Grote aanloop voor cholesteroltest
KIJKSHOPS
PRIJZEN
„Overal lagen tenten
kapot en gescheurd"
Brinkman wil minder
laboratoria voor ivf
BINNENLAND
Qeid&eQowumt
DINSDAG 1 AUGUSTUS 1989 PAGINA 3
DORDRECHT Presi
dentskandidaat Bush
maakte vlak voor de ver
kiezingen van vorig jaar
bekend dat zijn choleste
rolgehalte niet boven 5
millimol per liter uitkomt.
Een hele geruststelling
voor de Amerikaanse be
volking, want de kans dat
hun eerste man de ko
mende jaren door een
hartaanval zal worden ge
troffen, is gering.
In 'zijn' land is het de gewoon
ste zaak van de wereld dat je
even je bloed laat testen op het
niveau van cholesterol (of vet).
Op vliegvelden, in warenhui
zen, bij wijze van spreken op
de hoek van de straat wordt
voor een luttel aantal dollars
de kans op een hartaanval ge
meten. Ook in Nederland kan
de huisarts of een arts in een
ziekenhuis zo'n testje doen.
Maar in het Dordtse Refaja
ziekenhuis kan iedereen zon
der afspraak voor 25 gulden
terecht. En voor dat bedrag
krijgt de bezoeker de komende
twee maanden ook nog een
oedingsadvies van een diëtis
te van Becel. Ja, die van de
meervoudig onverzadigde vet
zuren.
Ruim een half jaar geleden
werd onder leiding van car
dioloog Stoel en internist Ha
zenberg begonnen met het
vaststellen van het risicopro
fiel op hart- en vaatziekten.
Zij zagen bijna twee jaar gele
den tijdens een bijeenkomst
voor artsen een demonstratie
van de Amerikaanse test en
werden enthousiast. Na een
aanloopperiode van' een jaar,
waarin in samenwerking met
de Leidse universiteit een
•omputerprogramma werd
ontwikkeld, kon begin -januari
in de hal van de polikliniek de
eerst prik worden uitgedeeld.
En sinds dat begin volgden
5000 anderen die binnen zeven
minuten weten of ze een ver
hoogde kans hebben op een
hart- of herseninfarct of pro
Kritiek van meelezers
De Jong blijft geheim
DEN HAAG De commentaren van
een aantal kritische meelezers van het
elfde deel van werk van dr. L. de Jong
over het Koninkrijk der Nederlanden in
oorlogstijd blijven voorlopig geheim. De
afdeling rechtspraak van de Raad van
State heeft een beroep op het besluit
openbaarheid van bestuur door een
groep critici van de Indische geschied
schrijving van Lou de Jong afgewezen.
De critici menen dat De Jong geen ob
jectief beeld heeft gegeven van de ver
houdingen in Nederlands-Indië. Zij wil
den via de procedure inzicht krijgen in
de wijze waarop deel elf tot stand is ge
komen. Via een procedure bij het Haag
se gerechtshof hopen de critici de com
mentaren alsnog boven tafel te krijgen.
AD rectificeert
verhaal over kroonprins
ROTTERDAM Het Alge
meen Dagblad heeft in een rec
tificatie toegegeven dat „er ern
stige fouten zijn gemaakt" bij de
berichtgeving gisteren over de
vakantie van de koninklijke fa
milie in Tanzania. Het AD deed
uit de doeken hoe prins Willem-
Alexander voor de derde keer
met zijn vriendin Yolande Adri-
aansens op vakantie was ge
weest. Op een foto neemt prins
Claus met een zoen afscheid
van „de vriendin" van zijn
zoon. De jonge vrouw op de foto
is echter de dochter van de Tan-
zaniaanse minister Leaky van
wildlife, aldus de RVD.
Bellen op kosten ontvanger steeds populairder
DEN HAAG Telefoneren vanuit het buitenland op kos
ten van de gebelde, de zogenaamde „collect call", wordt
steeds populairder. Volgens PTT-woordvoerder F. Lende
rink stijgt het aantal collect calls maandelijks met veertig
procent, hetgeen vooral te danken is aan het uitbreiden van
de „Nederland Direct-service".
Vanuit zestien landen kan via een telefoniste gratis een ver
binding worden gemaakt met elke telefoonabonnee in Ne
derland. Betaling van de gesprekskosten geschiedt via de te
lefoonrekening van de* ontvanger of via de „Telecard", een
PTT-creditcard.
Vanaf vandaag is het mogelijk ook vanuit Spanje te bellen
met 'collect call'. Vooral het zakenleven maakt daar gebruik
van. „Vrachtwagenchauffeurs en handelsreizigers hoeven
nu geen kleingeld meer op zak te hebben om het thuisfront
te bellen". Lenderink ziet echter ook voordelen voor de toe
rist: „Toeslagen die hotels berekenen kunnen nu omzeild
worden. Bovendien heeft de toerist nu geen last meer van
taalproblemen, omdat er direct contact is met een Neder
landse telefoniste".
Schadeclaims nabestaanden Surinamers in VS veel hoger'
AMSTERDAM De afhandeling van
de schadeclaims voor slachtoffers van
de vliegramp met het SLM-vliegtuig op
7 juni, kan het beste worden afgehan
deld volgens het Amerikaanse recht.
De kans is namelijk aanzienlijk dat de
dan uit te keren bedragen een veelvoud
zijn van wat in Nederland gebruikelijk
is, aldus de Amsterdamse advocaten P
Bakker Schut en L. Hamer.
De raadslieden zijn gisteren naar de
Amerikaanse stad Miami (Florida) ver
trokken voor gesprekken met diverse
Amerikaanse advocatenkantoren die ge
specialiseerd zijn in het luchtrecht.
„Daarbij zal dan ook worden onderzocht
of de Amerikaanse advocaten die tot nu
toe in Amsterdam en Paramaribo actief
hun diensten aan nabestaanden hebben
aangeboden voldoende kwaliteit in huis
hebben om de omvangrijke belangen die
op het spel staan te behartigen", aldus
Bakker Schut en Hamer.
De Amsterdamse advocaten zeggen ver
der tot „hun grote ergernis" te moeten
vaststellen dat de SLM - vooral in Pa
ramaribo - zeer actief bezig is om nabe
staanden tot het treffen van een schik
king te bewegen „De SLM tracht aldus
te voorkomen dat nabestaanden te zijner
tijd op hoge Amerikaanse schadevergoe
dingen aanspraak gaan maken".
Medio juli maakte de advocaat van de
SLM bekend dat maximaal 58.000 dollar
(bijna 124.000 gulden) per 'slachtoffer zal
worden uitbetaald. In beginsel moet het
dan wel gaan om naaste familieleden
die economisch gebonden zijn geweest
aan een van de slachtoffers. Volgens de
SLM is het bedrag gebasseerd op het
verdrag van Warschau.
Bakker Schut en Hamer waarschuwen
ook voor aanbiedingen van sommige
Amerikaanse advocaten. Het blijkt dat
vooral nabestaanden in Paramaribo ac
tief worden bezocht en daarna onder
psychologische druk contracten voor
rechtshulp tekenen, die niet zo aantrek
kelijk zijn als ze lijken.
Sommige van deze contracten gaan uit
van een „no-cure-no-pay"-aanpak,
waarbij de advocaat 33,3 procent van de
eventueel uit te keren schadevergoeding
ontvangt als honorarium, exclusief de
gemaakte kosten. De Nederlandse advo
caten noemen deze contracten „mislei
dend" en financieel niet aantrekkelijk
vanwege het „krankzinnig" hoge per
centage.
BINNEN ZEVEN MINUTEN BERICHT OVER „SLUIPMOORDENAAR'
van 85 jaar en ouder af een
dergelijke proef te laten ver
richten. Stoel: „Dan heeft het
geen zin meer Hetzelfde geldt
voor zwangere vrouwen, want
door hun veranderde hor
moonhuishouding is het cho
lesterolgehalte hoger". Collega
Hazenberg dist nog even een
aardige anekdote op over ou
dere dames. „Laatst waren
hier twee van die gepoederde
Haagse dametjes die ook de
■test lieten afnemen. Bij een
van de twee werd een ver
hoogd cholesterolgehalte ge
meten en beiden verbaasden
zich daarover, want ze aten al
tijd keurig volgens de regels.
Uiteindelijk bleken ze elke
dag bij Maison de Bonneterie
koffie met een slagroomgebak
je te nuttigen. Dat hebben we
ze maar afgeraden"
„Overigens kan het heel goed
gebeuren dat iemand die heel
gezond leeft en eet, toch een
verhoogd risico heeft. Zo pik
ten we er onlangs een mara
thonloper uit, waarvan het
cholesterolgehalte in het zeer
risicovolle gebied lag. Achteraf
bleek dat zijn vader en oom op
jonge leeftijd aan een hartaan
val zijn gestorven. Nu heeft hij
medicamenten om dat getal
naar beneden te halen en ver
groot hij zijn levenskans".
Sluipmoordenaar
Vanaf vandaag krijgen de
mensen die een profiel laten
maken, een voedingsadvies
van een diëtiste van Becel.
Wijst dat niet in de richting
van belangenverstrengeling?
Stoel en Hazenberg: „De men
sen krijgen geen folder mee
naar huis waarin staat dat ze
Becel-produkten moeten ge
bruiken. De twee maanden dat
die diëtiste bij ons in huis is, is
gewoon een proef om te kijken
welke mensen hier komen en
om know-how op te doen
waarover de mensen de mees
te vragen hebben. Nee, Becel
betaalt niets mee aan de testen
en ze krijgen ook geen namen
en adressen van de mensen".
Beide artsen kunnen het ten
slotte niet nalaten te waar
schuwen voor ongezonde eet-
en leefgewoonten. Hazenberg:
„Cholesterol is een sluipmoor
denaar". Zijn collega Stoel laat
daar dreigend op volgen:
„Cholesterol en sigaretten zijn
killers". Een twee keer ge
waarschuwd mens telt voor
LUCAS BOLSIUS
Gedupeerde kampeerders uit Vlieland halen hun bemodderde
bagage op na aankomst op het vasteland.
FOTO: ANP
GESTRANDE KAMPEERDERS
HARLINGEN Met
zand besmeurde tassen,
vieze matrasjes en verwil
derde gezichten kwamen
ze gistermiddag aan: de
ruim vierhonderd ge
strande kampeerders van
camping Stortemelk op
Vlieland. Ongeruste fami
lieleden stonden op de
kade in Harlingen te
wachten. Zoals mevrouw
Engelman uit de Friese
havenstad op haar drie
dochters en schoonzoon.
„Ze hebben de tent na
tuurlijk niet goed opgezet.
Ze hadden hem vast op de
oostenwind staan; niks in
de gaten dat het mis kan
gaan. Maar het is zonde
hoor. Alles was nat en
koud, zeiden ze door de
telefoon".
Het is bijzonder druk voor een
maandagmiddag wanneer de
'Vlieland' aanmeert in Harlin
gen. Iedereen heeft het over
de storm van de vorige avond.
En over de hulpverlening die
zo voorbeeldig moet zijn ge
weest. „Het hele eiland was in
rep en roer voor ze", weet een
mevrouw uit Den Haag van
haar dochter. Brandweer, poli
tie en zelfs het leger waren in
paraatheid gebracht".
Een man uit Kampen staat
naar z'n zeventienjarige doch
ter en haar vriendin uit te kij
ken. „Gisteravond belden ze
op, dat hun tent in de lucht
was gevlogen. Ze hadden het
ijs- en ijskoud. Het is zonde
voor die meiden. Daar hadden
ze nu een heel jaar voor ge
spaard Ze waren ook niet ver
zekerd, want dat doe je meest
al alleen als je naar het buiten
land gaat. Heel sneu voor die
meiden".
Mooie foto's
Sneu is het ook voor Mirlanda
van der Broek (18) en haar
evenoude vriendin Linda van
de Belt uit Nunspeet. Zaterdag
vertrokken ze vrolijk voor een
tweeweekse vakantie naar het
Waddeneiland en twee dagen
later staan ze al weer op de
kade in Harlingen. Ondanks
de korte vreugde zegt Mirlan
da: „Deze vakantie vergeet ik
nooit meer. Ik heb hele mooie
foto's genomen van die chaos.
Overal lagen tenten kapot en
gescheurd. Er was een tent
waar wel twintig centimeter
water instond".
Ondanks de fraaie foto's die ze
heeft kunnen nemen, hoopt
Mirlanda nooit weer een der
gelijke ramp mee te maken.
„Ik heb vannacht nog naar
huis gebeld, maar ik kon wel
janken voor de telefoon. Het
was zo nat, zo'n bende. Het
was ook zo zielig allemaal.
Heel veel kinderen zaten te
janken bij hun ouders. Het was
een grote jankzooi. Ik heb ook
van mensen gehoord, dat er
ouders waren die helemaal
hysterisch werden toen ze bij
hun tent aankwamen, waarin
hun drie kleine kinderen la
gen De tent was plat en de
kinderen lagen er nog in. Ge
lukkig was er niks aan de
hand, maar het gaf wel veel
opschudding. Het had niet veel
gescheeld of ik was.ook in pa
niek geraakt. Ik heb flink last
van m'n maag gehad".
RUURD WALINGA
Interimmanager pakt problemen Radio West aan
DEN HAAG Drs. C.J.
Baay, enige weken gele
den aangesteld als inte
rimmanager bij Radio
West, vervangt niet alleen
de wegens ziekte afwezige
leiding van de regionale
zender, maar licht tegelij
kertijd de interne organi
satie van het bedrijf door.
De medewerkers van de radio
zender hebben kortgeleden te
kennen gegeven niet tevreden
te zijn met de huidige gang
van zaken in het bedrijf. Be
stuursvoorzitter M. Kuiper
wilde vanmorgen niet ingaan
op de precieze aard van de
problemen, maar bevestigde
dat aan Baay opdracht is ver
leend de knelpunten te inven
tariseren en daarover te rap
porteren. Volgens Kuiper zijn
de interne wrijvingen te wij
ten aan de snelle groei van de
regionale zender. Radio West
startte in 1987 met drie uitzen
duren per dag, maar die wer
den al in januari 1989 uitge
breid naar twaalf uur. Kuiper
„Er is in die tijd misschien wat
te veel aandacht geschonken
aan de programmering en te
weinig aan de veranderende
organisatiestructuur. Daarbij
kwamen ziektegevallen, o.a.
van directeur Piet van den
Ende. Hij is op de hoogte en
het bestuursbeleid heeft zijn
instemming. Het belangrijkste
is dat er rust in het bedrijf
komt".
Volgens de voorzitter hebben
de interne strubbelingen geen
negatieve invloed gehad op de
kwalitieit van de program
ma's. „Wat je ook mag zeggen
over de medewerkers, hun
werk voor de radio heeft er
niet onder geleden".
Internist Hazenberg
en Twente, hier naartoe zou
den komen. Op dit moment
wordt een onderzoek gedaan
onder honderd mensen aan
wie wordt gevraagd waarom
ze hier naar toe zijn gekomen
en door wie ze op de hoogte
zijn gebracht. Toen we zijn -ge
start kregen we heel wat aan
dacht in de media. Bovendien
hebben we het tij mee omdat
de bekende damesbladen zeer
geïnteresseerd zijn in het feno
meen cholesterol. Maar we
merken nu dat er veel mensen
komen die het hebben van ho
ren zeggen Vooral verjaarda
gen zijn daar heel geschikt
voor".
Collega Stoel schrijft het suc
ces toe aan de zeer lage drem
pel die voor de test is opge
worpen „Mensen kunnen hier
zonder een afspraak en ver-
wijskaart naar toekomen en
hun gegevens worden zeer
vertrouwelijk behandeld. Er
worden geen gegevens aan an
dere artsen doorgegeven. Wij
vinden dat iedere Nederlander
zijn risicoprofiel moet kunnen
weten. Daar heeft ook de
overheid belang bij"
De cardioloog doelt op de hoge
kosten die een hartoperatie
met zich meebrengt. Het afge
lopen weekeinde werd nog
eens duidelijk dat een dergelij
ke ingreep 18.000 gulden kost,
waarbij het bedrag van 25 gul
den voor de Dordtse test in het
niet valt. Hazenberg: „Als je
op je zestigste je èet- en rook
gewoonten aanpast dan heeft
dat wel degelijk zin. Na een
paar weken zie je aan het
bloed dat de cijfers verande
ren. En het effect is na enkele
jaren duidelijk meetbaar".
Slagroomgebakje
Beide artsen raden mensen
(ADVER1 .NTIE)
Cardioloog Stoel
blemen krijgen tnet beenva-
ten.
Cardioloog Stoel: „Wij "kijken
naar die drie prQblemen, die
allemaal een eigen, zeer be
langrijke oorzaak hebben.
Overigens zijn er meer, maar
dit zijn de belangrijkste rede
nen die los van elkaar al een
verhoogd risico kunnen ople
veren. Zo is de kans op een
hartaanval groter als er een te
veel aan cholesterol wordt
aangetroffen, terwijl roken in
vloed heeft op de kwaliteit
van beenvaten en een ver
hoogde bloeddruk een hersen
bloeding bevordert. Als ie
mand op al deze punten hoog
scoort, dan neemt de kans op
een hart- of vaatziekte kwa
dratisch toe".
Zijn collega Hazenberg vult
aan: „Rokers geven we onmid
dellijk het advies te stoppen.
Maar met de gegevens uit de
computer kunnen we meer en
zijn we in staat de mensen te
adviseren hoe ze hun hun eet
gewoonten kunnen aanpassen.
Als het cholesterolniveau te
hoog is, dan is het mogelijk dat
vijftien procent te verlagen
door een aangepast menu. Is
het extreem hoog dan is dat
meestal het gevolg van een
storing in de stofwisseling. Je
ziet vaak dat dan alle familie
leden daar last van hebben,
terwijl ze toch gezond eten.
Die mensen kunnen we hel
pen door bepaalde medicijnen
voor te schrijven, die onder
meer de aanmaak van de stof
in de' lever kunnen remmen".
Aanloop
Beide artsen zijn overdonderd
door de grote aanloop gedu
rende de afgelopen maanden.
Hazenberg: „We hadden nooit
gedacht dat mensen uit het
hele land, zelfs uit Groningen
Sinatra viel tegen: organisator failliet
AMSTERDAM Het concert dat Frank Sinatra - met Liza Min-
nelli en Sammy Davis Jr. - april van dit jaar in de Amsterdamse
Rai gaf. na een opmerkelijk succes in het Rotterdamse sportpaleis
Ahoy', heeft organisator La Bastille Produkties het faillissement
opgeleverd. De vijf personeelsleden van Bastille worden ontsla
gen. het faillissement is aangevraagd. Het eerste concert in Ahoy'
was zoovel muzikaal als financieel een succes. Maar toen het drie
tal in Amsterdam opnieuw een concert gaf, bleven tweeduizend
stoelen van vier- en vijfhonderd gulden onbezet. En de vierdui
zend kaartjes die elk 350 gulden moesten opleveren, gingen voor
125 gulden van de hand: La Bastille Produkties bleef zitten met
een schuld van ongeveer 1,7 miljoen gulden. Omdat met het mu-
ziekwinkelbedrijf Free Record Shop afspraken zijn gemaakt inza
ke winst of verlies, zal dit bedrijf een deel van de schuld op zich
nemen. La Bastille echter zal ophouden te bestaan.
i UTRECHT Maximaal
[elf ziekenhuizen mogen
zich voortaan bezighou
den met bevruchting in
een reageerbuis ofwel 'in
vitro fertilisatie' (ivf). Mo-
imenteel worden in acht
(academische en in zes al
gemene ziekenhuizen alle
onderdelen van de ivf-
methode toegepast.
Brinkman vindt dat te veel en
denkt dat zijn nieuwe plan-
ningsbesluit de kwaliteit en
doelmatigheid verbetert en het
zorgvuldig gebruik van em
bryo's uit ethisch oogpunt be
vordert. De elf ziekenhuizen
worden geselecteerd uit de be
staande ivf-lokaties.
Bij ivf worden na een hor
moonbehandeling eicellen van
de vrouw afgenomen. De cel
len worden in een laborato
rium in een schaaltje (in vitro)
bevrucht zodat embryo's ont
staan die weer in de baarmoe
der worden geplaatst.
DE KNOLLEN
Fl/psmfGA vjetii&r
fif/V5 MME Wk
ZCK-0JK
In Nederland wordt de ivf-
methode sinds begin jaren '80
toegepast. In 1983 werd in Rot
terdam het eerste kind gebo
ren dat op deze manier was
verwekt. Vanaf dat moment
steeg het aantal behandelingen
en ook het aantal instellingen
dat de methode toepast. In
1985 werden naar schatting
400 bevruchtingen 'in vitro' tot
stand gebracht en het jaar
daarop al 800. In mei 1985
werd de methode voorlopig
van het verstrekkingenpakket
van de ziekenfondsverzeke
ring uitgesloten. Het ministe
rie van WVC schat nu de be
hoefte op 4.500 behandelingen
per jaar (gemiddeld drie be
handelingen per vrouw).
De elf ziekenhuizen die mogen
doorgaan met ivf moeten aan
een aantal criteria voldoen, zo
als ruime ervaring en deskun
digheid en het functioneren
van een vaste staf met een
groot aantal deskundigen als
gynaecologen, voldoende ge
schoolde verpleegkundigen en
Nieuwe Rainbow Warrior klaar voor Pacific
De nieuwe Rainbow Warrior maakt binnenkort
een reis naar de Pacific, en dat werd gisteren
tijdens het bezoek van het actieschip van
Greenpeace aan de haven van Amsterdam al
duidelijk. Het schip werd eind 1987 aangekocht
nadat de eerste Rainbow Warrior in 1985 door.
een aanslag in Nieuwzeeland werd verwoest. De
Rainbow Warrior maakt een toer langs een aan
tal Europese havens. In oktober vertrekt het
schip naar de Stille Zuidzee waar Greenpeace
een campagne zal starten. Volgens een woord
voerster is de situatie in de Pacific sinds 1985
behoorlijk verslechterd. Het schip zal worden in
gezet bij acties tegen atoomproeven, het vissen
met drijfnetten en de handel in chemisch afval.
FOTO: ANP
