Slapeloze
nachten
voor
medewerkers
van
pretzenders
finale
TRANSFERS
VAN DER SANDEN (CDA): DIJK OPWERPEN TEGEN COMMERCIËLE VLOEDGOLF
Strijdig
Vloedgolf
Vlaghysterie
£eidóe@ou4a*it
ZATERDAG 8 JULI 1989 PAGINA 30
Naar TV-10:
Harmen Siezen, Hugo van Rhijn,
Willem Lust, Jan Sandberg (allen
NOS-Journaal), Jaap Hofman (Stu
dio Sport), Frits Spits (NOS-Nieuws-
spits), Leo Driessen (KRO-sport),
Hennie Huisman (KRO), Harry Se-
verens (KRO-persdienst). Amo Ver
meulen (AVRO-sport), Hans van
der Togt (AVRO-omroeper), Jos
Brink (AVRO-Wedden Dat), Pim
van Collem (AVRO-hoofd afdeling
aankoop), Tineke de Nooy, Koos
Postema, Jef Rademakers, Wessel
van Diepen (allen Veronica), Ron
Brandsteder, Jaap Jongbloed, André
van Duin (allen TROS - blijven ook
voor die omroep werken), Sandra
Reemer (NCRV), Feike Salverda
(VPRO), Herman Wigbold (ex-
VARA en voormalig hoofdredacteur
Vrije Volk, Rudi Carrell (blijft ook
voor Duitse tv werken) en Andries
Overste (topambtenaar WVC).
Naar Véronique:
Jean Mentens (NOS-Rome), Jos
Kuijer (NOS-sport), Leo de Later,
Cathérine Keyl (beiden AVRO),
Ireen van Ditshuyzen (NOS), Dieu-
wertje Blok (VARA), Marlot Bloem-
hardt, Sierd de Vos, Hans Kazan,
Martin Rudelsheim (allen Tros),
Gert Berg, Jos Bergenhenegouwen,
Jaap van Meekren, Ruud Hendriks,
Jan de Hoop, Rolf Pagano, Le'x Har
ding, Caroline Tensen, John Ber
nard, Jaap Stalenburg (allen Veroni
ca), Patty Brard, Freek de Jonge
(nog niet zeker), Adam Cun^ (blijft
ook voor MTV werken). Rik Ren-
sen (NRC-Handelsblad) en Herman
van Gelderen (Radio West).
Een meerderheid van PvdA en
CDA in de gemeenteraad van
Dordrecht wil niet dat TV-10 en
Véronique binnen de stadsgrenzen
op de kabel komt. Motief van de
PvdA is dat zij minister Brinkman
niet in de wielen wil rijden bij het
dichten van de mazen in de
Mediawet. Het CDA is hoe dan
ook tegen commerciële televisie.
Ook in Rotterdam gaan stemmen
op om een dergelijke houding aan
te nemen. In Den Haag beraadt
men zich nog. Wethouder J. Ver-
duyn Lunel van cultuur wil eerst
weten wat de betreffende zenders
financieel te bieden hebben. Bo
vendien is er volgens hem het pro
bleem dat het Haagse kabelnet „al
helemaal vol zit en er dus andere
zenders zouden moeten afvallen".
DEN HAAG - Acht ton per jaar
gaat Koos Postema verdienen bij
TV-10. Geen wonder dat na hem
nog tal van 'Hilversummers' zich
gehaast hebben een contract te te
kenen met Joop van den Ende.
Een willekeurige greep: Jaap Jong
bloed gaat het nieuws lezen, Har-
men Siezen en Hugo van Rhijn
zullen als algemeen verslaggever
optreden, Ton Elias gaat de poli
tiek presenteren en Feike Salverda
zal het graaf- en spitwerk verrich
ten.
Zijn de Gouden Bergen van TV-10 dan
zo aantrekkelijk dat zelfs een Salverda,
die bij de VPRO naam maakte als vurig
strijder tegen kapitalistische kuiperijen,
ervoor moest zwichten? Dat is maar hoe
men het bekijkt. Een Siezen en een Sal
verda gaan circa 150.000 gulden per jaar
toucheren. Daar gaat echter wel dertig
procent sociale lasten van af, want Joop
van den Ende neemt zijn 'sterren' niet in
vaste dienst. Wat er aan netto salaris
overblijft, is volgens de achterblijvers in
Hilversum „niet zo gek veel meer" dan
wat er bij het Hilversumse Bestel ver
diend wordt.
Radio Télé Véronique, de andere com
merciële nieuwkomer, wordt als finan
cieel „nog minder aanlokkelijk" om
schreven. Directeur Lex Harding gokt
immers vooral op relatief onbekende
mensen, zoals Rik Rensen van NRC-
Handelsblad, die hoofdredacteur moet
worden van het nieuwsjournaal van Vé
ronique.
Wie dit soort mededelingen leest - en
wie doet dat niet - moet wel tot de con
clusie komen dat de komst van TV-10
en Véronique een volstrekte zekerheid
is. Anders zouden al die hele en halve
tv-beroemdheden toch niet hun baan
opzeggen! Tenminste één Nederlander is
er echter niet zo zeker van dat de com
merciële pretzenders in het najaar van
uit het heelal op ons land zullen neerda
len. Beter gezegd: hij is er tamelijk zeker
van dat het juist niét zal gebeuren of dat
het een verschijnsel van zeer korte duur
zal zijn.
We hebben het uiteraard over Piet van
der Sanden, de mediaspecialist van de
CDA-fractie en beschermengel van de
publieksomroepen. „TV-10 en Véroni
que zijn strijdig met de Nederlandse
wetgeving. Op grond daarvan is ieder
kamerlid gehouden deze stations te we
ren", zegt Van der Sanden vol overtui
ging. Hij rekent erop dat het nieuwe ka
binet desnoods de wet zo zal wijzigen
dat de kabelnetten verplicht kunnen
worden de programma's van TV-10 en
Véronique te weren.
In de kringen van Joop van den Ende en
Lex Harding reageert men een beetje
lacherig op deze uitspraken. „Wij zijn
niet meer tegen te houden, ook niet door
het CDA". Dit grenzeloos optimisme is
echter niet zo hecht gefundeerd. TV-10
en Véronique baseren hun plannen op
het enkele feit dat de commerciële radio
stations Cable One, Skyradio en Radio-
10 officieel tot de kabelnetten zijn toege
laten.
Het Commissariaat voor de Media, dat
namens het ministerie van WVC toe
zicht houdt op de omroepzaken, is tot
de conclusie gekomen dat deze radiosta
tions voldoen aan de voorwaarden van
de Mediawet. Mr. W. Moerer, hoofd
zendtijd en kabelzaken van het Commis
sariaat. legt uit dat volgens artikel 66
van deze wet buitenlandse omroepen het
recht hebben op Nederland gerichte re
Van der Sanden: „TV-10 en Véronique zijn strijdig
met de Nederlandse wetgeving. Op grond daarvan is
ieder kamerlid gehouden deze stations te weren".
clame uit te zenden, mits zij voldoen
aan een paar voorwaarden. De belang
rijkste daarvan is dat zij zich houden
aan de voorschriften die ook gelden
voor de STER.
Cable One en consorten doen dat ook.
Hun programma's bevatten niet meer
dan vijf procent reclame en hun com
mercials worden niet op zondag uitge
zonden. Veel lastiger lijkt de voorwaarde
dat ze niet dienstbaar mogen zijn aan
„winst door derden" en dat de reclame
opbrengst geheel moet worden geïnves
teerd in nieuwe programma's. Maar ook
op dat punt kruipen ze door de mazen
van het net, zegt topambtenaar Moerer.
„Wij hebben de contracten hier op ons
bureau gehad. De stations zelf maken
geen cent winst. De reclamegelden wor
den aangewend om programma's te ko
pen. De producent daarvan is degene die
het geld opstrijkt".
De enige die in deze constructie verdient
is dus de programmamaker. Dat hij in
feite de eigenaar is van het radiostation
doet volgens Moerer niet ter zake. „Wij
hebben alleen met de letter van de wet
te maken". Het Commissariaat voor de
Media meent dan ook dat TV-10 en Vé
ronique, zolang ze zich maar strikt aan
artikel 66 houden, geen enkel risico lo
pen. Ook voorzitter A. Geurtsen van het
Commissariaat wordt niet moe dit in het
openbaar te benadrukken.
Anderen kijken daar echter anders te
genaan. Zij wijzen erop dat Geurtsen tot
een partij (VVD) behoort die de com
merciële omroep een warm hart toe
draagt. Die 'anderen' zitten niet alleen
bij het CDA. Ambtelijke deskundigen
van het ministerie van WVC menen dat
er vijftig procent kans is dat Joop van
den Ende en Lex Harding het gevecht
zullen verliezen.
U-bocht
Heel belangrijk voor de beide 'piraten-
hoofdmannen' is de uitspraak die de af
deling rechtspraak van de Raad van Sta
te binnenkort gaat doen in de procedure
die de NOS heeft aangespannen tegen
het toelaten van Cable One door het
Commissariaat voor de Media. Bij WVC
denkt men dat de argumenten van de
NOS zeer sterk zijn.
Mr. E.J. Dommering, de advocaat van
de NOS, betoogde onder meer dat Cable
One, hoewel in Londen gevestigd, geen
buitenlandse omroep is. Volgens de En
gelse wet is het „een buitenlandse (Ne
derlandse) instelling op Engels grondge
bied". Niet zo verwonderlijk als men
weet dat de voorbereiding van de pro
gramma's in Nederland plaats heeft
evenals het 'opstralen' van de program
ma's naar een satelliet.
De ruimtesonde geeft de programma's
door naar Londen, vanwaar zij wederom
naar de satelliet en vervolgens naar Ne
derland gaan. Volgens Dommering is er
dus sprake van een 'U-bocht-constructie'
die door het Europese Hof van Justitie
is verboden. De advocaat wees op een
geruchtmakende uitspraak van het Hof
waarin het uit- en weer invoeren van
boeken, met als enig motief ze onder de
wettelijke prijs in Nederland in de han
del te kunnen brengen, is aangemerkt als
een illegale bezigheid. Dommering
meent dat Cable One zich eveneens aan
een 'U-bocht' schuldig maakt en derhal
ve van de Nederlandse kabelnetten ge
weerd moet worden.
De Raad van State zal waarschijnlijk
niet binnen de normale termijn van zes
weken uitspraak doen. In politiek Den
Haag denkt men dat deze houding wordt
ingegeven door de wens de ontwikkelin
gen op het niveau van de Europese Ge
meenschap af te wachten. In Brussel lo
pen de zaken namelijk toch weer anders
dan tot voor kort werd aangenomen.
Op het ministerie van WVC verwacht
men dat er uiteindelijk toch geen Euro
pese richtlijn met betrekking tot grens
overschrijdende televisie zal komen. Bij
nader inzien hebben tenminste zes lid
staten onoverkomelijke bezwaren geuit
tegen een dergelijke Europese 'wet'. Eén
van de zes is Nederland, dat een derge
lijke richtlijn als een bedreiging be
schouwt voor de eigen cultuur zoals die
tot uitdrukking komt in het omroepbe
stel. Als de Europese richtlijn er niet
komt is de kans des te groter dat de
Raad van State de U-bocht-constructie
verbiedt, denkt men op WVC.
Maar zelfs als dat niet gebeurt en Cable
One dus als legaal wordt aangemerkt,
zijn de problemen voor TV-10 nog niet
voorbij. Joop van den Ende heeft Ame
rikaanse programma's gekocht op voor
waarde dat ze niet buiten Nederland te
zien zullen zijn. Daartoe worden deze
programma's, net als die van Filmnet,
'gescrambled' uitgezonden. Ontvangst is
alleen mogelijk als men beschikt over
een 'decoder'. TV-10 wil dergelijke appa
raten gratis ter beschikking stellen aan
de Nederlandse kabelexploitanten. Men
sen met een eigen schotelantenne kun
nen een 'decoder' huren.
Maar in Milaan, waar TV-10 gevestigd
zegt te zijn, krijgen de mensen zo'n kast
je niet. Dat kan ook niet, omdat anders
de prijs voor de Amerikaanse films en
series enorm omhoog zou gaan. Mr.
Moerer van het Commissariaat voor de
Media bevestigt dat de zender van Joop
van den Ende (TV-10) geweerd moet en
zal Worden, als niet het volledige pro
gramma in Milaan te zien zal zijn. ,,In
dat geval zullen wij de kabelexploitanten
verbieden het signaal van TV-10 door te
geven. Overigens heb ik van Van den
Ende ^elf nooit gehoord dat zijn pro
gramma's gedeeltelijk 'gescrambled' uit
gezonden gaan worden. Dat hoor ik al
leen van journalisten. Enfin, we zullen
het straks wel zien".
Nog is de lijst voetangels en klemmen
voor TV-10 en Véronique niet ten einde.
Want er is na 6 september ook nog zo
iets als de kabinetsformatie. Het CDA,
zo zegt Piet van der Sanden, zal van zijn
coalitiepartners) eisen dat er alsnog een
dijk wordt opgeworpen tegen de aanstor
mende commerciële vloedgolf. Volgqns
de christen-democraten kan dat door in
de wet precies te omschrijven aan welke
eisen, een omroep dient te voldoen wil
zij door Nederland als buitenlands wor
den beschouwd.
Van der Sanden schudt zo een handvol
eisen uit zijn mouw: de eigen program
ma's moeten gemaakt worden in het
land van vestiging, de administratie
moet daar gedaan worden, de boekhou
ding daar bijgehouden en de salarissen
moeten daar worden uitbetaald. Nog
moeilijker is het waarschijnlijk voor
'pretnetten' om te voldoen aan de eis dat
het gehele programma duidelijk bestemd
moet zijn voor het publiek in het land
van vestiging.
Een handicap voor het CDA is dat een
dergelijke wetswijziging nooit klaar kan
zijn voordat TV-10 en Véronique over
drie vier maanden met hun uitzendin
gen beginnen. Joop van den Ende en
Lex Harding gokken erop dat Ruud
Lubbers noch Wim Kok tegen die tijd
de Nederlandse kijker „nog zal durven
beroven van Jaap Aap". Al hun mede
werkers hopen dat natuurlijk met hen.
maar ze zullen nog menig nachtje uit de
slaap worden gehouden door de vraag of
ze er goed aan hebben gedaan hun vaste
baan in het ouwe, vertrouwde Hilver
sum op te zeggen.
RIK IN 'T HOUT
door Jo Wijnen
WASHINGTON - Na de uitspraak
van het Hooggerechtshof dat het
verbranden van de Amerikaanse vlag
niet mag worden gestraft, grijpt de
vlaghysterie in duizelingwekkend
tempo om zich heen. Voorop loopt
president George Bush die. ae grondwet
van een nieuw amendement wil
voorzien dat de ontheiliging van het
vaderlands dundoek alsnog strafbaar
stelt.
Omwille van de gevallen mannen aan
de geweren, omwille van iedere
Amerikaan zullen wij de vlag van de
Verenigde Staten van Amerika
beschermen", riep Bush vorige week in
Washington uit. Het Huis van
Afgevaardigden zette Bushactie
kracht bij door een nacht lang te
vergaderen om iedere afgevaardigde in
de gelegenheid te stellen zijn gevoelens
over de vlag te uiten. Met overslaande
stem, en in een enkel geval zelfs met
tranen in de ogen, verklaarden de
dames en heren dat ze het nationale
symbool inderdaad als iets heiligs
beschouwen.
Het morrende volk volgde zijn
senatoren en afgevaardigden op
eerbiedige afstand. Een opiniepeiling
wees uit dat 69 procent van de
Amerikanen de vlag wettelijk
beschermd wil zien tegen politieke
vandalen die er een lucifer aan
houden, haar verscheuren of er hun
voeten aan afvegen.
Zeker, hei is niet meer zo erg als in
1940 toen het Hooggerechtshof
bepaalde dat kinderen van Jehova's
Getuigen van school konden worden
verwijderd als die - zoals de
overtuiging van hun ouders vereiste -
weigerden de vlag plechtig te groeten.
Het besluit van het Hof werd drie jaar
later gewijzigd. Vaderlandslievende
Amerikanen hadden toen al
verschillende vergaderzalen van de
Jehova's in brand gestoken, hier en
daar een getuige de stad uitgejaagd en
anderen een fors pak slaag gegeven.
Het absolute dieptepunt werd bereikt
toen enkele Jehova's Getuigen omwille
van de vlag werden gecastreerd.
De hoogtijdagen van militante liefde
voor de vlag mogen dan voorbij zijn,
nog steeds valt er - vooral onder de
Amerikaanse politici - een zekere
lafheid te bespeuren. Gekozen politici
zijn doodsbang tegen het zere been te
schoppen van de miljoenen patriotten.
Slechts hier en daar waagt iemand het
zijn stem te verheffen.
De stem en de argumenten van
verlichte Amerikanen tellen in deze
discussie nauwelijks. De zeer bekende
en zeer gematigde columnist Russell
Baker van de New York Times schreef
dat de vlag waarachtig niet het enige
nationale symbool van Amerika is. In
de talloze vaderlandse liederen is,
volgens Baker, sprake van typisch
Amerikaanse symbolen als het
wuivende koren, de klapwiekende
adelaar, de weidse luchten, de
majesteitelijke bergen en ga zo maar
door. Ons grootste nationale symbool
is evenwel het geld, aldus Baker. Het
geld heeft er voor gezorgd dat alle
andere nationale symbolen zijn
vernietigd, kapot gemaakt, ontheiligd.
Door onze wuivende korenvelden lopen
nu asfaltwegen, onze majesteitelijke
bergen worden bedekt met
wintersportcentra, kunstmatige sneeuw
en peperdure buitenhuizen voor de
rijken, onze weidse luchten zijn in
hoge mate vervuild en de klapwiekende
adelaar is nagenoeg uitgestorven. Wat
ons rest is de vlag. Omdat al het
andere aan onze chronische geldzucht
ten onder is gegaan, klampen we ons
nu aan dat symbool vast. „In een land
waar niets, maar dan ook absoluut
niets belangrijk is behalve geld, houden
president en Congresleden zich vroom
vast aan de vlag, dezelfde vlag die lijkt
te loochenen dat juist alles om geld
draaitschrijft Baker bitter.
Dat onder de Stars en Stripes
dakloosheid, armoede, groeiende
criminaliteit, discriminatie,
ongerechtigheid en een steeds dieper
fapende kloof tussen rijk en arm
estaat, deert geen mens. Dat Amefika
worstelt met een aantal
crisisverschijnselen die om een snellere
oplossing vragen dan het probleem van
ae vlagontheiliging, is van geen enkel
belang. In het gemoed van een
meerderheid van de Amerikanen is het
symbool kennelijk van aanzienlijk
meer waarde dan de realiteit.
Rest de vraag: hoe vaak komt het
kwaad van ae vlagontheiliging nu
eigenlijk voor? Statistici hebben
vastgesteld dat er zich het vorig jaar
negentien vlagverbrandingen hebben
voorgedaan die overigens nagenoeg
allemaal aan de aandacht van het
grote publiek zijn ontsnapt. Dertien
vlaggen gingen in vlammen op omdat
het huis waaraan ze hingen toevallig
afbrandde. Slechts zes vlaggen werden
om politieke redenen verbrand.