Amerika wil via de maan naar
Mars, maar weet nog niet hoe
Via Gladiola heet
vierdaagselopers
uitbundig welkom
Veel bosbranden zijn aangestokei
BINNENLAND/ BUITENLAND
£eidóe@oaimit
VRIJDAG 21 JULI 1989 PAGINjt
Journaliste weer vrij
na arrestatie op Cyprus
AMSTERDAM De Nederlandse journaliste Het
ty Lubberding, die als correspondent onder meer
werkzaam is voor de AVRO, is woensdagavond op
Cyprus gearresteerd door het Turkse leger en gis
termiddag weer vrijgelaten. Zij bevond zich op het
moment van de arrestatie in de neutrale zone op
Cyprus tussen het Turks- en Grieks-Cypriotische
deel. Ze was daar om een demonstratie te verslaan
van Turkse vrouwen. Met haar werden nog 111
vrouwen opgepakt. Na enige tijd te hebben vast
gezeten in een sportschool, werd zij gisteren over
gebracht naar een Turks politiebureau en vervol
gens samen met een aantal buitenlandse colle
ga's vrijgelaten toen leden van de Amerikaanse
ambassade binnenkwamen. Volgens Lubberding
zitten de demonstrerende vrouwen en een Grieks-
Cypriotische journalist nog steeds vast.
Kleine letteren
nader onderzocht
DEN HAAG, Op het gebied van de
zogenoemde kleine letteren kan Ne
derland hier en daar een leidende po
sitie innemen. Minister Deetman van
onderwijs en wetenschappen heeft
daarom een internationale commissie
ingesteld die moet bekijken hoe dat
kan. Voorzitter is prof. dr. F. Staal,
die zich aan de universiteit van Ber
keley wijdt aan Zuid- en Zuidoostazi-
atische studies. Onder kleine letteren
resorteren Indiaanse talen en cultu
ren, de Sino-Tibetaanse talen zoals
Chinees, de Kaukasische talen en de
Dravidische waaronder het Tamil.
Behalve de talenstudies vallen er ook
veel aanverwante sociale weten
schappen onder.
Wao'er moet ongestoord
vrijwilliger kunnen zijn
DEN HAAG Het landelijk wao-beraad
vindt dat mensen met een uitkering die zon
der dat te melden vrijwilligerswerk verrich
ten, niet strafrechtelijk vervolgd mogen
worden. Het beraad heeft dat in een brief
aan minister Korthals Altes van justitie la
ten weten. Onlangs is in de Staatscourant
een richtlijn opgenomen voor niet aange
meld vrijwilligerswerk. De wao'ers vinden
die in strijd met grondwettelijk gewaarborg
de vrijheden. Zij komen onder meer met het
voorbeeld dat een arbeidsongeschikte die
een artikel schrijft in zijn wao-verenigings-
blad zonder voorafgaande toestemming wel
licht strafbaar is. De richtlijn is ook in strijd
met het aanmoedigingsbeleid om arbeidson
geschikten aan vrijwilligerswerk te helpen.
Hevig conflict Shamir-Sharon
JERUZALEM Binnen het Likud-
blok van de Israëlische premier Sha
mir is een hevig conflict uitgebroken
tussen de premier en minister van
handel Sharon, de aanvoerder van de
rechtervleugel binnen de partij. Twee
Israëlische kranten meldden dat Sha
mir overweegt Sharon te ontslaan.
De premier beschuldigde Sharon er
eerder deze week tijdens een verga
dering van Likud-ministers van, dat
hij „kwaad bloed en haat" in de boe
zem van de partij verspreidt. Sharon
zou daarop geantwoord hebben:„ik
kan slechts lachen om uw woorden.
Ik heb verachting voor wat u zegt".
„Wie het laatst lacht, lacht het best",
repliceerde Shamir. Het is deze laat
ste opmerking die de kranten hebben
opgevat als een dreigement om Sha
ron te ontslaan.
Malaysia hangt Brit op
wegens drugssmokkel
KA JANG In een gevangenis ten
zuiden van de Malaysische hoofdstad
Kuala Lumpur is vanochtend een 39-
jarige Brit opgehangen. De man was
in 1987 ter dood veroordeeld wegens
drugssmokkel. Vorige week had hij
nog een verzoek tot gratie gericht
aan de autoriteiten, maar dit was af
gewezen. De man werd in 1982 gear
resteerd op het vliegveld van Penang
met 576 gram heroïne. In Malaysia
geldt iedereen die in het bezit is van
15 gram heroïne als drugshandelaar,
zonder dat bewezen hoeft te worden
dat er daadwerkelijk is gehandeld.
Eerder werden in Malaysia onder
meer twee Australiërs wegens drugs
smokkel ter dood gebracht.
Cao-overleg bejaardenoord^
wordt in september vervolg®
UTRECHT Het overleg over een!
voor de 70.000 werknemers in de be|
denoorden wordt begin septeraf
voortgezet. De werkgevers, verenig)
de Vereniging van Nederlandse Bejr
denoorden (VNB), denken dan de
den meer duidelijkheid te kunnen j
den over hun eisen. CFO en AbvaK
bedingen een loonruimte van 5 pros.
De acties die AbvaKabo deze weer
bejaardenhuizen is begonnen, noemt
VNB voorbarig. De vakbond ziet ia!
uitnodiging voor het cao-overleg JJ
aanleiding de acties te beëindigen. I(
week is in drie huizen het werk on|£
broken. Volgende week zijn werkonf1
brekingen of zondagsdiensten vooijc
bij zo'n tien instellingen. I
WASHINGTON De
toespraak die president
George Bush gisteren
heeft gehouden over de
toekomst van de Ameri
kaanse ruimtevaart heeft
niet opgeleverd wat ruim
tevaartkringen het liefst
had gezien: een duidelijk
omlijnd doel, compleet
met tijdschema's en „kos
tenplaatjes". De VS
moeten in de 21e eeuw te
rug naar de maan, om
daarvandaan mensen naar
Mars zenden. Maar vragen
rond het wannéér en hoe
liet Bush veilig in het
midden.
Dat betekent in feite dat er
voorlopig weinig zal verande
ren in het nu al jarenlang ver
brokkeld voortsukkelende en
vaak wat stuurloze ruimte
vaartprogramma van de VS.
Hij ging niet zo ver als in mei
1961 de toenmalige president
John Kennedy, die het specta
culaire Apollo-man-op-de-
maan-project aankondigde en
zijn land opdracht gaf vóór
1970 mensen op de maan te
zetten èn behouden naar de
aarde terug te brengen. „Ons
doel is niet anders dan van de
VS weer 's werelds meest
vooraanstaande ruimtevaart
natie te maken", aldus zei
Bush, onder het motto: „Terug
naar dé maan, terug naar de
toekomst". Niemand heeft er
echter ooit aan getwijfeld dat
de maan en Mars uiteindelijk
(weer) een belangrijke plaats
in het Amerikaanse ruimte
vaartprogramma zouden gaan
innemen. Het ging (en gaat)
alleen nog om spijkers met
koppen en om de vraag: wan
néér?.
Schipbreuk
Vice-president Dan Quay le,
die is belast met het ruimte
vaartbeleid, heeft er volgens
ingewijden de afgelopen we
ken veel werk van gemaakt
Bush over te halen tot een
verklaring in de geest van die
van Kennedy in 1961. Maar
dat is hem niet gelukt. Quayles
pogingen lijken vooral schip
breuk te hebben geleden op de
uiterst sceptische houding van
veel Witte-Huismedewerkers.
Het gezaghebbende blad Avia
tion Week Space Technolo
gy spreekt zelfs van „bureau
cratisch cynisme".
Het resultaat was dat Bush
zich gisteren beperkte tot een
aardig verpakte, maar vage
verklaring over de mogelijk
heden van maanbases en
Mars-expedities in de 21e
eeuw, daarbij in het midden
latend of de verwezenlijking
daarvan over bij vooroeeld
honderd jaar moet gebeuren of
rond het jaar 2020. Dat is het
jaartal waar het Amerikaanse
bureau voor de lucht- en
ruimtevaart NASA min of
meer op mikt. En dan nog is
het de vraag of het Congres,
gezien het huidige begrotings
tekort, medewerking wil ver
lenen aan het geldverslinden
de project.
Oud-astronaut Richard (Dick)
Truly, de huidige directeur
van de NASA, had al laten
doorschemeren dat op grond
van een kosten-batenanalyse
er nooit meer wat op poten zal
worden gezet. Het kost alle
maal te veel. Behalve als de
plannen gedreven worden
door idealisme.
Schifting
Amerika's eerste man-op-de-
maan, Neil Armstrong, is het
daar volledig mee eens. „Wij
zijn een volk van ontdek
kingsreizigers. Het is voor ons
fundamenteel- om op reis te
gaan, te voelen, te zien, te rui
ken en te leren. Ik denk dat
daarin nnoit verandering zal
komen", zei hij desgevraagd.
Intussen heeft er wel alvast
een zekere schifting plaatsge
vonden in de NASA-studies
met betrekking tot mogelijke
bemande ruimtevluchten naar
de maan en Mars. Er zijn nu
nog vijf basis-concepten:
- vestiging van een bemande
basis op de maan zonder daar
gebruik van te maken voor
expedities naar Mars;
- de lancering van één enkele
expeditie naar Mars, zoals min
of meer het geval was met het
Apollo-maanproject;
- vestiging van een „buiten
post" op.de planeet Mars zon
der gebruik te maken van de
maan als tussenstation;
- de ontwikkeling van een post
op de maan, die later tot een
grotere wetenschappelijke ba
sis zou moeten uitgroeien en
waar ervaring zou kunnen
worden opgedaan voor expedi
ties naar Mars;
- bouw van een basis op de
maan, maar pas nadat eerst
een station op de planeet Mars
zou zijn
Van deze vijf mogelijkheden
heeft die van een basis op de
maan als springplank voor een
expeditie naar Mars tot dus
verre de meeste aandacht ge
kregen. En de VS zijn in prin
cipe bereid om bij voorberei
ding en uitvoering van elk
van deze plannen samen te
werken met Europa. Er zijn al
NASA-vertegénwoordiger
naar het ESA-centrum Estec
in Noord wijk geweest om de
mogelijkheden af te tasten.
Verder zouden de VS willen
samenwerken met Japan en
eventueel ook met de Sovjetu
nie.
SJOERD VAN DER WERF
RUSSISCH DETACHEMENT
KOMT GRAAG TERUG
NIJMEGEN Naar wat
voor een apotheose is van
daag in Nijmegen dé Vier
daagse gegroeid! Al vroeg
was het, evenals eerder
deze week, perfect wan
delweer en 'als op wieken
gedragen' koerste het pe
loton in een vrolijke stem
ming via het overvolle
Cuyk naar de finish in het
nog vollere Nijmegen.
Tienduizenden toeschouwers
omzomen in het centrum van
de Keizer Karelstad de Via
Gladiola, de naar de vier-
daagsbloem genoemde Sint-
Annastraat aan het eind waar
van onder het oog van de tele
visiecamera's de eindstreep
ligt.
Het kaf is inmiddels van het
koren gescheiden: nadat giste
ren nog eens 779 wandelaars
de moed in de schoenen was
gezakt, moesten vandaag an
dermaal een kleine tweehon
derd lopers de veters voortij
dig losrijgen. Zij sneuvelden
vooral vanochtend vroeg toen
ze het op hun allerlaatste be
nen nog wel wilden proberen
maar toch moesten ontdekken
dat het niet langer ging.
Velen hebben zich verkeken
op het weer. Want het is hier
inmiddels wel stralend gewor
den - uniek wandelweer
zelfs -, maar vanmorgen gin
gen de eerste wandeluren tot
de opkomst van de zon toch
gepaard met verrassend lage
temperaturen die soms te veel
van de stijve spieren vergden.
De medische dienst van het
Rode Kruis had dan ook de
handen vol met masseren.
Nog zo'n 27.400 overgebleven
wandelaars waren rond het
middaguur naar de eindstreep
onderweg. Voor een kleine
2500 mensen is de 'afgelopen
dagen de opgave te groot ge
bleken, een uitvalpercentage
van ruim acht en dat is onge
veer het jaarlijks gemiddelde.
Pontonbrug
Vandaag trekt het goedgemut
ste, zingende, bontgekleurde
en op vele plaatsen pijnlijden-
de lint door het Maasgebied
ten zuidwesten van Nijmegen.
Bij Cuyk wordt de Maas over
gestoken op de plaats waar
normaal een pontje vaart. Nu
heeft het leger er de traditio
nele pontonbrug neergelegd en
als die genomen is kan de stoet
zich opmaken voor de rentree.
Het waren vier dagen waarin
vreugde en verdriet heel dicht
bij elkaar hebben gestaan.
Vier dagen van kommer en
kwel, van blaren, pleisters en
stijve spieren zijn voorbij.
Maar vier dagen van een
merkwaardige verbroedering
van nationaliteiten. Eenmaal
per jaar, en altijd de derde
week van juli, is Nijmegen het
centrum van de wereld. Natio-
Het militaire element is in de
Russen. Onderweg zijn er steeds
vrouwelijke Britse militairen met
naliteiten waarvan gedacht
wordt dat ze elkaar liever be
vechten, lopen hier tijdens de
Vierdaagse naast elkaar. De
romance tussen een Russische
militair en een Amerikaanse
soldate is hier het symbool ge
worden van die mondiale ver
broedering.
nadrukkelijk aanwezig. Maar dit jaar voor het eerst ook oe
nieuwe ontmoetingen met collega's uit het Westen: hier poseren
de 'jongens uit Moskou' onder de Russische vlag.
FOTO: ANP
Russen
„Wij hopen volgend jaar terug
te keren, als het kan met nog
meer mensen, misschien wel
met vrouwelijke militairen",
zegt kolonel S.I. Trunin, leider
van de Russische delegatie. En
tot de Vierdaagseleiding: „No
digt u ons weer uit, stuurt u
weer een brief waarin u zegt
dat we welkom zijn". Want zo
gaat dat in de Sovjetunie, al
dus bondsvoorzitter M. de
Jong, „ze komen niet uit zich
zelf, ze moeten uitgenodigd
worden. Nou, dat doen we dan
ook".
De Russische kolonel noemt
de belangstelling voor zijn
groep indrukwekkend. „We
hadden wel wat verwacht,
maar dit is veel en veel meer
dan dat". Elke dag werkt de
kolonel een propvol program
ma af, want overal en voor al
les en nog wat wordt hij uitge
nodigd. Bobo's, hoge militairen
en gemeentebesturen vinden
het prachtig om de Russen te
mogen ontvangen, om ze een
hand te mogen schudden, om
geschenken met ze te kunnen
uitwisselen.
Door die drukte heeft kolonel
Trunin de kranslegging op de
Canadese begraafplaats, even
buiten Groesbeek, gisteren
moeten missen. Jaarlijks leg
gen alle militaire detachemen
ten die aan de Vierdaagse
deelnemen (ook de Westduit
sers) daar op de derde wandel
dag een krans. Ook gisteren
was dat weer een langdurig en
indrukwekkend en ook door
het publiek druk bezochte
plechtigheid.
SUSKE EN WISKE
DE SPEELGOEDSPIEGEL
(c) Standaard Uitgeverij, Antwerpen-Weesp
IJdele ruin
Terug naar Kootwijk
Waar ik ooit in een oude boom klom om over de zandverstuiving te kunnen uitkijken, scheurt
nu de auto's over de snelweg.
FOTO: PERS UN1,
Verslaggevers doken in het foto-album van hun
jeugd, zochten naar vakantiefoto's en keerden nog
eens terug op zoek naar herinneringen. „Die plek
moet voor mij zoiets zijn geweest als het absolute
geluk".
Kootwijk erop, niet in Bar-
neveld, niet in Kootwijker
broek, niet in Stroe, terwijl
je er dan vlakbij bent. Na
enkele boerderijen voor de
vijfde keer te zijn gepasseerd
en bijna een kazerne te zijn
binnengereden, dan toch
eindelijk: Kootwijk 5,6 km.
Meteen zit ik tussen de bo
men van het Prins Hendrik
bos. Indrukwekkend; anders
kun je dit stuk natuur niet
omschrijven. De weg leidt
vanzelf naar Kootwijk, waar
je ook weer zo uit zou zijn
als je er niet specifiek naar
op zoek was.
KOOTWIJK „Zou je dat
nou wel doen, jongen", had
mijn moeder nog bezorgd
gezegd. Ik had haar verteld
dat ik terug zou gaan naar
Kootwijk, terug naar die
enorme zandverstuiving en
de, in mijn geheugen, schier
eindeloze bossen met fietspa
den en landweggetjes. Terug
naar de plek waar het hou
ten vakantiehuisje stond aan
de rand van een korenveld
en het kerkpleintje met het
cafeetje waar ik mezelf, am
per acht jaar, later wel een
leuke ijssalon zag runnen.
Kootwijk was bij ons thuis
vroeger zo ongeveer de he
mel. En het was ook een
eind rijden. In de Austin,
met nog van die richtin
gaanwijzers die aan de zij
kant uitklapten, had ik altijd
het idee voor eeuwig af
scheid te nemen van ons
huis en mijn vriendjes. Ze
ker als we 's avonds reden,
want dan was er achterin
een slaapplaatsje voor me
gemaakt.' Dat gaf een idee
van heel ver.
Boerderijtje
Ik herinner me het boerde
rijtje dat naast ons vakantie
huisje stond en waarin me
nige oom, tante en nichtje
kwamen logeren. De eerste
nacht renden ze er allemaal
bijna gillend uit omdat het
er stikte van de spinnen.
Vanaf toen heette het verder
't Spinhuus, maar het heeft
voor niemand een leuke va
kantie in de weg gestaan. En
ik herinner me, het helderst
van alles, de zandverstui
ving. Die is ook nog te zien
op een paar kleine vierkante
fotootjes die jaren in de on
derste la van het dressoir bij
mijn ouders hebben gelegen.
Op één ervan loop ik, met
gebogen hoofd, achter mijn
moeder aan. Ik was, vertelde
ze me, elke dag weer enorm
chagrijnig als we teruggin
gen naar huis, naar het va
kantiehuisje dan. Op de
zandverstuiving kon ik,
kind van de stad, me hele
maal uit leven. Die plek
moet voor mij zoiets zijn ge
weest als het absolute geluk.
Ik besluit Kootwijk niet zo
direct mogelijk te benaderen
vanaf de snelweg - tegen
woordig ben je er met de
auto vanuit Den Haag in een
uurtje - maar om vanaf Bar-
neveld de binnenwegen te
nemen. Zo hadden we dat
vroeger ook altijd gedaan.
Nergens een wegwijzer met
Schilderijtje
Het kan niet missen; links
het café dat wel iets groter is
geworden, rechts het kerkje
dat er nog exact uitziet zoals
ik het mij dertig jaar lang
heb herinnerd. Maar daar
naast staat restaurant 't Hil-
letje, dat er altijd heeft ge
staan, maar volledig uit mijn
geheugen was verdwenen.
Als ik daar de koffie met ge
bak afreken valt m'n oog op
een wat donker geworden
schilderijtje - gezicht op
Delft. Het zal toch niet
Nou en of: het is van mijn
opa, kunstschilder en le
vensgenieter, die het in één
van zijn olijke buien de
voormalige eigenaar heeft
geschonken. Vermoedelijk
in ruil voor een avondje
wein und gesang.
Naast 't Hilletje moet
't Spinhuus en ons vakanti
huisje hebben gestaan,
loopt een paadje tussen o
doorzichtig groen naar nur
mer 14. Een sfeervol boerd
rijtje, tamelijk nieuw. Ve
der niets. Ik loop om, ma
ook van de andere kaï
niets. Terug op het ker
pleintje zie ik mezelf vo
het eerst op een veel te gro
fiets rijden, moeizaam no
een beetje bang om te va
len, maar het gaat.
Aan de andere kant van
weg, schuin achter de pa
huizen en weilanden, m<
de zandverstuiving liggi
Naarmate ik dichterbij
Plek kom, neemt het gezoe(
in de verte toe. Het zal to
nietNou en of: waar
ooit in een oude boom klo
om over de zandverstuivi
te kunnen uitkijken, sche
ren nu de auto's over
snelweg. Even staat m'n 1
stil. Ik loop terug naar
auto, rijd in gedachten bij
twee bejaarde fietsers
berm in, en zie dat hier d
De Berkenhorst van Cent
Pares ligt, geflankeerd do
vele campings. De weg ko:
weer uit op De Brink, f
vormd door 't Hilletje,
kerkje en het cafeetje,
een paar gasten aan een ij
likken. Ik geef gas, b
Kootwijk zo uit en zit bi
nen een paar minuten op
snelweg. Thuis bekijk ik n
eens goed die ene foto: n
gebogen hoofd sjok ik acht
mijn moeder aan, terug na
huis. Ik zie het nu ook di
delijk: ik ben flink chagi
nig.
DICK HOFLAh
I
De zandverstuiving bij Kootwijk ruim dertig jaar ge
gebogen hoofd sjok ik achter mijn moeder aan, terug naaif
(Vervolg van de voorpagina)
PARIJS Behalve in de
Gironde zijn ook in Bre-
tagne, Zuid-Frankrijk en
andere delen van het land
bossen en kreupelhout ten
prooi gevallen aan het
De politie in de Gironde is er
van overtuigd dat er in de
streek verschillende pyroma
nen aan het werk zijn. Een
paar honderd meter achter het
vuurfront zijn verdachte, ver
uit elkaar gelegen brandhaar
den, ontstaan. Ondanks die
wetenschap heeft de hevigheid
van het vuur langs de kust
van de Landes de Fransen
verrast. Het pijnboombos van
Gironde is qua oppervalkte
vergelijkbaar met de provincie
Zuid-Holland. De laatste grote
brand in dit gebied woedde in
1949 en kostte aan honderd
mensen het leven.
In Bretaene. in de buurt van
Rennes ging, een bos van|
honderd hectare in vlam
op. Omdat er geen brancl
gen waren stond de brand^
vrijwel machteloos.
Gard, nabij Nïmes, wertf
venhonderd hectare kreifc
hout verwoest. De politie I
een aantal pyromanen aa[
houden, waaronder een brl
wacht, die weieens wilder
welk effect een lucifer inr
droge struik zou hebben.r
door hem aangestoken
vrat honderdvijftig hectaH
