Uitleen kunstvideo „mager, maar dat wisten we 99 Knap tekenwerk in grauwe prehistorie „Holec lijkt op Begemann" Vertelling van liefde en poëzie CetdaeCou/iont Wegtransporteurs komen met eigen smog-scenario GISTEREN M'N AUTO INDE KRANT. VANDAAG VERKOCHT. Romantisch image van Patrick Sway ze krijgt klappen FILM VRIJDAG 14 JULI 1989 PAGINA 1| DEN HAAG De uitleen van kunstvideobanden bij de Haagse Aretoteek aan de Denneweg die vorig jaar met nogal wat en thousiasme is begonnen, loopt, maar niet hard. „Maar dat wisten we te voren, dat het magertjes zou zijn". Aldus Michiel Morel, directeur van deze Artoteek, die in samen werking met de artoteek van Dordrecht zestig kunstbanden in beheer heeft. „Waarvan er meestal zo'n twee tot vijf zijn uitgeleend, aan leners die doorgaans al wat ouder zijn, zo vanaf een jaar of dertig", aldus Morel. „Het zijn duidelijk mensen die op dit terrein al zijn ingevoerd en over voorkennis beschik ken van wat kunstvideo pre cies inhoudt. Want kunstvideo is een moeilijk toegankelijke kunstvorm, niet te verwarren met kunstfilms zijn, die over kunst gaan". Kijken naar kunstvideo is te vergelijken met kijken naar een modern schilderij, maar dan in bewe gende beelden en meestal met muziek; het is een nieuwe kunstvorm, ook al wordt die al zo'n twintig jaar beoefend. Het is Morel in ten minste twee gevallen bekend, dat mensen die eenmaal met kunstvideo hebben kennisge maakt, aan het lenen blijven. „Dat het lenen van kunstvideo nu nog wat mager is, houdt ze ker niet in, dat we ermee stop pen, daar piekeren we niet over. Het is ons duidelijk ge worden, dat dit een zaak is die een periode van lange jaren vergt. Ook het verschijnsel van de Artoteek, waar beel dende kunst kan worden ge leend, had jaren nodig om het niveau te bereiken waarop de Artoteek thans is terechtgeko men. Het budget dat voor de aankoop van nieuwe kunstvi deobanden is toegezegd, wordt daarom van harte geaccep teerd". De kunstvideobanden worden niet aan iedereen zo maar uit geleend, men moet lid zijn van de Artoteek, voor 72 gulden per jaar. Leden kunnen de banden wel lenen, tegen een vergoeding van zes gulden per band per week, of zevenvijftig voor twee weken. Om de toegankelijkheid te vergroten is de Artoteek be gonnen met filmavonden op de donderdag; de ene week worden kunstfilms vertoond, de andere week kunstvideo banden, met toelichting van de kunstenaar/maker. Tot dusver gaven vier Haagse kunste naars die toelichting: Bob Lens, Adriaan Nette, Heiner Holtappel en Rolf Pollem. Het komende seizoen, na de zo mervakantie, begint in okto ber. Van die maand af worden elke laatste donderdag van de maand kunstvideobanden ge toond, steeds in aanwezigheid van een toelichtende kunste naar. Morel: De avonden zijn tot dusver goed bezocht, acht tot tien mensen. Men zal dit aan tal niet zo hoog vinden, maar het viel ons alles mee, het gaat nu eenmaal om een moeilijk toegankelijke kunstvorm, die om jaren van gewenning vraagt". Instituut De Raad voor de Kunst heeft inmiddels de oprichting van een nationaal instituut voor behoud en beheer van een na tionale videokunstcollectie be pleit. Ook het groeiend belang van de elektronische media voor de hedendaagse kunst rechtvaardigt de oprichting van zo'n instelling, aldus de raad. Een daartoe strekkend advies is gisteren aan minister Brinkman van welzijn, volks gezondheid en cultuur toege stuurd. Voor 1 augustus kan een „formateur" aan de slag opdat de stichting voor 1 no- vember van start kan. *De raad ontleent zijn bevin dingen aan de onderzoeksrap porten „Videokunst en video instellingen" van september vorig jaar en „Elektronische mediakunst: archiveren, sti muleren" van april 1989. Be pleit wordt een nationaal ar chief en informatiecentrum dat ook de Nederlandse video en elektronische mediakunst bevordert en ondersteunt. In ons land bestaat tot nu toe geen initiatief tot behoud en beheer van een nationale vi deo-collectie. In het besef van de geringe houdbaarheid van beeldmateriaal is deze lacune des te schrijnender. Ook ont breekt er een structuur voor overleg en samenwerking tus sen bestaande grote video-in stellingen. Voorts wordt het belang van de elektronische media voor de moderne kunst steeds groter en is er in ons land een levendige en wijd verspreide mediakunstcultuur, aldus de onderzoekers. HENGELO Joep van den Nieuwenhuizen ge looft zeer in de nieuwe strategie van Holec. „Op het moment dat Jansen directeur werd ben ik de onderneming met meer interesse gaan volgen", al dus de schoonzoon van horecagigant Van der Valk die naam heeft ge maakt met het verande ren van (bijna) failliete metaalfabrieken in goed renderende bedrijven. Decentralisatie luidt het devies van Tom Jansen die sinds ja nuari de scepter bij Holec zwaait. Daarmee is definitief gebroken met de strategie om de vroegere concurrenten als Heemaf, Hazemeijer en Smit onder één noemer te brengen. De bedrijfsonderdelen zijn zelf weer verantwoordelijk voor hun verkoop. Het streven van de vorige topman, Jan Smit, om van Holec een echt con cern te maken is daarmee de finitief verlaten. Smit zelf heeft trouwens toegegeven dat die strategie niet de juiste was. Aan corporate image of dik doenerij heeft Van den Nieu wenhuizen een hekel. Zijn langzamerhand opgebouwde conglomeraat kent zo goed als geen topstructuur. Het aan de beurs genoteerde Begemann, waarin Van den Nieuwenhui zen de meerderheid van de aandelen heeft, is ongeveer even groot als Holec met een omzet van zo'n vijfhonderd miljoen gulden en 2500 werk nemers. Dwarsverbanden Sinds de overkomst van Jan sen van Nedlloyd naar Holec ziet Van den Nieuwenhuizen meer overeenkomsten. Van daar dat hij in april contact met het hoofdkantoor van het elektrotechnische concern in Amersfoort zocht. „Ik zie veel paralellen", aldus Van den Nieuwenhuizen. „Een decen traal beleid, zelfstandig opere rende onderdelen die elkaar versterken, de financiële dwarsverbanden doorgeknipt. Wonderbaarlijke overeenkom sten. Hoewel, zo wonderbaar lijk zijn ze ook weer niet. Het is gewoon de juiste manier om zo'n onderneming te leiden". Intussen heeft de actieve Bra- JOEP VAN DEN NIEUWENHUIZEN: Joep van den Nieuwenhuizen bander een belang in Holec opgebouwd. Enkele procenten? Meer dan tien misschien? „Nee, het lijkt me verstandiger om me daarover niet uit te la ten". Van den Nieuwenhuizen denkt Holec in de eerste plaats financieel te kunnen helpen. De slechte laatste jaren hebben het concern tot op het draad uitgekleed. Elke schroef is bij wijze van spreken in onder pand gegeven ,aan de bank. Met een financiële injectie krijgt Jansen de gelegenheid nieuwe plannen in uitvoering te nemen. „Ik wil Holec geen zaken op leggen", zegt Van den Nieu wenhuizen beslist. „Je kunt zoveel bedenken. Fuseren. Op onderdelen samenwerken. Het gaat erom dat we elkaar we derzijds kunnen versterken. Het kan ook heel goed zijn dat het blijft bij een financiële deelneming zonder verdere zeggenschap". Of is hij slechts geïnteres- seeerd in enkele onderdelen van het gemakkelijk demon teerbare object? De onderdelen van Holec lijken afzonderlijk immers meer waard dan sa men op een hoop. De schwung in zijn stem verdwijnt maar het klinkt beslist. „Het gaat zeer duidelijk om het integrale bedrijf. Jansen heeft ook dui delijk gesteld dat daaraan niet te tornen valt. In Amerka zou een bedrijf als Holec gemakke lijk in deeltjes worden ver kocht; in Nederland gaat dan niet zomaar". RIJSWIJK NOB Weg transport, een vereniging waarbij zo'n 8000 Neder landse transportbedrijven zijn aangesloten, heeft zelf een scenario opgesteld voor verkeersbeperkende maatregelen bij smog- alarm. Daarin stelt het. NOB dat bepaalde trans porten, onder meer die van dagverse groente-, vlees- en fruitprodukten, uitgezonderd moeten blij ven van een rijverbod. Bovendien moet in elke provincie een informatie steunpunt komen dat tij dens epn smog-alarm 24 uur per dag bereikbaar is. Ook moet wetenschappelijk bewezen worden dat stilleggen van het autoverkeer inder daad zal bijdragen tot een we zenlijke vermindering van de smog. Volgens ir. M. Hallmans, directeur van het NOB, is een goed onderzoek noodzakelijk om verkeersbeperkende maat regelen in de samenleving ge accepteerd te krijgen. Het smogscenario van de NOB is inmiddels overhandigd aan alle commissarissen van de Koningin. Deze bestuurders stellen zelf een draaiboek vast voor hun provincies. Hallmans zei gisteren tijdens de presentatie van het jaarver slag behoorlijk gefrustreerd te zijn over het rapport van de commissie van wijze mannen dat woensdag aan minister Smit-Kroes (verkeer en water staat) is aangeboden en waarin staat dat het goederenvervoer per spoor tot het jaar 2010 een extra investering van 4 tot 5 miljard nodig heeft. Hallmans: „Wij zijn al heel lang bezig met het op poten zetten van gecoördineerd rail- en wegvervoer. Het is triest om te zien dat vlak voor de eindstreep ineens iemand an ders met de eer gaat strijken". Volgens hem zijn de spoorwe gen en het wegvervoer allang geen concurrenten meer. „We zijn partners. Wanneer de pos- titie van Rotterdam in gevaar komt door slechte railverbin dingen en reders gaan uitwij ken naar Bremen of Hamburg, treft dat ook ons". De NOB-directeur stelt dat de nu voorgestelde investeringen in het spoorwegennet slechts een fractie van het totale goe derenvervoer treft en nauwe lijks relevant zijn. „Toch moeten we oppassen dat we niet vervallen in de omgekeer de situatie van de jaren vijftig en zestig toen alles werd geïn vesteerd in de wegen en het spoor verloederde. Nu lijkt het erop dat het wegverkeer een negatieve klank krijgt en een vrachtwagen alleen maar als een eng, vervuilend object wordt gezien". Meer kosten De rentabiliteit in het Neder lands beroepsgoederenvervoer kwam in 1988 uit op 3,7 pro cent voor binnenlandse en 4,8 procent voor buitenlandse transporten. Hallmans zei dat deze matige winstcijfers niet veel transportbedrijven uit de problemen hebben gehaald. „Integendeel. We worden in onze bedrijfstak geconfron teerd met steeds meer kosten. Aan de ene kant propageert het ministerie van verkeer en waterstaat wel trots de leus 'Nederland-distributieland', maar aan de andere kant leg gen ze met het grootste gemak accijnsverhogingen op. Zonder rekening te houden met de transportbedrijven. Deze las tenverzwaringen leiden zon der meer tot faillissementen in het beroepsgoederenvervoer. Want dergelijke kosten kun nen onmogelijk worden door berekend aan de verladers. Daarvoor is de concurrentie in het vervoerswezen te groot". Luxor Leiden en Eurocinema II Al phen „Roadhouae" met Patrick Swayze, Kelly Lynch en Sam Elliott. Regie: Rowdy Herrington. Patrick Swayze mag dan in „Dirty dancing" en in de tv- serie „North and south" de ro mantische held zijn gebleken die de meisjesharten sneller liet kloppen, in „Road House" loopt dat imago een paar flin ke klappen op. Het ligt niet zo zeer aan Swayze, als wel aan een verkeerd uitgangspunt van de film, een slecht script en een idem dito regie. „Roadhouse" is eigenlijk een Western. Geef Swayze het le ren jasje van John Wayne, een cowboyhoed, een paard in plaats van een Mercedes en maak van het grote cafe („roadhouse") langs de weg een saloon, en je had een cli ché-western gehad over een eenzame buitenstaander die een wetteloos stadje redt van de terreur van een whiskeys- tokende slechterik. De cliché's hebben een ander jasje aan ge kregen en dat maakt ze alleen maar ongeloofwaardiger. Swayze is een beroepsuitsmij ter, een koele jongen die filo sofie gestudeerd heeft, maar er zijn beroep van maakt ongure elementen via karate en kick boksen de kroeg uit te slaan. Hij komt in Missouri in de „Doublé Deuce" terecht, «en rokerig café dat door de clien tèle dagelijks een stukje ver der wordt afgebroken. Swayze mag er schoon schip maken en dat levert een voortdurende en hardhandige versie van de klassieke „saloon-brawls" (kroeggevechten) op. Swayze wordt weliswaar geïn troduceerd als de romantische, stille jongen en krijgt ook al gauw iets met de locale vrou welijke arts die vliegensvlug haar bril voor hem afzet en haar knotje losmaakt, wanneer je hem daarna alleen maar ge welddadig aan het slaan ziet blijft er van die romantiek bór weinig over. Zijn grote tegen stander is behalve het scenario acteur Ben Gazzara, ooit goed voor mooie rollen bij Casave- tes en Ferreri („Tales of ordi nary madness") en nu het ba ingestuurd met de vierderangs rol van gemeen lachende slechterik. Enige opmerkelijke aan „Road House" is het live optreden in de „Doublé deu- ce"-saloon van de blinde, blan ke Jeff Healy en zijn band. Zittend op een stoel met zijn gitaar plat op schoot, speelt hij een paar zeer aardse en mooie klassieke blues en roek-num mers als „Hoochie Coochie man" en „Long Tall Sally". BERT JANSMA EERSTE IN SERIE VAN ZES MARQUEZ- VERFILMINGEN Marina Abramovic: „Art must be beautiful", beeld uit een van haar kunstvideo-produkties. FOTO: Het geld voor het nationale in stituut kan niet zonder meer gevonden worden in de subsi diegelden voor andere initia tieven op het gebied van vide okunst of voor andere video instellingen. Deze gelden kun nen wel afhankelijk worden gemaakt van de mate waarin ze gebruikt worden voor om schreven functies die het plaatselijk gebeuren te boven gaan. Activiteiten, en daarmee ook de budgetten van grote in stellingen en van het beoog Nederlandse instituut voor elktronische mediakunst, k nen wel ineen worden gesch ven, aldus het advies van Raad voor de Kunst. Eurocinema III Alphen „Platvoet en z'n vriendje*" (Lend before time). Getekende hoofdfilm van Don Bluth. Met alle bewondering voor de technische uitvoering van „Land before time" ontkom je niet aan een aantal vraagte kens bij deze animatie-film uit de Don Bluth-studio's. Een te kenfilm in de prehistorie waarvoor het idee uit de koker van producers Steven Spiel berg en George Lucas kwam, die er voor de tweede keer (na „An American tail'VEen muis met een staartje) voor bij ex- Disneytekenaar Don Bluth aanklopten. De film is het verhaal van een baby-dinosaurus die zijn moe der verliest en in z'n eentje moet proberen te overleven op een stuk aarde dat steeds on vruchtbaarder wordt. Hij heeft de boodschap meegekregen dat er een Groene Vallei be staat waar het allemaal nog goed ziet met de natuur en daarheen gaat hij op weg. Voor hij er met opa en oma di nosaurus in een „happy end" wordt verenigd, krijgt hij te maken met een aardbeving, een vulkaanuitbarsting en de scherpe tanden van een vlees etende tirannosaurus. Onder weg voegen zich nog wat klei ne dinosaurusjes van een an der type bij hem, die normaal gesproken eikaars vijanden zijn, althans „niet met elkaar zouden mogen spelen", maar die nu broederlijk de pootjes ineenslaan om het groene ide aal te bereiken. De boodschap is duidelijk. „Platvoet en z'n vriendjes" heeft op de achtergrond de be zorgde toon om de kwetsbare en gekwetste natuur, met soli dariteit als enige middel om de moeilijkheden op te lossen. Bluth en zijn mensen zaten door die prehistorie aan een aantal vormgevingsproblemen, vast. Qua animatie zijn die perfect opgelost. Je moet even wennen aan het uiterlijk van die „monstertjes" maar ze krij gen zoveel leuke eigenaardig heden mee dat kinderen ze al gauw in hun hart zullen slui ten. De achtergronden zijn vaak prachtig, al zit er door de poging tot een soort authenti citeit ook een eentonigheid in de daardoor grauw aandoende kleuren. Het verhaal van de reis is voor een ouder publiek duidelijk veel te dun waardoor voor hen de film al snel lang dradig wordt. De avonturen van dinosaurus Platvoet en z'n maatjes lijken vooral geschikt voor het jongste deel van het bioscooppubliek, iets waar de Disney-studio's in hun goede tijd wel voor oppasten. De in het Nederlands nage synchroniseerde versie telt twee opvallende „nieuwelin gen" bij de stemmen: Paul van Vliet als de verteller en Anne- Wil Blankers als Ma Platvoet. Platvoet zelf is het jongetje Philip Klees, zoon van radio man Dick Klees. In dit geval mis je weinig aan de Ameri kaanse stemmen (ook dat was bij Disney anders), want daar heeft alleen verteller Pat Hin- gle iets eigens. Baby-dinosaurus Platvoet met een anderssoortig bewonertje van de prehistorie die z'n vriendje wordt. Patrick Swayze en Marshall Teague in een grimmig gevecht ver wikkeld. HAAGS FILMHUIS: „Cartas del par- que" met Victor Laplace en Ivonne Lopez. Naar een verhaal van Gabriel Garcia Marquez. Regie: Toma* Gu tierrez Alea. „Cartas del parque" (Brieven uit het park) is de eerste van een serie van zes verfilmingen van verhalen van Gabriel Garcia Marquez. Ze zijn gepro duceerd door de Spaanse tv en met geld van Colombiaanse en Cubaanse filmfondsen, terwijl Marquez zelf meewerkte aan de scenario's. De eerste uit de reeks is een erg mooi, literair verhaal spelend in het plaatsje Matanzas in het oude Cuba van 1913. De film vertelt de geschiedenis van een brievenschrijver, Pe dro, en twee jonge mensen, Juan en Maria. De brieven schrijver is een weduwnaar die nog altijd treurt om zijn verloren echtgenote, een dich ter die zijn ziel legt in de epis- tels-in-opdracht die hij moet schrijven. Hij krijgt op een dag als klant een jonge apotheker sassistent met interesse voor ballonnen en luchtvaart. Of hij voor hem brieven wil schrij ven aan het meisje Maria. Ma ria is verrast door de toon van de brief en wil terugschrijvén. Ook zij komt bij de professio nele brievenschrijver aan. Zo dat die opeens de bespeler De Colombiaanse schrijver Gabriel Garcia Marquez werkte mee aan de scenario's van zes films naar zijn werk. wordt van twee mensen. Die worden - voelt hij - bijna ma rionetten in zijn handen, de brieven gaan een eigen leiden zoals romanfiguren dat doen onder de handen van een au teur en hij legt zijn eigen ge voelens voor poëzie en liefde in de brieven van de jongen. Het meisje Maria aan wie hij schrijft gaat steeds meer sa menvallen met de vrouw die hij verloren heeft, en wanneer hij merkt hoe het meisje op zijn poëzie reageert, richt zijn liefde zich ook werkelijk op haar. Wanneer Juan toch voor zijn „luchtballonnen" kiest en wanneer blijkt dat Maria meer o'm de brieven geeft dan om Juan zelf, besluit Pedro de af scheidsbrief van Juan niet te versturen. Hij gaat dóór met zijn correspondentie, laat de jongen naar verre gebieden af reizen en spreekt zijn verza meling kaarten van overal ter wereld aan, beplakt die met postzegels uit zijn album en vraagt de postbode die te be zorgen als waren het brieven van de „ballonvaarder". Een knap, maar qua karakter ty pisch literair gegeven, sterk afhankelijk van het in woorden gevatte grote roman tische verlangen van de Pe- dro-figuur. De tekst zit vol met kleine filosofieën over le ven en liefde die prachtig en tragisch tegelijkertijd zijn en is gevat in een bijna sprookjes achtige vertelvorm. De film is ingedeeld in de vier seizoenen en tussentitels leiden de we derwaardigheden van „drie mensen die zo eenvoudig zijn dat ze gewoon Pedro, Maria en Juan heten" in. Wie van taal houdt, van wal woorden kunnen doen en mensen niet, moet „Cartas de! parque" niet missen. Ook al is de film meer geschikt voor^ dan voor de bioscoop. Dj hoofdrol wordt knap gespeeld door Victor Laplace die iets heeft van een Spaanse Ma- stroianni. De film werd opge- nomen in Cuba zelf. Een van de volgende films in de serif die óok in de Nederlandse bio scoop te zien zal zijn is „Mild' gro en Roma" (Mirakel Rome) naar Marquez' verhaal „Het lange gelukkige leve" van Margarito Duarte". BERT JANSMA

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1989 | | pagina 16