VS voeren zwaar diplomatiek
offensief in richting Iran
„The Killing Fields"
is in Cambodja te zien
A.,
Actie tegen
apartheid in
gezondheidszorg
Kiszczak toch premier Polen
Bijna driehonderd miljard
dollar voor VS defensie
Ontvoerde industrieel
door politie bevrijd
BUITENLAND
£eicbe@ommtt
DONDERDAG 3 AUGUSTUS 1989 PAGINA 5
Nieuwe premier
voor Japan
TOKYO De door seks- en
omkoopschandalen geplaagde
Japanse Liberaal Democrati
sche Partij heeft, na lang zoe
ken in de partijgelederen, een
nieuwe kandidaat-premier ge
vonden: Tosniki Kaifu (51), de
voormalige minister van on
derwijs.
De LDP zal dinsdag de nieuwe
voorzitter kiezen, en hem op
10 augustus tot premier van
Japan benoemen. De LDP
heeft ondanks haar grote ver
kiezingsnederlaag van twee
weken geleden nog altijd een
absolute meerderheid in het
Japanse parlement.
WASHINGTON De Amerikaanse
Senaat heeft gisteren zijn goedkeuring
gegeven aan een defensiebegroting
voor het komende jaar van 295 miljard
dollar. Hun versie verschilt echter
aanzienlijk van die, waaraan het Huis
van Afgevaardigden vorige week zijn
goedkeuring gaf. Zo heeft de Senaat
de plannen van president George Bush
voor de produktie van de B-2 Stealth-
bommenwerper en het SDI-program-
ma redelijk ongemoeid gelaten. In de
door het Huis van Afgevaardigden
aangenomen versie van de begroting is
op die onderdelen ingrijpend ge
schrapt. Ook is de Senaat bereid 100
miljoen dollar uit te trekken voor de
Midgetman-raket, een onderdeel van
de begroting dat door het Huis van Af
gevaardigden werd verworpen. Begin
september zal een gezamenlijke com
missie van de Senaat en het Huis van
Afgevaardigden bijeenkomen om een
definitieve versie van de begroting
vast te stellen.
Sovjetunie krijgt
een stakingswet
MOSKOU Arbeiders in de
Sovjetunie mogen staken,
maar alleen als een arbitrage
commissie geen uitkomst biedt
voor hun problemen. Dit is de
strekking van het ontwerp
voor een stakingswet dat het
hoofd van de staatsvakbonden,
Stepan Sjalajev, gisteren heeft
ingediend bij de Opperste Sov
jet. Kort geleden zijn in de
Sovjetunie massale mijnstakin
gen geweest. De mijnwerkers
zijn onder meer aan het werk
gegaan nadat hen een sta
kingswet was toegezegd. De
Opperste Sovjet wil dat voor
het zomerreces een stakings
wet van kracht wordt.
Jongste broer van sjah
nog steeds gevangen
TEHERAN Bij een rondleiding in de beruchte
Evin-gevangenis in Iran deed een journalist gisteren
een vreemde ontdekking: in een kleine, kale cel
zonder bed of andere meubels zat Yamid Reza Pah-
lavi, een jongere broer van de verdreven sjah Mo
hammed Reza Pahlavi. In gebroken Engels zei de
tandloze 58-jarige Pahlavi dat zijn tienjarige gevan
genisstraf het gevolg was van een „familiereden".
Hij wilde hier niet verder over uitweiden. Cipiers
zeiden dat de gevangene al voor de revolutie in 1979
was verstoten door zijn oudere broer, omdat hij eem
drugsverslaafde was. Hij zou drie jaar geleden zijn
opgepakt als landloper en vervolgens tien jaar cel
hebben gekregen. „We worden hier goed behandeld.
Ik mag tuinieren en voor de rozen zorgen", zo zei'
Pahlavi. Onder zijn 23 celgenoten zijn een voormali
ge generaal en vooraanstaande functionarissen die
destijds voor de sjah werkten.
Sociaal-democraat
president Bolivia
LA PAZ De Boliviaanse ex-dictator Hugo Banzer
heeft zich als kandidaat voor het presidentschap te
ruggetrokken en zijn steun gegeven aan de sociaal
democratische kandidaat Jaime Paz Zamora. Zamora
heeft daarmee de meeste kans een dezer dagen door
het Congres als president te worden gekozen. Bijna
drie maanden geleden werden in Bolivia de presi
dentsverkiezingen gehouden. Bij die verkiezingen
kreeg geen van de negen kandidaten een voldoende
meerderheid om rechtstreeks tot president benoemd
te worden. Zamora wordt dan president door de
steun van de man, onder wiens bewind hij in de ja
ren '70 gevangen heeft gezeten en verbannen is ge
weest. De huidige president, de 81-jarige Victor Paz
Estenssoro, is de eerste Boliviaanse president in een
kwart eeuw die zijn termijn van vier jaar volmaakt
en het ambt overdraagt aan een burger. Bolivia heeft
een lange traditie van militaire machtsgrepen.
(Vervolg van de voorpagina)
WASHINGTON ROME
De Verenigde Staten
voeren een zwaar diplo
matiek offensief om, via
Iran, de sji'itische extre
misten in Libanon ertoe te
bewegen de levens van
buitenlandse gijzelaars te
sparen. Tal van landen in
instituten zijn ingescha
keld om Iran ertoe te
brengen druk uit te te oe
fenen op zijn geestver
wanten in Libanon.
Uit de schaarse berichten kan
worden opgemaakt dat het of
fensief verloopt via onder
meer de Sovjetunie, Frankrijk,
de Bondsrepubliek, Zwitser
land, Japan, Syrië, een aantal
Arabische landen en het Vati-
caan. Met name via Zwitser
land en Japan zijn, zo gaf pre
sident Bush gisteren toe, „in
krachtige bewoordingen ge
stelde boodschappen" aan Iran
en Syrië gestuurd. Daarin
wordt geëist dat deze landen
het leven van de westerse gij
zelaars in Libanon helpen be
schermen.
Volgens een sji'itische bron in
Libanon oefenen de Iraniërs
inderdaad „immense druk uit
op hun Libanese substituten".
Iran, waar vandaag de nieuwe
president Rafsanjani is inge
zworen, kunnen een confron
tatie met de Verenigde Staten
momenteel niet gebruiken.
Het is echter nog maar de
vraag of de nieuwe Iraanse
leider al voldoende gezag heeft
onder de Hezbollah in Liba
non om de extremisten van
verdere moordpartijen te
weerhouden. Rafsanjani zou
ook een afgezant naar Libanon
hebben gestuurd, die gesprek
ken heeft gevoerd met de
geestelijk leider van de Hez
bollah, sjeik Fadlallah. Het is
niet duidelijk wat deze contac
ten hebben opgeleverd.
Ook de Verenigde Naties
spannen zich in om een oplos
sing te vinden voor de crisis.
Gisteren arriveerde op het
hoofdkwartier van de VN-vre-
desmacht in Zuid-Libanon
Marrack Goulding, plaatsver
vangend secretaris-generaal
van de VN. Hij heeft tot taak
uit te vinden of luitenant-ko
lonel Higgins werkelijk dood
is. Ook moet hij bekijken wat
er gedaan kan worden om alle
andere gijzelaars vrij te krij
gen.
Vergelding
In Israel heeft minister van
defensie Rabin gisteren in het
parlement verklaard, dat bij
het op touw zetten van de ont
voering van de Libanese sjeik
Obeid wel degelijk was beseft
dat pro-Iraanse groepen in Li
banon als vergelding westerse
gijzelaars om het leven zouden
kunnen brengen, „of nog er
ger". Israëlische kranten had
den eerder gemeld dat de re
gering bij het voorbereiden
van het ontvoeringsplan nau
welijks had stilgestaan bij de
mogelijkheid dat zij het leven
van de gijzelaars, onder wie
negen Amerikanen, in de
waagschaal zou stellen.
De operatie was in de eerste
plaats bedoeld om een onder
pand te verwerven, waarmee
de vrijlating zou kunnen wor
den afgedwongen van drie Is
raëlische militairen die sinds
1986 in Libanon gevangen
worden gehouden. „Wij laten
geen soldaten op het slagveld
achter", aldus de minister.
Israel blijft intussen afwijzend
staan tegenover de eis van de
Libanese extremisten sjeik
Obeid te laten gaan. Wel zegt
Jeruzalem nog steeds bereid te
zijn alle sji'itische gevangenen
in Israel, onder wie Obeid, te
ruilen tegen de Israëlische mi
litairen en westerse gijzelaars
die in Libanon worden vastge
houden. De Hezbollah heeft
het idee van een alomvattende
gevangenruil verworpen.
ROME De Italiaanse
industrieel Dante Belardi-
nelli, die eind mei was
ontvoerd door een bende
die vermoedelijk tot de
maffia behoort, is van
morgen bevrijd. Dit heeft
de Italiaanse politie mee
gedeeld.
De politie voerde een aanval
uit op een boerderij in Tosca
ne, in Midden-Italië, waar de
65-jarige koffie-handelaar uit
Florence, bijgenaamd de „Kof-
fickoning", werd vastgehou
den. Hij was op het moment
van de actie geblinddoekt en
met kettingen vastgebonden
aan een boom. De bewaker die
de industrieel met een geweer
in de gaten hield, werd gear
resteerd.
De ontvoering kwam vorige
week opnieuw in het nieuws
nadat de bende, die voorname
lijk bestaat uit Sardiniërs en
Sicilianen, de familie van de
industrieel stukjes van diens
oren had doen toekomen met
een brief waarin losgeld werd
geëist. Een bedrag van bijna
acht miljoen gulden moest in
de nacht van 28 op 29 juli wor
den afgeleverd langs een auto
weg bij Rome. Toen de ont
voerders erachter kwamen dat
niet de familie maar de politie
op de afgesproken plaats was
verscherjen, begonnen zij te
schieten. Bij het bloedige
vuurgevecht dat daarop tussen
de ontvoerders en de politie
volgde, kwamen twee misda
digers om het leven en raak
ten twee anderen gewond, als
mede vier politiemannen. Vol
gens een politiebron kon de
bevrijdingsoperatie worden
uitgevoerd na inlichtingen die
een van de arrestanten aan de
politie heeft verschaft.
Ontploft
Vuurwerk is bedoeld om te ontploffen. Maar niet in de fabriek,
zoals in het Japanse Yokohama gebeurde. Twee mensen kwa
men om het leven toen door nog onbekende oorzaak zo'n 360
raketten voortijdig ontploften en een ravage aanrichtten. Op de
foto brandweer en politie, driftig op zoek naar de oorzaak.
foto: ap
Regisseur Joffe (links) en Sydney Schanberg (rechts), de journalist op wiens verhaal de film „The
Kiling Fields" is gebaseerd, waren op de persconferentie waar werd bekendgemaakt dat de film nu
ook in Cambodja zal worden vertoond. FOTO: ap
BANGKOK De film
„The Killing Fields" over
het wrede bewind van de
Rode Khmer in Cambodja
zal morgen voor het eerst
officieel in dat land wor
den vertoond.
In de film is te zien hoe de
Amerikaanse verslaggever
Sidney Schanberg en zijn
Cambodjaanse assitent Dith
Pran van elkaar gescheiden
worden als de Rode Khmer in
april 1975 de Cambodjaanse
hoofdstad Phnom Phen inne
men. Schanberg wordt het
land uitgezet. De film laat
daarna zien hoe Dith Pran het
gruwelijke bewind overleeft.
Naar schatting een miljoen
Cambodjanen stierven onder
het bewind van Pol Pot's Rode
Khmer aan moord, folterin
gen, ontberingen en honger.
De film laat onder meer zien
hoe Dith Pran zijn folteraars
ontvlucht en via open begraaf
plaatsen waar de Rode Khmer
hun slachtoffers dumpten
de „Killing Fields
Thailand bereikt.
Regisseur Roland Joffe zei op
een persconferentie in Bang
kok dat de film zal worden
vertoond in het Nationaal
Theater in Phnom Phen. „Het
is belangrijk dat de Cambodja
nen deze film zien, zodat ze
weten dat er een kroniek is
gemaakt van hun geschiede
nis". Overigens circuleerden
in Cambodja al geruime tijd il
legale copieën van de film.
Vietnamese troepen veijoegen
de Rode- Khmer eind 1978 en
hebben sindsdien Cambodja
bezet gehouden. Hanoi heeft
beloofd eind september de
laatste Vietnamese troepen te
rug te zullen trekken.
In Parijs buigt een internatio
nale vredesconferentie zich
dezer dagen over de toekomst
van Cambodja. De afgelopen
dagen zijn afspraken gemaakt
over onder meer de komst van
een VN-delegatie en vrije ver
kiezingen.
De Cambodjaanse premier
Hun Sen heeft gezegd dat die
verkiezingen uiterlijk drie
maarfden na de terugtrekking
van de 26.000 laatste Vietna
mese troepen op 27 september
moeten worden gehouden. „Ik
wil de zaken niet uitstellen,
want als je te lang wacht, be
staat er meer kans op versto
ringen, op instabiliteit", zei
Hun Sen in Parijs.
Vluchtelingen
CLERMONT-FERRAND Een groep Koerdische vluchtelingen zijn gisteren vanuit Irak aangeko
men in Frankrijk. Zij zijn geëvacueerd uit Zuidoost Turkije. De groep bestaat voor het grootste deel
uit kinderen. foto: epa
Branden op
Corsica zijn
onder controle
(Vervolg van de voorpagina)
LYON/PARIJS De
geëvacueerde Nederland
se kampeerders aan de
Franse zuidkust (Bormes
le Mimosa) werden onder
meer tijdelijk onderge
bracht in hotels in Le La-
vandou, dichter aan zee.
Om hoeveel mensen het pre
cies ging, kon Erik Rommerts,
het hoofd van de ANWB-ves-
tiging in Lyon, niet zeggen.
Maar in deze periode van het
jaar brengen in het getroffen
gebied duizenden Nederlan
ders hun vakantie door. We
gens de branden zijn de afge
lopen dagen rond zevendui
zend mensen uit hun huizen
en van campings gehaald.
De branden op Corsica waarbij
twee Italiaanse toeristen de
dood vonden, waren gister
avond allemaal onder controle.
In Zuid-Frankrijk was dat niet
het geval. Daar waren gister
avond laat nog drieduizend
brandweerlieden en militairen
met groot materieel en blus
vliegtuigen in de weer om de
branden in de hand te houden.
Er zijn nieuwe brandhaarden
ontstaan in het kurkdroge ge
bied, waar het al maanden niet
heeft geregend.
Dat was bijvoorbeeld het geval
op enkele kilometers van Ni-
mes, waar de autosnelweg
werd afgesloten, net als paral-
lellopende hoofdwegen omdat
de vlammen er overheen sloe
gen. Ook ten noorden en ten
oosten van Marseille zijn we
gen afgesloten en is het ver
keer moeizaam. De brandweer
hoopt de branden nu evenwel
snel onder de knie te krijgen
omdat de mistral - de wind'
die door het Rhönedal waait -
afneemt.
Op het eiland Sardinië eisten
de bosbranden gisteren hun
vierde slachtoffer, een Itali
aanse toeriste. Bosbranden zijn
in Sardinië in de zomer een
jaarlijks terugkerende ramp
omdat het er dan erg droog is.
Ofschoon de oorzaak van de
brand nog niet meteen bekend
was, zeiden brandweerlieden
dat er waarschijnlijk sprake
was van brandstichting.
JOHANNESBURG Met
een actie tegen de apart
heid in de gezondheids
zorg is gisteren in Zuid-
afrika de burgerlijke on
gehoorzaamheidscampag
ne begonnen uit protest
tegen de parlementsver
kiezingen in september.
De zwarte meerderheid
van de bevolking mag
niet aan die verkiezingen
meedoen.
De actie, waarvoor acht „blan
ke" ziekenhuizen tot doelwit
waren uitgekozen, verliep zon
der noemenswaardige inciden
ten. In totaal werden er naar
schatting 170 zwarten en
kleurlingen behandeld.
Bij het Addingtonziekenhuis
in Durban, een van de doel
witten van de actie, meldden
zich gisteren achthonderd
zwarten, die met bussen naar
het ziekenhuis waren geko
men. Tientallen werden toege
laten op de afdeling voor eer
ste hulp, die in verband met
aangekondigde actie speciaal
was ingericht voor het ontvan
gen van de zwarten, aldus oog
getuigen. De zwarten werden
wel gescheiden van de blanke
patiënten behandeld, maar
niettemin werd het een over
winning voor de actievoerders
genoemd dat de zwarten toe
gelaten werden. De woord
voerder van het ziekenhuis
verklaarde: „Wij wijzen nie
mand af die onze hulp nodig
heeft".
De actie was georganiseerd
door de MDM (Democratische
Massabeweging), een losse coa
litie van anti-apartheidsgroe-
pen, die nadrukkelijk heeft
verklaard dat het een vreedza
me actie moest worden. Desal
niettemin reageerden de auto
riteiten met harde waarschu
wingen, maar er werd niet in
gegrepen.
De apartheid in de gezond
heidszorg is volgens anti-
apartheidsbewegingen des te
schokkender, omdat blanke
ziekenhuizen voor de helft
leeg staan, terwijl de zieken
huizen voor zwarten uitpuilen.
Ook bestaan er aanzienlijke
verschillen in de kwaliteit van
de zorg.
In de praktijk laten blanke
ziekenhuizen wel eens zwar
ten toe, maar alleen als het
een spoedgeval betreft en
slechts tijdelijk. Zodra zijn toe
stand het toelaat, wordt de pa
tiënt overgebracht naar een
ziekenhuis voor zijn eigen ras.
Nog afgezien van de humani
taire aspecten, betekent de ras
senscheiding in de gezond
heidszorg zuiver economisch
gezien een enorme verspilling,
aldus de zwarte oppositie. Er
zijn in Zuidafrika, inclusief de
tien thuislanden, in totaal
veertien overheidsinstanties
die zich met gezondheidszorg
bezig houden.
Blanke staatsziekenhuizen
hebben bovendien moeite
blanke personeel te krijgen.
Want zowel verpleegkundigen
als artsen kunnen in blanke
privé-klinieken veel meer
verdienen dan in de staatszie
kenhuizen. De blanke zieken
huizen moeten dus zwart per
soneel aannemen om te kun
nen blijven draaien. Zo is in
het Ziekenhuis van Johannes
burg de helft van de verpleeg
kundigen zwart. Maar ook
daar schrijven de apartheids-
regels voor dat er verschil
moet zijn. De zwarte verpleeg
sters mogen er werken, maar
mogen geen gebruik maken
van tal van voorzieningen
voor het personeel.
DE AVONTUREN VAN KAPITEIN ROB
HET GEHEIM VAN DE BOSPLAAT
QN435 Maar wat betekent nu zo'n onnozel papiertje, waar
nog geen letter op staat? Toch is Rob nieuwsgierig geworden en
hij laat Skip er eens aan ruiken. „Zoek!" commandeert hij en on
middellijk rent de hond weg. Hij verdwijnt tussen het struikgewas
en Rob hoort zijn viervoetige vriend snuffelen in het gras. Dan
komt Skip terug en... hij heeft inderdaad iets in zijn bek: een
blokje hout. En aan dat blokje zit een dunne, stevige lijn vast.
Nou, daar moet Rob meer van weten en voorzichtig palmt hij de
lijn in. Er gebeurt eerst niets, maar dan voelt hij opeens, dat de
lijn aan iets vast zit en even later trekt hij een merkwaardig voor
werp uit het riet. Het lijkt wel een ankerboei, denkt Rob, maar
hoe komt zo'n ding hier verzeild?
(Vervolg van de voorpagina)
WARSCHAU Generaal
Czeslaw Kiszczak is giste
ren toch aangewezen als
nieuwe premier van Po
len. Het parlement, de
Sejm, koos hem met 237
tegen 173 stemmen en
tien onthoudingen.
De verkiezing van de demis
sionaire minister van bin
nenlandse zaken tot premier
was eergisteren hoogst onze
ker geworden, doordat Lech
Walesa de aan Solidariteit
gelieerde parlementariërs
opriep tegen de generaal te
stemmen. De Boerenpartij,
waarvan de 7Q stemmen on
ontbeerlijk zijn voor de com
munisten, leken evenmin be
reid onverdeeld voor Kiszc
zak te stemmen.
Onmiddellijk nadat de uit
slag gisteren was bekend ge
maakt betrad Kiszczak het
spreekgestoelte en nodigde
leden van de oppositie op
nieuw uit deel te nemen aan'
een door de communisten ge
leide regering.
Architect
Generaal Czeslaw Kiszczak
wordt gezien als een van de
architecten van de politiek
van openheid in het land.
Dit ondanks een lange loop
baan in dienst van de Com
munistische. Partij en de cen
trale rol die hij speelde bij de
afkondiging van de staat van
beleg in december 1981.
Zijn reputatie heeft Kiszczak
voornamelijk te danken aan
het tot stand brengen van
een duurzame dialoog tussen
het bewind en de oppositie,
met name de vakbond Soli
dariteit en zijn leider Lech
Walesa. Dit leidde tot het
ronde-tafel-overleg met als
resultaat de legalisering van
Solidariteit en de toetreding
van de oppositie tot het par
lement.
Kiszczak werd op 19 oktober
1925 geboren in een boeren
gezin in de omgeving van de
Katowice, in het zuiden van
Polen. In 1945 werd hij lid
van de Communistische Par
tij. Nadat hij leerling was ge
weest aan de academie van
de generale staf van Polen
en de academie van de Sov
jet-strijdkrachten, trad hij
snel toe tot de militaire con
tra-spionagedienst. Van 1972
tot 1979 was hij hoofd van de
inlichtingendiensten van het
leger en plaatsvervangend
chefstaf. Nadat hij in 1979
was benoemd tot bevelheb
ber van de militaire politie,
werd hij op 31 juli 1981 mi
nister van binnenlandse za
ken. Als minister van bin->-
nenlandse zaken aarzelde
Kiszczak de afgelopen jaren
niet zijn „zomo s" (eenheden
van de oproerpolitie) af te
sturen op Poolse demon
stranten die meer vrijheid
eisten. Maar tegelijkertijd
werd hij steeds bekender als
een goed onderhandelaar.
