Artsen zoeken naar oorzaak
chronische moeheidsziekte
Groenen:
Autobezit met
40 procent
terugbrengen
GOED GESLAPEN, EN TOCH UITGEPUT
Br
Lijndienst tussen twee Duitslanden J
Eén op zes werklozen verdient bij
I
„Misschien is het wel goed, een pastor in de politiek*"
0
„Gesloten" Sebastopol verbergt voedsel in plaats van geheimert
BINNENLAND
CfiidócSouoont
VRIJDAG 11 AUGUSTUS 1989 PAGINJÏ
Zinkafval terug
naar producenten
ROTTERDAM C Het overgrote
deel van een partij zinkafval die al
enige tijd in het Rotterdamse ha
vengebied ligt opgeslagen, zal wor
den teruggestuurd naar de produ
centen in Denemarken en België.
Het Deense ministerie van milieu
heeft aangeboden 430 ton van het
chemisch afval dat afkomstig is
van een Deens bedrijf, terug te ne
men. Ook met de Belgische produ
cent van het afval is volgens een
woordvoerder van het ministerie
van VROM overeenstemming be
reikt over het terugsturen van 700
ton. Het afval is vorige maand door
Brazilië geweigerd.
Spaanse premier
overweegt vervroegde
verkiezingen
MADRID Voordat premier Felipe
Gonzalez deze week op vakantie
ging, heeft hij een fikse knuppel in
het hoenderhok van de Spaanse poli
tiek gegooid. Hij suggereerde dat hij
vervroegde verkiezingen uit zou wil
len schrijven. Eigenlijk hoeven pas
volgend jaar juni parlementsverkie
zingen te wordep gehouden, maar
Gonzalez meent dat het succes van de
Europese verkiezingen van 15 juni
nu in zijn voordeel zou kunnen wer
ken. De socialistische regeringspartij
heeft een comfortabele meerderheid
in het parlement en is inmiddels al
aan haar tweede termijn van vier
jaar bezig.
Touwtrekken over de gevaren van de supervezel
ROTTERDAM Werknemers
in bedrijven die werken met de
door AKZO ontwikkelde super-
vezel 'twaron' kunnen long- en
buikvlieskanker oplopen. Dat
schrijft de Socialistiese Partij
(SP) in een brief aan minister
De Koning van sociale zaken
en werkgelegenheid.
De SP wil, tot nader onderzoek
is verricht, een verbod op het
gebruik van deze aramide-ve-
zel. Volgens de partij heeft „re
cent buitenlands onderzoek"
bewezen dat de vezel gevaar
voor de gezondheid kan opleve
ren, indien bij een bepaalde be
werking kleine deeltjes worden
ingeademd. Twaron wordt on
der meer toegepast in de vlieg
tuigindustrie (Fokker), de ban
denindustrie en de bouw. Voor
het gebruik van de vezel be
staan geen beperkende maatre
gelen.
Een commissie van de onderne
mingsraad van Fokker is tot de
conclusie gekomen dat het ge
bruik van de aramide-vezel
moet worden beperkt en heeft
haar bevindingen doorgestuurd
naar de Arbeidsinspectie. Vol
gens een woordvoerder van
Fokker is het werken met de
supervezel ongevaarlijk voor de
gezondheid. Bij het zogeheten
waterstraalsnijden kunnen wel
iswaar deeltjes vrijkomen die
de gezondheid zouden kunnen
schaden, maar door de toege
paste werkmethode kunnen
deze deeltjes niet ingeademd
worden, aldus de zegsman. Het
dragen van beschermende mas
kers is dan ook niet verplicht
gesteld.
Producent AKZO van de twa-
ron-vezel liet gisteren weten
dat resultaten van zowel in- als
externe onderzoeken hebben
aangetoond dat bij vakkundig
gebruik „het risico voor de ge
zondheid van de mens te ver
waarlozen is". De Socialistiese
Partij meent dat niet het
bedrijfsleven maar de overheid
de aangewezen instantie is om
de veiligheidsnormen voor de
super vezel vast te stellen.
Onzekerheid over vertragingen Schiphi T
1 ïr
SCHIPHOL De in totaal 135
chartervluchten die vandaag,
morgen en zondag vanaf Schiphol
worden uitgevoerd naar de Zuid-
europese vakantielanden lopen
het risico van vertragingen, door
acties van technici voor de lucht
verkeersbeveiliging in Frankrijk.
Twee vakbonden besloten gisteren het
werk tot volgende week woensdag neer
te leggen, nu ook een laatste poging is
mislukt met de luchtvaartautoriteiten
overeenstemming te bereiken over hun
eisen. Die hebben betrekking op een èx-
tra vergoeding van ruim 650 gulden, die
de Franse luchtverkeersleiders wel krij
gen als compensatie voor stress tijdens
het werk. De twee bonden verteg
woordigen de helft van de technici v
de luchtverkeersbeveiliging, die ra t
rinstallaties en computers van de lu|
verkeersleidingscentra onderhouden
Volgens de woordvoerder van de j
derlandse Lucht Verkeers Beveilig
(LVB) is het volstrekt onvoorspellj
wat de gevolgen zullen zijn en in we
corridors van het Franse luchtrj j
minder verkeer zal kunnen worden!
accepteerd.
De komende dagen zijn voor wat beta i
het vliegvakantieverkeer van en n j
Nederland opnieuw zeer druk. V
vandaag stonden in totaal 46 chan j
vluchten op schema die van Schijj
moeten vertrekken, voor morgen 43j
voor zondag opnieuw 46.
AMSTERDAM/NIJME
GEN De stem van Ma
rion Lescrauwaet klinkt
vermoeid door de tele
foon. Uitgeput is ze. Afge
mat. „We hebben het na
die ene EO-uitzending
van vorige week wel ge
weten", verzucht de secre
taris van de ME-stichting.
.,Zo veel brieven. En ook
de telefoon staat niet stil.
Ja, je wilt een interview,
hè. Maar weet je, het kan
niet. We kunnen als stich
ting de publiciteit niet
meer aan Ik heb er moei
te mee om nee te zeggen.
Maar het kan niet. Want
dan krijgen we nog meer
brieven. Voorlopig wer
ken we niet meer aan in
terviews mee".
Marion Lescrauwaet heeft ME.
Een afkorting die staat voor
een nieuwe ziekte met de in
gewikkelde naam myalgische
encefalomyelitis. Een aandoe
ning waarbij patiënten ex
treem moe en uitgeput zijn,
zonder dat daar een aanwijsba
re oorzaak voor is en terwijl ze
toch voldoende slapen. Som
mige patiënten kampen al ja
ren met dit vermoeidheidssyn
droom. Zijn tot niets meer in
staat. En moeten vaak de
totale instorting nabij ten
einde raad hun baan opgeven
of worden afgekeurd.
Prof.dr. J. van der Meer, in-
De ziekte ME veroorzaakt bij patiënten een chronische vermoeid
heid.
FOTO: CEES VERKERK
termst bij het Sint Radboud-
ziekenhuis in Nijmegen, heeft
de ziekte wel eens omschreven
als een „invaliderende moe
heid". Hij staat goed bekend
bij de ME-stichting. Neemt de
klachten serieus, en wat
voor de stichting misschien
wel het belangrijkste is hij
is overtuigd van het bestaan
van de ziekte ME, die zich zou
manifesteren bij mensen die
ooit een virusinfectie hebben
gehad, zoals bijvoorbeeld de
ziekte van Pfeiffer, waterpok
ken of griep. Er zou, volgens
hem, een virus in het spel zijn.
Van der Meer krijgt voor zijn
standpunt echter niet louter
bijval. In de medische wereld
heerst verdeeldheid over de
vraag of het hier wel om een
'echte' ziekte gaat. Onderzoek
heeft het bestaan van ME na
melijk nog altijd niet aange
toond en de ziekte is in ons
land dan ook nog steeds niet
in Engeland wel erkend.
Daardoor' worden patiënten
vaak van het kastje naar de
muur gestuurd. Men kan geen
oorzaak voor de klachten vin
den en ze worden gezien als
aanstellers en simulanten.
Prof. Van der Meer: „Ik heb
geen idee of een meerderheid
van de medici er zo over
denkt als ik doe. Maar wat ik
in elk geval zie is dat mensen
niet die aandacht krijgen die
ze zouden móeten krijgen. De
medici weten er geen raad
mee. En dat verklaart ook de
onvrede van een heleboel pa
tiënten".
De chronische moeheid van
ME-patiënten gaat vaak ge
paard met andere klachten,
zoals spierzwakte, concentra
tieproblemen, moeite met pra
ten (struikelen over je
woorden) en emotionele labili
teit. Maar de uitputting is toch
wel allesoverheersend. „Soms
ben ik zo moe", zegt Marion
Lescraewaet, „dat ik twee we
ken lang de telefoon eruit
trek".
De Nijmeegse professor Van
der Meer schat dat er in Ne
derland 30.000 mensen zijn die
aan ME lijden. Hij gaat bin
nenkort zelfs een grootschalig
onderzoek naar de ziekte
doen Hoe komt het dat hij zo
overtuigd is van het bestaan
van de ziekte? „Gewoon om
dat ik héél veel patiénten heb
gezien waarvan je de ziektege
schiedenis gewoon op elkaar
kunt leggen", zegt hij. „En het
probleem is wat aantal betreft
en ernst van de klachten zo
groot dat ik vind dat er naar
gekeken moet worden", aldus
Van der Meer.
De Nederlandse Vereniging
voor Neurologie heeft nog
geen officieel standpunt inge
nomen over de ziekte. Maar
voorzitter dr. J. Troost heeft
de indruk dat een meerder
heid van de deskundigen op
medisch gebied het bestaan er
van niet afwijst. Hij zeg er
„dolgelukkig" mee te zijn dat
Van der Meer nu een onder
zoek gaat doen.
Jong en oud
Wanneer dat gaat beginnen is
overigens nog onduidelijk.
Volgens een woordvoerder
van het Sint Radboudzieken-
huis bellen er nu al mensen op
met de vraag of ze mee kun
nen doen. „Het onderzoek
wordt uitgevoerd door de Ka
tholieke Universiteit Nijmegen
en het ziekenhuis en er zijn
verschillende specialismen bij
betrokken, zoals interne ge
neeskunde, neurologie, reuma
tologie en psychiatrie. Van der
Meer is nu bezig met het op
zetten van een goede onder
zoeksmethode. Dat vergt tijd.
Daarna worden pas de patiën
ten uitgekozen". Ook over het
aantal patiënten dat aan het
onderzoek deelneemt, is nog
niets te zeggen, volgens de
woordvoerder. „Dat is afhan
kelijk van het soort patiënten
dat je in je onderzoek betrekt.
Alleen jongeren, alleen oude
ren of beiden. Of bijvoorbeeld
alleen mensen die Pfeiffer
hebben gehad".
CLARISSE BUMA
De eerste reizigers met de lijndienst tussen West-Duitsland en de DDR, bij aankomst op het vli« c
veld van Leipzig. dw
FOTO: B m«
T NI
ze een langduriger overe»
komst aangaan. De nieu |«j
verbinding komt tot standi
een moment dat duizend
Oostduitsers langs illegale w'
naar de Bondsrepubliek trai
ten te vluchten.
FRANKFURT De West-
duitse luchtvaartdienst Luft
hansa en de Oostduitse Inter-
flug zullen vanaf volgende
week gezamenlijk een weke
lijkse vlucht van Oost naar
West gaan verzorgen. Voor
heen waren de twee Duitse
staten slechts twee maal per
jaar door speciale charter
vluchten met elkaar verbon
den. De overeenkomst loopt
tot 31* oktober van dit jaar.
Beide luchtvaartdiensten wil
len eerst afwachten hoe popu
lair de vluchten zijn, voordat
LEIDEN Van de werklozen
en arbeidsongeschikten ver
dient 16 procent er wat bij ter
aanvulling van de uitkering.
Dat concludeert de Rijksuni
versiteit Leiden uit onderzoek
naar de gevolgen van inko
mensachteruitgang door werk
loosheid of medische afkeu
ring. Het ministerie van socia
le zaken en werkgelegenheid
had om zo'n onderzoek ge-
Van de onderzochte groep
heeft 6 tot 9 procent nevenin
komsten die niet aan de belas
ting worden opgegeven. Ruim
de helft van de bijverdieners
vult de uitkering met hooguit
250 gulden per maand aan.
Een kwart verdient er meer
dan 250 gulden per maand bij
en 22 procent wil niet zeggen
hoeveel.
Uit het onderzoek blijkt ver
der dat samenwonenden en
getrouwden van wie één
werkloos of arbeidsongeschikt
is, een inkomen hebben van
gemiddeld anderhalf keer mo
daal ofwel 60.000 gulden br
per jaar Alleenwonenden
eenouderhuishoudens hebli
met hun uitkering en eventl
le neveninkomsten per ma;
een bedrag te besteden tus
het minimum en modaal
De onderzochte groep best<
voor 75 procent uit stellen.
Iets meer dan de helft van
wao'ers en werklozen
woordde moeilijk tot
moeilijk te kunnen rond
EVP - LIJ STTREKKER OFMAN DOET GOOI NAAR KAMERZETEL
(Vervolg van
de voorpagina)
AMSTERDAM Een
klinkende overwinning
voor Groen Links waarbij
ten minste elf zetels wor
den behaald of dertigdui
zend voorkeursstemmen.
Dat is wat Cor Of man, ge
reformeerd pastor uit het
Noordhollandse plaatsje
Huizen, nodig heeft om na
6 september in de kamer
bankjes plaats te kunnen
nemen. In dat geval is de
Evangelische Volkspartij
(EVP) na een intermezzo
van drie jaar opnieuw in
Den Haag vertegenwoor-
digd.
„Het is voor de EVP erop of
eronder", erkent Ofman rui
terlijk. Bij de verkiezingen
van 1986 haalde zijn partij im
mers niet meer dan 23.000
stemmen. Een bestuurscrisis
en groteonenigheid over de
vraag of een christelijke partij
wel moest samenwerken met
CPN en PSP lagen aan de
wortel van Jie nederlaag. Met
slechts tweehonderd gulden in
de partijkas en forse schulden
kon voorzitter Ofman de brok
ken weer bij elkaar rapen.
Op de valreep van de komen
de verkiezingen zocht en vond
de zwaar gelouterde EVP aan
sluiting bij Groen Links, de
combinatie van PSP, CPN,
PPR en onafhankelijken. De
oudere sentimenten tegen de
communisten en pacifisten
werden daarmee opzij gezet.
Niet dat de EVP voor deze te
gemoetkoming ruiterlijk werd
beloond. Op de kieslijst van
Groen Links is voor de chris
telijke partij slechts een elfde
plaats ingeruimd. Om de partij
niet helemaal buiten de boot te
laten vallen werd afgesproken
dat Ofman, een eigen campag
ne mag voeren.
Slagveld
Vanuit zijn werkkamer in het
serene Amsterdamse Begijn
hofje overziet Ofman, pluk
kend aan zijn baard en kalm
lurkend aan de pijp, het slag
veld. Hij vertelt: „De EVP is
in 1981 opgericht als alterna
tief voor het CDA, dat te veel
naar rechts was afgezwenkt.
Het was de bedoeling een bre
de bedding te vormen waarin
alle progressieve christenen
zich thuis zouden voelen.
Vooral op dissidente CDA'ers
oefende de partij aantrek
kingskracht uit. Maar gaande
weg zijn we ons meer en meer
thuis gaan voelen bij klein-
links. Vanuit het besef dat het
evangelie vraagt om radicale
keuzes.
De samenwerking die aarze
lend met CPN en PSP werd
gezocht kostte de EVP ruw
weg de helft van zijn electo
raat. Katie Ubels, tussen 1982
en 1986 kamerlid voor de
EVP, moest het veld ruimen.
„De groep in de partij die
dichter tegen het CDA wilde
aanschuiven vertrok", herin
nert Ofman zich.
bij Groen Links. Ook PSP en
CPN stellen zich volgens Of
man meer open voor de chris
telijke inspiratiebron. „Wij
voelen in elk geval dezelfde
betrokkenheid met de nieuwe
armen in Nederland; de men
sen die onder het bestaansmi
nimum moeten leven".
Hoewel de EVP een eigen par
tijprogramma heeft opgesteld,
met als opvallende actiepunten
onder meer het bekende 'sab
batsjaar' en de invoering van
een sociaal keurmerk voor ar
tikelen die zijn gemaakt zon
der uitbuiting van mens en
dier, kan Ofman het partijpro
gramma van Groen Links
„van a tot z" onderschrijven.
Rest de vraag wat de rol is die
de EVP in het gezelschap van
beter doorknede politici als
Ria Beckers en Andree van Es
wil gaan spelen. Bestaat niet
het gevaar dat de partij deva
lueert tot de bijwagen van
klein-links? Mag de EVP zor-
De gehalveerde achterban, die gen voor een door PPR, PSP
nu nog 1200 leden telt, voelt en CPN amper getolereerd re-
zich volgens Ofman goed thuis ligieus sausje?
Ofman, nu rechtop in zijn
stoel: „Absoluut niet! De EVP
kan en moet een eigen rol
gaan spelen binnen Groen
Links. Ik wil bruggen gaan
slaan naar die kamerleden van
het CDA met wie ik verwant
schap voel. Trachten het CDA
te beïnvloeden in zijn keuzes.
Christelijke kamerleden over
tuigen van het feit dat je met
het evangelie niet alle kanten
uit kunt. Dat het evangelie
dwingt tot duidelijke keuzes".
Maar Ofman is niet van plan
breedvoerig te gaan preken.
De Kamer leent zich volgens
de pastor niet voor „getuige
nispolitiek". „Maar ik zal wel
proberen de alledaagse nood
van vele groepen voor het
voetlicht te brengen. In mijn
eigen pastoraat in Amsterdam
kom ik voortdurend met die
mensen in aanraking. Ik vrees
dat veel politici die voeling
met de werkelijkheid wat zijn
kwijtgeraakt. Misschien is het
daarom wel goed om een pas
tor in de politiek te hebben".
PAUL KOOPMAN
sr
DEN HAAG Het autobezit moet binnen vier jaar terugge cj|
bracht worden met 40 procent. De investeringen voor openbaaj
vervoer dienen daartoe .te worden verdrievoudigd. Verdei D'
moet de autoloze zondag worden ingevoerd en de industrie om|
schakelen op milieuvriendelijke produkten. Dit zijn wenseij
waarmee De Groenen de kamerverkiezingen ingaan. Lijsttrek- H
ker Roel van Duijn presenteerde ze gisteren in Den Haag. Vol- sp
gens hem zullen De Groenen op 6 september drie tot vier zetel? Ie
behalen. m
De Groenen stellen milieubehoud centraal. Van Duijn: „Eerjki
snelle ombuiging van de economie en een versobering in leeè ze
wijze is daarvoor noodzakelijk. Genenmanipulatie mag niet tol za
een gevaar voor natuur en milieu verworden en moet dooi de
strikte wetgeving beheersbaar worden gemaakt". th
Op het verlanglijstje staat verder onder meer: de produktie van w
gif en milieugevaarlijke stoffen zoveel mogelijk stopzetten, ini li(
krimping veestapel met 40 procent, een jachtverbod, statiegeld se
op televisies, meer samenwonen en de bouw van een windmo ki
lenpark in Hoek van Holland. 'O
ge
SUSKE EN WISKE SAGARMATHA
Jh heb het 0
i euoel dat ih los N
\kom i/dn de frond "J g
1 Ader dis je dljdren lanj Iruiher ben!krutie t
\ddl zueuenoe Jeu oei(én met je vra cm Ja Jen !j
HP
(c) Standaard UltgeverfJ/Wavery Productions
SEBASTOPOL De Sov
jet-havenstad Sebastopol
aan de Zwarte Zee is ge
sloten gebied voor de
meeste Sovjet-burgers en
buitenlanders. Formeel is
de stad verboden terrein
voor onbevoegden om re
denen van militair-strate
gische aard.
Nu honderden Amerikaanse
matrozen vorige week onge
stoord door de straten van Se
bastopol hebben kunnen ban
jeren, lijkt de conclusie ge
rechtvaardigd dat het met die
militaire geheimen zo'n vaart
niet meer loopt.
Toch wil de bevolking de stad
gesloten houden, niet vanwege
de aanwezigheid van de Zwar-
venstad zouden lokken.
Vorige week vrijdag legden
twee Amerikaanse marine
schepen in de havenstad aan
voor een verblijf van vijf da
gen. „Na het bezoek van de
Amerikanen is het absurd om
nog langer over militaire ge
heimen te praten. Eerlijk ge
zegd wil de bevolking de stad
om puur praktische redenen
niet openstellen", zo verklaar
de Sergei Kosjkin, adjunct
hoofdredacteur van de plaatse
lijke krant, de Glorie van Se
bastopol.
Officieel mogen alleen naaste
verwanten van inwoners van
Sebastopol de stad binnen,
voor een kort verblijf. Bij de
toegangswegen tot de stad
wordt streng gecontroleerd.
De bijna 400.000 inwoners lij
ken allang blij: op deze manier
Russische marinemensen in de straten van Sebastopol, de „ge
sloten" stad, die de afgelopen week toegankelijk was voor bui
tenlanders.
te Zee-vloot, maar vanwege de ontkomen zij aan de stroom
voedselvoorraden, die onge- toeristen waar Jalta en andere
twijfeld een schier eindeloze kuststeden wel mee te kampen
stroom bezoekers uit de rest
van de Sovjetunie naar de ha-
ders leeggekocht.
Hoewel ook in Sebastopol
vlees, boter en suiker op de
bon zijn, is het verder, in ver
gelijking met andere steden,
redelijk gesteld met de voed-
selbevoorrading. Kosjkin zei
onlangs een kijkje te hebben
zijn relatief gesproken goi T
voorzien. De rijen met wacj
tende klanten zijn ook aal
merkelijk korter dan bijvcx
beeld in Moskou, waar daj
lijks naar schatting een
joen mensen van buiten
stad hun geluk in de wink<
komen beproeven, tot ste»
groter ongenoegen van
Moskovieten.
Niet alleen Sebastopol, r
ook andere gesloten sted<
willen hun stadsgrenzen dic|
houden, ondanks het dc
Gorbatsjov geïnitieerde gl;
nost-beleid, zo viel deze we
te lezen in de krant Sotsial
titsjeskaya Indoestria. In
niet met name genoemi
ruimtevaart-industriestad
FOTO: AP
genomen in Vladivostok, een Siberië hebben gepensioneei
strategische haven in het ver- werknemers aangeboden z
re oosten van de Sovjetunie, de kosten te betalen van pai
die nog niet zo lang geleden culiere bewaking om maar
werd opengesteld. „Ze hebben voorkomen dat de stad ov<
daar niets, helemaal niets", zo spoeld zou worden door mei
constateerde hij. sen van elders uit de Sovjetij
De winkejs van Sebastopol nie, zo berichtte de krant.
