1
li
Ie
p
O
c
Overlapper
VVW
Nr. 32
i m m m m
m mmm m
ZATERDAG 26 AUGUSTUS 1989 PAGINA 28
Oplossing
vorige puzzel
De winnaars van puzzel 32 zijn:
Mevr. A.C. Bontje, Langeraarseweg 27b,
2461 CD Langeraar
H. de Bruin, Broekweg 46, 2161 XE Lis-
Zij krijgen hun prijs binnen drie weken
per cheque toegestuurd
Oplossingen onder vermelding van puz
zel nr. 33 moeten uiterlijk woensdag
middag in .bezit zijn van:
Puzzelredaktie
LEIDSE COURANT,
Postbus 11, 2300 AA Leiden.
Op elke rij dienen twee of drie antwoorden te
worden ingevuld. De laatste letter van het eerste
woord is gelijk aan de beginletter van het tweede,
terwijl - indien per regel drie antwoorden moeten
worden ingevuld - de laatste letter van het tweede
antwoord dezelfde is als de beginletter van het
derde antwoord.
Horizontaal: 1 strafbaar feit - installatie voor ij
zerbereiding; 2 gewillig - dierenverblijf; 3 onkruid
op zandgronden met kleine gele bloemen - bier
soort; 4 hoofddeksel - vogel met lange snavel; 5
berisping - ontroering; 6 tegenstuk v.e. schilderij -
netloze spin die de prooi bespringt; 7 telwoord -
reclamelicht - Europese taal; 8 orkeststuk ter ope
ning v.ë. opera - telwoord - tamelijk.
Verticaal: 1 zitplaats zonder leuning - sportvere
niging; 2 laatste redevoering bij het neerleggen
v.e. ambt - verdovingsmiddel; 3 zedenleer - over
tuigend, afdoend - zekere afmeting; 4 effen, glad -
armoedige buurt in een stad - kraakbeen; 5 bin
nen het bereik liggende - persoon die met een wi
chelroede werkt; 6 oude dans - vrucht - gulzi
gaard; 7 toneeltoerusting - voorlopig bewijs van
storting in een geldlening - voorwerp tot versie
ring.
Hoeveel maal komt de letter M na oplossing van
deze puzzel in het diagram voor?
Verrekijker-komeet
Begin september 1989 mogen we in de
vroege ochtenduren nog even genieten
van een mooie komeet. De planeet van
de maand is ongetwijfeld Jupiter, die
vanaf middernacht in het oosten te zien
zal zijn. Op de vroege avond zijn er de
planeten Venus en Saturnus. Venus gaat
even na de zon in het westen onder. Sa
turnus is eerst in het zuiden, later op de
avond in het zuidwesten, laag boven de
horizon. Op 23 september begint de
astronomische hefst.
Komeet Brorsen-Metcalf bereikt begin
september zijn grootste helderheid. On
der gunstige omstandigheden (ver van
stadslicht en heldere hemel) is hij mis
schien met het blote oog zichtbaar, maar
onder normale condities is een verrekij
ker vereist aan de vroeg ochtendhemel
(vanaf circa 4 uur), laag in het noordoos
ten. Hij bevindt zich begin september in
het sterrenbeeld Kreeft, links onder de
heldere ster Pollux van de Tweelingen.
Na 10 september is hij bij ons vrijwel
niet meer te zien.
In de verrekijker zien we de komeet als
een wazig vlekje tussen de puntvormige
sterretjes. Een klein staartje is bij helder
weer eveneens waarneembaar. Bij de
Stichting „De Koepel" te Utrecht kan
men een opzoekkaartje aanvragen.
AVONDPLANETEN
Vroeg op de avond kunnen we in het
westen nog even de planeet Venus zien.
Hij is zeer helder, en ook in de scherme-
ring direct na zonsondergang nog waar
neembaar, als de hemel helder is tot bij
de horizon. Op 3 september is de smalle
sikkel van de maan bij Venus: een
mooie samenstand. Een uur na de zon is
ook Venus onder de kim verdwenen.
Dan rest ons alleen nog Saturnus. Dat is
overigens een van de mooiste planeten
van het hele zonnestelsel. Het is een pla
neet met een prachtig ringenstelsel, om
geven door tientallen manen.
Met behulp van een amateurtelescoop is
de ring van Saturnus al goed zichtbaar,
evenals het bolletje van de planeet zelf
en enkele manen. Saturnus staat vroeg
op de avond in zuidelijke richting: het is
het helderste sterachtig object in het
sterrenbeeld Schutter. In de loop van de
nacht veiplaatsen het sterrenbeeld en de
planeet zich naar het zuidwesten. Ze ko
men steeds dichter bij de horizon. Tegen
middernacht gaan ze onder. Op 10 sep
tember zien we de Maan bij Saturnus.
De schijf is dan ongeveer voor driekwart
verlicht.
In de nanacht is in het zuidoosten de
heldere stip van de planeet Jupiter te
zien. De planeet is - afgezien van de
maan - veel opvallender dan de andere
objecten aan de hemel. We kunnen haar
dus niet over het hoofd zien. De komen
de weken en maanden komt Jupiter
steeds vroeger op. Eind van het jaar
schittert hij de hele nacht aan het firma
ment. De planeet bevindt zich thans in
het sterrenbeeld Tweelingen. In de nacht
van 22/23 september is de maan bij Ju
piter. De maan is dan in de fase van
laatste kwartier.
HERFST
Op 1 september begint volgens afspraak
voor de weerkundigen de herfst. Sterren
kundig gezien begint de herst als de zon
van noord naar zuid precies het vlak
van de evenaar kruist. Dat is dit jaar op
23 september om 3.20 uur zomertijd.
Een dag later nemen we in ons land
weer afscheid van de zomertijd: in de
nacht van 23 op 24 september om 3 uur
zomertijd wordt de klok een uur terugge
zet naar 2 uur wintertijd. We beleven
die nacht dus twee maal een periode van
2 tot 3 uur.
Anders gezegd, U mag die nacht een
uurtje langer slapen. Pas eind maart
1990 keren we terug naar de zomertijd.
PLUTO
Misschien kent u het rijtje nog van de
planeten: Mercurius, Venus, Aarde,
Mars, Jupiter, Saturnus, Uranus, Neptu-
nus en Pluto? Dat is dan de opsomming
van de planeten in volgorde van toene
mende afstand tot de zon. Pluto is de
laatste, staat dus het verste van de zon
vandaan. Dat is echter maar ten dele
waar: een deel van de langgerekte baan
van Pluto ligt namelijk binnen de baan
van Neptunus. Pluto is sinds 1979 (en
tot 1999) net in dat deel van zijn baan.
De planeet staat dus thans dichter bij de
zon (en de aarde) dan Neptunus. Op 4
september 1989 is de afstand tot de Zon
het kleinst. Dat punt noemt men het
„perihelium" van zijn baan. De afstand
tot de zon bedraagt toch altijd nog,
schrikt U niet: 4,45 miljard km! Dat is
bijna 30 maal de afstand aarde-zon!
Voor meer informatie over een van de
hier genoemde onderwerpen, of over an
dere sterrenkundige kwesties kunt U te
recht bij een volkssterrenwacht bij U in
de buurt of bij Stichting „De Koepel",
Zonnenburg 2, 3512 NL Utrecht, tel.
030-311360. Bij stichting „De Koepel,,
kunt u ook een opzoekkaartje aanvragen
van de komeet die begin september te
zien is.
Bridge als zomersport
Dat bridge niet alleen een wintersport
is, wordt steeds duidelijker. Competi
ties en grote toernooien zijn er 's zo
mers niet, maar (de doorgaans open)
zomerbridgeavonden van de diverse
verenigingen lopen storm. De druk is
's zomers wat van de ketel en velen
die niet met vakantie zijn, willen dan
best graag één avondje meer bridgen
in de week. In de kustprovincies zorgt
dat er bijvoorbeeld voor dat er tijdens
de open zomeravonden bijna twee
maal zoveel mensen komen spelen als
's winters.
Vorige week hebben we een bezoekje
aan Deauville gebracht, één van de
grote zomerfestivals. Daar kregen we
als zuid deze hand in het open paren-
toernooi:
down. Zuid neemt schoppenheer en
verstoort met ruiten na de communi
catie naar de we3thand. Er moeten
twee hartens worden ingetroefd en dat
lukt nu niet meer!
Een simpel speelplan is: hartenaas,
hartenheer en harten in oost getroefd
en dan schoppenboer na. Zuid
moet wel nemen en met klaver of rui
ten na kan het contract nu altijd ge
maakt worden. Speel maar na.
Voor volgende week nog een mooi te
genspeelprobleem, ook uit Deauville.
Zo zien noord en dummy oost eruit:
BIEL
Elk jaar wordt in de zomer een fantas
tisch schaakfestival in het Zwitserse
Biel georganiseerd. Dit jaar schreven
maar liefst 1250 deelnemers in, in 18
verschillende toernooien. Men denke
hierbij aan kategoriëen als junioren,
dames, veteranen en diverse klassen.
Veel Nederlanders zien we niet in de
uitslagenlijsten; de kostbare Zwitserse
frank zal daar wel de schuld van zijn.
Als trekpleister van dit soort schaak
festijnen wordt veelal een invitatie-
toernooi georganiseerd met enkele
klinkende namen. Dit jaar had men
gekozen voor een soort confrontatie
tussen de vorige en huidige generatie.
Toppers van zo'n tien tot twintig jaar
geleden. Poloegajevsky^ Hort en Torre
speelden een dubbelrondige achtkamp
met onder andere de Rus Ivanchoek
(ELO: 2660!) en de Zweed Hellers
(ELO: 2560).
De strijd iong tegen oud eindigde on
geveer gelijk: Ivanchoek en Poloega-
jevsky deelden de eerste plaats. Vooral
van laatstgenoemde een prachtige
prestatie. Van hem zijn nauwelijks
vlotte combinatiepartijen te tonen,
daar zijn stijl een rustig strategisch ka
rakter heeft. De liefhebbers daarvan
komen in onderstaande partij aan hun
trekken.
L. Poloegajevsky-A. Miles
Pirc
1. d4 d6 2. e4 Pf6 3. Pc3 g6 4. g3
De zet van iemand die de moderne
openingstheorie liever niet volgt. De
stelling neemt nu spoedig de vormen
aan van het Engels.
4... b6 5. Lg2 Lb7 6. Pge2 c5 7. 0-0
cxd4 8. Pxd4 Dc8
Nodig, omdat direct 8... Lg7 faalt op
9. e5! Lxg2 10. exf6 Lxfl 11. fxg7 en
wit wint de kleine kwaliteit.
9. Pd5 Lg7 10. Lg5 Pbd7 11. c4 h6 12.
Le3 a6?!
Verzwakt de damevleugel ernstig. Be
ter was 12... Pxd5 13. cxd5 0-0, waar
na zwart een moeilijke stelling moet
zien te houden. Na de tekstzet kost het
witte overwicht zwart zeker een pion.
13. Tel Tb8 14. b4 Kf8 15. Pb3 Dd8
16. Tel Kg8 17. c5!
Het goede moment om de stelling te
openen, na langer wachten zou zwart
met Kh7 en Te8 de ergste problemen
te boven zijn.
17... dxc5 18. bxc5 Pxc5 19. Pxc5
bxc5 20. Lxc5 Pxd5 21. exd5 Lf6 22.
Tbl Dd7
23. d6! Kg7 24. dxe7 Dxdl 25. Texdl
Lxg2 26. Txb8 Txb8 27. Kxg2 h5 28.
h4
Technisch gewonnen voor wit, maar
het is altijd leerzaam om te zien hoe
een grootmeester een dergelijk oordeel
in een vol punt omzet.
28... g5 29. hxg5 Lxg5 30. Td7 Te8
Er dreigde 31. Lb6! gevolgd door 32
Ld8.
31. f4 Lf6 32. K13 Kg6 33. Ke4 h4 34.
gxh4 Lxh4 35. f5f Kh6 36. Ke5 Kg7
37. Ta7 Tc8 38. Kd6 Lxe7f 39. Txe7
Wit won na nog enkele overbodige
zetten.
Tijdens het toernooi was er een hitte
golf in Biel en deze veroorzaakte on
der de topspelers enkele ongewone
blunders. In beide fragmenten was er
van tijdnood absoluut geen sprake.
N. de Firmian-V. Hort
stelling na de 16de zet van wit
De Amerikaan heeft zojuist 16. g4? ge
speeld om het goed geposteerde zwarte
paard te verdrijven. Hort vond het
niet erg om zijn paard weg te spelen:
na 16... Pe3! kwam de Firmian tot de
ontdekking, dat hij na 17. fxe3 Lxe3
18. Kg2 Lxf4 een pion bij slechte stel
ling minder zou hebben. Hij probeer
de daarom het wanhopige 17. Pxe6!?,
maar verloor toch kansloos.
NOORD
OOST
B 10 9 4
H 8 6 2
A V 10
H 8 5
5 3
A 10 9 8
A B 4 2
V 8
en zo ging de bieding (N/NZ);
ZUID
4 Sch
WEST NOORD OOST
1 Sch 4 Ha
S Ha pas ...pas
Noords pas is in normale omstandig
heden een zogenaamde forcing pas en
oosts pas duurde plusminus 3 minu
ten. Wat te doen: 5 schoppen, pas of
doublet en wat te starten in een van
de twee laatste gevallen?
Loes Verhees jr. (samen met Ed Hoog-
enkamp 18e in de open paren) besloot
te passen en startte met ruiten. De pas
was goed, maar de ruitenstart drukte
de score van OW net over de 500-
grens.
West is in 3SA geéindigd, na de vol
gende bieding: west 1 klaver (mini
maal driekaart). noord doublet, oost
redoublet, zuid 1 harten, west ISA en
oost 3SA. Noord start met schoppen
boer - 5- 7- aas en west speelt 4 keer
ruiten (hij heeft HV-vierde), eindigend
op tafel (oost). Wat gooi je als noord
af op de derde en vierde ruiten?
(Oplossing volgende week)
Correspondentie: p/a Leharstraat 10,
2162 AC Lisse
Zwart kan pionverlies niet meer ver
hinderen; 22... La8 (er dreigde 23.
La7) 23. Txb8 Dxb8 24. Lxe7 kost
eveneens een vitale pion.
L. Poloegajevsky-I. Sokolov
stelling na de 40ste zet van zwart
De latere toernooiwinnaar speelde hier
41. Kf2? om na 41... Lxf3! tot de con
clusie te komen dat de loper op geen
enkele manier terug te nemen was.
Het pleit voor „Poloe", dat hij zich
hierdoor niet liet demoraliseren en
met subtiel spel de partij nog remise
hield.
CORR. ADRES: Leo Hofland, C.
Fockstraat 113, 2613 DE Delft.
12x21 34.29-23 met schrijtwinst voor
wit. Min of meer gedwongen is dus:
27-32 31.38x27 17-21 32.26x17 12x32
33.34-30.
N/NZ
Noord
A V 7 4 3 2
6
V 9 8
A V 2
West
Oost
H 10 6
-
H 5
A V B 10 9 8
7 4
A 10 6 5 2
H B 7 3
10 7 4
B
Zuid
B 9 8 5
3 2
4
H 9 8 6 5 3
Met ruim 400 paren is het verschil
tussen +480, +500 en +510 natuurlijk
enorm. Met een klaverstart zouden
NZ prachtig gescoord hebben.
Het tweede spel betrof een speelpro-
bleem (Pattontelling):
Noord
9 6 5
7 6 5
10
A 10 9 4 3 2
West
V 8 4 2
A H 9 3
A H V B 4
Oost
A B 10 3
4 2
9 8 7
V B 7 6
Oosi Zuid West
De sterrenhemel in september omstreeks 23.00 uur: Saturnus is zichtbaar in het zuid
westen en gaat spoedig onder.
Zuid
H 7
V B 10 8
6 5 3 2
H 8 5
Tegen 6 schoppen start zuid met har
tenvrouw.
Wanneer west nu meteen in de tweede
slag de schoppensnit neemt, gaat-ie
Een van de acht
overwinningen
Vorige week zag u uit de interland
wedstrijd Rusland-Nederland de winst
die Bastiaannet op de oud-wereldkam
pioen Sjtsjegoljev boekte. Was dit de
enige winstpartij van het Nederlandse
team. de Russen stelden daar maar
liefst acht overwinningen tegenover.
Eén daarvan laat ik nu volgen. Het is
het interessante en inhoudrijke treffen
tussen Milsjin en Van Leeuwen uit de
vierde ronde. W. Milsjin-A. van Leeu
wen vierde ronde Rusland-Nederland
1989.
I.32-28 20-25 2.33-29 16-21 3.31-26
11-16 4.37-32 18-22 5.39-33 21-27
6.32x21 16x27 7.44-39 13-18 8.38-32
27x38 9.43x32 7-11 10.41-37 9-13
II.46-41 15-20 12.48-43 3-9 13.42-38
10-15 14.50-44 1-7 15.47-42 5-10.
Deze positie is ook voorgekomen in
de partij Galperin-Tsjizjov van het
grootmeestertoernooi in Hierden dat
vlak na de interland werd gespeeld.
De Israëliër vervolgde hier met de re
latief rustige zet 16.36-31, waarop het
spel met 19-23 17.28x19 14x23 18.32-
28 23x32 19.37x28 22-27 20.31x22
18x27 verder ging en wit later een sen
sationele overwinning boekte. In de
onderhavige partij volgt de witspeler
een openingsstudie van Gantwarg en
Baljakin. 16.28-23 19x28 17.32x23 11-
16 18.35-30 16-21! Zwart kiest een va-
.li n
1 tl
It 11 H
I 1 H
SS sjg
1 I S 1
SS«S m SM
M O O
O OO
iis
riant die voor het eerst gespeeld is in
de partij Hoopman-De Boer competi
tie 1986. Deze spelgang, die als gunstig
te boek staat voor zwart, is overigens
in de bovengenoemde Russische stu
die niet opgemerkt! 19.30-24 21-27!
20.37-31. Vanzelf niet 20.37-32? Van
wege 6-11 21.32x21 22-27 22.21x32
13-19 enz. 25-30! Dit is de clou van
het zwarte spel. 21.34x25. Gedwon
gen, want op 21.24x35 combineert
zwart met 27-32 enz. eenvoudig naar
dam. 13-19 22.24x13 8x28.
Zie het diagram.
In de genoemde partij Hoopman-De
Boer ging het in deze stand verder
met: 23.29-23 18x29 24.33x24 20x29
25.39-34 29-33 26.38x29 2-8 27.44-39
9-13 28.29-24 14-19 29.34-29 19x30
30.25x34 10-14 31.29-24 6-11 32.42-38
12-18 33.34-30 8-12 34.40-35 13-19
t 35.24x13 18x9 36.45-40 9-13 37.40-34
12-18 38.34-29 7-12 39.38-33 4-10
40.29-24 14-19 41.43-38 18-23 42.39-
34 28x39 43.34x43 22-28! 44.31x33
13-18 45.24x22 17x48 46.38-33 48x25
47.49-43 25x48 48.41-37 48x31
49.36x27 en zwart won het afspel. Wat
wit nu in deze partij speelt lijkt echter
beter dan Hoopmans reactie indertijd.
23.29-24 20x29 24.33x24 9-13. Na
24... 2-8 25.38-33 faalt 17-21?
26.26x17 12x21 op 27.31-26 7-12
28.26x17 12x21 29.24-20 15x24 30.33-
29 24x33 31.25-20 14x25 32.36-31
27x38 33.43x5 met winst voor wit. Zo
zou dus na 24... 2-8 25.38-33 9-13
weer het partij verloop kunnen ont
staan 25.38-33 2-8 26.40-34 14-19. Na
26... 17-21? 27.26x17 12x21 combi
neert wit met 28.31-26 enz. opnieuw
winnend naar dam. 27.34-29. Niet het
schijnbaar slimme 27.45-40 19x30
28.40-35, want dan wint zwart door
27-32 29.35x24 13-19! 30.24x11 32-38
31.43x23 18x47. 19x30 28.35x34 6-11.
Natuurlijk weer niet 17-21? 29.42-38
11-16. Om te voorkomen dat wit met
30.41-37 greep op het zwarte spel zou
krijgen. 30.44-40! Dreigt met de dam
31.29-23 28x19 32.33-28 enz. en ver
hindert tevens 30... 17-21: 31.26x17
12x21 32.31-26 (Op direct 32.29-23?
volgt 18x29! enz.) 7-12 33.26x17
H m 11
nn n 1
o
O
7:12? Een ernstige fout omdat zwart
hierna schijf 8 niet meer naar de lange
vleugel zal kunnen spelen. Uiteraard
mocht 33... 13-19 niet (34.29-23 18x38
35.31-27) maar deze zet had zwart met
33.... 10-14 voor kunnen bereiden. Na
10-14 34.30-25 13-19 gevolgd door 8-
13 ontstaat er dan een spannende po
sitie. De gespeelde zet brengt zwart in
grote problemen. 34.30-25 10-14
35.40-35 12-17. Want 13-19 ging weer
niet. 36.45-40 8-12 37.40-34 13-19
38.35-30 4-9 39.31-26 16-21 40.49-44
9-13. In zijn bespreking van deze par
tij in het julinummer van „Hoofd
lijn", het onder redactie van Leem-
berg. Van Westerloo en Wiersma
staande damtijdschrift, geeft de zwart-
speler aan dat hij hier met 40... 15-20!
nog remise had kunnen bereiken:
41.41-37 (Zwart dreigde met 20-24
enz.) 32x41 42.36x47 28-32 43.44-40
♦32-37 44.40-35 20-24! 45.29x20 9-13
46.20x9 13x4 en wit kan niet meer
winnen. 41.44-40 15-20. Nu is het de
finitief uit. In zijn analyse geeft Van
Leeuwen als laatste ontsnappingskans
de zet 41... 19-23 aan: 42.30-24 (42.36-
31 22-27!!! is direct remise.) 14-19!
43.41-37 (24-20?) 32x41 44.36x47
19x30 45.40-35 28-32 46.35x24 23-28
en zwart lijkt nog een heel eind te ko
men. Partijslot: 42.41-37 32x41
43.36x47 28-32 44.40-35 32-37 45.30-
24 19x30 46.35x15 13-19 47.34-30 21-
27 48.39-34 27-32 49.25-20 14x25
50.15-10 22-27 51.10-5 en zwart gaf
op.
'CcidóG Qowiant