De betekenis
van een
leeg huis
Inzicht in conflict voorkomt onnodig leed
DE AHA-ERLEBNIS VAN
EEN DROOMCURSUS
£eidóc@ou4cmt
CuRsUsSeN
ZATERDAG 19 AUGUSTUS 1989
„In nachtmerries
kan het er vreselijk aan toegaan,
mensen kunnen daardoor echt
geplaagd worden".
UTRECHT - Het huis is leeg, de
deuren staan open en de zon
schijnt door de ramen. Het is er
licht. Als je de trap op wilt gaan,
zie je aan het eind van de gang in
eens een brullende tijger en voor je
voeten schiet een slang weg. Je
wordt wakker.
Soms vergeet je de droom, soms ook
niet. Zeker is dat de beelden in je slaap
iets betekenen. Als je dat absoluut niet
wilt weten, houdt het op, maar als je dat
wel wilt, is het verstandig aantekeningen
te maken over wat je hebt gedroomd en
er bij voorkeur met anderen over te pra
ten. Niet zomaar, op je werk bijvoor
beeld, maar in een groep ortder deskun
dige leiding. Dat kan op diverse plaatsen
in Nederland. In Utrecht geeft Jacqueli
ne Verploegh Chassé, humanistisch
raad vrouw bij het studentenpastoraat,
zogeheten droomcursussen. „Je leert je
eigen boodschappen begrijpen".
De indrukken die je overdag opdoet,
worden 's nachts levend in je dromen.
Het is vrijwel onmogelijk zelf achter de
betekenis ervan te komen, omdat nie
mand heel klinisch, heel objectief tegen
zijn eigen dromen kan aankijken. Als je
erover praat in een groep, dan stellen an
deren vragen waar je niet aan hebt ge
dacht. Jacqueline Verploegh Chassé: „In
een groep is er altijd iets van een aha-
erlebnis: goh, natuurlijk, daar slaat het
op. Het werkt verhelderend".
Soms gaat dat razendsnel. Zoals bij dat
meisje dat droomde dat ze met vrienden
in een kasteel aan een grote tafel zat te
eten. Ze wist niet wat ze ermee aan
moest. Tot mensen uit haar groep vroe-
gen: wat had je aan? Dat kon ze niet
goed omschrijven: „Een jurk geloof ik,
maar die draag ik nooit". Wat voor
kleur had die? Zij: „Ik geloof groen". En
ineens wist ze het: een jaar of tien gele
den had ze een groene jurk gedragen in
een toneelstuk, Knecht van twee Mees
ters. De beelden in haar droom vertel
den haar dat ze moest kiezen tussen
twee geliefden, en dat kon ze niet. Maar
voor haar was het begrijpen van de
droom een bevrijding, ze voelde zich
enorm opgelucht.
Jacqueline Verploegh Chassé: „Dat is
een voorbeeld van hoe het kan gaan,
maar dat gebeurt natuurlijk lang niet al
tijd. Niet iedereen wil ook alles, het kan
ook te bedreigend' worden. Nou, dat
moet je respecteren. Dan moet je het
niet gaan forceren, er niet aan gaan zit
ten pulken, niemand hoeft te vertellen
wat-ie niet wil vertellen. Maar in zoverre
is het weer wel een goed voorbeeld om
dat het in dromen ontzettend vaak gaat
om keuzes. Je vraagt je af of je op het
juiste spoor zit, en een droom kan dan
zeggen: joh, 't gaat hartstikke goed met
je. Of niet".
Sfeer
De bedoeling is dat je voor de droom
cursus in elk geval één droom opschrijft.
Dat verhaal lees je voor in de groep en
daarna vertel je het nog een keer na in je
eigen woorden. Daarin moet je vertellen
hoe de sfeer in de droom is, hoe de din
gen en eventueel mensen eruit zien, wat
voor associaties het bij je oproept, of je
dingen kunt achterhalen uit je 'werkelij
ke' leven en wat je er zelf van denkt.
Ook belangrijk zijn de zogeheten dagres-
ten; dingen die je concreet hebt beleefd
op of rond de dag van de droom. Daar
na moet je de droom een naam geven,
bijvoorbeeld: het huis.
Dan komt de groep erbij. De mensen
daarin gaan vragen stellen; hoe ziet het
eruit, wat voor kleur heeft het, wat had
je aan, wat deden de anderen? Daarna
komt de fase waarin iedereen over die
droom vrij gaat associëren. Dat werkt
meestal verhelderend: waarom heb ik
daar niet aan gedacht? Jacqueline Ver
ploegh Chassé: „Langzaam behoort dan
het inzicht te komen, moeten bepaalde
dingen duidelijk worden. En ik vraag
aan het eind altijd wat het belangrijkste
was en wat het heeft betekend. Want
ook als je, ongeveer, weet wat die droom
wil zeggen, moet je er nog maar mee
kunnen omgaan".
Over het algemeen ligt een conflict ten
grondslag aan een droom. Daardoor
kunnen dromen ons vrijwaren van span
ningen, ze zorgen voor evenwicht. Ieder
een droomt elke nacht een aantal keren
en wie de moeite neemt dromen te ont
houden, op te schrijven, zal snel leren
zijn of haar eigen thema's te leren her
kennen. Vaak keren dezelfde beelden te
rug - water, auto's, kerken, paarden -
en die zeggen iets over de fase in je le
ven waarin je op dat moment zit. „Want
dromen zeggen altijd iets over jezelf of
de omgeving waarvan je deel uitmaakt.
Als je je dat bewust wordt, kan dat veel
oplossen".
Archetypen
Volgens de theorieën van Jung hebben
mensen in hun dromen iets gemeen
schappelijks. Er is sprake van archety
pen ofwel beelden die voor iedereen vrij
wel dezelfde betekenis hebben. „Bepaal
de dingen gelden algemeen omdat we al
lemaal mens zijn". Zo kan een leeg huis
in een droom duiden op een gevoel van
eenzaamheid, zich verlaten voelen.
Iemands algemene ontwikkeling bepaalt
op welk niveau hij of zij droomt. Wie,
om maar iets te noemen, absoluut niets
van cultuur weet, zal in zijn dromen niet
snel over Azteken dromen. Maar waar
de beelden, de invulling enorm kan ver
schillen, zijn de emoties erin wel alge
meen. Want in dromen gaat het altijd
over de grote thema's in het leven als
liefde, angst en dood, nooit over het ei
tje dat gisteren bij het ontbijt toch niet
zo lekker smaakte. Het kan er wel in
voorkomen, maar dan heeft het een vol
strekt andere betekenis. En zo dromen
ouderen altijd rijker dan jongeren; hun
symboliek is rijper.
Jacqueline Verploegh Chassé: „Als ik
droom over een huis, dan ben ik zelf dat
huis. Zit alles netjes in de verf, dan zal
het goed met me gaan. Maar is het tuin
hekje waar ik doorheen moet om bij het
huis te komen al afgebladderd, dan is
dat niet veelbelovend. Iedereen zal toch
weer over een ander soort huis dromen,
met andere dingen, andere mensen, an
dere vloerbedekking, andere trappen.
Stel dat ik die trap op wil, maar het lukt
me niet, dan moet ik bij mezelf te rade
gaan waarom ik op dit moment in mijn
leven die trap niet op kom".
In nachtmerries kan het er verschrikke
lijk aan toegaan, mensen kunnen daar
door echt geplaagd worden. Met nacht
merries, zegt Jaqueline Veiploegh Chas
sé, moet je ook zorgvuldiger omgaan.
Daarin gaat het om werkelijk heftige
conflicten in jezelf, maar nachtmerries
kunnen wel degelijk ook een positieve
functie hebben. „Het is een vorm van
ontlading, ze kunnen heel verkwikkend
zijn omdat je met de thema's die erin
voorkomen toch iets hebt gedaan, al is
het minder bewust. Dromen, of het nou
nachtmerries zijn of niet, ze kunnen je
allemaal op een spoor zetten: wat houdt
je bezig, wat wens je?".
Informatie over droomcursussen zijn te
krijgen bij onder meer het studentenpas
toraat in Utrecht, tel. 030-318775. (Al
leen op woensdag en donderdag tussen
9.30 en 14.30 uur). En bij het Humanis
tisch Verbond in Utrecht, tel. 030-
318145.
UTRECHT - De een maakt ruzie met
een stem die geen tegenspraak duldt, de
ander hult zich in een veelzeggend stil
zwijgen. In beide gevallen gaat het om
conflicten waar iedereen op het werk wel
eens bij betrokken is. Mondiger, minder
onderdanige werknemers hebben het
aantal botsingen danig doen oplopen.
Beter inzicht in het ontstaan van een ru
zie kan veel onnodig leed wegnemen is
de boodschap van Teleac die 4 septem
ber opnieuw een cursus start over het
omgaan met conflicten.
Vroeger lag het allemaal een stuk een
voudiger. Autoriteiten konden zonder
meer hun macht doen gelden. Dat lever
de de meest heldere conflicten op. De
baas kreeg ook zijn zin als hij geen gelijk
had. Tegenwoordig zijn conflicten aan
zienlijk moeilijker te ontrafelen. De baas
gedraagt zich over het algemeen minder
autoritair en de werknemer stelt zich
minder afhankelijk op.
Voor Teleac was het groeiend aantal
voortsudderende ruzies, meningsver
schillen, tegenstellingen en botsingen de
aanleiding de cursus „Effectief omgaan
met conflicten in bedrijven en instellin
gen" op te zetten. De cursus behandelt
conflicten die zich afspelen binnen mid
delgrote bedrijven, instellingen en over
heidsorganen. Het gaat over spanningen
tussen afdelingen, tussen leidinggeven
den en medewerkers.
Sociaal psycholoog N. Rodenburg is een
van de initiatiefnemers van de cursus.
„Mensen raken door maatschappelijke
ontwikkelingen en reorganisaties binnen
het bedrijf steeds vaker in conflictsitua
ties verzeild. Heel grote bedrijven of or
ganisaties schakelen een organisatiebu
reau in, voor minder grote bedrijven is
deze cursus aantrekkelijk. Vooral dienst
verlenende instanties hebben al belang
stelling getoond. Men heeft daar nou
eenmaal meer oog voor menselijke rela
ties dan bij een plaatwalserij van Hoog
ovens".
Rodenburg: „Ook bij goed draaiende or
ganisaties komen conflicten voor. Er
duiken altijd wel belangentegenstellingen
op. Los van de ernst of het belang van
de kwestie, speelt natuurlijk ook de per
soonlijke geaardheid van de betrokkenen
„Een vuistregel of recept voor het oplossen van conflicten is
niet te geven. Elke botsing is uniek en wordt door de betrokke
nen verschillend beleefd..."
een belangrijke rol. De een zal, als hij
een conflict ziet aankomen, bij voorkeur
een straatje omlopen. De ander zal bij
het minste of geringste het gevecht aan
gaan. Er zijn nou eenmaal mensen die
gewoon altijd gelijk willen hebben, die
een ruzie of meningsverschil willen win
nen om te winnen. De zaak waarom het
gaat speelt daarbij slechts op de achter
grond mee".
De sociaal psycholoog benadrukt de rol
van voldoende zelfvertrouwen of juist
het ontbreken ervan bij ruziënde colle
ga's. „Onzeker gedrag kan leiden tot het
ontwijken van problemen en uitstellen
van beslissingen met een grote kans dat
dat uitloopt op emotionele uitbarstin
gen. Aan de andere kant kan onvoldoen
de zelfvertrouwen ook een strijdlustig
gedrag veroorzaken. Door zichzelf te
overschreeuwen verhult iemand vaak
zijn eigen onzekerheid. Iemand met vol
doende zelfvertrouwen luistert beter,
neemt een meer afwachtende houding in
en schat nieuwe situaties doorgaans rea
listischer in".
Tijdens de cursus wordt getracht inzicht
te verschaffen in het ontstaan van con
flicten, hoe ze verlopen en hoe ze kun
nen escaleren. Teleac verwacht dat de
cursisten op die manier aan het denken
worden gezet, in de hoop dat ze de aan
geleerde stof zonodig omzetten in ander
gedrag. Zo wordt de cursisten onder
meer bijgebracht dat een conflict ook
positieve kanten heeft.
Rodenburg: „Conflicten dwingen de par
tijen het probleem onder ogen te zien.
Soms lopen de betrokkenen al jaren met
een boogje om de kwestie heen. Ge
klaagd wordt er wel, maar op de ver
keerde plaatsen, er wordt niet echt werk
van gemaakt. Op den duur kan dat lei
den tot hevige emotionele uitbarstingen,
op het werk of thuis. Dat moet goed
worden opgevangen. Het is daarbij voor
alle partijen belangrijk open te staan
voor andere meningen, te leren kijken
met de ogen van de tegenstander. Als er
tenslotte goede afspraken worden ge
maakt, dan kunnen die een volgende
keer goed van pas komen".
Elk conflict vraagt om een eigen aanpak,
afhankelijk van het belang van de zaak
en de zorg om het behoud van een goede
relatie. Een vuistregel of recept voor het
oplossen van conflicten is niet te geven.
Elke botsing is uniek en wordt door de
betrokkenen verschillend beleefd. Toch
is er ook veel overeenstemming, er zijn
algemene principes die werken. Tijdens
de cursus worden vijf strategieén behan
deld: vechten, onderhandelen, samen
werken, aanpassen en vermijden.
Rodenburg: „Er van uitgaande dat een
conflict op zichzelf niet slecht hoeft te
zijn, is er voor elke aanpak wat te zeg
gen. Wie kiest voor de vechtstrategie,
vaak bij emotionele kwesties, vindt het
belang van de zaak belangrijker dan de
relatie met de tegenstander. Vechten is
gericht op uitschakeling van de tegen
stander. Dat kan soms nodig zijn. Bij
voorbeeld in noodgevallen wanneer snel
le doortastende actie nodig is".
„Aan de andere kant kun je ook niet op
voorhand zeggen dat een passieve hou
ding - aanpassen of vermijden - bij een
conflict een slechte zaak is. Soms is het
probleem voor de tegenpartij van veel
groter belang. Aanpassing is dan aan te
raden, al is het maar om enig krediet op
te bouwen. In veel gevallen is het echter
de angst voor de tegenstander die doet
besluiten tot aanpassen of vermijden",
aldus Rodenburg.
De cursus eindigt met adviezen voor de
verliezer die vaak achterblijft met gevoe
lens van boosheid, teleurstelling en fru
stratie. Slecht voor de gezondheid en
voor de sfeer op de afdeling. Aangeraden
wordt een gesprek met zichzelf te voe
ren. L'itgangspunt is daarbij dat wie
deelneemt aan een conflict daaruit veel
informatie over zichzelf kan krijgen. Bij
enige zelfkennis kunnen dan misschien
de eigen verwachtingen en eisen wat
worden bijgesteld. Een andere mogelijk
heid is de omgeving te veranderen. Dat
duurt doorgaans wat langer.
FONS VAN RIJN
ILLUSTRATIE: LEO HENNY
De cursus „Effectief omgaan met conflic
ten" bestaat uit zes televisielessen (vanaf
4 september), zes radiolessen (vanaf 7
september), een cursusboek (prijs f 75,-)
en een eindtoets. Meer informatie bij Te
leac, tel. 030-946946.
