Leren wachten op eten
of een droge broek
Gratis extra prijs
in de augustus
Mid-Lotto.
"D66 voor spaarzaam
v erbruik van energie
Grote partij XTC-pillen
in beslag genomen
}rafschenners horen
fljevangenisstraf eisen
im Kok houdt vast
an terugdraaien Oort
[NNENLAND
Ceidóe&MvuMit
DINSDAG 22 AUGUSTUS 1989 PAGINA 3
(Van on
parlementaire
mqe
UTRECHT/AMERS
FOORT Als bewoner
van een verpleeghuis
moet je leren geduld te
hebben. Wachten, wach
ten en nog eens wachten
is het parool. Miriam de
Heer, die in opdracht van
directies van verpleeghui
zen een onderzoek heeft
ingesteld naar de zorgver
lening, kreeg de vrijheid
de bewoners zelf te laten
aangeven waar het aan
ontbreekt. De situatie is
zorgwekkend geworden,
concludeert ze.
De directies hadden zelf al ja
renlang bij de overheid aan de
bel getrokken om extra finan
ciële middelen te krijgen. Ar
gumenten hadden ze voldoen
de: de toestand kan soms het
best worden omschreven als
'middeleeuws'. Maar die argu
menten hebben de geldkraan
niet geopend. De politici ble
ven doof voor de smeekbeden.
Directeur Wouter Nell van het
verpleeghuis St. Elisabeth in
Amersfoort die aan het onder
zoek heeft meegewerkt, heeft
het gevoel dat de overheid
vindt „dat het allemaal wel
meevalt". Zijn collega Ton Bo
nekamp van het verpleeghuis
Birkhoven, eveneens in
Amersfoort, suggereert dat ex
tra geldt uitblijft omdat ver
pleeghuisbewoners voor de po
litieke partijen een weinig in
teressante groep vormen.
De vandaag in Utrecht open
baar gemaakte onderzoeksre
sultaten richten zich op de eer
ste basiszorg: de zorg rond eten
en drinken, naar de wc gaan,
verschonen en naar bed gaan.
Uit 13 verpleeghuizen over het
hele land hebben 125 bewo
ners interviews gegeven over
de feitelijke gang van zaken in
hun huis, over wat zij ervan
vinden en hoe het eventueel
anders zou moeten. Uit alle
antwoorden is eigenlijk slechts
één conclusie mogelijk: onder
de huidige omstandigheden is
opname in een verpleeghuis
onaanvaardbaar.
De bevindingen van Mirjan de
Heer liegen er dan ook niet
Gemiddeld moeten bewoners
's morgens na het wakker
worden een uur wachten op
verzorging. Het kan ook vier
uur worden. Voor dertig be
woners zijn er immers maar 5
of 6 verzorgenden beschik
baar.
Het wachten op verschoning
bij incontinentie - ruim de
helft van de ondervraagden
lijdt eraan - kan oplopen tot
een uur. Dat geldt overdag én
's nachts.
Baden of douchen gebeurt
maar één keer per week. Bijna
de helft van de ondervraagden
is daar ontevreden over. Velen
van hen zouden graag elke
dag douchen, maar dat kan al
leen als de bewoner daarbij
geen hulp nodig heeft. Dit
gold slechts voor een van de
125 ondervraagden.
Bijna de helft krijgt het ont
bijt op bed. Ruim een kwart
zegt daarover ontevreden te
zijn. De bewoners die aan tafel
kunnen ontbijten' zijn allen te
vreden.
De titel van het onderzoek
heet „Nat kan niet wachten".
Maar de praktijk blijkt hier
mee in tegenspraak. De uit
komsten van het onderzoek
komen trouwens overeen met
de bevindingen van de Ge
neeskundige Inspectie voor de
geestelijke volksgezondheid
Trekking: 30 augustus.
Startschot gelost
Gisteren is dus eindelijk het startschot gelost, althans door
twee van de drie grote partijen. Voor CDA en PvdA is de
verkiezingscampagne nu echt begonnen. Beide hadden het
Zuiden, respectievelijk Noord-Brabant en Limburg, uitgeko
zen voor hun openingsmanifestaties. Logisch, want de socia
listen boeken de laatste jaren grote winst in dit deel van het
land en de christen-democraten proberen dat natuurlijk een
halt toe te roepen. Ook de VVD ziet winstkansen onder de
grote rivieren. De liberale campagne gaat morgen van start
in Breda.
De PvdA was neergestreken in Maastricht. Mensen op ter
rasjes daar ontdekten tot hun verrassing dat ook dr. Dick
Dolman lid van deze partij is. Samen met een aantal partij
genoten liep de kamervoorzitter in hemdsmouwen rode ro
zen uit te delen. Wim Kok kon pas laat afreizen naar Maas
tricht. Hij moest eerst nog optreden in het Politiek Café van
KRO's Brandpunt. Het was trouwens de tweede keer dat de
kijkers hem gisteren te zien kregen. Eerder was hij te zien
in een 'clip' van de PvdA, die geheel in zwart, wit en grijs
was gehouden. „Veel menSen zullen denken dat er iets aan
hun toestel mankeert, dus blijven ze automatisch kijken",
had regisseur Theo van Gogh bedacht.
Het CDA was in Helmond. En ook de lijsttrekker van deze
partij arriveerde pas heel laat. Maar wel om een andere re
den dan Kok. Ruud Lubbers is immers in de eerste plaats
staatsman, althans dat wil hij de kiezers graag doen geloven.
En dus liet hij zich overdag niet zien. Hij was 'gewoon' aan
het werk, in zijn Torentje op het Binnenhof. Ook in 't Speel
huis te Helmond bleef Lubbers de staatsman, die er niets
voor voelt 'ns lekker uit te halen naar deze of gene rivaal.
Hij riep alle partijen op samen met het CDA de grote proble
men van deze tijd aan te pakken. Als het aan Lubbers ligt
wordt het een korte maar erg saaie campagne.
Ruding zegt het met bloemen
CDA-minister Ruding stuur
de gisteravond een boeket
•gele chrysanten naar PvdA-
voorman Wim Kok. Op het
aangehechte kaartje stond:
„Succes met uw campagne,
maar ik weet niet of bloe
men geluk brengen". Drie
jaar geleden sprak Ruding,
de penningmeeester van het
kabinet, er schande van dat
de PvdA tijdens de campag
ne dure rode rozen uitdeelde
aan de burgers in Maas
tricht. Vandaar misschien
dat de campagneleiding van
de socialisten niet erg onder
de indruk was van de bloe
men van de minister van fi
nanciën: „Een armzalig bos
je"-
Wöltgens fractievoorzitter
Het PvdA-kamerlid Thijs Wöltgens ziet in deze verkiezin
gen de kans om hogerop te komen. „Als Wim Kok in het
kabinet komt, dan zit het er in dat ik hem opvolg als fractie
leider", liet hij zich gisteravond ontvallen in Maastricht. Een
nogal ongebruikelijke confidentie, zeker van een politicus,
die nog geen jaar vice-voorzitter is van de PvdA-fractie.
Maar Wöltgens was dan ook wat opgetogen gisteravond. Hij
is een geboren en getogen Limburger (hij woont in Kerk-
rade) en vond het machtig mooi dat de eerste campagnedag
van de PvdA zich afspeelde in zijn eigen bronsgroen eiken
hout.
Bij de trekking van de augustus Mid-Lotto kunt u behalve de hoofdprijs
van een half miljoen óók een gratis extra prijs van f 10.000,- netto winnen.
Dat gaat zo: de laatste 6 cijfers van uw formuliernummer goed betekent
f 10.000,- netto, de laatste 5 cijfers f 1000,- en f 100,- bij 4 goede laatste cijfers
Haal dus snel uw deelnameformulier. Lever dit deze week nog in en kijk
woensdag 30 augustus naar de trekking op Ned. 3 om 19 46 uur.
MID
DCIOTTOUJKTI
HNSPOlftlCWtmTJ
Kijk in de Gouden Gids voor de inleveradressen.
De muis die brult
Dat ook een muis kan brul
len, bewijst de campagne
van de Socialistiese Partij
(lijst 10). Maar liefst 3,5 mil
joen verkiezingskranten wil
deze partij de komende da
gen in vier edities het land
in sturen. Eén miljoen men
sen krijgen een persoonlijk
schrijven van de partij in de
bus. En alsof dat nog niet ge
noeg is rijden tien reclame
wagens het land door, wor
den 75.000 mensen gebeld en
zijn alle 15.000 leden opge
roepen ieder ten minste vijf
stemmen te werven: Met die
inspanning steekt de splin
terpartij de grotere broers
PvdA, CDA en VVD nog
naar de kroon.
Hoe de partij dat voor elkaar
bokst? „We hebben een ac
tief kader", verklaart lijst
trekker Jan Marijnissen. De
700.000 gulden die voor de
campagne nodig is wordt
'met alle plezier opgehoest
door de 42 raadsleden die de
partij in het land heeft en
die al jarenlang hun voltalli
ge honorarium afstaan. Ook
de kamerleden die de SP
hoopt af te vaardigen,
moeten hun vergoeding bij
de partij inleveren. Daar
kan de VVD-staatssecretaris
Dees, die zich op rijkskosten
naar zijn vakantieadres in
Italië liet vervoeren, nog een
puntje aan zuigen.
Eiken mogen niet
worden gekapt
SMILDE Bezoekers van
Smilde zullen tot in lengte van
jaren kunnen genieten van
zo'n honderd eiken die de ge
meente daar in '69 heeft ge
plant. De Raad van State ver
wierp gisteren een verzoek
van een landbouwer de bomen
te mogen kappen. De landbou
wer wilde de eiken neerhalen
omdat ze schade zouden ver
oorzaken aan zijn landbouwge
wassen. Raad van State erken
de gisteren dat de schaduw
van de bomen bezwaar ople
vert, maar besloot het natuur
schoon te laten prevaleren bo
ven het agrarisch belang.
Bakstenen in Groningse
wijk ondeugdelijk
GRONINGEN In een nieuwbouw
wijk in Groningen moeten op grote
schaal bakstenen worden vervangen
in woningen die in 1980 en 1981 zijn
gebouwd. De stenen schilferen en er
zijn scheuren in de buitenmuren ont
staan. Het gaat om in totaal 194 wo
ningen van twee woningbouwvereni
gingen. Het vervangen van de stenen
kost zeker 700.000 gulden. Volgens
een woordvoerder van de Woning
bouwvereniging Groningen zijn de
stenen afkomstig van steenfabrieken
Uit Groningen en Zuid-Nederland.
Dëze hebben, in een tijd van enorme
vraag, de stenen te snel gebakken.
Daardoor laten ze vocht door, dat in
de winter bevriest en schade veroor
zaakt.
AMSTERDAM De Amsterdamse politie heeft een partij
van 900.000 XTC(extacy)-pillen in beslaggenomen. De enor
me partij werd vrijdag aangetroffen in de kelder van een
bloemenwinkel in het centrum van de hoofdstad. De politie
was getipt door het Westduitse Bundeskriminalamt die deze
informatie had verkregen uit het verhoor van een Ameri
kaanse advocaat, die al enige tijd in hechtenis zit op verden
king van betrokkenheid bij de produktie van de pillen. Deze
Amerikaan had de kelderruimte van de Amsterdamse bloe
mist gehuurd. De bloemist wist volgens de politie van niets.
De Westduitse politie is al maanden bezig met een groot
scheeps onderzoek naar de drugsproduktie bij het Westduitse
chemische concern Imhausen in Lahr. Imhausen wordt ook
verdacht van de bouw van een fabriek voor chemische wa
pens in Libië.
Redactie:
Rik in 't Hout
Bijdragen:
Marga Rijerse
en Paul Koopman
De Stem van de Bekende Nederlander (2)
De auteur Hans Dorrestein,
die ooit in het tv-programma
RUR onthulde dat hij al ja
ren tevergeefs naar een
vrouw zocht, heeft het ei
genlijk niet zo op politiek.
Hij geeft eerlijk toe zich niet
zo bezig te houden met het
reilen en zeilen van kabinet
en parlement. „Want", zegt
hij relativerend, „in Neder
land maakt het toch niets uit
wie er regeert? Of het nou
socialisten zijn of anderen,
ze zitten toch altijd vast aan
de strakke leibanden van
het Witte Huis".
Dus Dorrestein blijft thuis
op 6 september? „Nee, ge
lukkig zijn er in Nederland
altijd nieuwe bewegingen.
Daarom gaat mijn voorkeur
uit naar Groen Links. Die
zijn voor een schoner milieu.
Heel belangrijk. En ook al
maken ze straks deel uit van
de oppositie, ze zijn een we
zenlijk nieuw geluid". Naast
Ria Beckers, Andrée van Es
en Ina Brouwer maar dat
zijn vrouwen en die hebben
bij Dorrestein dus een
streepje voor is er nog
een politicus die bij de
schrijver in de smaak valt.
„Ook al stem ik geen D66,
voor mij is Hans van Mierlo
de enige integere politicus in
dit land. Bij die man zie je
tenminste eerlijke wallen
onder de ogen als hij heeft
gezopen. Bovendien zegt hij
alles recht voor zijn raap. Hij
durft zelfs af en toe te vloe
ken".
'N BOSCH Een 21-jarige man uit Schijndel heeft
teren artderhalf jaar gevangenisstraf tegen zich horen
en wegens grafschennis. De man wordt ervan verdacht
nen met een vriend in de nacht van 21 en 22 mei 151
jven te hebben vernield op de begraafplaats van het
abantse plaatsje Zeeland. De verdachte heeft tegenover
politie verklaard dat hij wel met stenen heeft gegooid
het kerkhof, maar niet tegen zerken had geduwd of
ichopt. Ter terechtzitting ontkende hij echter dat hij de
kvuste nacht in mei zelfs maar in de buurt van Zeeland
geweest. Zijn gedeeltelijke bekentenis zou hij hebben
;elegd uit angst voor de politie. Rechtbankpresident
C. Dijkshoorn wees de verdachte erop dat zijn eerde
verklaringen details bevatten die alleen de daders kon-
weten. Tegen de tweede dader is eveneens anderhalf
r gevangenisstraf geëist, waarvan vijf maanden voor-
ardelijk.
De Koning wil meer
bevoedheden OR
DEN HAAG Minister De
Koning (sociale zaken) vindt
dat de ondernemingsraad (OR)
advies moet uitbrengen over
automatiseringsprojecten die op
lange termijn aanmerkelijke
sociaal-organisatorische gevol
gen hebben. Hij heeft de Soci
aal-Economische Raad (SER)
gevraagd advies uit te brengen
over verscheidene wijzigings
voorstellen in de Wet op de
Ondernemingsraden.
Volgens De Koning sluit de op
somming van onderwerpen
waarover de OR advies moet
worden gevraagd niet meer
aan bij de huidige ontwikkelin
gen, met name waar het gaat
om technologische vernieu
wing. Volgens de bewindsman
zou het adviesrecht in ieder ge
val moeten gelden voor projec
ten met diepgaande gevolgen.
De gebrekkige aansluiting bij
nieuwe ontwikkelingen geldt
ook voor de opsomming van
onderwerpen die onder het in
stemmingsrecht van de OR val
len. De Koning denkt aan on
derwerpen die raakvlakken
hebben met primaire arbeids
voorwaarden, zoals functie-
waarderings- en beloningssys
temen en werktijd- en vakan
tieregelingen.
De minister wil voorts werkne
mers met kleine deeltijdbanen
mee laten tellen bij de vaststel
ling van het aantal werkne
mers dat een bedrijf heeft. Dat
is van belang omdat bij 35
werknemers een OR moet wor
den ingesteld.
IEN HAAG D66 wil
{«drijven en huishoudens
ia een flinke verhoging
de brandstofprijzen
Iwingen tot energiebespa-
ende maatregelen. Het
jj wetenschappelijk bureau
"an de partij vindt dat de
3>rijs van een kubieke me-
|r aardgas met 12 cent
oimhoog moet en die van
Jjien liter benzine met 15,
i ent.
)at geld vloeit niet in de schat
kist, maar komt op een spaar
rekening waarmee de verbrui
ker energiebesparende investe
ringen kan betalen. De weten
schappers van D66 denken op
deze wijze het energieverbruik
drastisch te kunnën terugdrin
gen, iets dat volgens hen in het
milieuplan van de regering on
voldoende gebeurt. Met het
vandaag gelanceerde plan kan
het brandstofverbruik jaarlijks
een a twee procent dalen. Als
dat over een periode van onge
veer 25 jaar wordt volgehouden
loopt het totale verbruik terug
tot 50 a 70 procent van het hui
dige niveau, zelfs als de econo
mie met twee procent blijft
groeien.
De gedwongen spaarvorm bete
kent dat het gemiddelde huis
houden jaarlijks 375 gulden
meer kwijt is aan gas en licht.
Het plan kost de automobilist
gemiddeld zo'n 240 gulden.
Maar doordat het energiever
bruik daalt als het gespaarde
geld wordt omgezet in milieu
vriendelijke investeringen, zal
op den duur de energiereke
ning op hetzelfde of een lager
peil uitkomen dan nu. In het
plan wil D66 mensen met een
minimum-inkomen ontzien
door hen een voorschot te ge
ven op de aanschaf van ener
giebesparende apparatuur.
(ADVERTENTIE)
nadOOR BELASTINGVERLAGING
RAPPORT OVER MIDDELEEUWSE TOESTANDEN IN VERPLEEGHUIZEN
in
HEL-
lOND Ruim tweeder
procent) van de
evdA-stemmers vindt dat
Due belastingverlaging per
januari volgens 'Oort'
woon moet doorgaan,
at blijkt uit een gisteren
publiceerd onderzoek
(in het bureau Intomart,
houden in opdracht van
HO's Brandpunt.
pch houdt PvdA-lijsttrekker
im Kok vast aan het plan on-
ctuftfjeer de helft van de operatie
escl p/ug te draaien. „Dat geld wil-
ei we gebruiken", zo zei hij in
randpunt, „voor het milieu,
i werkgelegenheid en de ge-
indheidszorg. Als je die afwe-
ng maakt weet ik zeker dat
it lijn achterban daar voor te
irren is".
oor het CDA is het sleutelen
in de Oort-plannen overigens
sta'ibespreekbaar. Volgens frac
tievoorzitter Bert de Vries is de
ictu ilastingverlichting aanvaard
or zowel de Tweede als de
irste Kamer en moet een
euw kabinet er dus met zijn
inden vanaf blijven. Wim
ok bestreed dat echter gister-
zond in het KRO-programma
Irandpunt Politiek Café'. „Als
kabinet aantreedt
:ten knopen worden door-
akt over de begroting van
r 10 en de aanwending van de
liddelen. Het is dan heel goed
(ogelijk het beleid bij te stu-
Maastricht, bij het begin van
andle PvdA-verkiezingscampagne,
t biijende Wim Kok gisteravond
,nt f aanval op het beleid van de
ibinetten-Lubbers 1 en 2.
ét CDA heeft wel op de cen-
gelet, maar niet op de men
sen", aldus Kok voor een bom
volle zaal. „Het spijt me dat ik
het moet zeggen, maar er is een
falend werkgelegenheidsbeleid
gevoerd. Het milieubeleid ver
dient een dikke onvoldoende.
Pas toen de files het kabinet
boven het hoofd groeiden en de
verzuring een politiek gevaar
bleek, begon het kabinet bij te
draaien. De kabinetten-Lub-
bers zijn mede-verantwoorde
lijk voor de slechte situatie van
het milieu. Nu pas praat de
CDA-lijsttrekker over de
'agenda voor de toekomst'. Ik
vraag me af waarom hij zijn
agenda de afgelopen jaren niet
bij zich had".
De socialistische lijsttrekker
maakte tevens duidelijk niet
van plan te zijn in een even
tueel centrum-links,kabinet de
tweede viool te willen spelen.
„Wij willen graag regeren,
maar niet om die uitgebluste
politiek van de afgelopen jaren
nog een beetje voort te helpen.
En ook niet met een CDA dat
van de PvdA verwacht met
twee woorden te worden toege
sproken", aldus Kok.
Lubbers reageerde 's avonds in
Helmond niet op de verwijten
die Wim Kok eerder had ge
maakt. „We moeten de proble
men analyseren en er een poli
tiek debat over voeren", aldus
de premier. „Wij willen de
hoofdlijnen van het beleid
voortzetten, maar daar een
agenda voor de toekomst aan
toevoegen. Ik zie het als onze
politieke en morele verant
woordelijkheid om de wel
vaartsgroei te vertalen in zorg
voor elkaar". De CDA-lijsttrek-
ker weigerde tevens in te gaan
op de uitdaging van PvdA-lei-
der Kok ondubbelzinnig te kie
zen voor óf voortzetting van de
gesneuvelde coalitie met de
VVD óf voor een nieuw beleid
met de PvdA.
voor de provincies Utrecht en
Flevolanddie een onderzoek
hebben ingesteld naar de me
ning van personeelsleden van
verpleeghuizen. Ook dat rap
port heeft een veelzeggende
naam: „Basiszorg, minimum-
zorg". De inspectie erkent dat
ze ertoe zou kunnen overgaan
verpleeghuizen te sluiten.
Boos worden
Wachten is het trefwoord in
de verpleeghuizen. Volgens
Miriam de Heer moet een be
woner door de dag gemiddeld
vijf kwartier wachten op ver
schillende vormen van hulp,
maar in sommige gevallen is
dit meer dan vier uur. Boos
worden heeft dan geen zin; het
werkt vaak averechts. Hulp is
trouwens niet beschikbaar, al
wordt een bewoner nog zo
boos. De ziekenverzorgenden
kunnen niet gelijktijdig bewo
ners helpen bij het douchen en
enkele anderen naar het toilet
helpen. Over een beetje per
soonlijke aandacht valt dan
nog minder te praten.
Of medezeggenschap, inspraak
en klachten van familieleden
veel zullen uithalen is nauwe
lijks de vraag. Als binnenkort
de wet democratisch functio
neren van zorginstellingen
van kracht wordt, gaat het om
de instelling van een bewo
nerscommissie, een familie
raad en een klachtenregeling,
maar niet om het aanstellen
van meer personeel, zo conclu
deert de commissie van de
verpleeghuisdirecties die het
onderzoek van Miriam de
Heer heeft begeleid.
Het rapport geeft indirect ook
aan onder welke druk de ver
pleegkundigen en ziekenver
zorgenden in de verpleeghui
zen werken, in het besef dat
zij voortdurend tekortschieten
en vragen om hulp onbeant
woord moeten laten. Het re
sultaat daarvan is dat velen in
hun werk geen voldoening
meer vinden en weggaan -
waardoor nieuwe krachten
weer moeten worden inge
werkt; anderen worden ziek
of, nog erger, onverschillig uit
zelfbehoud. Boosheid en op
standigheid kan aanleiding ge
ven tot agressie.
Volgens het onderzoek is er
maar één remedie. En dat is
verruiming van het aantal
verzorgenden. Met de huidige
bezetting van de verpleeghui
zen is immers de meest ele
mentaire zorg ontoereikend,
aldus Miriam de Heer. Ver
pleeghuisdirecteur Nell in
Amersfoort: „Als we alle pa
tiënten zouden terugsturen
naar de familie, zou er binnen
de kortste keren extra geld op
tafel komen".
KNOLLEN
Jsttrekker Lubbers maakt voor zijn optreden in Helmond nog
Jen toilet. Staatssecretaris Yvonne van Rooy kijkt voor zich,
j-kamervoorzitter Van Thiel zet alvast het applaus in.
FOTO: ANP
:ederde pvda-kiezers
Een ziekenverzorgster legt haar hand op de schouder van een verpleeghuisbewoner. Door de tijds
druk moet het personeel vragen om hulp voortdurend onbeantwoord laten. Laat staan dat er tijd is
voor wat persoonlijke aandacht.
FOTO: PR