uitgebreid tot 1820.
'MODELBETALER' IN GREEP VAN DRUGSOORLOG
LONDEN Westerse
bankiers maken zich in
toenëmende mate zorgen
over het geld dat zij heb
ben geleend aan Colom
bia. Tot voor kort werd
het land gezien als een
modelbetaler, maar door
de oorlog die aan de gang
is tussen de regering en de
grote drugshandelaren
kan daar wel eens veran
dering in komen.
i „Tot voor een paar maanden
I was ik zeer tevreden met de
leningen aan en het zaken-
doen met Colombia, maar nu
is de situatie een groot vraag
teken. De drugsoorlog kan een
ramp zijn", aldus een bankier
in Londen.
De zakenlieden vrezen dat de
drugsoorlog de regering veel
geld gaat kosten. Daarvan zul
len economisch rendabele pro
jecten krijgen te lijden. Boven
dien wordt het betalen van
rente en aflossing moeilijker
voor de regering in Bogota.
Het land noemde zichzelf al
tijd „een rustig huis in een
woelige omgeving". „Colombia
was een van de beter bestuur
de Latijns-Amerikaanse eco
nomieën maar wanneer in
hun tweede stad de avondklok
Vredige plekjes raken schaars in Colombia.
is afgekondigd is het tijd voor
zichtig te worden", aldus de
bankier.
Als er geld wordt onttrokken
aan de produktieve sectoren
van de economie kan dat een
negatieve invloed hebben op
de motivatie van werknemers.
De produktie en daarmee de
export kan daardoor dalen,
wat ook weer een effect heeft
op de betalingsbalans. Colom
bia beschikt over tal van pro-
dukten voor de export, zoals
olie, steenkool, snijbloemen,
vis, fruit, smaragd en goud.
Het belangrijkste officiële ex
portproduct is koffie.
Van het ineenstorten van de
koffiemarkt begin juli heeft
Colombia een flinke klap ge
had. Op 4 juli werd de econo
mische paragraaf van de In
ternationale Koffie-Organisa-
tie (ICO) buiten werking ge
steld. Dat had tot gevolg dat de
koffieprijs vanaf dat moment
niet meer werd ondersteund.
De prijsdaling kan tot gevolg
hebben dat Colombia dit jaar
inkomsten van 500 miljoen
dollar aan, buitenlandse valu
ta's misloopt, aldus Takamasa
Akiyama, koffie-expert van de
Wereldbank.
Colombia heeft een buiten
landse schuld van zeventien
miljard dollar. Dat komt over
een met 43 procent van het
bruto nationale produkt. Des
kundigen hadden gerekend op
een economische groei van
rond de vier procent dit jaar.
Daardoor zou de schuld als
percentage van het bnp vol
gend jaar kunnen dalen tot
veertig. De groeiverwachtin
gen zijn echter inmiddels al
naar beneden bijgesteld. De
vraag naar cocaïne in Europa
en de Verenigde Staten nog
niet.
AMSTERDAM Terwijl
veel watersporters op onze
rivieren, meren en kust
wateren genieten van hun
vakantie, zijn in Amster
dam de laatste voorberei
dingen in volle gang voor
de zesde 'Hiswa te Water'.
Volgende week worden van
dinsdag tot en met zondag in
KAASMARKT ALKMAAR - Commis
sienoteringen in gulden per kg: Goud
se volvette 7,48 en fabrieksedammer
eveneens 7,48. Aanvoer 30.000 kg.
Geen krant ontvangen Bel tussen
18.00 en 19.00 uur, zaterdags tussen
14.00 en 15.00 uur, telefoonnr.071-
122248 en uw krant wordt nog dezelf
de avond nabezorgd.
het Nautisch Kwartier van de
hoofdstad 250 nieuwe kajuit-,
zeil- en motorschepen tentoon
gesteld. In de afgelopen jaren
is de 'Hiswa te Water' uitge
groeid tot een verplicht num
mer voor enthousiaste water
sporters. Vorig jaar bevolkten
een kleine dertigduizend be
langstellenden de steigers en
de organisatie hoopt dit jaar op
ongeveer vijftigduizend bezoe
kers. De Hiswa is completer
dan ooit tevoren.1 De organisa
toren hebben zich verzekerd
van de deelname van een klei
ne tweehonderd bedrijven. Zij
tonen schepen, variërend van
een handzame kajuitzeilboot
tot een zeewaardig miljoenen
jacht met een uitstraling a la
'Dynasty'. Op de kades zijn in
speciale tentpaviljoens
scheepsmakelaars, zeilen- en
mastenmakers en verkopers
van motoren, dekslag en ac
cessoires ondergebracht. De
tentoonstelling is dagelijks
open van 10.00 tot 18.00 uur.
Directeur
Wilma eerste
hoogleraar
vastgoedkunde
AMSTERDAM Drs.
P.P. Kohnstamm, direc
teur van Wilma Vastgoed,
is benoemd als bijzonder
hoogleraar vastgoedkunde
aan de economische facul
teit van de Universiteit
van Amsterdam.
Kohnstamm heeft sedert
1974 verscheidene functies
bij de bouwgroep Wilma be
kleed. Tevens is hij bestuurs
lid van de Vereniging van
Nederlandse Projectontwik
keling Maatschappijen (NE-
PROM) en lid van de Raad
voor de Volkhuisvesting. De
bijzondere leerstoel vastgoed
kunde is ingesteld door de
Stichting voor Beleggings- en
Vastgoedkunde (SBV) en
wordt gesponsord door de
NEPROM, de Nederlandse
Vereniging van Makelaars
(NVM) en verscheidene an
dere organisaties in de vast
goedwereld. De SBV heeft
als doelstelling het onderwijs
en het onderzoek op het ge
bied van de beleggings- en
vastgoedkunde te bevorde
ren en te coördineren.
Prof. Kohnstamm heeft sa
men met prof. dr. B. Kruijt
de leiding over de deze
maand begonnen postdocto
rale opleiding vastgoedkun
de. Ook zal de nieuwe leer
stoel zorgen voor onderwijs
aan studenten economie.
Verder zal de SBV - onder
zoek verrichten op het ge
bied van de vastgoedkunde.
u Luchtshow
Cleveland
Amerikaanse
staat Ohio.
Hier oefenen
vader en zoon
Kazian nog,
vanmiddag
begint het
echte werk.
FOTO: AP
Over de kruidnagelcultuur in
Zanzibar las ik onlangs een
reportage in de Financial Ti
mes. Deze cultuur, waardoor
Zanzibar in de 19e eeuw tot
grote bloei kwam, leidt thans
een kommervol bestaan. Eén
van de eerste dingen die ik
mij afvroeg na de lezing van
dat artikel was: wie gebrui
ken eigenlijk nog de 80.000
ton kruidnagels die jaarlijks
op de wereld worden gewon-
Het gekke is namelijk, dat de
kruidnagel bij mij slechts een
maal per jaar zijn opwachting
maakt, namelijk als het NI-
VRA, het Nederlands Insti
tuut van Registeraccountants,
aan zijn bekwaamste schrij
vers de „kruid'n'nagel"prijs
uitreikt.
Maar goed. Wat is de kruid
nagel? Mijn Van Dale zegt:
„De op een nagel (spijker) ge
lijkende bloemknop van de
kruidnagelboom, die gedroogd
als specerij wordt gebruikt.
En de kruidnagelboom is een
altijd groene tropische boom,
die oorspronkelijk op de Mo-
lukken, bepaaldelijk op het
kleine eiland Makian, thuis
hoort. Bovendien levert de
kruidnagel nog een etherische
olie, terwijl voor geneeskun
dige doeleinden een kruidna
geltinctuur wordt vervaar
digd uit „gekneusde" kruid
nagels en verdunde spiritus.
U wilt nog meer kruidnagel
theorie? In het Engels heette
deze specerij oorspronkelijk
nail of clove en later gewoon
clove. In het Frans is het een
clou de girofel en in het Duits
Gewürznelke.
Groot drama
Voor het eiland Zanzibar is de
kruidnagelcultuur een groot
drama. Anderhalve eeuw ge
leden was de kruidnagel voor
de sultan van Zanzibar nog de
voornaamste inkomensbron.
Thans zijn de plantages door
sociale experimenten en wan
beheer verouderd en verloe
derd. De tragiek daarbij is, dat
de vraag nadr kruidnagels
wereldwijd steeds groter
wordt.
Ondanks diepgaande studies
is de ODA, de Engelse Dienst
voor de Ontwikkeling Over
zee, er niet in geslaagd de
kruidnagelcultuur op Zanzi
bar zijn oorspronkelijke bete
kenis te hergeven.
Zanzibar leverde eens 90 pro
cent van alle kruidnagels die
op de wereld gebruikt wer
den. Dat percentage is thans
gezakt tot tien. Halverwege
de vorige eeuw haalde de
Arabische aristocratie de
kruidnagelbomen uit Indone-
sië naar Zanzibar. Te Kizim-
bani en elders op Zanzibar
worden grote plantages aan
gelegd, die door slaven wer
den verzorgd. Hetzelfde ge
beurde met groot succes op
het noordelijker gelegen
eiland Pemba.
Door de extravagante levens
stijl van de Arabische elite, de
afschaffing van de slavernij
in het laatste decennium van
de negentiende eeuw en door
de invoering van een op lo
nen gebaseerde economie
kwijnden de grote kruidna
gelplantages langzaam maar
zeker weg. Zo'n zeventig jaar
geleden zaten de Arabische
landeigenaren dermate in de
schulden, dat de plantages
versnipperd en door lokale
Indische zakenlieden overge
nomen werden.
„Hoewel de uitbreiding van
de plantages op beide eilan
den tot staan kwam, bleef
Zanzibar de grootste kruidna
gelleverancier van de wereld.
Dat was mede te danken aan
stijgende prijzen en een grote
re vraag op de wereldmarkt.
Sigaretten
„Tussen de beide wereldoorlo
gen werd in Indonesië een ge
weldig afzetgebied ontwik
keld. Daar werden kruidna
gels op grote schaal in de keu
ken gebruikt, terwijl enorme
hoeveelheden nodig waren
voor de produktie van siga
retten met kruidnagelaroma",
aldus de Financial Times.
In 1959 was de kruidnagel-
oogst van Zanzibar ongekend
groot: 22.000 ton. Tot de jaren
zeventig bleef Zanzibar de
grootste kruidnagelleveran
cier van de wereld, maar toch
viel een groeiende produktie
in Indonesië samen met een
snel verval in Zanzibar. De
achteruitgang had zowel men
selijke als natuurlijke oorza
ken. In 1964 besloot de jonge
onafhankelijke staat Zanzibar
een politieke unie aan te gaan
met Tanganyika. Uit die unie
ontstond de staat Tanzania.
Onder leiding van Julius Ny-
erere begon Tanzania aan een
reeks sociale experimenten,
die voor de kruidnagelcultuur
dramatische gevolgen had.
In de agrarische sector kwa
men die experimenten erop
neer, dat de kruidnagelplan
tages werden opgedeeld in
eenheden van circa 1,25 hecta
re ten behoeve van arme boe
ren zonder eigen land. In het
kader van die maatregelen
besloot een staatscommissie de
kruidnagelprijzen voor de
kleine boeren tot een schan
delijk niveau te verlagen. De
boeren ontvingen slechts 7
procent van de wereldmarkt
prijzen.
Dit beleid veroorzaakte ram
pen omdat de boeren geen
idee hadden van de techniek
van de kruidnagelcultuur.
Van het beheer van hun plan
tages hadden zij evenmin ver
stand. De bomen werden ver
waarloosd en beschadigd aan
gezien de kruidnagelbloemen
zonder enig toezicht werden
geplukt door onervaren ar
beidskrachten. Door de ex
treem lage prijzen konden de
boeren geen mest en onkruid
bestrijdingsmiddelen kopen,
terwijl het geld voor de hard
nodige verjonging van de
plantages uiteraard ook ont
brak.
Halverwege de jaren zeventig
besefte de staat dat technische
bijstand en herplantingsobjec-
ten nodig waren. Omdat de
producentenprijzen echter
niet verhoogd werden, duurde
de verwaarlozing van de
plantages voort.
Grote ommekeer
In 1986 kwam een grote om
mekeer in het economische
beleid van Tanzania en kre
gen de boeren betere prijzen,
zodat zij de produktie weer
konden opvoeren. Het is ech
ter te laat, omdat de grote
concurrenten - Indonesië,
Madagascar, Brazilië, Indië en
Penang - de prijzen met liefst
80 procent verlaagden. Daar
bij komt, dat de plantages in
Zanzibar worden geteisterd
door een kruidnagelboom-
ziekte, waardoor een vijfde
van alle bomen is aangetast.
De oogsten zijn thans gemid
deld 8000 ton per jaar groot,
maar het prijspeil is dermate
laag dat de oogsten daarvoor
niet meer voldoende compen
satie bieden. Circa 90 procent
van Zanzibars vreemde valuta
komt uit de kruidnagelcul
tuur en daarom is een moei
zaam begin gemaakt met de
opvoering van de vreemdelin
genindustrie. Het zal echter
nog lange tijd duren, voordat
die industrie erin slaagt de
economie van het eiland weer
zijn oude kracht te geven.
WIM VAN DER MEULEN
Noteringen van vrijdag 1 september 1989 (tot 16:30 uur)
88/1.60
88 ƒ7.50
88 2.80
86/87 5% st a
88 2.55
88/5.20
88/5.-
88/5.40
88 /2.45
87/88 1.65 V
109.80
131.50
145.00
108.30X
132.00
14520
108.70X
132.00
144.60
163.80 163.90 163.60
56.70 57.00
13420
101.70
111.50
147.10 147.30 147.40
69.60 69.70 69.70
273.00 274.00 271.50
88.00X 89.00 88.30
100.50
308.00
143.60
43.30
112,50
161.70
112.40
100 50
305.00
144.00
43.30
112.90
162.10
112.90
112.90
162.10
113.00
41.90 16/8
162.70 25/8
111.5012/6
5110 5/5
99.409/8
53.301/8
Slotkoers vrijdag 1 september 1989
aalberts 54.40 58.00
acf hold e 48.50 49.00
ahrend gr c 290.00 287.50
abn pr 44.20 44.20
bam hold
balenb.beh
140.00
107.00 108.00
371.50 372.50
begemann
belindo c
berkel 5.95 5.70
blyd will c 28,50 27.50
bobel 9.00X 8.70
boer druk 410.00 411.00
boer wink c 63.00 64.00
boa kalis c 13.70 13.65
braat bouw 1040.00 1040.00
bredero 19.00 ONG
bredero c 18.00 ONG
breevasl 27.50 29.00
breevasl c 24,00 27.00
burg heybr 3000.00 3000.00
calvè 1054.00 1049.00
calvè c 1054.00 1049.00
calve 6 pr 5800.00B 5875.00
calve 6 pr e 5800.00B 5875.00
cenler pa c 69.50 69.00
csm 69.10 69.00
chamotte 11.20 10.80
2320 23.80
8020 7900
108.50 108.50
243.00 243.00
dordl 10 pr 265.00 266.50
dorp groep 46.50 46.00
econosto 324 00 326.00
139.50 139.50
cred lyonn
cvggbc
desseaux
53.10 53.30
eriks hold c 435.50 434.00
flexovitc 81.00 81 40
lurness c 140.50 140.00
gamma hold 82.10 80.50
gamma h 5 pr 6.00 5 90
gelronics 29.40 29 40
geveke 42.00 42.50
35000 330.00
423.50 42350
114.00 112.80
140.00 140.50
191.00 192.00
11250 114.50
g1i°WdC
hagemeyer
hal trust
hal trust u
hestechn
hein hold
vd hoop 1020 10.20
hunter d pr 5.90 5.65
ica hold c 18.70 18.70
igb hold 64.00S
igb aangem. -
ihc caland 28.80 30.40
indust.mlj 237.50 237.50
ibb-kondor 573.00 573.00
kas-ass c 49.00 49 80
kiene 1400.00 1400.00
kbb 85.30 85.60
kbb c.pr. c 79.70 79.20
koppelpoon 340.00 340.00
krasnapots. 228 00 228.00
landre gl c 57.80 57.30
maas beh c 93.90 93.50
macintosh 51.40 51.00
maxwell 680.00 690.00
medicoph. c 76.50 75.70
melia inl. 7.00 7.00
mend gans 3000.00B 3000.008
mhv a'dam 20.50 20 50
moeara 1220.00 1220.00
moeara opr 160500. 160500.
moeara c op 15900.0 16000.0
moeara wb 16750.0 16750.0
ïv.bnk 603.00 603.00
70.00 70 50X
nutr.vb c 76.00 76.50X
oWeffl c 192.00 188.50
omnium eur 16.00 16.00
oreo bank c 742 0 73.80
schuttersv
smlt int c
uniL4 pr
verglas nb
v.trans.hyp.
wgnr tijl c
ik c 23.70 24.00
17220 171.00
460.00 464 00
310.00 310.00
55.70 54.80
157.00 157.00
107.10 107.00
162.00
1125.00
120.00B 120.00
107.00 107.00
66.00 67.00
18.00 18.30
66.00 67.00+
193.00 193.00
28.00+ 28.10
63.008 63.00H
196.00 192.00
54 7/8 551/8
66 1/2 661/2
25 1/8 25
45 3/8 451/4
50 5/8 507/8
73 3/8 723/4
15 7/8 16
55 3/4 565/8
68 3/8 693/8
68 5/8 69
Beleggers
aan de zijlijn
AMSTERDAM Met de ver
kiezingen van volgende week
in het vooruitzicht bleven de
beleggers gisteren op het
Beursplein aan de zijlijn. Door
dat bovendien Wall Streef
maandag de deuren dicht
houdt hielden ook handelaren
hun kruit droog. Dit resulteer
de in een lusteloze aandelen
markt, waar de koersen in de
loop van de dag licht afbrok
kelden.
De publicatie van werkgele
genheidscijfers in de VS kwam
ongeveer overeen met de ver
wachtingen en zorgden aan
het eind van de week niet
voor verrassingen. De stem
mingsindex daalde 1,1 punt
naar 191 bij een totale beur-
somzet van een miljard gul
den.
De internationals lieten bij een
stabiele dollar en onder in
vloed van een licht hoger Wall
Street geen grote schommelin
gen zien. Koninklijke Olie en
KLM waren hoger, terwijl
Unilever, Akzo en Philips wat
terug moesten. Hoogovens was
een uitschieter door 2,30 prijs
te geven op ƒ99,40. Na dagen
van koersherstel volgden
winstnemingen en was Hoogo
vens met 7400 contracten het
meest verhandelde fonds op de
optiebeurs.
Aegon liep 0,80 in op het uit-
- gekeerde dividend op de koers
van 108.70. Ahold, eerder
deze week onder druk doordat
de beschermingsmuur onder
dreiging van een overval door
het Westduitse Asko werd op
getrokken, won twee kwartjes
op 132. Amrobank leed een
relatie/ zwaar verlies van
ƒ1,40 op ƒ85,30. Wolters Klu-
wer moest een gulden verder
terug naar 48,80.