George Steiner: waar God is, is hoop
Mishandeling
kerk
wereld
Geen leerstoel na
afwijzing Balke
beroepingen
£cidóc
GEESTELIJK LEVEN/OPINIE
CeidócSomrnit
ZATERDAG 8 JULI 1989 PAGIN
door Marinus van der Berg
Na schokkende cijfers over
kindermishandeling, met
name incest, zijn er nu cijfers
over vrouwenmishandeling.
Binnenkort is er een rapport
van het ministerie te verwach
ten over ouderenmishande-
ling. Een nieuwe stroom van
taboezaken komt ons in deze
jaren tegemoet. Je kunt het
haast niet geloven. Ongeloof
was een van de meest ge
hoorde reacties toen bekend
werd dat 1 op de 9 vrouwen te
maken heeft gehad of nog te
maken heeft met ernstige mis
handeling. ,,Zijn die cijfers wel
juist?" De neiging bestaat om
te zeggen dat het niet zo'n
vaart loopt. Die neiging is er
altijd wanneer het gaat om
een taboe. Die neiging bestaat
zelfs bij de slachtoffers. In de
gesprekken met vrouwen
bleek dat velen zelf het woord
mishandeling niet in de mond
wilden nemen. Het was voor
velen ook bijzonder moeilijk
om over deze pijnlijke ervarin
gen te spreken. Een aantal
vrouwen die gevraagd werd
voor een gesprek kreeg een
spreekverbod van hun man.
De interviewsters werden in
een enkel geval zelfs be
dreigd. In het onderzoek heb
ben de onderzoekers zich be
perkt tot lichamelijk geweld en
tot gedwongen seks. Geeste
lijk geweld, zoals kwetsen,
komt slechts zijdelings ter
sprake. Ook de lichte klap is
gerekend tot geweld. Een lich
te klap kan, zeker wanneer
het niet goed wordt uitge
praat, de oerveiligheid die er
in een relatie moet zijn ernstig
schokken. Wie dit geweld niet
kent, kan zich afvragen: „Heb
ben die vrouwen dat dan ge
accepteerd?" Uit het onder
zoek blijkt dat ze het niet ge
accepteerd hebben maar er
wel over hebben gezwegen.
Vooral de vrouwen die ernstig
mishandeld zijn hebben lang
gezwegen. Ze deden dat ón
der meer vanwege schaamte
gevoelens. Deze ervaringen
worden niet gemakkelijk naar
buiten toe gebracht. Er over
gaan praten wordt door een
aantal vrouwen gevoeld als
een vorm van ontrouw en ver
oorzaakt schuldgevoelens.
Vrouwenmishandeling blijkt in
alle milieus voor te komen en
is dus niet aan bepaalde mi
lieus gebonden. In een enkele
zin wordt gezegd dat er geen
verband is tussen geloof van
de man of de vrouw en het
geweld. Ik begrijp daaruit dat
vrouwenmishandeling bij men
sen die zich gelovig noemen
niet meer of minder voorkomt.
Het onderzoek noemt herhaal
delijk als medeoorzaak, er is
zelden sprake van één duide
lijke oorzaak, de positie van
de man. De man die gezien
wordt als hoofd van het gezin,
als de eerste, als de baas. De
opmerking: „Dat moet ik eerst
aan de baas vragen", is veel
zeggend. Het onderzoek ein
digt met een aantal conclusies
en aanbevelingen. U kunt het
allemaal uitvoerig lezen in het
boek „Onder ons gezegd en
gezwegen", van Renèe Róm-
kes die het onderzoek leidde.
Het boek kost maar ƒ7,50 en
is in de boekhandel te verkrij
gen. Ik heb uitvoerig aan dit
onderzoek hier aandacht wil
len besteden omdat het gaat
om een ernstig gegeven dat
het welzijn van mensen diep
raakt. Geloven heeft voor mij
alles te maken met het bevor
deren van welzijn. Het onder
zoek mag niet onder tafel ver
dwijnen Ook in kerkelijke
kring niet. Ik geloof dat we in
onze verkondiging, onder
meer bij huwelijksinzegening
veel duidelijker uit moeten
gaan van de gelijkwaardigheid
van man en vrouw. De teksten
van Paulus over de positie van
de man kunnen niét kritiek
loos meer gelezen worden.
Steeds dringender wordt ook
de bezinning op het beeld van
de kerk als een mannenkerk
en God als een man. Dit wordt
een onverdraaglijk beeld en
doet geen recht aan de rijk
dom van het joods-christelijk
geloof. Moet ook in de huwe
lijksvoorbereiding dit alles niet
meer plaats krijgen en wordt
het niet dringend tijd om af
scheid te nemen van de ro
mantische huwelijksopvatting?
Het zijn vragen die bij het le
zen van dit onderzoek opko
men. Opvallend is dat het on
derzoek zich heeft beperkt tot
vrouwen tussen 20 en 60 jaar.
Hiermee weten we nog niets
over vrouwen ouder dan 60
jaar. Geweld in relaties eindigt
niet bij de zestig. Bovendien
kan de doorwerking van ern
stig geweld depressies, ang
sten en eenzaamheid tot ge
volg hebben tot in de hoge
ouderdom. Van groot belang
lijkt me dat er serieus over
deze zaken wordt gesproken,
zodat er meer vertrouwens-
plaatsen ontstaan waar vrou
wen die het slachtoffer zijn en
waren met hun verhaal terecht
kunnen.
Toenemende onderdrukking in DDR gehekeld op Kirchentag
LEIPZIG Twee kerkelijke
groepen voor de mensenrech
ten hebben een felle aanval
gedaan op het groeiend aantal
„onderdrukkende maatrege
len" en de schending van de
mensenrechten in de DDR.
„Met grote bezorgdheid slaan
wij het al weken openlijk ge
bruikte geweld van staatsor
ganen in Leipzig waar", aldus
de groepen in een open brief,
die gisteren op de Evangeli
sche Kirchentag in Leipzig is
verspreid.
De vrede in de DDR is niet
gediend met het tegengaan
van vreedzame demonstraties,
het hinderen van bezoekers
van kerkdiensten en het aan
banden leggen van het recht
op inspraak in maatschappe
lijke kwesties en van de vrij
heid van meningsuiting en
emigratie, aldus de groepen.
Zij keren zich ook scherp te
gen de „morele en propagan
distische ondersteuning" door
de autoriteiten van de onder
drukking vah het vreedzame
studentenprotest in China, de
„brute mishandeling" van de
monstranten door de politie
en de fraude bij de recente
gemeenteraadsverkiezingen.
Dat draagt niet bij aan verbe
tering van het „toch al ge
spannen klimaat in de samen
leving", aldus de groepen.
Een blij gezicht is het
teken van een goed
geweten.
LONDEN Iedere keer
als de filosoof George
Steiner de openingsmaten
hoort van Edith Piafs
chanson „Je ne regrette
rien" gebeurt er iets
vreemds met hem, iets
dat zijn bestaan als mens
direct lijkt te raken. Piafs
lied is weliswaar een
beetje kinderlijk, zo er
kent hij in zijn meest re
cente boek, „Real Presen
ces", maar desondanks
„prikkelt het iedere ze
nuw in mij, lopen de. kou
de rillingen over mijn rug
en verloochen ik de rede
als ik het hoor, en weer
hoor omdat het binnenin
mij blijft klinken." Hij
haast zich zijn ontvanke
lijkheid te vergoeielijken
door te verwijzen naar
Wagner, die een onbere
deneerde voQrliefde had
voor de operette „Le pos
tillion de Longjumeau".
In ..Real Presences", waarin
Steiner zich de vraag stelt:
heeft kunst een diepere bete
kenis?, beschrijft hij soortge
lijke. onverklaarbare reacties
op literatuur, muziek of schil
derkunst, om deze vraag ten
slotte bevestigend te beant
woorden. We weten dat er
een diepere betekenis is, ook
al hebben we hier geen ver
klaring voor.
Liefhebbers van „Je ne re
grette rien" zullen hem op dit
punt ongetwijfeld gelijk ge
ven. Maar Steiner gaat ver
der; hij stelt dat de creatieve
handeling die zo duidelijk
voelbaar iets overdraagt van
artiest naar publiek een echo
is van de Schepping. Hij con
cludeert hieruit dat alle grote
kunst van theologische aard
is. De reacties worden opge
roepen door God. Hij stelt dat
waar zulke responsen zijn,
hoop is.
Het komt zelden voor dat een
academicus op dergelijke wij
ze schrijft over „Het vuur en
ijs Gods". Zelfs Steiner, een
zelfverzekerd, veeltalig en
veelzijdig geleerde, gewend
aan controverse rondom zijn
persoon, gaat er in zijn nieu
we boek van uit dat veel le
zers deze „formulering" on
aanvaardbaar zullen vinden.
„Auden sprak vaak van het
'tijdperk van de angst'," zegt
hij. ,rVoor mij is dit de tijd
van de verlegenheid, van de
gêne." Hij lacht, schijnbaar
zijn gewoonte na citaten of
gezegden. Niet dat hij zelf vrij
is van verlegenheid. „Dat wil
zeggen, natuurlijk is het voor
mij ook pijnlijk. Mensen voe
len zich vaak vreselijk in ver
legenheid gebracht door mijn
intensiteit, mijn betrokken
heid, maar er zijn ergere din
gen. In Oosteuropa bijvoor
beeld, waar overleven de in
zet is, vervolging, extreme
censuur, enzovoort, worden
mensen niet meer zo snel in
verlegenheid gebracht. Je
raakt daar eerder de kern."
Franse jood
Steiner verandert het inter
view al snel in een college,
maakt van zijn antwoorden
een exegese, en laat je geen
moment vergeten dat hij niet
alleen slimmer is dan de
meeste mensen, maar dat hij
ook, deels door voorbestem-
George Steiner
ming, deels uit overtuiging
buiten de maatschappij staat.
Hij is een van oorsprong
Franse jood. Zijn familie ver
bleef in 1940 in Amerika, is
daar toen.de oorlog uitbrak
gebleven en zo onsnèpt aan
de jodenvervolging. „Het jo
dendom," zo zegt hij, „is een
club waar je niet uit kan stap
pen." Herhaaldelijk zinspeelt
hij op zijn zelfgekozen isole
ment. Als dit boek geen suc
ces wordt, dan verrast dat
dezl „buitenstaander" niet,
deze „centraal Europeaan" die
ervoor gekozen heeft een pro
zaïsche samenleving te onder
richten in de blijvendheid van
God.
Steiner verwacht geen kritiek
van de structuralisten maar
wel.van de doorsnee agnosti
cus: „van die mensen die zeg
gen 'Jij stelt je deze belangrij
ke vragen en brengt ze naar
voren. Wij gaan er nu op
door.'
Rechtvaardiging
Steiners loopbaan wordt ge
karakteriseerd door de lastige
vragen die hij zich stelt, met
name over de toekopist van
de taal en literatuur in een
tijdperk dat hij ongeëvenaard
barbaars acht. Als het Duits
ooit gebruikt kon worden om
de holocaust te rechtvaardi
gen, vroeg hij zich in 1959 af,
kan de Duitse literatuur er
dan nog bovenop komen? Als
geschoolde mensen, die van
Schubert en Shakespeare
hielden, andere mensen de
gaskamers in konden sturen,
kan er dan nog gesproken
worden van de vermenselij
king van de mensheid? „Ik
weet het antwoord niet" zegt
Steiner dertig jaar later. „Als
kunst, zoals ik nu stel, een re
ligieuze dimensie heeft, als
grote kunst de vraag naar
God aan de orde stelt, is het
inderdaad een rondrollende
handgranaat. Het gevaar, nu
nog speculatief, staat dan niet
los van een transcendente
ethiek".
„Als ik het bij het verkeerde
eind heb, als die hoop er niet
is - en dat kan natuurlijk best
- is het in zekere zin te laat,
we kunnen niet meer terug.
Als kunst alleen maar spel is,
of, zoals Freud zou zeggen,
compensatie voor frustratie,
leven we in een hiernamaals,
een epiloog en zullen we in
het westen bepaalde niveaus
nooit meer kunnen bereiken."
Maar als kunst meer is dan
een spel, wat kan het dan be
reiken? „Het stelt constant de
beestachtigheid in ons aan de
kaak. Het zou ons ervan
moeten weerhouden op een
sadistische, zinloze wijze op
andere mensen neer te kij
ken." De geschiedenis, die een
opeeiïvolging gekend heeft
van ontwikkelde barbaren,
lijkt tegen hem te zijn. En de
invloed van religie neemt de
laatste jaren steeds meer af.
„Ik heb geen overtuigend ant
woord," zegt Steiner „maar
het is mijn diepe overtuiging
dat het grootste gevaar de
leegheid is, de banaliteit van
een opkomende civilisatie die
al het mogelijke doet om de
echte levensvragen buiten te
sluiten."
De echte levensvragen?
„Waarom gaan we dood?
Waarom leven we? Waardoor
is taal mogelijk? Wanneer de
dood nadert zijn dat de vra
gen die overblijven." Toch le
ven er in heel Europa mensen
in volstrekte harmonie met
zichzelf die kennelijk niet
echt stilstaan bij deze vragen.
Steiner zegt, dat hij zich niet
tot deze mensen richt; „Ik ben
een leraar en een leraar kan
geen democraat zijn. Hij kan
geen beheerder zijn van een
bingohal."
Nee, leraren praten over
Poesjkin, die hun taak ooit
vergeleek met het werk van
een postbode: „Het is een
groot privilege om de post te
mogen bezorgen van een
groot kunstenaar. Want dat is
wat een goed docent doet. Ze
geven ons de brieven en zeg
gen: 'Zo, kleine man, doe jij
de rest nu maar," en als je een
goede kleine man bent weet je
in welke bussen je de post
moet gooien, zodat die niet
verloren raakt, verspild wordt
of verkeerd geïnterpreteerd.
Geloof me, het is erg stimule
rend werk."
Invloedrijk
Maar Steiner is geen „kleine
man". Hij is een invloedrijk
schrijver Als hij een meer
conventionele postbode ge
weest was, had hij misschien
een professoraat gekregen aan
het Churchill-college in Cam
bridge, waarvan hij zelf één
van de medeoprichters ge
weest is. Toen hij echter afge
wezen werd nam hij zijn ont
slag. Hij dacht erover een
baan te accepteren in Chicago
of Harvard, waar hij zijn op
leiding had gekregen. „Ik
ging echter op bezoek bij mijn
vader, die erg ziek was. Hij
zei dat Hitier alsnog gewon
nen zou hebben als ik, nu al
les in Europa voor mij
verkeerd liep, mijn toevlucht
zou zoeken tot Amerika.
Want Hitler had gezworen dat
er nooit meer joden in Europa
zouden wonen. Ik had liever
op straat schoenveters ver
kocht dan me mijn vaders
minachting op de hals te ha
len. Ik heb volgehouden, al
was mijn situatie uitzichtloos.
Ik was een free-lancer en
bracht zes jaar in eenzaam
heid door om, „After Babel"
te schrijven. En toen kwam,
als een wonder, de baan in
Genève."
In Genève geeft hij werkcol
leges vergelijkende literatuur
wetenschap. Hij beschrijft
zichzelf als een maitre a lec
ture" - iemand die anderen
leert lezen, iemand die weet
dat de vernietiging van stilte
en privacy, waar al mijn boe-
FOTO: VPRO
ken over gaan, levensgevaar
lijk begint te worden. Voor
mij ligt het gevaar niet in het
opnieuw uitbreken van gods
dienstoorlogen, maar in een
agnostisch Arcadië van mid
delmatigheid, een gigantische
McDonalds..."
Het gesprek komt weer op
godsdienst. In „Real Presen
ces" komt God regelmatig aan
de orde, alhoewel Steiner niet
ingaat op geloofsvragen.
Waarom niet? „Ik weet niet
of ik daar een antwoord op
heb,"zegt Steiner. „Wittgen
stein maakt een onderscheid
tussen al de trivialiteiten
waar je over kunt spreken en
de essentiële zaken waar je
niet over kunt spreken."
Resonantie
Steiner vertelt van zijn tele
foon. Ook al is hij een tijd niet
thuis geweest, wanneer hij te
rugkomt in zijn appartement
in Genève weet hij of iemand
heeft gebeld over iets belang
rijks. Soms weet hij zelfs wie
gebeld heeft. „Ik geloof dat er
een resonantie is in de kamer,
dat is alles wat ik erover kan
zeggen. Het is erg beangsti
gend. Ik vergelijk mijn besef
van Gods presente absentie
met het overweldigende ge
voel dat ik geroepen word.
Iets dat sterker is dan ikzelf
vraagt me te reageren, het
geen ik ook doe, op mijn be
perkte, verwarde en volko
men onbeholpen wijze. Op de
zelfde manier roept een
kunstwerk mij."
Ik kan de stelling van de po
sitivisten en sceptici dat Ham
let. Falstaff, Lear of Madame
Bovary inktvlekken zijn of
semantische functies niet
weerleggen, maar ik weet dat
het volstrekte nonsens is.
Flaubert riep op zijn sterfbed:
„Ik sterf en Emma Bovary,
die hoer, heeft het eeuwige le
ven." Dat zegt' voor mij ge
noeg.
CATHERINE BENNETT
(c) The Times - Londen
GRONINGEN Nu de theo
logische faculteit van Gronin
gen dr. W. Balke heeft afge
wezen, gaat de bijzondere
leerstoel voor Reformatie en
Contra-Reformatie niet door.
De leerstoel en de kandidaat
vormden in dit geval één pak
ket.
De commissie voor theolo
gisch wetenschappelijk onder
wijs van de Nederlandse Her
vormde Kerk, kennis geno
men hebbende van de afwij
zing van Balke, zal dit aan de
synode doorgeven, zo zegt
TWO-voorzitter prof. dr. A.S.
van der Woude
In afwachting van de officiële
brief van de Hervormde Kerk
wil de dekaan van de Gronin
ger faculteit, prof. dr. J. Rol-
danus, niet reageren op het
feit dat de voorgenomen op
richting van deze leerstoel
niet doorgaat. De Hervormde
synode had vorige maand
hiertoe besloten. Bij uitzonde
ring was minister Deetman
bereid voor een periode van
vijf jaar de kosten ervan te
betalen. Gewoonlijk draagt de
instelling, die de leerstoel
heeft opgericht, de kosten
daarvan. Roldanus hecht er
aan te verklaren dat het ge
meentelid uit 's-Graveland
dat via de werkgroep Kairos
(christenen tegen apartheid)
het Groninger faculteitsbe
stuur over Balke informeerde,
voor hem niet langer een
„anonieme tipgever" is. Het
betreffende gemeentelid wil
niet bij naam en toenaam
worden genoemd. Ook heeft
deze persoon Balke niet van
haar activiteiten pp de hoogte
gesteld.
Zonder eerst met dr. W. Balke
te spreken en zonder de infor
matie na te trekken, heeft de
theologische faculteit van de
Rijksuniversiteit Groningen
een oordeel over Balke ge
veld. „Sneltucht" aldus de
voorzitter van de Hervormde
synode, ds. B. Wallet, gisteren
in het NCRV-radioprogram-
ma 'Kerk vandaag'.
Vantevoren is de zaak (de
vestiging van de leerstoel en
de kandidaat) uitvoerig met
de faculteit doorgesproken, al
dus Wallet. Het faculteitsbe
stuur toonde zich daar erg ge
lukkig mee. Ook over Balke
is toen geen kwaad woord ge
zegd. Nadat er over de politie
ke opstelling van Balke te
genover Zuidafrika door een
gemeentelid uit 's-Graveland
en de werkgroep Kairos
(christenen tegen apartheid)
was geklaagd, is het facul
teitsbestuur „direkt omge
gaan".
De dekaan van de Groningse
faculteit, prof. dr. ,J. Rolda
nus, heeft de Hervormde
Kerk beticht van een vorm
fout doordat de naam van
Balke bekend werd gemaakt,
nadat de synode met de voor
dracht had ingestemd. Wallet
noemt dit een „drogreden"
om zo de zwarte Piet aan een
ander door te schuiven.
„Want als je zegt: we nemen
de beslissing (om Balke te be
noemen), dan moet je daar
voor staan". Zorgvuldig be
stuur eist volgens Wallet dat
er hoor en wederhoor wordt
toegepast. „Dat is niet toege
past, tot op heden niet", aldus
Wallet.
Zwarte priester wil gesprek met paus
WASHINGTON De zwarte priester George Stallings, die
zondag een Afro-Amerikaanse parochie stichtte, wil bij paus
Johannes Paulus II zijn zaak bepleiten. Woensdag werd hij
door de aartsbisschop van Washington, kardinaal Hickey, ge
schorst. In een tv-uitzending sprak Stallings de hoop uit dat de
paus sympathie zal hebben voor zijn streven naar een grotere
invloed van de zwarte cultuur in de rk liturgie. In de dienst
van zondag had Stallings enkele elementen van de traditionele
Afrikaanse cultuur opgenomen.
De enige zwarte aartsbisschop in de Verenigde Staten heeft
echter de initiatieven van Stallings „ten diepste betreurd".
Aartsbisschop Eugenio Marino van Atlanta zei dat de noodza
kelijk geworden schorsing van de zwarte .priester tot veel ver
warring onder de zwarte zusters en broeders, binnen en buiten
de RK Kerk, zal leiden.
Nederlandse Hervormde Kerk
Beroepen te Aagtekerke A.E. de
Bruijn, kand. te Pijnacker; te Coevor-
den E. Kolkert te Sintjohannesga en
Delfstrahuizen. Aangenomen naar
Burum en Munnekezijl T Hoekstra,
kand. te Heerenveen. Bedankt voor
Herwijnen U.W. van Slooten te Rens-
woude. Beroepen te Nieuw-Buinen
drs.E.G.H. Laseur. kandidaat te Dru-
ten.
Nederlandse Hervormde Kerk
Beroepen te Oostwoud en Midwoud
en Hauwert en Twisk (beiden part
time) mw. A.E. Struijk-Boers en J.S.
Struijk. kand. te Bunnik; te Nieuw-
Buinen drs.E.G.H. Laseur. kand. te
Druten; te Woüterswoude Tj. de
Jong te' Garderen: te Zutphen
mw.J.W. Inia te Midsland en Hoorn
(Terschelling). Aangenomen naar
Drempt en Oldenkeppel J.G. van den
Boogaard, kandidaat te Zeist, die
bedankte voor Borssele en Driewe
gen.
Gereformeerde Kerken
Beroepen te Biddinghuizen (herv.ge-
ref.) mw.drs.H.E. van der Zwaag,
kandidaat te Wapenveld; te Moor
drecht W. Jeroense, leraar gods
dienstonderwijs te Nieuw-Vennep,
wonende te Hoofddorp, die dit
beroep heeft aangenomen.
Gereformeerde Kerken vrijgemaakt
Beroepen Lisse in combinatie met
Voorschoten drs.J.R. Geersing,
kand. te Kampen. Bedankt voor Jo
hannesburg (Zuid-Afrika) (Die Vrye
Geref.Kerke) T. Groenveld te Anna
Paulowna en Enkhuizen.
Abortus en doodstraf
Op z'n minst twee zaken in de Verenigde Staten hebbenl
afgelopen tijd meer dan normale aandacht getrokken. De!
perking van het recht op abortus en het besluit waardoor
mogelijk wordt dat bij minderjarigen en geestelijk gehan|
capten het vonnis van de doodstraf wordt uitgevoerd.
BEIDE zaken krijgen vooral in relatie tot elkaar een mei
waardige dimensie. Enerzijds is er immers de uitbreiding
mogelijkheden om mensen het leven te ontnemen en in
andere geval worden de mogelijkheden om het leven1
beeindigen ingeperkt. Natuurlijk is een oppervlakkig met|
kaar in verband brengen van beide zaken niet terecht)
men moet ervoor waken beide onderwerpen tegen elkaar
te spelen. Maar enkele kritische vragen zijn toch wel op 1
plaats.
HOE bijvoorbeeld kan het Hooggerechtshof overeenstc
ming brengen in de motieven voor zijn beslissingen? Bep
king van het recht op abortus komt voort uit de wens om
ongeboren leven te beschermen; maar wat is het motief
mensen wie hun daden niet kunnen worden toegereke
het leven te benemen? En, wat betreft de misdadige kin
ren, waar komt de grens te liggen tussen onherroepeli
straf en therapie, tussen de taak «van de samenleving
kwaad letterlijk uit te bannen en het kwaad proberen ir
perken of om te vormen? Anders gezegd: waar ligt de gr
tussen „opvoedbvaar" en „onopvoedbaar" en hoeveel geld
inspanning heeft die samenleving over voor die opvoed
en behandeling? En kan ten aanzien van de geestelijk geh
dicapten de vraag worden gesteld of een samenleving
geestelijk gehandicapten doodt, niet straft maar mo
pleegt?
ENKELE weken geleden heeft de Moral Majority zich
opgeheven. Deze beweging van Amerikaanse behoude:
christenen onder leiding van de predikant Jerry Falwell
opgericht om christelijke morele waarden meer in de polil
tot gelding te brengen. De doelstellingen waren bereikt, c
deelde de organisatie, dus kon ze worden opgeheven,
abortus-uitspraak van het Hooggerechtshof, dat door ben
mingen door Reagan steeds behoudender werd, is een ti
fende aanwijzing waarom Falwell en de zijnen tot opheff
van Moral Majority besloten.
ZEKER gezien het christelijk karakter van de beweg
geldt de vraag in hoeverre het doodstrafbesluit in overe
stemming is met wat Moral Majority beoogde. Ons inzi
kan die overeenstemming niet bestaan. Het gaat immers
aan om „soorten leven" te onderscheiden. Het leven van
ongeboren kind is hetzelfde „soort" leven als dat van
geestelijk gehandicapte. De beschermwaardigheid van
foetus wordt niet afgeleid van het ongeboren zijn, maa
een „eis" van het leven zelf. Bijbels gezegd: christenen
schikken niet over het leven, maar zijn er verantwoordel
heid voor. En die verantwoordelijkheid geldt zowel onge
ren leven als gehandicapt leven en leven van (jonge) cri
nelen. Een samenleving die verantwoordelijkheid jeg
„moeilijke levens" afschuift naar de dood, verglijdt naar
moraliteit, net als een samenleving waarin de ongebo
vrucht vogelvrij is.
Plaatselijk buien
DE BILT Gisterochtend al
begon iets minder warme
lucht vanuit het zuiden het
land binnen te stromen. Al
leen in het noordoosten werd
de 30 graden nog bereikt. Een
uit Spanje afkomstige depres
sie is daarvoor verantwoorde
lijk. De kern van deze storing
ligt zaterdagochtend in de
buurt van het Nauw van Ca
lais en beweegt zich langzaam
naar onze omgeving. Daarmee
samenhangend is de kans op
enkele regen- of onweersbuien
groot. De meeste buien zullen
in de middag of avond vallen.
De wind waait zwak tot matig
uit zuidwest tot west. De lucht
is nog steeds tamelijk warm.
Landinwaarts zijn maxima tot
rond of iets boven de 25 gra
den mogelijk, aan zee blijft het
wat koeler Na het passeren
van de depressiekern draait de
wind op zondag naar noord
west en stroomt vanaf de
Noordzee nog koelere lucht
binnen. Aan zee wordt de 20
graden dan nauwelijks of niet
meer gehaald. Landinwaarts
wordt het zondagmiddag een
graad of 23.
Frankrijk: Regen en onwe
buien, zondag vanuit het v
ten opklaringen. Middagti
peratuur van 20 graden in
noorden tot 30 in het zuide
Spanje en Portugal: Zonnig
-warm. Middagtemperat
langs de Atlantische kust
20 tot 30 graden, langs de ft
dellandse Zee rond 30 gra
en in het binnenland plaa
lijk oplopend tot 36 graden
Zwitserland: Eerst nog een
kele bui, later meer zon. ft
dagtemperatuur in de daler
lage gebieden rond 27 grac
Oostenrijk: Enkele regen
onweersbuien. Middagterr
ratuur rond 30 graden.
Italië: In het noorden nogi
gen en onweersbui meer ij
het zuiden zonnig. Middagti
peratuur van 30 tot 35 grad
I
Joegoslavië: In de middaj
avond vooral in het bini
land een regen of onweei
Middagtemperatuur rond
graden.
WEERRAPPORT
Weersvooruitzichten voor di
verse Europese landen, geldig
tot en met zondag:
Noorwegen: Langs de west
kust veel bewolking en vooral
in het noorden af en toe regen.
Elders ook zonnige perioden.
Middagtemperatuur van om
streeks 16 graden langs de
kust tot 25 in het zuiden. In
het noorden koeler.
Zweden: In het noorden wol
kenvelden elders zonnig. Mid
dagtemperatuur van 19 graden
in het noorden tot 29 in het
zuiden.
Denemarken: Regen en on
weersbuien bij een middag
temperatuur tussen 26 en 29
graden.
Ierland en Schotland: Eerst
nog een enkele bui mogelijk
met onweer, later vanuit het
westen opklaringen. Middag
temperatuur rond 19 graden.
Engeland en Wales: Eerst nog
flinke regen en onweersbuien,
zondag pas enkele opklarin
gen. Middagtemperatuur rond
23 graden.
België en Luxemburg: Eerst
nog enkele buien, mogelijk
met onweer. Middagtempera
tuur rond 24 graden.
Bondsrepubliek Duitsland:
Eerst enkele buien, ïn het
noorden met onweer. Middag
temperatuur van rond 27 gra
den, langs de kust iets koeler.
Budapest
Brussel
Cyprus
Genève