Een dinosaurus
die loopt als een kip
Prachtige publieksshow met Rocky Horror als supergast
finale
PLATVOET EN Z'N VRIENDJES:
£eidóc@ou/uMit
AMSTERDAM - Een tekenfilm
voor de hele familie. Over dinosau
russen. In de prehistorie. Het lijkt
een bijna-onmogelijkheid in een
animatiewereld die gèwend is aan
honden en katten, tovenaars en
heksen en een onuitputtelijke serie
wollige troetelfiguurtjes. Maar hij is
er. Volgende week in de Neder
landse bioscopen: The land before
time'. De Nederlandse verhuurder
gaf er eefi lekkerder smaakje aan:
'Platvoet en z'n vriendjes'.
Het verhaal van een baby-brontosaurus
en zijn vier plantenetende vriendjes die
geplaagd door vulkaanuitbarstingen, ver
schroeide aarde en een vleesetende Ty
rannosaurus Rex op zoek gaan naar de
Groene Vallei van het Overleven.
'Platvoet en z'n vriendjes' is de derde
animatiefilm die op naam komt van te-
kenfilmer Don Bluth. Bluth maakte
eerder 'The secret of Nimh', ging samen
werken met Steven Spielberg voor wie
hij 'An American tail' (Een avontuur
met een staartje) tekende, terwijl zijn
laatste lange tekenfilm alweer in op
dracht van Spielberg en George Lucas
werd gemaakt. Bluth is een Amerikaan
die zich lichtelijk walgend had afgekeerd
van de Amerikaanse tekenfilm. Hij
werkte tweemaal bij de immense teken-
filmstudio van de grote Walt Disney. De
eerste keer leefde Walt nog. „Ik ben een
keer tegen hem opgebotst toen ik binnen
kwam rennen", lacht Bluth, ..dus ik ben
bang dat hij me ook persoonlijk kende".
Hij verdiende er een handvol dollars,
ging weg om iets lucratievers te doen,
maar kwam weer terug toen Walt er in
middels niet meer was en bij Disney
films als 'Winnie the Pooh' en 'Pete's
Dragon' werden gemaakt. „De Disney-
studio's gingen de koers steeds meer ver
leggen. Tekenfilms brachten steeds min
der geld op. Je zag alleen de opkomst
van animatiefilms in de stijl van 'Care
bears'. Maar die wil ik niet serieus ne
men als tekenfilm. Die zijn in de aller
eerste plaats geconcipieerd om speelgoed
te verkopen. Dat er van de ontworpen
figuurtjes dan een tekenfilm komt. is ge
woon een onderdeel van die verkoop-
Bluth verliet met mede-animators Gary
Oldman en John Pomeroy de moeder
schoot van Disney om zelfstandig op het
pad van de animatie verder te gaan. Met
een grote liefde voor de „oude Disney",
met werk waarin kwaliteit op de eerste
plaats moest komen. Met de droom de
steeds duurder wordende klassieke ani
matiefilm te kunnen behouden. En met
dromen moet je van oudsher naar Ier
land (Marten Toonder kwam er tenslotte
ook terecht). Inmiddels staan in Dublin
de Sullivan Bluth Studio's. Genoemd,
naar initiatiefnemer Don Bluth en finan
cier Morris S. Sullivan. De opzet van die
eigen studio's was al aan de gang toen
Spielberg - onder de indruk van diens
The secret of Nimh' - Bluth vroeg dat
immigrantenepos van Russische muizen
naar het kattenloze Amerika voor hem
te tekenen ('An American tail'). Inmid
dels is Bluth' tweede Spielberg-produktie
bijna geheel in Ierland gemaakt. En bij
Sullivan Bluth zijn nog ten minste drie
grote getekende 'hoofdfilms' in de maak.
Terug naar de dinosaurussen. Hoe kom
je als tekenfilmer bij zo'n moeilijk on
derwerp, waarin je niet met de kleuren
en de grappen van de bekende (in dit ge
val ook: bij kinderen bekende) heden
daagse wereld kunt werken. Bluth: „Het
idee komt van Steven Spielberg. Hij wil
de met George Lucas er een poppenfilm
van maken. Dat bleek niet te werken.
Inmiddels had hij animatie leren kennen
en legde mij het idee voor. Ik zei: 'Ik wil
wel, maar dinosaurussen zeggen mij niet
zo veel'. Steven riep: 'Duik nu eerst
maar wat musea en bibliotheken in dan
zul je zien dat ze heel wat interessanter
zijn dan je denkt'. Dat heb ik gedaan, ik
heb hun namen leren uitspreken, geleerd
hoe ze er uit gezien moeten hebben, hoe
ze zijn uitgestorven. Hoe meer ik er van
wist, hoe leuker ik 't ging vinden. Spiel
berg kwam natuurlijk niet zo maar aan
z'n idee. In Amerika heerste een dino
saurus-manie. Scholen besteedden er ex
tra lessen aan, de musea voor de prehis
torie zaten stampvol. Iedereen had het
over dinosaurussen. Waarom? Mis
schien omdat ze zo ongelooflijk groot
waren. Een soort scicnce-fictionschcpsels
uit een oerverleden. Misschien juist om
dat ze uitgestorven zijn en wij in een tijd
leven waarin- we praten over wat de
mens met de wereld doet en over het ri
sico dat ook die mens wel eens zou kun
nen uitsterven. Ik dacht dat die prehisto
rie-gekte wereldwijd was, maar mis
schien was 't hoofdzakelijk Amerika.
Tenslotte zijn Amerikanen typische
'copy-cats'. Als iets populair wordt,
springt iedereen er bovenop. Iedereen
denkt er geld aan te kunnen verdienen.
De beweegredenen voor Spielberg om
voor dit verhaal te kiezen waren ook
commercieel, jazeker. Iedereen die een
film wil maken, moet ook zorgen dat die
film commercieel succesvol is. Anders
kan hij z'n volgende film wel vergeten".
Kippen
a
Bleef de vraag hoe je zo'n prehistorisch
onderwerp visueel aanpakt. Bluth daar
over: „'Land before time' is een zachtere
film dan andere tekenfilms. De kleuren
zijn gedempt. De muziek is er heel be
langrijk in. Die heeft een bijna-symfoni-
sche opzet. Ik vergelijk de film qua toon
en techniek met klassiekers als 'Bambi'
en 'Fantasia'. Maar dan zit je nog met
de vraag hoe je die beesten laat bewegen.
Ik stelde me voor dat reptielen en vogels
het meest herkenbaar zijn als afstamme
lingen van die prehistorische dieren.
Voor de tweevoeters in de film heb ik
naar kippen gekeken. Die hebben een
heel aparte manier van lopen: Die poten
eerst achteruit en daarna in een boog
naar voren. Op dat loopje heb ik de fi
guur van 'Ducky' gebaseerd. Voor vier
voeters heb ik naar de bewegingen van
olifanten gekeken. Zo'n vreemde, lang
zame en loodzware loop. En het heeft er
niets mee te maken, maar voor weer een
ander beest ben ik de loop van een ka
meel gaan analyseren. Die lopen heel
gek, al hun gewrichten buigen anders.
Maar dan zit je verder nog met genoeg
vragen. Want: wat voor kleur hadden
die dinosaurussen? Wat voor geluiden
maakten ze?".
Inmiddels hebben Don Bluth en de zij
nen iets bewerkstelligd in die bijna fail
liete wereld van de animatie. Ze bewe
zen dat tekenfilms weer geld kunnen op
leveren. Een eerste vereiste om finan
ciers te krijgen om de volgende te ma
ken. 'An American tail' kostte negen
miljoen dollar en leverde in Amerika al
leen vijftig miljoen dollar op. Na de we
reldwijde 'release' en de verkoop van
rechten (video etc.) kan dat honderd
miljoen worden. 'Land before time'
kostte dertien miljoen dollar en heeft in
Amerika nu al vijftig miljoen opge
bracht. Bluth: „Tekenfilms verouderen
niet zoals speelfilms. Disney's 'Sneeuw
witje en de zeven dwergen' heeft inmid
dels al 400 miljoen dollar opgebracht en
zo'n film blijft leven. Maar we moeten
ontzettend op het prijskaartje letten dat
er aan een tekenfilm komt te hangen.
Een van de redenen van ons om naar
Ierland te gaan. Daar kregen we allerlei
goede voorwaarden, mits we ook lokaal
talent zouden opleiden. Dat gebeurt in
middels. Sterker nog, we beginnen zo'n
beetje een Europese studio te worden.
Met naast Canadees-Amerikaanse talen
ten. Ierse. Engelse, Nederlandse, Duitse
en Noorse". Bluth en zijn mensen zijn al
enkele dagen op reis geweest door Euro
pa op zoek naar nieuw talent. Ze waren
ook in Nederland. Ze komen hier terug
in het najaar wanneer in Utrecht een
animatiefestival (Holland Animation)
plaatsvindt.
Gedurfder
Want de filosofie van Sullivan Bluth
Studio's is dat er door de circa driehon
derd tekenaars aan diverse films tegelijk
moet worden gewerkt. Er is een nieuw
contract met de Britse producent Gold-
crest, die een minder sterke greep op het
eindresultaat zal hebben dan de Spiel-
berg/Lucas-combinatie. Bluth: „In die
nieuwe 'deal' blijven we vijftig procent
van het filmnegatief bezitten en krijgen
we vijftig procent van de winst". Zijn
nieuwste 'AU Dogs Go To Heaven' is in
middels klaar. Een wat meer risicovolle
film met in de hoofdrol een hond die
niet van mensen houdt (stem: Burt Rey
nolds). Dan volgt een film over de haan
Canteclccr, die denkt dat hij de zon 's-
ochtends laat opkomen, door zijn ka
meraden wordt uitgelachen, naar de stad
vertrekt en daar een rockster a la Elvis
wordt. Bij z'n vroegere vriendjes blijft
het regenen en ze moeten Cantecleer te
rughalen. Maar die is als Ster inmiddels
onbereikbaar geworden. Dan staat er een
film over de drie in het ijs gevangen reu-
zenwalvissen uit Alaska op het program-^
Bluth c.s. worden steeds gedurfder. De
droom lijkt uit te komen. Hoewel, een
zeer persoonlijke wens van Don Bluth
lijkt voorlopig onhaalbaar. Hij grijnst
dan ook als hij het zegt: „Ik zou ontzet
tend graag het vervolg op 'Sneeuwwitje
en de zeven dwergen' willen maken".
Disney blijft hem achtervolgen.
BERT JANSMA
Toch wel. Splijtende stilte. De hel breekt
los in bliksem en vuur, rook en rock,
één felle klap: Rocky Horror is geboren.
Zenuwachtig gegiechel, applaus, meer
muziek en meer applaus, erotische dan
sen, fel. banaal en kleurig. Het grote ver
haal is begonnen. De stille dreiging van
de inleiding wordt zichtbaar, het jonge
stel. dat nog even volhoudt dat het al
leen maar even wilde bellen, niet waar,
omdat de auto stuk stond, wordt inge
kapseld en maakt van nu af deel uit van
sensuele dreiging. De erotische inhoud
van de show krijgt vorm en. steeds meer
kledingstukken vallen af. Travestie en
erotiek delen de kleuren van het toneel
beeld, kan dit nog of kan dit niet?
Elementen
De show zelf duwt deze vraag tot het
einde toe voor zich uit. De beelden die
niet zouden kunnen, worden schaterend
terzijde geschoven door waanzinnige
flarden Engelse humor: de vrijwel ont
klede jongen die op zijn verloofde zit en
haar tot motorfiets transformeert: haar
handen zijn gashandels geworden, haar
hoofd koplamp. En achter dit ronkende
duo ontvouwt zich een rocky travestie-
tenfeest, even mal als banaal, zo fijnzin
nig als een kolenmijn.
The Rocky Horror Show zou een musi
cal moeten zijn en heeft er ook de ele
menten van. Maar niet veel meer dan
dat. Wat niet zou mogen, wat mogelijk
kan shockeren, maakt onmiddellijk
plaats voor de ritmische rock van de ja
ren zestig en zeventig, door de muziek
volmaakt gedateerd en achterhaald.
Maar de Berlijners in de volle zaal jui
chen en klappen en fluiten na elk num
mer, de verliefden reiken elkaar de hand
en beloven elkaar wat op het toneel lijf
elijk wordt aangediend.
De pauze valt onverbiddelijk. Sigaretten
worden zenuwachtig aangestoken, men
spoedt zich naar bier en champagne, die
rijkelijk vloeien; de erotiek van de voor
stelling blijft in de zaal wachtend han
gen, krachtig opgebouwd, de draad kan
onmiddellijk worden opgepakt.
En dat gebeurt. De rocky kolder gaat
zonder omhaal voort, de lasereffecten
worden sterker en spatten de zaal in,
striemend als zweepslagen en als kegels
van groene en blauwe wolken. Zwaarden
van licht doorklieven hoofd en lijf. Maar
wat zich op het podium voordoet, brengt
herhalingen met zich mee. De erotische
gebaren verliezen spanning, wat op co
puleren moet duiden wordt eerder grap
pig dan opwindend. Maar het publiek
houdt zich onder de lasereffecten muis
stil; voor hoe lang? Het is stilte voor de
storm. Wanneer het niet te volgen Fran-
kenstein-achtige verhaal zich naar het
einde spoedt - zonder tekstboekje is er
geen touw aan vast te knopen - be
kruipt onrust de zaal. Rocky Horror
dreigt te overlijden, doet daar wel erg
lang over, maar ligt uiteindelijk stil.
„Ende!", adviseert een stem uit het mid
den van de zaal. Maar het spektakel gaat
onverdroten voort, er doen zich onder
dreiging van laserpistolen meer sterfge
vallen voor en de onrust in de zaal
neemt toe. Het eerste boegeroep klinkt
op en krijgt bijval, het publiek deelt zich
in boeroepers en applaudisanten. Het ge
mengde Westend- en Broadway-gezel-
schap brengt uitstekende can-can, een
krachtige opa in rolstoel sluit zich -er
dansend bij aan, de muziek is bij vlagen
uitstekend, de dansers sluiten daar feil
loos op aan.
Maar het einde wil niet komen, herha
ling op herhaling volgt en het publiek
wordt ontevreden. Het meisje van het
eerste moment mag haar knjsende op
komst herhalen, maar wordt uitgehoond,
bespot en nagebauwd. Gefluit, boege
roep en applaus, het slot komt plotse
ling, in ordeloze, rocky onvrede, wan
neer de meest verveelde Berlijners zich
al naar het bier of de champagne spoe
den.
Nacht
Het is nacht. In een feesttent eyen ver
derop worden de glazen sneller geleegd
dan bijgevuld, het publiek vergaapt zich
aan de prachtige lijven van enkele dan
sers en eet met vette vingers broodjes
haring. Een enkele danser van het gezel
schap wil wel commentaar leveren: „Ja,
als toerist ben ik eerder in Nederland ge
weest, daar is het publiek wat meer An
gelsaksisch. Maar hoe ze in Schevenin-
gen op het slot van de musical zullen re
ageren kan ik niet voorspellen, al vind ik
persoonlijk ook dat de finaJe te lang
duurt. Ja ja, ik zal het de regisseur toch
eens vertellen, misschien dat pet helpt".
Plotseling is alles afgelopen. Lichten
gaan uit, de Berlijners spoeden zich het
duister van de nacht in, naajr de brede
boulevards waar het nachtleven in deze
warme zomernacht nog uren zal bruisen.
Rocky Horror is verdwenen en vergeten,
dit is de tijd voor koele witte wijn en
wereldproblemen, terwijl links en rechts
meisje jongen wil en jongen meisje krijgt
en alles zich zo vreedzaam oplost in de
zwoele stilte van de zomernacht.
FRITS BROMBERG
Regen ruist, het publiek heft handen ter
bescherming van het hoofd: er vallen
druppels. Daar! Vanuit de voorste rijen
worden bloemspuiten zichtbaar, het pu
bliek heeft zich bewust voorbereid en
leeft intens mee.
Het decor springt open. Daar is de
angstaanjagende kasteelheer, daar is de
binnenzaal van het kasteel al met ondui
delijke bewoners. Muziek barst los, ma
chines razen in een hels concert en spat
ten kleuren. Scherp blauw, zacht groen;
donder en bliksem, rock, rock, rock
around the clock, oorverdovend.
Het publiek moet het nog zien. Het
buigt beschaafd het hoofd wanneer de
eerste rijstkorrels de rockmuziek begelei
den. Rijst en regen. Waar komt dat nu
weer vandaan. Ergens vanuit de zaal,
vijf, zes plaatsen. De muziek wordt har
der. nog harder, het podium danst een
wilde dans, kleurgolven zwenken over
het publiek de zaal in en brengen strie
men rijst in beeld. Handenvol rijst in
brede banen als vormgegeven sfeer.
Het is zot, mal, hard, honderden voeten
trappen gelijkop in de maat, zwarte lij
ven buigen ritmisch mee, dat toneel
daar, dat is een verschrikkelijke duivels-
sabbat, er is geen houden aan.
Het Circustheater in Scheveningen biedt van 11 tot
17 juli in samenwerking met Musical Productions de
nieuwe voorstelling van 'The Rocky Horror Show',
een sensationele musical van Richard O'Brien. De
voorstelling trok acht jaar in Londen en vervolgens
in bijna alle theatercentra ter wereld drommen pu
bliek. In 1973, het jaar waarin de voorstelling in pre
mière ging, werd zij bekroond met de 'Best Musical
Award'.
BERLIJN - Het zuchtje wind dat
op die prachtige zomeravond in
Berlijn uit de richting van het The
ater der Freien Volksbühne komt,
laat niets los. Het neuzelt vriende
lijk aan boom en mens, aarzelt,
staat stil en trekt verkoelend ver
der. De grote open ruimten rond
het oude theater houden de adem
in wanneer hier en daar een lome
wandelaar passeert; een stille, war
me avond die niets te melden heeft
en lange tijd het lome daglicht
vasthoudt.
Is er wel een horrible show?
Het duister komt op fulpen voetjes, stil
^.onaangekondigd, verraderlijk als een
jpvliegenmep. Lichten aan: vreemde figu-
ren in zwart, veel zwart, sterren en glit
ter, hoge hakken, lage decolletés,
vreemd, vreemd. Jonge Berlijners, bier
en braadworstgezichten, dikkekoppen
1 met sluik haar; smalle, scherpgesneden
gezichten, zwarte, centimeters lange op-
geplakte wimpers en fiere houding waar
aan alleen de zwarte cape ontbreekt. Dat
is echtes Leder geworden. Wel zwart.
Opgetut met venijnige honderiemen en
hoge hakken.
Félkleurige sterren op hoofd of borst,
kleurige kuiven, waaks, fel, agressief. Ie
dereen Heeft wél een ster opgeplakt.
Waar zijn die sterren? Gerucht: „Iemand
deelt uit, uit een papieren zakje". Waar
dan? Niemand te zien, de sterren zijn
op. Het aanvangsuur nadert, honderden
vreemde figuren opeengepakt, stil op
weg naar wat verschrikkelijk moet wor
den, The Rdcky Horror Show, eerste
.voorstelling in'Berlijn.
Plotseling valt het decor open. De mu
ziek krijst en schettert en meteen is daar
het bruidje, krijsend en schetterend met
teksten die de voorstelling in de Volks-
bühne opensnijden. Het publiek verstart
beschaafd, buigt de hoofden naar dat tet-
r gerende, onverstaanbare meisje en biedt
--^weerstand. Even is er wapenstilstand.
Het toneel dreigt met scherpe messen,
de zaal gromt duister terug; de spanning
Slotscène uit de
Rocky Horror
Show.
FOTO: PR
ontlaadt zich in felblauwe laserstralen,
de partner van het meisje dient zich aan
en vormt met haar een vriendelijk duo:
het is allemaal niet zo bedoeld, laten we
vrienden zijn. Het publiek schikt zich.
Links vooraan verschijnt een oudere,
aardige verteller die het allemaal sussend
komt uitleggen: jong stelletje in de regen
met autopech, ze willen alleen maar
even opbellen. En zichtbaar wordt op de
achtergrond een kasteel, waar het alle
maal zeker prima kan worden geregeld.
Alleen: hoe komt dat jonge stelletje door
de kastcelwacht die bestaat uit twee on
welwillende lieden?
