Top gospelmuziek in Oudleusen Ceidóe Qo Kerkenbond DDR onder grote druk kerk wereld Predikant Roemenie vast wegens kritiek op overheid GEESTELIJK LEVEN/OPINIE EeteLeöomant DONDERDAG 10 AUGUSTUS 1989 PAGINA Comité wil heiligverklaring tsaar Nicolaas II MOSKOU Het pas opgerichte comité „voor het behoud van de christelijke cultuur" wil dat de laatste Russische tsaar heilig wordt verklaard. De onafhankelijke organisatie heeft het patri archaat in Moskou verzocht hiervoor een proces te beginnen. Tsaar Nicolaas II werd in 1918 met zijn gezin vermoord door de nieuwe machthebbers. Dat gebeurde in Jekaterinenburg, het huidige Sverdlovsk. Op de plaats van de moord ziet het comité graag een kerk verrijzen, als teken van verzoening. Vo rige maand werd in Moskou voor het eerst een herdenkings dienst gehouden voor tsaar Nicolaas II. De initiatiefnemers van deze herdenking ijveren voor een christelijke begrafenis van Nicolaas II en zijn familie. Pauselijk instituut voor huwelijk en gezin in Rolduc KERKRADE Het voormalige abdijcomplex Rolduc in Kerkrade zal vanaf 1 september 1990 een pauselijk instituut voor huwelijk en gezin herbergen. Bisschop J.M. Gijsen van Roermond gaat op nadrukkelijk verzoek van paus Johannes Paulus II tot oprichting van deze wetenschappelijke instel ling over, zo is door een woordvoerder van het bisdom mee gedeeld. Het wervingsgebied van het nieuwe instituut be treft geheel West-Europa, maar er worden zeker in de be ginjaren geen grote aantallen docenten en studenten ver wacht. De nieuwe instelling sluit goed aan bij het kerkelijk vormingscentrum en het groot-seminarie die reeds in de vroegere abdij gehuisvest zijn. Reputatie is wat anderen niet van u denken Paus: Israel is Gods volk niet meer VATICAANSTAD Protes ten van een Amerikaanse joodse organisatie hebben paus Johannes Paulus II er woensdag niet van kunnen weerhouden zijn standpunt over het joodse volk te herha len. Voor duizenden toehoor ders zei de paus opnieuw dat het verbond tussen het joodse volk en God wegens „Israels ontrouw aan zijn God" is ver broken en plaats heeft ge maakt voor het verbond van God met de christelijke kerk De joodse anti-lasterliga B'nai B'rith had verleden week te gen dergelijke uitlatingen van de paus protest aangetekend. De Amerikaanse organisatie heeft de indruk dat de klok een heel eind wordt terugge zet, omdat de paus in 1980 het joodse volk nog „het volk van God" noemde, het volk „van het oude verbond dat God nooit heeft herroepen." „Klooster Auschwitz is dubbele moord op joden" AMSTERDAM Het Karmelietessenklooster in Auschwitz verhult vol gens de Katholieke Raad voor Israël het feit dat de joden juist om hun jood zijn in dat concentratie kamp om het leven zijn gebracht. De joodse slachtoffers worden door het klooster postuum van hun identiteit beroofd. In dat verband kan men volgens de raad spreken van „zoiets als een dub bele moord" op de joden. De raad reageert met zijn verklaring op de uitspraken van bisschop Bomers van Haarlem vorige week tegen over het Nieuw Israelietisch Weekblad. Bomers toonde zich overtuigd van de op rechte bedoelingen van de Karmelietessen en vroeg zich af, of hij, „als ik jood zou zijn geweest", zich ook zo gegriefd zou voelen door het klooster. Hij wees er voorts op dat ook vele niet- joden in Auschwitz zijn om gekomen. De Katholieke Raad voor Is raël waarschuwt voor een „concurrentie in het leed", dat joden en niet-joden tij dens de Tweede Wereldoor log is aangedaan. Zowel de joodse en niet-joodse slacht offers van het nazisme heb ben recht op een waardige gedachtenis. Maar christe nen moeten beseffen dat het van wezenlijk belang is om de nagedachtenis van de joodse slachtoffers „zuiver en integer te houden". Dat hoeft volgens de raad op geen enkele wijze de nage dachtenis van de Poolse slachtoffers van Auschwitz te schaden. Journalisten boos op bisschop Krenn WENEN Katholieke jour nalisten uit Oostenrijk zijn boos op de Weense hulpbis schop dr. Kurt Krenn, die vindt dat katholieke verslag gevers of voorlichters een of ficiële „zending" van de kerk moeten krijgen. „Een groot gevaar voor de vrijheid van meningsuiting in de kerk", aldus Hubert Feichtlbauer, voorman van de katholieke journalisten in Oostenrijk. Hij noemt het voorstel van de hulpbisschop „onaanvaardbaar". Bovendien vindt hij het niet netjes dat Krenn zijn ideeën zonder enig overleg met de betrokkenen heeft gelanceerd. Krenn pleitte voor meer grip op de katholieke journalisten bij de introductie van een commissie voor geloofsvra gen, die in het aartsbisdom Wenen uitspraken van theo logen of andere gelovigen gaat toetsen aan de leer van de RK Kerk. De commissie, waarin uitsluitend (zeer) be houdende katholieken zitting hebben, zal geen „waakhond van de kerk" zijn, aldus Krenn. De Weense hulpbisschop, zelf herhaaldelijk door de pers be kritiseerd, is van mening dat een katholieke journalist er voor moet zorgen dat hij de lezers „niet voortdurend kwaad maakt op de kerk". BEZOEKERS STROMEN VANUIT HEEL EUROPA TOE OUDLEUSEN „Sanger sucht punkmetal band". De mini-advertentie die op verschillende plaatsen op het terrein van confe rentiecentrum De Bron bij Oud Leusen hangt, laat er geen twijfel meer over bestaan: Gospelmu ziek staat niet gelijk aan oubollige koortjes die meerstemmig Halleluja zingen. De Bron staat al de hele week in het teken van de gospelmu ziek; het is het negende Chris tian Artists Seminar; een in ternationaal gospelcongres. Er: zijn ook andere uitingen van kunst: Mime, beeldende kunst, theater en dans, iedere kunstuiting heeft een eigen ruimte op het terrein in Oud leusen, dat voor de gelegen heid de aanblik biedt van een immense camping. Vanuit heel Europa zijn, zoals ze het zelf noemen, „regi- stranten" naar het Overijssel se dorp gekomen voor de in terkerkelijke conferentie. De deelnemers zijn meer dan zo maar muziekliefhebbers, die komen luisteren naar de tien tallen concerten die in loop van de week worden gegeven. Vrijwel iedereen komt om zelf actief bezig te gaan tij dens de dagelijkse workshops, die aan congresgangers de Een van de vele gospelgroepen in actie. mogelijkheid geeft om zich te scholen in één van de muzi kale genres. Een internationaal gezel schap, geselecteerd uit de gos pelwereld, fungeert als lera ren in onder andere jazz, rock, of klassieke muziek. „Daarom komen de mensen vanuit vele landen hier naar toe", zegt Ria la Rivière, één van de organisatoren van de bijeenkomst. „Er zijn wel veel festivals, maar dit is de enige plek in Europa waar het in deze vorm gebeurt." Op deze plek wordt het con- FOTO: SP gres voor de negende keer ge houden, nadat Rivière en haar man in 1981 het initiatief overnamen uit de Verenigde Staten. Daar bestond het fe nomeen al enkele jaren, even als in Zuid Afrika en Singa pore. Het congres begon op kleine schaal, met veel artiesten uit Amerika. Langzamerhand is de verhouding omgedraaid en zijn de meeste bands afkom stig uit het „talentvolle" Eu ropa. Slechts een handjevol komt nog uit de bakermat van de gospel, maar die er ko men worden dan ook gekoes terd. „We willen de twee con tinenten op deze manier bij elkaar halen', aldus Rivière. Pas sinds drie jaar zijn behal ve muzikanten ook andere kunstenaars welkom op het congres. Zo is in één van de gebouwen van De Bron een expositie ingericht van beel dende kunstwerken en zijn er tenten gereserveerd voor het beoefenen van dans, mime en theater. Behalve om zichzelf te scho len tijdens de workshops ko men de deelnemers ook voor de tientallen optredens ver- preid over de hele week. De „creme-de-la- creme" uit de gospelwereld is aanwezig, waar onder een internationale groep van de bekende Conti nental Singers. De groepen brengen alle soor ten muzikale genres: van klassiek via gospelkoren tot hardrock. Ook uit het Oost blok komen muzikanten, waaronder Polen, Hongaren, Yoegoslaven en een Rus. De zen zijn op speciale uitnodi ging naar Nederland gereisd. HENK JAN KARSTEN BUDAPEST De in Roemenië woonachtige gereformeerde predikant Laszlo Tokes heeft in Hongarije beroering ge bracht: De Roemeense Hongaar werd opgepakt na een interview voor de Hongaarse staatstelevisie. In zijn woonplaats Temesvar moet hij voor de rechtbank verschijnen. Tokes bekriti seerde twee weken geleden in het tv-programma Panorama de mensenrechten in zijn land, waar de circa 2,5 mil joen Hongaren worden gedis crimineerd. Daarop werd hij aangehouden. Volgens de pro gramma-makers is er „sinds zijn arrestatie een internatio nale solidariteitsbeweging ontstaan", maar tot nu toe zonder resultaat. Tot groot verdriet van meele vende Hongaren heeft ook evangelist Billy Graham, die een dag na het interview arri veerde, hierin geen verande ring kunnen brengen. Grahams evangelisatiecam pagne de eerste die voor het eerst in een socialistisch land door de televisie werd uitgezonden werd deze da gen veel bekritiseerd. Televi siemaker Andras Sugar be tichtte Graham ervan „zelfs geen drie minuten tijd te heb ben" in zijn preek of toe spraak aandacht aan Tokes te besteden. Sommige dagbladen verdenken hem ervan ge broederlijk de hand te reiken aan Roemeense autoriteiten en zelfs met hen te hebben gegeten. Grahams Oost-Europa-advi- seur Alexander S. Haraszti meende dat Graham te weinig wist van de affaire-Tokes, maar de evangelist heeft toe gezegd voor hem te bidden. Haraszti verwees in een reac tie op de kritiek jegens Gra ham dat als deze alles publie kelijk zou hebben gezegd wat de Roemeense autoriteiten van hem te horen hebben ge kregen, hij nooit zou meer kunnen terugkeren in Roe menië. Mirakel in Arizona Een Grieks-orthodox priester in de Verenigde Staten zegt dat er in zijn kerk een wonder plaatsvindt: Een ikoon op de kaft van een bijbel de kruisiging van Jezus voorstellende geeft bloed af. Ook andere mensen zeggen het bloed te hebben ge zien. Anthony Moschonas in Tucson, in de Amerikaanse staat Arizona heeft het mirakel gemeld aan de kerkleiding. Of die het wonder zal erkennen is afwachten. Hongaarse katholieken mogen relikwie door Budapest voeren BUDAPEST Voor het eerst sinds veertig jaar mogen rooms-katholieke Hongaren de zeer heilig geachte relikwie van St. Stefanus in processie meevoeren. Op 20 augustus, de sterfdag van de heilige, zullen de overblijfselen van de rech terhand van de grondlegger van Hongarije door Buda pest worden gedragen. Ko ning Stefanus I, die regeer de van 997 tot 1038, werd voor zijn bijdrage aan het christendom in 1083 heilig verklaard. Tijdens het bewind van de stalinist Ma- tyas Rakosi werd Stefanus van zijn heiligheid beroofd. Straten die naar de heilige waren genoemd, kregen de naam van Rakosi ®n Stefa nus' sterfdag werd een staatsfeestdag. De Hongaarse communistische partij pro beert de laatste tijd haar be trekkingen met de kerken te verbeteren. PLAATS „KERK IN SOCIALISME" AANLEIDING TOT DISCUSSIES BERLIJN Twintig jaar geleden werd de Bond van Evangelische kerken in de DDR opgericht. Door de „Ostvertrage", die de Bondsrepubliek met Polen en de DDR sloot, moesten de prote stantse kerken van beide Duitslanden, die tot dan een eenheid vormden in de EKD, die band ver breken. Sindsdien hebben de acht DDR-kerken, lutherse en „Unierte", zich redelijk har monieus opgesteld in de Bond. Het laatste half jaar komen er echter rimpels in de vijver. Interne spanningen dreigen de kerken uiteen te drijven. In de DDR zijn acht regionale Landeskirchen die samen de Bond van Evangelische ker- kèn vormen. Van de 17 mil joen inwoners van de DDR behoren er 8 miljoen tot deze kerken. De relatie tussen kerk en staat is altijd gevoelig geweest. Na de oorlog, toen de DDR ontstond, was er sprake van onderdrukking van het kerkelijk leven. De DDR-be- volking bleef echter in meer derheid kerkelijk en elimine ring van het kerkelijke leven bleek niet mogelijk. Op 6 september 1978 vond een historisch gesprek plaats tussen DDR-Staatsraadsvoor- zitter Erich Honnecker en de voorzitter van de Bond van Evangelische kerken, bis schop Albrecht Schönherr. Het gevolg was een verbete ring van de relatie tussen kerk en staat. Er werden meer mogelijkheden gegeven tot ontplooiing van het kerke lijk leven door de staat en de kerk verklaarde zich solidair met de communistische staat door als formule voor het functioneren te nemen „Kir- che im Sozialismus". Toen in de jaren tachtig de kerkelijke vredesbeweging in vooral Nederland tot ontwik keling kwam („Hollandse ziekte'), sloeg die over naar de DDR. Daar ontstond de bewe ging „Zwaarden tot ploeg scharen". Deze ontwikkelin gen leidden tot spanningen tussen kerk en staatt. Het aantreden van Gorbatsjov als leider in de Sovjet Unie bracht een schok in Oost-Eu ropa teweeg. De roep om meer vrijheden werd luider. De milieubeweging kwam op in een land, waarin gegevens oVër vervuiling tot de staats geheimen behoren. De kerk bood deze groepen haar ruimtes aan voor het houden van vergaderingen en het drukken van informatie materiaal. In december 1987 deed de politie een inval in de Sionskerk in Berlijn. Hier werden milieuactivisten gear resteerd en stencilmacjhines in beslag genomen. De kerk van Berlin-Brandenburg verklaar de zich solidair met de milieu activisten. Censuur De inval in Berlijn had een censuurcampagne voor kerke lijke weekbladen tot gevolg. Van „Die Kirche" van Berlin- Brandenburg en de „Mec- klenburgische Kichenzei- tung" werden enige malen de oplages in beslag genomen, vanwege artikelen over mi lieu- en andere maatschappe lijke onderwerpen. In gesprekken met de kerk leiding maakte de staatssecre tariaat voor kerkelijke vragen duidelijk dat artikelen over maatschappelijke vraagstuk ken, zoals het milieu, de mili taire dienst en andere, niet geduld zouden worden. De kerkelijke media dienden zich te houden aan kerkelijke on derwerpen. Naar aanleiding van de ver slechtering van de relatie werden geplande gesprekken tussen kerk en staat over dienstweigering en militair onderwijs op scholen, afgelast. Verzoeken om opheldering van de zijde van de kerk ble ven onbeantwoord. De discussies tussen kerk en staat bleken spanning tussen de Landeskirchen teweeg te hebben gebracht. Die kwa men naar buiten toen de inge bruikname van de gerestau reerde Dom van Greifswald aanstaande was. Bisschop Horst Gienke nodigde daar voor Erich Honnecker uit zonder zijn collega-Jpisschop- pen op de hoogte te stellen. Die verklaarden echter geen interesse te hebben in een dienst samen met Honnecker, omdat er dan een harmonieus beeld van de verhouding kerk-staat zou worden ge toond, hetgeen niet in over eenstemming is met de wer kelijkheid Alleen de voorzit ter van conferentie van ker kleidingen van de kerken die bij de Bond zijn' aangesloten, bisschop Gottfried Forck van Berlin-Brandenburg was aan- Ontvangst Na afloop van de inwijdings- dienst gaf de staat aan hoe men de verhouding met de kerken ziet. Die instelling komt neer op het principe verdeel en heers. Bisschop Gienke werd op het stadhuis voor een» ontvangst uitgeno digd. Gottfried Forck, bis schop van Berlin-Branden burg moest buiten blijven. Gienke liet na hiertegen te protesteren. Hij hield daaren tegen een toespraak, waarin hij de staat prees voor haar activiteiten. Kerk en staat waren, volgens hem, beide in eigen verantwoordelijkheid, op weg naar hetzelfde eind- De toespraak zette kwaad bloed. Gienke scherpte de zaak nog aan door een be dankbrief aan Honnecker te sturen, waarin hij waarderend sprak over de positieve be richtgeving van het gebeuren in de media en kritiek uitte op de kerkbladen in de DDR en West-Duitsland, die nega tief over het geheel hadden geschreven. De situatie in de Bond van Evangelische kerken is ver warrend. Enerzijds zijn er Landeskirchen, die open staan voor groepen die maat schappelijke vragen aan de orde stellen, anderzijds, zoals bijvoorbeeld tijdens de regio nale Kirchentag in Leipzig worden milieugroepen van deelname uitgesloten, omdat de kerkleiding van Sachsen vreesde dat de groepen het kerkelijke gebeuren zouden politiseren. Volgens bronnen in de DDR zal de „familieruzie" tussen de DDR-kerken zich ver scherpen. De staat zal niet na laten daar handig op in te spelen door zout in de won den te strooien. Er lijkt Hon necker c.s. in de tijd van pere strojka alles aan gelegen om de lastpost kerk even te neu traliseren. De kerken zijn zelf echter de belangrijkste schul dige aan de huidige spanning, omdat men geen eenheid op kan brengen. JIBBO POPPEN Uittocht De spanningen tussen de Bondsrepubliek en de DDR begin nen hoog op te lopen door de aanhoudende stroom van men sen die hun verzekerde maar relatief armoedige bestaan de socialistische heilstaat willen verruilen voor een alleszir onzeker bestaan in het kapitalistische Westen. Alleen dit jas al verwacht de Bondsrepubliek een aantal van tussen d tachtig- en honderdduizend immigranten uit Oost-Duitslani In totaal zouden meer dan een miljoen mensen de DDR rug willen toekeren. Op tal van manieren proberen de Oostduitsers weg te men; door hun toevlucht te zoeken in Westduitse ambassade en daar te wachten op asiel, of door tijdens een vakantie Hongarije het daar al afgebroken IJzeren Gordijn te passé ren. Hongarije speelt in dit verband trouwens toch een zondere rol. Het relatieve gemak waarmee de Hongarei Oostduitsers doorgang verlenen naar het Westën, zal in d socialistische „broederstaat" DDR weinig waardering genie ten. Gesprekken tussen vertegenwoordigers van de beidj Duitslanden over de kwestie van de vluchtelingen, me name die in de Westduitse vertegenwoordiging in Oost-Ber lijn, hebben nog geen enkel resultaat gehad. In het verledei had de Oostduitse onderhandelaar, de advocaat Wolfgan Vogel, nog wel enige manoeuvreerruimte en kon hij de toe zegging doen dat na enige tijd uitreisvisa voor de Bondsrepu bliek zouden worden verstrekt. Na kan hij alleen belovei dat de vluchtelingen in de Westduitse missie niet vervolgt zullen worden als zij de missi'e verlaten. Maar van een uit reisvisum is geen sprake. DiE harde opstelling van Oost-Berlijn kan gezien worder als een aanwijzing dat binnen de Oostduitse partij de voor standers van de harde lijn nog altijd de overhand hebben Ook de uitlatingen van veel van de vluchtelingen wijzen ii die richting. Velen zijn zelfs nog somberder. Zij zeggen t^ vluchten „nu het nog kan". Er bestaat onder hen grote vr< dat de Oostduitse leiders erin slagen de politiek van g] perestrojka en politieke hervormingen nog lange tijd buitei de deur te houden. Velen zijn ook bang dat de ontspanning tussen Oost en West van dit moment van korte duur is, en straks alle vluchtwegen naar het Westen weer hermetisch gesloten raken. We moeten vurig hopen dat dit sombere sce nario niet bewaarheid wordt. Want als dat inderdaad niet ge beurt, zal de druk op de DDR om politieke en economische hervormingen door te voeren alleen maar sterker worden. Sinds 1971 is de nu 76-jarige Erich Honecker de onbetwiste! leider van de DDR. Maar omdat hij in juli in allerijl de bij eenkomst van de leiders van het Warschau Pact heef! moeten verlaten wegens een acute aandoening aan de gal blaas, lijkt het einde van zijn tijdperk toch in zicht. De vraaj is of er na zijn vertrek ook in Oost-Berlijn een frisse wind za gaan waaien. Onder de nu bekende kandidaat-opvolgers van Honecker zijn geen politici die als hervormers te boek staan Het zijn mensen die uit hetzelfde hout zijn gesneden als Ho necker zelf: groot geworden binnen de strakke partij-hierar- chie, langs de strakke lijnen van de ideologie. Het is overigens waar dat onder leiding van Honecker de DDR is uitgegroeid tot de economisch sterkste staat in Oost] Europa. De laatste jaren krijgt de Oostduitse economie hel echter steeds moeilijker. Vergelijkingen met de Poolse eco-i nomie en die van de Sovjetunie kan de DDR voorlopig ruim schoots doorstaan. Maar de meeste Oostduitsers hebben de blik niet naar het oosten gericht. Zij vergelijken hun levens standaard met die in het westelijke buurland en, in toene mende mate, met die in dat andere Oostblokland, Hongarije; waar in hoog tempo politieke en economische hervormingen worden doorgevoerd. Onder invloed hiervan wordt de roep om meer openheid, democratie en economische hervormingen in de ddr steeds luider. Het afgelopen anderhalf jaar zijn in tal van steden de monstraties gehouden, die aan duidelijkheid niets te wensen overlieten. Misschien dat de opvolger van Honecker niet ogenblikkelijk gaat hervormen, maar de leiding van de ddr zal er op den duur toch aan moeten geloven. Het is een kwestie van tijd. Zolang die hervormingen uitblijven zal de huidige uittocht van ddr-burgers voortduren. En er is geen enkel bewind dat op den duur zo'n exodus kan overleven. Kans op regen DE BILT (KNktl) De ko- mende dagen wordt ons weer bepaald door een depressie die zich ophoudt in het Oceaange- bied tussen Schotland en IJs land. Regelmatig trekken er bij dit lagedrukgebied beho rende storingen over ons land, waardoor ons weer een wissel vallig karakter heeft. Vannacht worden er opklarin gen verwacht, waarbij zich plaatselijk weer mistbanken kunnen vormen. Morgen is er in de ochtend nog redelijk wat zon, maar gaat in de loop van de dag van het westen uit de bewolking toenemen, waarna er mogelijk wat regen valt. Naar verwachting wordt het morgenmiddag 21 a 22 graden met een zuidwesten wind, die boven land matig is en aan de kust en op het IJsselmeer toe neemt tot krachtig en mogelijk hard. nnig Temperatuur 25 i WEERRAPPORT Max Min Regat Weersvooruitzichten voor diverse Europese landen, medegedeeld door het KNMI, geldig tot en met morgen: Noorwegenzwaar bewolkt en regen, morgen overwegend droog. Middag- temperatuur van 17 aan de kust tot 22 graden in Oslo en omgeving. Zweden en Denemarken: droog en perioden met zon, morgen nu en dan regen Middagtemperatuur ongeveer 23 graden. Britse Eilanden: wisselvallig met nu en dan regen. Middagtemperatuur van 18 graden in Ierland tot 22 in Zuidoost-Engeland België en Luxemburg: perioden met zon en vrijwel overal droog. Middag temperatuur ongeveer 24 graden. Morgen nu en dan regen en iets lage re temperatuur. Duitsland zonnig en zomers, morgen bewolking en vooral later plaatselijk Rlo de Janeiro

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1989 | | pagina 2