Schaakduivelinnetje99
steelt show in Amsterdam
Twee rode
kaarten bij
FC Den Haag-
Aberdeen
Hans Kraay kiest voor vermindering werkdruk
Hongaarse
Judit Polgar
(13) verbijstert
grootmeesters
JOHAN CRUIJFF:
Commerciële tv enige redding
voor Nederlandse competitie"
SPORT
CcidócSotnartt
DONDERDAG 3 AUGUSTUS 1989 PAGINA 13
ROTTERDAM Hans Kraay
heeft zijn ontslag ingediend als
algemeen directeur betaald
voetbal bij Feyenoord. Zijn
dubbelfunctie als directeur
van de Stichting Feyenoord en
de NV Stadion zou hem te
zwaar zijn. Kraay blijft wel
aan als directeur van Stadion
Feyenoord, een functie die hij
in maart van dit jaar overnam
van Frits de Kimpe. Feyen
oord gaat voorlopig niet op
zoek naar een vervanger voor
Kraay. De technische leiding
van de Rotterdamse eredivi
sieclub komt geheel in handen
van coördinator Cor van der
Gijp en trainer Pim Verbeek.
Aan de vooravond van het
nieuwe seizoen had Stichtings
voorzitter De Swart, vorige
maand als zodanig in functie
getreden, een dergelijke ont
wikkeling niet verwacht. „De
mededeling van Kraay kwam
vrijdag als een volslagen ver
rassing", aldus De Swart. „We
waren er totaal niet op voorbe
reid. Het leek ons daarom be
ter het nieuws nog even bin
nenskamers te houden".
Begin mei, toen Feyenoord
druk bezig was met het aan
trekken van een technisch di-,
recteur (Rinus Michels, Georg
Kessler), was er al sprake van
een mogelijke inperking van
de macht van Kraay die sinds
zijn intrede in de Kuip vorig
jaar zomer vrijwel alle belang
rijke beslissingen naar zich toe
had getrokken. De Swart, toen
nog voorzitter van de beheer-
stichting (het hoogste bestuur
sorgaan bij Feyenoord),
schreef namens „alle geledin
gen binnen de club" een brief
naar Kraay, waarin hem een
nieuwe functie-omschrijving
werd opgedrongen. Kraay, die
geen bevoegdheden wenste in
te leveren, pikte dat niet en
diende tot twee keer toe zijn
ontslag in. Het bestuur van
Feyenoord wilde hem echter
(nog) niet kwijt, omdat hij
druk doende was met het sa
neren van de omvangrijke
schuld, de oprichting van de
Feyenoord Investerings Maat
schappij (FIM) en de verwe
zenlijking van ruim 400 busi
ness-seats. Drie maanden later
koos Kraay, wiens contract bij
de Stichting op 1 juli stilzwij
gend werd verlengd, vrijwillig
voor een vermindering van de
werkdruk. „Het enige verschil
is", stipt De Swart aan, „dat
we, in tegenstelling tot onze
bedoelingen, geen technisch
directeur van het kaliber Mi
chels hebben aangesteld. Wat
ons betreft had Kraay dit sei
zoen zijn dubbelfunctie ge
woon kunnen blijven uitoefe
nen, maar hij had daar kenne
lijk zelf geen zin meer in. We
hebben begrip voor het besluit
van Kraay hoewel het tijdstip
een tikje ongelukkig is. Voor
lopig krijgt het duo Van der
Gijp /Verbeek de volledige
technische eindverantwoor
ding". „Van een conflict met
het bestuur is absoluut geen
sprake", benadrukt Kraay die
voor dit seizoen per saldo
slechts een half miljoen gulden
in de spelersgroep investeerde.
„Ik ben van mening dat mijn
werk als algemeen directeur
bij Feyenoord klaar is. De club
staat in financieel en technisch
opzicht weer op de rails, het
wordt nu tijd om de mogelijk
heden van het stadion en de
omliggende ruimte optimaal te
benutten. Voor mij en voor
Feyenoord is het daarom be
ter, dat ik mijn functie bij de
Stichting neerleg". Kraay ont
kent niet, dat hij aanbiedingen
uit het bedrijfsleven en de om
roepwereld op zak heeft.
„Maar dat staat overal los van.
Ik ga vrijdag voor een paar
weken op vakantie naar de
Verenigde Saten. Daarna zien
we wel verder. In de toekomst
krijg ik als stadion-directeur
nog genoeg met Feyenoord te
maken. De club werkt met een
gecombineerde begroting,
waarbij alle geldstromen via
de NV Stadion lopen. Sans
rancune zal ik er het beste van
proberen te maken".
Hans Kraay: „Van een conflict met
AMSTERDAM Judit
Polgar, het 13-jarige Hon
gaarse schaakfenomeen
uit Budapest, heeft giste
ren haar derde overwin
ning behaald in de Groot-
meestergroep van het
Ohra- schaaktoernooi in
Amsterdam. Het meisje
dat afgelopen maandag de
Nederlandse grootmeester
Hans Ree (45 jaar) van het
bord veegde en eergiste
ren met subliem vecht-
schaak ook de Duitse
grootmeester Stefan Mohr
(31) de baas bleef, ver
sloeg in een ruim drie uur
durende partij de tot dan
toe ook ongeslagen Ame
rikaanse grootmeester
Benjamin Finegold (29).
Judit Polgar. foto: dijkstra
Judit, die in gezelschap van
haar moeder, Klara Polgar-
Altberger, de grote schaak-
toernooien in de wereld af
reist, zei na afloop dat ze van
Mohr meer tegenstand had on
dervonden dan van Finegold.
De Nederlandse kampioen Ree
had het haar nauwelijks lastig
gemaakt en beleefde volgens
Judit waarschijnlijk „een zeer
slechte dag". Judit speelt voor
de eerste keer in een Neder
lands toernooi en voldoet aan
de hooggespannen verwach
tingen van de organisatoren,
die er bij voorbaat van uitgin
gen dat de Hongaarse hoog zou
eindigen.
Een van haar grootste concur
renten voor de eindzege is de
31-jarige Sovjet-grootmeester
Boris Gelfand. Volgende week
donderdag, wanneer de negen
de en laatste ronde wordt ver
speeld, zal blijken hoever Ju
dit Polgar reikt. Het publiek
dat gisteren massaal samen
dromde in de zaal van het
Cresthotel waar de 26 schaak
meesters hun duels uitvechten,
is op Judits hand. De Hongaar
se krijgt welhaast meer aan
dacht dan de in een niet voor
het publiek toegankelijke zaal
spelende Kroongroep. Daarin
zitten „supergrootmeesters",
zoals de tot Zwitser genaturali
seerde Viktor Kortsjnoj, de
Rus Alexander Beliavski, de
Engelsman Jonathan Speel
man, de Amerikaan Boris Gul-
ko en de Nederlandse schaak-
matadoren John van der Wiel
en Jeroen Piket. Voor hen ligt
een eerste prijs van 10.000 gul
den in het verschiet, terwijl de
beste grootmeester uit de an
dere groep 5000 gulden kan
verdienen. Al die belangstel
ling voor haar persoontje lijkt
Judit Polgar nauwelijks te be
roeren. „Ik concentreer me op
het schaken en tracht uiter
aard te verbergen wat er in
me omgaat", zegt ze, „want als
ik me vergis mag mijn tegen
stander dat niet van mijn ge
zicht kunnen aflezen".
AMSTERDAM „Let
op! Daar komt ze aan!".
Twee Amsterdamse
schaakliefhebbers, man
nen van middelbare leef
tijd die zelf nog heel wat
presteren voor de hoofd
stedelijke schaakclub De
Raadsheer, stoten elkaar
en andere toeschouwers
aan. „Nou, hebben we te
veel gezegd? Het is in fei
te nog maar een uk, maar
schaken, mensenlief wat
kan dat kind spelen. Die
Hans Ree wist niet hoe
die het had, die werd fi
naal van het bord ge
veegd. En die Mohr. Die
speelde goed, maar was
ook niet tegen haar opge
wassen. Dat belooft wat
voor de toekomst. Als dat
kind zich zo verder ont
wikkelt kan de schaak
wereld nog wat bele
ven..."
Ze genieten nog na. Alsof het
hun eigen kind is heeft het
tweetal de op 23 juli net 13
jaar geworden Hongaarse
schaakmeester (IM) Judit Pol
gar, een van drie schakende
dochters van de wetenschap
per Polgar, in hun hart geslo
ten. Het is woensdagmiddag
één uur. De derde ronde van
het Ohra-Grootmeestertoer-
nooi kan elk ogenblik begin
nen. De voor het publiek be
stemde stoelen in de zaal van
het in de buurt van de RAI
gelegen Amsterdamse Cres
thotel, waar het toernooi
wordt gehouden, zijn dan al
geruime tijd bezet. Want het
nieuws over haar optreden is
Judit Polgar vooruit gesneld
en de echte schaakliefhebbers
willen geen zet missen.
Het door hen geadoreerde
persoontje, een lieftallige,
toch wel flinke tiener (ge
kleed in zwarte-pantalon met
daarboven een wit hesje,
fraaie paardestaart met witte
strik) wandelt op dat moment
als een van de laatste deelne
mers de zaal binnen. „Dat
heeft ze tot nu toe steeds ge
daan. Ze houdt niet van pu
bliciteit", weten de beide Am
sterdammers. „De persfotgra-
fen stormden er op af, maar
ze stond meteen op en liep
weg. Want dan geraak je uit
je concentratie, zeker weten".
Judits charmante moeder,
Klara Polgar-Altberger, zit er
al en het meisje lacht haar
stralend toe. Dan stapt ze met
een effen gezicht op haar
Amerikaanse tegenstander
Benjamin Finegold af, drukt
hem de hand en even later
Na haar zeges eerder deze
week op Hans Ree (foto) en
Stefan Mohr, veegde Judit
Polgar gisteren de Amerikaan
Benjamin Finegold van het
bord. foto: dijkstra
doet Judit, die met wit speelt,
haar eerste zet. Ze speelt snel
en gedecideerd en gebruikt
minder denktijd dan haar op
ponent. Die komt bij het eind
spel tegen vijf uur in moei
lijkheden en na ruim drie uur
valt zijn koning.
Subliem eindspel
sterdamse supporters volgen
gnuivend de verrichtingen
van het „Hongaarse duivelin
netje", zoals een schaakmede
werker van een landelijk och
tendblad haar noemde. In de
loop van de partij zijn ettelij
ke tientallen toeschouwers sa
mengedromd, die staande
naar de laatste zetten kijken
en niets dan lof hebben voor
de wijze waarop Judit haar te
genstander schaakmat zet.
„Ja, we zijn erg trots op Judit.
Die speelt op deze leeftijd be
ter dan haar zuster Suzanne
die nu 20 jaar is en binnen
kort ook weer moet aantre
den. Ook verslaat Judit onze
14-jarige derde dochter So
phia, maar heus, ze zijn ons
alle drie even lief. Ik ben nu
met Judit op stap, maar vol
gende keer reis ik met So
phia", vertrouwt Judits moe
der ons na afloop van de wed
strijd toe. Haar dochter, die
met een stalen, onbewogen
bijna Sfinxachtig gezicht de
reeks zetten aan elkaar reeg,
analyseert op dat moment sa
men met Finegold de partij.
Vijf
Haar moeder vertelt dat Judit
al vanaf haar vijfde jaar
schaakt. „We hebben onze
dochters aangemoedigd. We
hebben thuis een kamer waar
geschaakt kan worden. De
meisjes waren daarin al vroeg
geïnteresseerd. Goed, zeiden
we, wil je schaken, dan moet
je het natuurlijk leren en dan
mag je kijken en later ook
spelen in die kamer". Zo
kweekte het echtpaar Polgar,
van wie de man in Budapest
wetenschappelijk werk ver
richt ten behoeve van het on
derwijs en binnenkort een
nieuwe leer- en opvoedme-
thode introduceert, in feite
een stel schaakwonderkinde
ren. Het begon met Sophia,
die nu al weer enige tijd
grootmeester is. Vervolgens
was Suzanne aan de beurt en
nu verbijsert Judit de schaak
meesters over de hele wereld.
Want als een meisje op haar
13e jaar al zo goed speelt en
menige routinier op de knieën
krijgt, dan is er sprake van
een nieuw fenomeen. Met
haar wedstrijdgemiddelde van
2555 bezet ze achter de kroon
groep en drie Russische groot
meesters de vierde plaats en
dat wil op die leeftijd heel wat
zeggen.
Judits ouders trachten alles in
goede banen te leiden en pro
beren voor gezonde sportieve
afwisseling te zorgen. De
meisjes zijn minstens vijf uur
per dag bezig met schaken.
Om in conditie te blijven spe
len ze ook veel tafeltennis en
daarnaast houden ze ook hun
algemene ontwikkeling op
peil. Zo spreekt Judit naast
het Hongaars bijvoorbeeld
vloeiend Engels en ook een
beetje Russisch. „Kijk", legt
Klara Polgar uit, „het scha
ken is een uitstekende hulp
bij de educatie van onze kin
deren geweest. Hun speciali
teiten zijn wiskunde en talen.
We zijn erg blij dat Judit het
schaken fijn vindt. Wat is er
nu heerlijker dan zo met je
hooby bezig te zijn? De meis
jes doen veel aan zelf-educatie
en lezen ook veel".
Mevrouw Polgar onthult dat
de meisjes sinds enige tijd ge
bruik maken van een compu
ter, waarin aTe belangrijke
partijen en diagrammmen zijn
opgenomen. „Dat is een ge
weldig apparaat, daar hebben
we heel veel baat bij". Judit
die zich even later bij haar
moeder voegt, beaamt het.
Heel ontspannen vertelt ze la
chend dat de partij tegen Fi
negold, waarmee toch ruim
drie uur gemoeid was, haar
totaal geen moeilijkheden be
zorgde. „Och. het was vrij ge
makkelijk". Ze glimlacht een
beetje verlegen en verklapt
dat ze eigenlijk een hekel
heeft aan interviews. Ze be
wondert de Russische en
Amerikaanse grootmeeesters,
maar heeft geen favoriet. „Ik
let op het spel. Dat waardeer
ik bij de analyses. Neen, ik
vind het niet moeilijk om te
beslissen welke zet ik moet
spelen. Ik bekijk het en weet
dan vrij snel of het goed is".
Haar moeder onthult dat ze
aan de manier waarop haar
dochter de stukken verzet,
kan zien of het naar wens
Zo jong als ze is heeft Judit al
heel veel van de wereld ge
zien. Ze heeft al duizenden
kilometers gevlogen en speel
de in Australië, de Verenigde
Staten en Argentinië. „Nu
ben ik voor het eerst in Ne
derland. Ik vind het een fijn
land. Heus, dat zeg ik niet zo
maar', zoekt Judit steun bij
haar lachend knikkende moe
der als we een beetje ongelo
vig naar haar kijken. „De
mensen hier zijn bijzonder
aardig". Het Hongaarse
'schaakduivelinnetje' krijgt
kuiltjes in haar wangen, ter
wijl ze dit zegt en is volgens
andere dames in de zaal na de
wedstrijden dan toch nog een
'engel', die ook vandaag de
show weer zal stelen.
ALEX SNELLEMAN
DEN HAAG De kans is
groot dat Harry van der
Laan van FC Den Haag
evenals vorig seizoen de
competitiestart moet mis
sen.
Vorig jaar had de Haagse mid
denvelder nog een schorsing
tegoed uit zijn amateurtijd bij
RVC. Gisteren stuurde hij zelf
aan op herhaling van de ge
schiedenis door zich te laten
gaan in het oefenduel van FC
Den Haag tegen Aberdeen (1-
1). Van der Laan trapte na en
kreeg, terecht, de rode kaart
van scheidsrechter Van Riel,
die later ook de Schot David
Roberston wegstuurde (twee-,
maal geel).
Omdat kaarten uit oefenduels
ook „rechtsgeldig" zijn, moet
trainer Adriaanse vrezen dat
hij het bij de aanvang van de
competitie (thuis tegen Ajax)
wederom moet stellen zonder
Van der Laan. Verder zijn al
z'n spelers „schoon", met uit
zondering van een drietal dat
één gele kaart achter de naam
heeft staan. Van Buuren werd
gisteravond met geel verrast,
Edwin Purvis kreeg een kaart
in het eerdere oefenduel tegen
Ikast en Leo Schellevis liep er
aan het eind van vorig seizoen
al eentje op. De snelle aanval
ler moest gisteren genoegen
nemen met een plaats op de
reservebank en moet vrezen
dat Adriaanse voor hem in de
competitie ook geen basis
plaats in gedachte heeft. Maar
Schellevis mocht gisteren al na
twintig minuten invallen, om
dat Marco van Alphen (voor
wie het naar verdedigers speu
rende Ajax belangstelling
heeft getoond) met een ham
stringblessure moest uitvallen.
Sneller
De wisselspeler leverde in de
tweede helft een belangrijk
aandeel in de Haagse gelijk
maker van Frans Danen, na
dat Jim Bett de in de eerste
helft veel betere Schotten op
voorsprong had gezet. De
nieuwe eredivisionist kwam er
tegen de ploeg van Theo Snel-
ders en (invaller) Willem van
der Ark voor de rust nauwe
lijks aan te pas, vooral omdat
de Britten veel sneller handel
den. „Vergeet niet dat het een
Schotse topploeg is", veront
schuldigde trainer Adriaanse
na afloop.
„In de tweede helft toonden
we meer durf", zag ook de
trainer, die tot zijn vreugde
kon constateren dat de condi
tie van zijn team uiteindelijk
(veel) beter was. Voor 1500
toeschouwers werd de weer
verdienstelijk spelende reser
ve-doelman Max de Jong
(Stam hervat vandaag de trai
ning) nauwelijks meer op de
proef gesteld en maakte aan
winst Danny Hoekman voor
het eerst de negentig minuten
vol. Met wisselend succes,
want uitgerekend in de enige
Haagse treffer had de linker
spits (die voor de perikelen
rond zijn transfer de arbitrage
commissie heeft ingeschakeld)
geen aandeel. Bovendien
werkte hij de bal uit hoek
schoppen bijna steevast in het
zijnet. „Daar gaan we volgen
de week pas op oefenen",
grapte Adriaanse. Die de mis
daad van Harry van der Laan
overigens niet op de gebruike
lijke scherpe wijze veroordeel
de. „Harry had kort daarvoor
een elleboogstoot gehad. Maar
het is wel dom. Het was overi
gens een dreigende beweging
en geen echte trap", aldus
Adriaanse. Aanleiding voor
het incident met Van der Laan
was trouwens vooral de con
stante onenigheid tussen Cor
Lems (Adriaanse: „Ik had hem
willen wisselen") en zijn oppo
nent Simpson. Arbiter Van
Riel was daardoor wel genood
zaakt een keertje in te grijpen
en koos daarbij Van der Laan
als slachtoffer. „Ook Harry
dient zich te beheersen", vond
Adriaanse, die „al met al rede
lijk tevreden" was. „Want we
hebben toch gelijk gespeeld en
zeventig tot tachtig ptocent
van de tegenstanders in de
eredivisie is minder sterk dan
Aberdeen".
ROB LANGEVELD
FC Den Haag - Aberdeen 1-1 (0-1):
14 Bett 0-1, 51. Danen 1-1. Scheids
rechter: Van Riel. Toeschouwers:
1500. Rode kaarten: Van der Laan
(FC Den Haag) en David Robertson
(tweemaal geel, Aberdeen). Gele
kaart: Van Buuren (FC D?n Haag).
FC Den Haag: De Jong; Purvis, Van
Buuren, Adam, Van Oosten; Van der
Laan, Van Alphen (Schellevis),
Lems; Otto, Danen, Hoekman.
Aberdeen: Snelders, McKimmie, Mil
lar, McLaish, David Robertson;
Simpson (Ian Robertson), Grant (van
der Ark), Connor; Mason, Nicholas,
ODOORN Johan
Cruijff is van mening dat
alleen de komst van com
merciële televisie het ni
veau van de Nederlandse
voetbalcompetitie kan
redden. Krijgen Joop van
den Ende en de zijnen
geen gelegenheid hun
geld in de sport te steken,
dan daalt het peil in Ne--
derland naar het niveau
van Zwitserland, Dene
marken 6f nog lager. Van
den Ende als Silvio Ber
lusconi in het klein dus.
Cruijff zette zijn denkbeelden
gisteren uiteen in het Drentse
Odoorn, waar zijn club Barce
lona zich voorbereidt op het
nieuwe seizoen. Naar de me
ning van Cruijff zou het prof
voetbal in Nederland spelers
moeten opleiden, zolang moge
lijk behouden en goed moeten
betalen. „Er moet worden ge
zorgd voor veel inkomsten, zo
dat het circuit in stand blijft".
Momenteel lukt dat niet. De
Nederlandse competitie houdt
uitverkoop. Komend seizoen
verdienen meer dan 120 voet
ballers en trainers hun brood
in het buitenland, lang niet al
leen bij topclubs. „We kunnen
niet eens meer tegen de onder
kant van België op", aldus
Cruijff. De- 42-jarige Amster
dammer geeft de uittocht in
een notedop weer. „Ik was
zestien jaar geleden de eerste.
Johan Cruijff: „Regering kan
ook best meewerken".
foto: anp
Met 26 jaar vertrok ik naar
Barcelona. Van Basten ging
met 22 naar Milan. Nog even
en de talenten vertrekken met
achttien".
Cruijff maakt nog een verge
lijking. „In Nederland vond
men het al heel wat toen de
NOS voor achttien miljoen de
televisierechten voor drie jaar
kocht. De Spaanse televisie be
taalt 360 miljoen gulden voor
vier jaar. Barcelona heeft een
begroting van 95 miljoen gul
den waarvan 12 miljoen af
komstig is van de televisie. Bo
vendien dragen we niet eens
shirtreclame".
Geldschieters moeten volgens
Cruijff volop de ruimte krijgen
op de toekomstige kanalen van
TV 10 en Veronique hun bood
schappen te slijten. Met de
meeropbrengst kunnen clubs
hun begrotingen op een hoger
peil brengen en kan er meer
voor de spelers gedaan wor
den. „Ik hoor nu dat Feye
noord met negen miljoen
werkt. Dat heeft Berlusconi in
Milaan bij -wijze van spreken
voor twee weken nodig. De
komst van commerciële televi
sie is de enige redding voor
het niveau van de Nederland
se competitie".
Privileges
Cruijff: „Hier doen ze. al moei
lijk als iemand met een petje
in beeld staat. In Spanje gaat
het heel anders. Daar is het
gewoon een rekensom, zo lang
ben je in beeld, dus dan moet
het zo veel kosten. Topsport
kost nou eenmaal veel geld.
De KNVB kan weinig doen
aan de uittocht. De regering
veel meer. Niet alleen door het
toelaten van commerciële tele
visie, ook door het verlagen
van de belasting voor voetbal
lers". Cruijff beseft, dat derge
lijke privileges in Nederland
niet eenvoudig te vérwezenlij
ken zijn.
Cruijff heeft hoge verwachtin
gen van het nieuwe bestuur
van Ajax, dat volgens hem in
staat is de aansluiting met
PSV en de Europese top te be
werkstelligen. Hij sluit ook
niet uit, dat hij ooit terug keert
naar zijn oude liefde. Bekend
is, dat hij goed bevriend is met
Ajax-voorzitter Michael van
Praag. „Ik sluit nooit meer iets
uit. Ik werk voor mijn plezier,
niet voor het geld".
